واضح آرشیو وب فارسی:قدس آنلاین: قدس/ اقتصاد/ محمدهرمزی: درست درمیانه فاصله گرفتن قیمت رسمی ارز از بازار آزاد وپس از گذشت سه سال از وعده تشکیل بورس ارز که با اما و اگرهای زیادی همراه بود، این بار وعده تشکیل بازار مشتقات ارزی ، جایگزین بورس ارزی شد که هرگز راه اندازی نشد.راه اندازی بازار یاد شده با این هدف مطرح شده که قرار است به ثبات نرخ ارز کمک کند و ریسک واردکنندگان و صادرکنندگان را پوشش دهد. این اهداف درحالی مطرح می شود که قیمت ارز روند افزایشی را از یک ماه پیش حفظ کرده وهم اکنون درمحدوده 3700 تومان قرار دارد. بازار مشتقات، گونه ای بازار مالی برای مبادلات ابزارهای مشتقه مانند بازار «معاملات آتی» یا «اختیار معامله» است، که ارزش آن از ارزش دیگر دارایی ها مانند اوراق بهادار، نرخ بهره، کالای اساسی و شاخص اوراق بهادار، مشتق می شود. اما درمورد «بازار مشتقات ارزی» به جای معامله فیزیکی ارز در بورس، معاملات مشتقه و آتی آن در بازار سرمایه داد و ستد می شود. این درحالی است که مرداد سال 91 با تصویب شورای عالی قرار بود بورس ارز شکل بگیرد، اما با نوسان شدید قیمت و همچنین نقش جدی بانک مرکزی در بازار ارز این بورس پا نگرفت. ابزارهای ریسک زدا در مجموع کارشناسان براین باورند که این ابزارها ریسک سرمایه گذاری را کاهش می دهد، بویژه اینکه این ابزارها ضربه گیر آثار رکود و برخی از رخدادهای غیرقابل پیش بینی خواهد بود. البته ابزار مشتقه ممکن است معایبی هم داشته باشد؛ استفاده از این ابزارها به دلیل ایجاد اهرم و یا وام گیری زیاد می تواند به زیان های شدیدی منجر شود. حال، برخی دیدگاه های کارشناسی براین نکته متمرکز شد که تشکیل بورس ارز، تنها سفته بازی را در این بازار تقویت می کند و به دلایلی فضای رقابتی شکل نخواهد گرفت. بنابراین با کنار گذاشته شدن ایده تشکیل بورس ارز، این بار راه اندازی بازار مشتقه ارز یا بورس آتی ارز از سوی مسؤولان به صورت جدی در بازارسرمایه مطرح شده است. دراین باره مدیر سابق نظارت بر بورس ها و بازارهای سازمان بورس با بیان اینکه راه اندازی بورس ارز به ساختار منعطفی نیاز دارد، پیش شرطهای راه اندازی بورس ارز را اعلام کرده و می گوید: باید مدیریت این بازار از جنس مدیریت بازاری بوده و نباید مدیریت دستوری در آن حاکم باشد. محمودرضا خواجه نصیر به ایسنا می گوید: اگر می خواهیم بازار ارز را مدیریت کنیم، باید اعتقاد داشته باشیم بازار بر اساس عرضه و تقاضا بوده و آن را بر همین اساس مدیریت کنیم، بنابراین بانک مرکزی باید بداند مدیریت این بازار از جنس مدیریت بازاری بوده و مدیریت دستوری در آن حاکم نباشد و از طریق عرضه و تقاضا بازار را مدیریت کند نه از طریق مقررات. ایده خوب با اهداف دست نیافتنی اما مدرس دانشگاه صنعتی شریف دریک ارزیابی تحلیلی به خبرنگار ما می گوید: باید مشخص شود آیا راه اندازی بازار مشتقه می تواند اهدافی را که برای آن پیش بینی شده محقق کند. برای مثال در کشف قیمت باید مشخص شود قیمت گذاری در بازار آتی چگونه است آیا هدف کشف قیمت را محقق می کند؟ میثم رادپور تأکید می کند: ابزار مشتقه از یک دارایی دیگر یعنی دارایی پایه مشتق می شود، پس ابزار مشتقه از خود استقلالی ندارد، بلکه به یک دارایی وابسته است، بنابراین بازار مشتقه ارزی به صورت مستقیم به بازار ارز وابسته است و قیمت مستقلی نسبت به قیمت نقدی ارز(بازار آزاد) ندارد. به گفته وی، ممکن است قیمت مشتقه بالا و پایین تر از قیمت نقدی باشد، ولی قیمت گذاری آن مانند بازار سهام نیست، کافی است نیم نگاهی به قیمت نقدی آن داشته باشید قیمت ابزار مشتقه فیوچر(آتی ) و آپشن (اختیار ) در می آید. وی می افزاید: قیمت ابزار(اوراق )فیوچر(آتی ) باید به اندازه هزینه فرصت پول یک کشور، گران تر از قیمت نقدی باشد مثلا در بازارهای رقابتی اگر قیمت ارز 3000 تومان باشد مطابق نرخ بهره که مثلا 20 درصد است قیمت اوراق آتی ارز را هم باید به آن اضافه کرد، یعنی باید 3600 تومان باشد؛ نرخ غیر از این رقم باشد براحتی می توان از آن سوء استفاده کرد. به گفته وی، بازار مشتقه ارزی هدف «کشف قیمت» را بدرستی برآورده نمی کند، زیرا با قیمت بازار نقدی تعیین می شود. این کارشناس بازار سرمایه تصریح می کند: انحصار عرضه با ارز در دست بانک مرکزی است و از سویی تعیین کننده قیمت آتی ارز قیمت نقدی بازار است و قیمت نقدی ارز هم به بانک مرکزی وابسته است، بنابراین در کشوری که انحصار عمده عرضه ارز در دست بانک مرکزی و اقتصاد کشور دولتی است، موضوع کشف قیمت دراین بازار محلی از اعراب ندارد. این کارشناس بازار سرمایه می افزاید: در اقتصاد دولتی منابع ارزی در دست دولت است و عرضه و مصرف ارز هم بیشتر از سوی دولت شکل می گیرد، دولت نیز به عنوان یک بازیگر بزرگ نه می تواند اثر خود را کم کند و نه امکان پذیر است. دراین شرایط وجود یک بازار رقابتی مانند بازار مشتقه خیلی معنا نمی دهد؛ همچنین وقتی قیمت ارز به صورت نقدی تعیین شده کشف قیمت معنا ندارد. وی درمورد کارکرد «پوشش ریسک» این بازار نیز ادامه می دهد : کارکرد پوشش ریسک بسیار مهم است؛ بازیگران و صاحبان مشاغل باید به ابزارهایی دسترسی داشته باشند که بتوانند ریسک فعالیتشان را پوشش دهند بویژه بازرگانانی که کسب و کاری در تجارت بین الملل دارند با نوسان های نرخ ارز متاثر می شوند، این گروه نیاز دارند ازاین ابزارهای مشتقه برای پوشش ریسک استفاده کنند. رادپورتصریح می کند: واقعیت این است که تجار باید تنها ریسک های تجاری خود را تحمل کنند، اما درکشورهایی که نرخ بهره وتورم زیاد است، قیمت اوراق مشتقه مانند فیوچر به اندازه کافی بالا قیمت می خورد و این هزینه های پوشش ریسک را افزایش می دهد؛ صحبت پوشش ریسک با هزینه بالاست به طوری که در بازار ایران هزینه پوشش ریسک این قدر بالاست که استفاده از این اوراق صرفه اقتصادی ندارد. وی با بیان اینکه در ایران نرخ اوراق با توجه به نرخ بهره و تورم باید 20 درصد باشد، خاطرنشان می کند: مگر هر بنگاه در ایران چقدر سود دارد که بتواند 20 درصد هزینه پوشش ریسک را بپردازد اگر حاشیه سودش 15درصد باشد 5 درصد هم کسر می آورد! به گفته وی بازار فیوچر به نوسان قیمت ارز نیز دامن می زند. درست است این بازار قیمت اوراقش را از بازار نقدی می گیرد، ولی بازیگران بازار ارز(بازار فعلی) هم به بازار فیوچر(بازار آتی) نیم نگاهی دارند. همچون بازیگران بازار سکه که بازار آتی سکه را رصد می کنند و متناسب با آن قیمت سکه را تخمین می زنند. این کارشناس بازار سرمایه ادامه می دهد: درمجموع این بازار براحتی محلی برای پوشش ریسک فراهم نمی کند و دوم اینکه انحصار عرضه ارز در دست بانک مرکزی است و به صورت مستقیم روی قیمت ارز اