تبلیغات
تبلیغات متنی
پرچم تشریفات با کیفیت بالا و قیمت ارزان
پرواز از نگاه دکتر ماکان آریا پارسا
دکتر علی پرند فوق تخصص جراحی پلاستیک
تجهیزات و دستگاه های کلینیک زیبایی
محبوبترینها
سررسید تبلیغاتی 1404 چگونه می‌تواند برندینگ کسب‌وکارتان را تقویت کند؟
چگونه با ثبت آگهی رایگان در سایت های نیازمندیها، کسب و کارتان را به دیگران معرفی کنید؟
بهترین لوله برای لوله کشی آب ساختمان
دانلود آهنگ های برتر ایرانی و خارجی 2024
ماندگاری بیشتر محصولات باغ شما با این روش ساده!
بارش‌های سیل‌آسا در راه است! آیا خانه شما آماده است؟
بارش‌های سیل‌آسا در راه است! آیا خانه شما آماده است؟
قیمت انواع دستگاه تصفیه آب خانگی در ایران
نمایش جنگ دینامیت شو در تهران [از بیوگرافی میلاد صالح پور تا خرید بلیط]
9 روش جرم گیری ماشین لباسشویی سامسونگ برای از بین بردن بوی بد
ساندویچ پانل: بهترین گزینه برای ساخت و ساز سریع
صفحه اول
آرشیو مطالب
ورود/عضویت
هواشناسی
قیمت طلا سکه و ارز
قیمت خودرو
مطالب در سایت شما
تبادل لینک
ارتباط با ما
مطالب سایت سرگرمی سبک زندگی سینما و تلویزیون فرهنگ و هنر پزشکی و سلامت اجتماع و خانواده تصویری دین و اندیشه ورزش اقتصادی سیاسی حوادث علم و فناوری سایتهای دانلود گوناگون
مطالب سایت سرگرمی سبک زندگی سینما و تلویزیون فرهنگ و هنر پزشکی و سلامت اجتماع و خانواده تصویری دین و اندیشه ورزش اقتصادی سیاسی حوادث علم و فناوری سایتهای دانلود گوناگون
آمار وبسایت
تعداد کل بازدیدها :
1849941455
انگلستان و اهداف او از منع تجارت برده در خلیج فارس - بخش دوم و پایانی ترفند انگلستان برای مقابله با فرانسه در خلیج فارس
واضح آرشیو وب فارسی:فارس: انگلستان و اهداف او از منع تجارت برده در خلیج فارس - بخش دوم و پایانی
ترفند انگلستان برای مقابله با فرانسه در خلیج فارس
منع تجارت برده طی قرن نوزدهم در خلیج فارس نیز از جمله راه کارهایی بود که از سوی استعمار انگلستان به سبب اهمیت آن در حفظ منافع این دولت در منطقه خلیج فارس صورت گرفت.
بمبئی و نخستین تلاش ها در منع تجارت برده پس از شکست هلند و اخراج این کشور از اقیانوس هند، فرانسه پا به عرصه رقابت با انگلستان گذاشت. این کشور از همان آغاز، سعی نمود تا قرارداد هایی را با دولت های حاشیه اقیانوس هند به منظور تضعیف موقعیت انگلستان منعقد سازد. در واکنش به این اقدامات دولت فرانسه، بمبئی(هند انگلیس) نیز در سال های 1805م ـ1807م با هدف ضربه زدن به فرانسه، عثمانی، ایران و اعراب، تجارت برده در بنادر هند را غیر قانونی خواند و در سال 1811م/1226ق این قانون را به تصویب مجلس هند رساند. این قانون ابتدا مختص محدوده عمل کمپانی «هند شرقی» بود. این در حالی است که طی همین سال کشتی های «کمپانی هند شرقی» نقش مهمی در انتقال هزاران برده ای داشت که سالانه از آفریقا به مسقط فرستاده می شد. تلاش های مکرّر هند برای بهره برداری از این قانون در تفیش کشتی های تجاری کشورهایی همچون ایران و عثمانی از 1813م/1229ق آغاز شد.67 پیشنهادهایی نیز به سلطان مسقط ارسال شد که با مخالفت شدید سلطان مسقط همراه شد.حکّام بوشهر، بصره و بغداد نیز با آگاهی از نیّات انگلستان با این پیشنهاد مخالف بودند. در 1816م/1231 ق ناو «فوریت»68 یک کشتی حامل برده به مقصد بصره را در آب های عمان توقیف کرد. پس از اعتراض بغداد نسبت به این امر، بمبئی اعلام کرد که برای رسیدگی به شکایت، باید موضوع با ملکه در میان گذاشته شود و بمبئی از طرف دولت اعلا حضرت مأمور این کار است. اما اعتراضات مکّرر بغداد موجب عذرخواهی بمبئی شد. در واقع، انگلستان در طول دهه های اول و دوم قرن 19م به دلیل مسائل داخلی هند و همچنین وجود «قواسم»، که یکی از مهم ترین موانع این کشور در دست یابی به اهدافش بود، نتوانست مسئله منع تجارت برده را به طور کامل پی گیری نماید. از1820م به بعد، که خطر «قواسم» مرتفع گردید، تلاش هند برای متقاعد کردن کشورهای ایران، عثمانی و مسقط به این قانون آغاز شد.69 در دو دهه اول قرن 19م مهم ترین رقیب تجاری انگلستان در خلیج فارس، شیخ رأس الخیمه بود که مقامات انگلیسی او را رهبر دزدان دریایی منطقه می دانستند. این نوع نگاه در گزارش های مأموران انگلیس کاملاً مشهود است. کلی دزدان دریایی را از عاملان اصلی تجارت برده می داند.70 لرد کرزن نیز در کتاب ایران و قضیه ایران می نویسد: «حمل و نقل بردگان همواره بزرگ ترین مایه زندگانی برای دزدان دریاییِ اصلاح ناپذیر بود و معلوم شد که اقدامات شدیدتری باید معمول شود. بنابراین، قانون ضد برده داری علاوه بر رقابت با فرانسه، وسیله مناسبی نیز در حذف رقیب انگلیس، یعنی دزدان دریایی بود. در سال 1819م نیروی بحری به فرمان دهی سردبلیوگرانت کایر71 مأمور شد راهزنان دریایی را بکلی تارومار کند72 و قراردادی (مشهور به قرارداد اساسی1820م/1235ق) با شیوخ رأس الخیمه امضاء نماید. کایر درباره معاهده منعقد شده با طرف مقابل می نویسد: «قرارداد منعقد شده در 1820م اولین معاهده دسته جمعی برای منع تجارت برده بود که به امضای شیوخ رسید، ولی باز از کار تجارت برده جلوگیری نکرد. از این رو، در سال های 1838م، 1839م، 1847م و 1856م ناچار شدند این عهدنامه را با قراردادهای جدیدی تأیید کنند و به ناوهای انگلیسی حق بازرسی و بازداشت کشتی ها و ممانعت حمل برده از بنادر عربستان داده شود.»73 در نتیجه، مقامات انگلیسی قرارداد 1820م را اولین قدم در لغو تجارت برده می دانند.74 در سال 1820 به ابتکار تامپسون ماده 9 قرارداد «عفو عمومی» با اعراب مقرّر کرد که «آوردن برده مرد، زن یا بچه از سواحل آفریقا به عنوان دزدی دریایی تلقّی می شود.»75 با وجود این، شاید بتوان گفت: مسئله دزدی دریایی بهانه ای بود تا انگلستان با قدرت هرچه تمام تر، اعراب منطقه را تحت تعقیب قرار دهد و از طریق راه کار قانونی و به نوعی بشردوستانه ـ یعنی سرکوب دزدان دریایی ـ تسلط بیشتری بر خلیج فارس پیدا کند و کنترل بیشتری بر منطقه داشته باشد. از این رو، عنوان «دزد دریایی» بیشتر بهانه ای سیاسی برای انگلستان بود تا از این طریق، به مطامع استعماری خود دست پیدا کند. ناوهای انگلیسی بنا بر قراردادهایی که از 1820م به بعد منعقد شد، به تفتیش کشتی ها می پرداختند و آنها را به بهانه حمل برده توقیف می نمودند و در نتیجه، به تجارت این نواحی ضربه سختی وارد کردند. مقامات انگلیسی حتی فراتر از این، در برخی مواقع، کشتی های بومیان خلیج فارس را توقیف می کردند و با این بهانه که صاحب کشتی برده های موجود در آن را از ترس تفتیش به دریا ریخته است، توقیف می نمودند. از سال 1822م به بعد، دولت انگلستان برای انحصار تجارت در سواحل خلیج فارس اهتمام به خرج داد؛ چرا که واحدهای نظامی و کشتی های انگلستان توجه خاصی به اجرای بندهای معاهده 1820م داشتند. از سال 1830م/1245ق، دولت انگلیس، که خطرات موجود در خلیج فارس و هند را برطرف نموده و دارای نیروی دریایی مقتدری بود، در مبارزه با برده فروشی مصمّم تر شد تا به این صورت، سیادت دریایی خود را بر سراسر جهان برقرار کند و به همین منظور، قراردادهایی با سایر دولت های حاشیه اقیانوس ها به امضاء رساند تا از تجارت و حمل و نقل برده جلوگیری کند. اما در اصل، مقصود از این کار نظارت بر تجارت سایر دولت ها بود.76 تلاش های انگلستان برای متقاعد کردن کشورهای حوزه خلیج فارس در منع تجارت برده با انعقاد قرارداد 1820 م دولت انگلستان تا حدی موفق شد تجارت دریایی خلیج فارس را تحت کنترل خود درآورد، اما برای تضمین این قرارداد و انحصار هرچه بیشتر بر تجارت منطقه، لازم بود با شیوخ عرب منطقه و شاه ایران و عثمانی قراردادهای جداگانه ای منعقد کند و بحث منع تجارت برده را با جدّیت بیشتری در جهت انحصار بر تجارت خلیج فارس دنبال کند. مفاد قرارداد 1820م در سال 1821م/1236ق، نه توسط بمبئی، بلکه توسط حاکم جزیره موریس، سر رابرت فارکوهار، دشمن سرسخت فرانسویان، که به تازگی این جزیره را از دست فرانسوی ها گرفته بود، اجرا شد. او مدتی پیش، ماداگاسکار ـ از مراکز مهم تجارت فرانسوی ها و مرکز خرید و فروش برده ـ را در هم کوبیده بود. فرانسوی ها در مقابلْ متوجه زنگبار شدند. راه حل ساده فارکوهار برای ضربه زدن به تجّار فرانسوی این بود که سیدسعید، سلطان مسقط و مالک زنگبار، را وادارد تا تجارت برده را در نواحی تحت حاکمیتش منع کند. در نتیجه، سلطان مسقط با وجود آنکه اینکه اعلام کرد سالانه 40 تا 50 هزار دلار ضرر خواهد دید، تحت فشار مقامات انگلیسی در 22 سپتامبر 1822م/1237ق، طبق قراردادی با سروان مورسبای77 حمل غلام از طریق دریا از زنگبار به مسقط را ممنوع اعلام کرد.78 ناخدا آون79 با ناوگانی به قصد بررسی سواحل آفریقا به این نواحی رفت و شواهدی از ادامه تجارت فرانسوی ها در این نواحی دید و به الفینستون، حاکم بمبئی گزارش داد: حوزه قرارداد باید به سواحل جنوبی تر آفریقا کشیده شود. او در مومباسا، قبایل مزاری را علیه سیدسعید شوراند و تهدید کرد اگر سیدسعید این تجارت را ریشه کن نکند، سواحل آفریقا مستقل اعلام خواهد شد. او همچنین به حاکم هند پیشنهاد داد که اگر این کار صورت بگیرد موزامبیک به صورت پیشکش به سیدسعید اعطا می شود و یا مبالغی به عنوان اعانه به او اعطا می گردد. حاکم بمبئی در جواب گفت: قرارداد مورسبای برای اهداف تعیین شده کفایت می کند. کلی با کنایه اشاره می کند که اصلاً این کار به هدف مداخله در تجارت برده در این منطقه صورت نگرفته است. احتمالاً مقصود او همان مسئله رقابت با فرانسه است.80 در سال 1824م/1239ق، انگلستان، مومباسا را فتح کرد و از طریق معاهده شش ماده ای، سعی کرد تا این منطقه را از دخالت های فرانسه و سلطان مسقط دور نگه دارد.81 اگرچه سیدسعید با همکاری فرانسه موفق به فتح دوباره این مناطق شد، اما ضعف موقعیت تجاری او به دلیل دخالت های انگلستان موجب تزلزل روز افزون موقعیت مسقط در سواحل آفریقا گردید. در همین زمان، مستر رنس بر مومباسا گماشته شد تا اقدامات لازم در زمینه جدایی این منطقه را به انجام برساند. او لازم دید که به منظور ضربه زدن به تجارت مسقط و عدم ارتباط آن با فرانسه، تجارت پر سود برده را از سواحل آفریقا منع نماید.82 ماداگاسکار نیز در همین سال ها با تلاش های مکرّر سیدسعید و حمایت فرانسه تابعیت سیدسعید را پذیرفت. اما اتحاد فرانسه و مسقط هیچ گاه عملی نشد و عثمانی و فرانسه دست به اقداماتی زدند که به همراهی انگلستان و عمان منجر گردید. در نتیجه این اقدام، روابط سلطان مقسط و انگلستان تیره شد. سیدسعید طی نامه ای به لندن، نسبت به این اقدم اعتراض نمود. او در نامه خود، ضمن اینکه نسبت به منع اعراب از تجارت برده اعتراض نمود، این اقدام را موجب وارد آمدن خسارت هایی جبران ناپذیر به اتباع خود دانست.83 در سال 1825م/1238ق اوین به موگادیشو فرستاده شد و اهالی آنجا را به تبعیت از سیاست انگلستان و ممانعت از تجارت برده واداشت. مردم موگادیشو، که در همین زمان علیه سیدسعید شورش نموده بودند، به ناچار تحت الحمایگی انگلستان و عدم تجارت برده را پذیرفتند.84 اما زنگبار بخصوص از 1843م/1256ق تا 1860م/1273ق تابع او باقی ماند. در اوت 1838م/1253ق، پالمرستون پیش نویس قرارداد جدیدی را تدوین نمود و نهایتاً در سال 1839م/1254ق، سیدسعید قرارداد جدید را، که مکمل قرارداد «مورسبای» بود، امضاء کرد. بدین سان، مقرّر شد کشتی های انگلیسی تمامی کشتی هایی را که در محدوده قرارداد هستند تفتیش نمایند. در این دوره، انگلستان بارها سعی کرد تا زنگبار را مستقل سازد. طی سال های 1859م ـ1863م، لرد الفینستون تلاش های گسترده ای در این زمینه صورت داد. او نسخه ای از وصیت نامه دروغین85 سیدسعید را به مسقط و زنگبار فرستاد و از کارگزاران خود خواست تا این موضوع را با بزرگ نمایی دنبال کنند تا از این طریق، دو برادر وی (سید ماجد در زنگبار و سید ثوینی در مسقط) را به تقسیم امپراتوری عمان وادارد.86 در 1859م نامه های متعددی میان کارگزاران انگلیسی در زنگبار و مسقط با هند رد و بدل شد. کوغلان در نهایت، به عنوان فرستاده ویژه انگلستان، به مسقط و زنگبار رفت و پس از نامه نگاری ها و مذاکرات متعدد، در نهایت، در سال 1860م/1276ق، انگلستان به هدف خود دست یافت و زنگبار از مسقط جدا شد.87 در 18 سپتامبر 1838م/1253ق، نیز اس. هنل ـ مقیم سیاسی انگلیسی در خلیج فارس ـ شیخ صقربن سلطان، شیخ شارجه را تحت فشار قرارداد تا معاهده ای مشابه معاهده انگلستان و مسقط با او به امضاء برساند. پس از آنکه 233 مسلمان سومالیایی، که توسط اتباع شیخ شارجه خریداری شده بودند، به خلیج فارس فرستاده شدند، بهانه لازم برای پیشنهاد انعقاد معاهده فراهم شد. این افراد ظاهراً پس از جنگی که میان قبایل روی داده بود، به عنوان اسیر جنگی به اهالی شارجه تحویل داده شده بودند. ولی هنل این مسئله را نپذیرفت و با این بهانه که آنان آزاد بوده اند نه برده، و طبق قوانین اسلامی به غلامی گرفتن آزاد گناه است، شیخ شارجه را تحت تأثیر قرار داد و در نهایت، معاهده ای با شیخ شارجه به امضاء رساند که تأکیدی بر معاهده 1820م بود. طبق این معاهده، شناورهای مشکوک «قواسم» توقیف می شدند. هنل در مذاکره با شیخ شارجه سه پیشنهاد را مطرح کرده بود مشتمل بر کنترل شیوخ بر اتباع خود برای ممانعت از ورود بردگان مسلمان از سومالی ـ که نوعی دزدی دریایی است ـ و همچنین اجازه تفتیش کشتی ها به انگلستان؛ جالب اینجاست که در همین زمان، مقامات انگلیسی به منظور نظارت بیشتر بر رفت وآمد کشتی ها در اقیانوس هند، خطی را از مکران تا سوقوطرا در باب المندب کشیدند و با این بهانه که خط مذکور برای محدود شدن تجارت برده ترسیم شده است، مراکز حسّاس تجاری فرانسویان و تجّار عرب و ایرانی را به محاصره خود در آوردند. رابرتسون در همین زمان اعلام کرد که با این اقدام، پر منفعت ترین حرفه اعراب از دست آنان خارج می شود. سیدسعید نیز اعلام کرد حکم این کار نزد اعراب، با حکم عزرائیل برابر است! در سال 1847م/1262ق، در خصوص تجارت برده و حق انگلستان در این باره، قرار دادی میان این کشور و دولت عثمانی منعقد شد.88 پالمرستون طی نامه ای به هند، خواهان لغو ماده «منع تجارت برده» در آب های عثمانی شد.89 اولین گام در انعقاد قرارداد «منع تجارت برده» با ایران در سال 1846م توسط شیل،90 وزیر مختار انگلیس در تهران، برداشته شد.91 در سال 1261م/1846ق، پس از انعقاد قراردادی جدید با مسقط، طبق دستور پالمرستون، وزیر امور خارجه انگلیس، شیل موضوع را با جدّیت دنبال کرد. او طی نامه ای به آقاسی نوشت: خرید وفروش برده موافق شرع است.92 درسال بعد، شیل با همین ترفند در ملاقات با شاه، ضمن ارائه نسخه ای از قرارداد مسقط و فرمان سلطان مسقط در زمینه تجارت برده، به شاه ایران پیشنهاد داد: کشتی های انگلیسی کشتی های مظنون به حمل برده به سمت ایران را توقیف نمایند.93 اما محمّدشاه دلیلی برای انجام این کار نمی دید. شیل طی دیدارهای بعدی، در کنار ظاهرسازی های گوناگون، تمام توجه خود را صرف اعطای حق تفتیش کشتی های انگلیسی کرد. در همین حال، بزرگ نمایی مسئله و ایجاد حسّاسیت های احتمالی، موجب شد تا پالمرستون از ترس کسب امتیازی مشابه از سوی روس ها در دریای خزر از شیل بخواهد تا جانب احتیاط را رعایت کند. شیل حتی متضرّر شدن اتباع ایرانی در خرید غلامانی را که در نیمه های راه توسط کشتی های انگلیسی توقیف و آزاد می شوند بهانه قرار داد و از مقامات ایرانی خواست تا با امتیاز این قرارداد، «از ضرر کلّی» جلوگیری نمایند.94 بریتانیا در این راه، نسبت به عدم حمایت در بحران های پیش رو دست به تهدید ایران زد. شیل با اشاره به گزارش هنل مبنی بر مرکزیت بوشهر و لنگه در تجارت برده درخلیج فارس، بر فشارهای خود افزود. آقاسی سرانجام تحت فشار شیل، با پیشنهاد او موافقت نمود؛ اما شاه حاضر به قبول آن نبود؛ چراکه توقّف این تجارت، آن هم در دریا را بی معنا می دانست. شاه که از نیات انگلستان آگاه بود، اعلام کرد که اگر این کار بد است چرا انگلیسی ها خود به این کار اقدام می کنند؟ اما فشار مقامات انگلیسی به حدّی بود که محمّدشاه در نزدیکی مرگ، پای قرارداد را امضاء نمود و در نهایت، در 12 ژوئن 1748م محمّدشاه فرمان منع تجارت غلام در آب های خلیج فارس را صادر نمود و حق تفتیش کشتی های ایرانی را به انگلستان داد.95 همزمان، فرمان هایی به حکّام محلی جنوب ارسال گردید.96 با وجود این، این تجارت برده بدون ممانعت ادامه داشت و نمایندگی بوشهر ضمن اشاره به افزایش تعداد برده ها، موارد متعددی از بی اهمیت بودن قوانین منع تجارت برده نزد بومیان خلیج فارس را به هند و انگلستان گزارش داد.97 با مرگ محمّدشاه، شیل در 16 شوال 1850م/1266ق نامه نگاری های خود را با امیرکبیر آغاز نمود.98 انگلستان از یک سو، با مخالفت امیرکبیر و از سوی دیگر، در هراس روس ها قرار داشت. امیرکبیر پس از آنکه هدف اصلی انگلستان و دلیل پافشاری های زیاد آنان در منع تجارت برده در خلیج فارس روشن بود،99 بر مواضع خود راسخ تر شد. سفیر بریتانیا باز هم آرام ننشست و در صدد کسب این قرارداد بود. مرگ امیرکبیر مقامات انگلیسی را به هدف خود نزدیک تر ساخت. طبق گفته کلی، واقعه حمله ترکمانان به کشتی روسی در دریای خزر، که دولت ایران را به خلع حاکم مازندران واداشت، منجر به ایجاد شرایطی مناسب در امضای قرارداد منع تجارت برده از سوی ناصرالدین شاه شد.100 بنابراین، با قتل امیرکبیر، مذاکرات آغاز شد و در نهایت، قرارداد مذکور در یکم شوال سال 1268م/1852ق به امضاء رسید.101 پس از بحران دوم هرات نیز به موجب ماده 13 عهدنامه پاریس، مقرّر شد معاهده «منع تجارت برده» در زمان انقضای مهلت پیشین، به مدت ده سال دیگر تمدید گردد.102 انگلستان همچنین اجرای آن را بر عهده خواهد داشت.103 با توجه به اهمیت این مناطق در حفظ مرزهای هند در مقابل روسیه و چون محدوده قرارداد انگلستان و ایران سواحل مکران و بلوچستان را نیز دربر می گرفت، مقیم سیاسی انگلستان می توانست نظارت مستمری بر این نواحی به عمل آورد. به همین دلیل بود که مقامات انگلیسی بیش از همه، به وضعیت بردگان در سیستان و بلوچستان می پرداختند.104 به هر حال، تجارت برده همچنان ادامه یافت. تنها توجه به همین نکته ما را به حقیقت مسئله منع تجارت برده آگاه می کند و نشان می دهد که کشتی های انگلیسی با اهداف دیگری به تفتیش کشتی ها می پرداختند. این در حالی بود که زنگبار در اختیار انگلستان بود و طبق اقدامات نمایشی، لندن با ارسال کمیته هایی به زنگبار، مسئله تجارت برده را مورد بررسی قرار می داد. اما در اصل، این گروه ها به منظور بررسی موقعیت انگلستان، به این نواحی اعزام می شدند.105 در سال 1882م/1299ق طبق قراردادی جدید، معاهده 1852م ایران و انگلیس ملغا و قرارداد دیگری جایگزین آن شد. طبق مقررات جدید، مقامات انگلیسی بدون حضور ناظران ایرانی می توانند به تفتیش کشتی های مظنون بپردازند.106 این قرارداد تا دهه سوم قرن بیستم، که به تدریج، مفهوم غربی «برده داری» در ایران رواج یافت، برقرار بود و از دوره رضا شاه به بعد، ارزش اجرایی خود را از دست داد. نتیجه گیری فرهنگ برده داری برخاسته از اومانیسم یونانی، که موجب وحشی گری اروپائیان در آفریقا طی قرون 17م تا 20م شد، بسیاری را به این اشتباه انداخته که نوع رفتار ساحل نشینان خلیج فارس با غلامان آفریقایی همچون رفتار غربی ها بوده است. اما غلام در فرهنگ خلیجی، جایگاه یک فرزند یا همکار را داشت. در آغاز قرن نوزدهم، با استقلال آمریکا و دخالت های فرانسه در این کشور به شکل تحریک انقلابیان بر ضد انگلستان، موجب شد تا انگلستان از ترس تکرار انقلاب در هند، مقرراتی برای مقابله با فرانسویان در سواحل اقیانوس هند و خلیج فارس به اجرا در آورد که منع تجارت برده یکی از آنها بود. انگلستان در نهایت، موفق به اخذ مجوّز تفتیش کشتی های تجاری شد و در نتیجه، بر تمام روابط تجاری و سیاسی در اقیانوس هند آگاهی یافت. با اجرای چنین طرح هایی در نهایت، قریب نود درصد تجارت این منطقه را تحت نظارت خود در آورد. افزایش حجم تجارت برده طی سال های بعد، با توجه به انحصار نسبی تجارت آفریقا و خلیج فارس در دست انگلستان، نشان می دهد که این کشور، خود این تجارت را در دست داشته است. در نتیجه، آن گونه که ملاحظه می شود، عامل اصلی منع تجارت برده نه از روی «وجدان انگلیسی»، بلکه به منظور مقابله با تقویت تجاری دیگر ملت ها صورت گرفته است؛ نوعی دیگر از بردگی مختص فرهنگ اروپایی که در خلیج فارس هرگز وجود نداشت. پی نوشت: 67. محمد علی جناب، همان، ص24. 68. Favourite. 69. ر.ک: محمد القاسمی، اسطوره القرصنه فی الخلیج الفارسی، ص63. 70. J.B Kelly, Great Britain and the Persian Gulf, p411-414. 71. major General wiliam Grant keir. 72. برای بررسی متن فارسی این قرارداد ر.ک: محمد باقر وثوقی، تاریخ خلیج فارس و ممالک همجوار، ص405-408. 73. ر.ک: J G.Lorimer, Gazetteer of the Persian gulf, Oman and central Arabia,Vol 1, Part IA, Historical, Calcutta, Republished by grey International West Mead, England, 1970, p550-800. 74. صادق نشأت، تاریخ سیاسی خلیج فارس، ص237. 75. متن قرار داد در پیوست کتاب «J G.L orimer,Gazetteer of the Persian gulf» آمده است. 76. عبدالرضاهوشنگ مهدوی، تاریخ روابط خارجی ایران، ص250-251. 77. Moursbay. 78. محمد القاسمی، تقسیم الامبراطوریه العمانیه، ص45؛ Adam Hochs child, Bury the Chains: The British Struggle to Abolish Slavery, p67. 79. Owen. 80. محمد القاسمی، تقسیم الامبراطوریه العمانیه، ص 43-46. 81. همان، ص29-30. 82. همان، ص33 به بعد. 83. همان، ص 27-69. 84. همان، ص 34. 85. همان، ص69-95 و220-221. 86. همان، ص69-95. 87. همان، ص220. 88. J.B Kelly, Great Britain and the Persian Gulf, p377. 89. Ibid, p378. 90. Sheil. 91. J.B Kelly, Great Britain and the Persian Gulf, p594. 92. بایگانی اسناد وزارت امورخارجه، نامه شیل به صدراعظم، مورخ ذیحجه 1222ق، مکاتبات1266-1262ق،
صندوق5، پ38. 93. Ibid, p593-595. با وجود موفقیت شیل، نامه های متعددی از محمدشاه وجود دارد که مخالفت او با این قرارداد را نشان می دهد. (بایگانی اسناد وزارت امورخارجه، نامه مورخ 27ذیقعده 1263ق، مکاتبات 1263-1269، صندوق5، پ38). 94. بایگانی اسناد وزارت امورخارجه، مورخ 5 شوال 1263ق، مکاتبات 1263-1269، صندوق6، پ5. 95. ابوالقاسم طاهری، تاریخ روابط بازرگانی ایران وانگلیس، ج1، ص243. 96. J.B Kelly, Great Britain and the Persian Gulf, p594 97. بایگانی اسناد وزارت امورخارجه، نامه مورخ 27ذیقعده 1263ق، مکاتبات 1263-1269، صندوق5، پ38. 98. همان، نامه مورخ 23 ربیع الاول، 29 ربیع الثانی، 11 شوال و 6 ذیقعده 1266ق. 99. محمود طلوعی، نبرد قدرت‌ها در خلیج فارس، ص74-75. 100. J.B Kelly, Great Britain and the Persian Gulf, p609. 101. Ibid, p610. 102. غلامرضا طباطبایی، معاهدات و قراردادهای تاریخی در دوره قاجاریه، ص285-286؛ بایگانی اسناد وزارت امورخارجه، نامه مورخ ربیع الاول 1268ق، مکاتبات 1273-1276، صندوق8، پ46؛ نامه مورخ 9 ربیع الاول 1278ق، نامه مورخ 22 جمادی الثانی 1278ق، مکاتبات1277-1278، صندوق9. 103. همان، نامه مورخ 9 ربیع الاول 1278ق و مورخ 22 جمادی الثانی 1278ق، مکاتبات1277-1278، صندوق9، پ20. 104. ر.ک: Saldanha, Precise of The Persian gulf, vol IV, p52-62. 105. محمد القاسمی، تقسیم الامپراطوریه العمانیه، ص 220 به بعد. 106. بایگانی اسناد وزارت امورخارجه، مکاتبات 1299-1300 ق، صندوق 17، پ9؛ مقایسه شود با: C,U,Atchinson, A Colletion of Treaties, engagement and sanads, Relating to india neiboring countries, Vol XXII, p87-88. منابع القاسمی، سلطان بن محمد، اسطوره القرصنه فی الخلیج الفارسی، لندن، دار الکرم هلیم، 1986م. ـــــ ، تقسیم الامبراطوریه العمانیه، دبی، مؤسسه البیان للصحافه و الجماعه و النشر، 1989م. باتسی، جمال الدین، الحمله الفرنسیه علی المصر، مذاکرات ضابط من جیش الحمله «هویه»، القاهره، دارالوثائق القومیه، 2005م. بایگانی اسناد وزارت امورخارجه، مکاتبات بین سالهای 1222ق -1300ق. بلاذری، فتوح البلدان، ترجمه آذرتاش آذرنوش، تهران، بنیاد فرهنگ ایران زمین، 1346ش. پاپکین، ریچارد و آوروم استرول، کلیات فلسفه، ترجمه سید جلال الدین مجتبوی، تهران، حکمت، 1374ش. قاسم، جمال زکریا، موقف البریتانیا من نشاط الفرانسی فی الخلیج الفارسی، بغداد، بی نا، 1978م. ـــــ ، دوله بوسعید فی شرق افریقا، القاهره، بی نا، 1967م. عیسوی، چارلز، تاریخ اقتصادی ایران، ترجمه یعقوب آژند، تهران، نشر گستره، 1369م. جناب، محمدعلی، خلیج فارس نفوذ بیگانگان و رویدادهای سیاسی، تهران، پژوهشگاه علوم انسانی، بی تا. جان، پری، کریم خان زند، ترجمه ساکی، تهران، نشرنو، 1368ش. رائین، اسماعیل، تاریخ دریانوردی ایرانیان، تهران، بهار، 1356ش. راسل، برتراند، تاریخ فلسفه غرب، ترجمه نجف دریابندری، بی جا، فرانکلین، 1353. طاهری، ابوالقاسم، تاریخ روابط بازرگانی ایران و انگلیس، تهران، انجمن آثار ملی، بی تا. عبد العزیز، عبدالغنی، علاقه الساحل العمان ببریطانیه، بصره، بی نا، 1978م. طباطبایی، سیدمحمدحسین، المیزان فی تفسیر القرآن، ترجمه سیدمحمدباقر موسوی همدانی، قم، انتشارات اسلامی، بی تا. عرب ابوزیدآبادی، عبدالرضا، «بردگان از جاهلیت تا اسلام»، تاریخ در آینه پژوهش، ش 13، زمستان 1386، ص 109-149. فروغی، محمدعلی، سیر حکمت در اروپا، تهران، زو ار، 1344ش. کاسیرر، ارنست، فلسفه و فرهنگ، ترجمه بزرگ نادرزاده، تهران، موسسه مطالعات و تحقیقات فرهنگی، 1360ش. کریستن سن، آرتور، ایران در زمان ساسانیان، ترجمه رشید یاسمی، تهران، امیرکبیر، 1382ش. گیدنز، آنتونی، جامعه شناسی، ترجمه منوچهر صبوری، چ پنجم، تهران، نشر نی، 1378ش. .لوکاس، هنری، تاریخ تمدن، از قدیمی ترین دوران تا سده ما، ترجمه عبدالحسین آذرپناه، تهران، کیهان، 1366ش. مصباح، محمدتقی، معارف قرآن (خداشناسی، کیهان شناسی، انسان شناسی)، قم، مؤسسه در راه حق، 1367ش. رجبی، محمود، انسان شناسی، چ سوم، قم، انتشارات مؤسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی ره، 1380ش. طلوعی، محمود، نبرد قدرت ها در خلیج فارس، تهران، پیک ترجمه و نشر، 1366ش. معین، محمد، فرهنگ معین، تهران، بی نا، 1362ش. لانژه، موریس، بردگی، ترجمه فریدون علمی، تهران، بی نا، 1343ش. هوشنگ مهدوی، عبدالرضا، تاریخ روابط خارجی ایران، تهران، امیرکبیر، 1355ش. نجفی، فرهنگ فارسی عامیانه، تهران، بی نا، 1378ش. وثوقی، محمد باقر، تاریخ خلیج فارس و ممالک همجوار، تهران، سمت، 1384ش. دورانت، ویل، تاریخ فلسفه، ترجمه عباس زریاب خوئی، تهران، بی تا. صادق، نشأت، تاریخ سیاسی خلیج فارس، تهران، کانون کتاب، 1344ش. هاملین، دیوید، تاریخ معرفت شناسی، ترجمه شاپوراعتماد، پژوهشگاه علوم انسانی، تهران، 1374ش. Hochs child, Adam, Bury the Chains: The British Struggle to Abolish Slavery, London, 2005. Alan L. Karras, Sojourners in the Sun: Scottish Migrants in Jamaica and the Chesapeake, Ithaca and London, Cornell University Press, 1992. Atchinson,C,U.(comb), A Colletion of Treaties, engagement and sanads, Relating to india neiboring countries, Vol XXII, calcuta, 1909. Jhon Wiliam Kaye, The Life and Correspoudence of Major-General Sir Jhon Malkom, London, 1972. J G. Lorimmer, Gazetteer of the Persian gulf, Oman and central Arabia ,Vol 1, Part IA Historical, Calcutta, Republished by grey International West Mead , England, 1970. Kelly, j.B, Great Britain and the Persian gulf, Oxford university press, 1968. Madge Dresser, Slavery Obscured: The Social History of Slavery in an English Provincial Port, London, 2001. Milse, Countries and Tribes of the Persian Gulf, London, frankcass and co. ITD. Second edition, 1966. Saldanha. J.a, Precise of The Persian Gulf, Vol III, Slave Trade in The Gulf of Omman and The Persian Gulf, London, 1986. R.Hey, The Persian Gulf States, Washington, 1959. Selection from the records of the Bombay Government, New series (S.R.B.G). Thomas, M. Ricks, Slaves and Slave Traders in the Persian Gulf 18th and 19th Centuries an Assessment, The Economics of The Indian Ocean Slave Trade in the Nintenth Century, Edited by Wiliam Gervase Clarence-Snith, London, N.J.,Frank Cass & Co, Ltd, 1989. Wilson, Arnold, persian gulf, London, 1927. Kenneth, Morgan, Slavery, Atlantic Trade and the British Economy, Cambridge, 2000. J.R. Oldfield, Popular Politics and British Anti-Slavery: The mobilisation of Public Opinion against the slave trade, Manchester, 1995. Prince, Mary, The History of Mary Prince, London, 2000. Richardson, David, The British Empire and the Atlantic Slave Trade, In The Oxford History of the British Empire, vol 2, The Eighteenth Century, edited by P.J. Marshall, Oxford, 1998. Hugh, Thomas, The Slave Trade: The History of the Atlantic Slave Trade, London, 1997. Walvin, James, Questioning Slavery, London, 1996. سلمان قاسمیان: دانشجوی دکتری تاریخ ایران دانشگاه اصفهان. فصلنامه تاریخ در آیینه پژوهش شماره 32- سال نهم، شماره اول. انتهای متن/
http://fna.ir/OSRKKZ
94/10/25 - 03:39
این صفحه را در گوگل محبوب کنید
[ارسال شده از: فارس]
[مشاهده در: www.farsnews.com]
[تعداد بازديد از اين مطلب: 13]
-
گوناگون
پربازدیدترینها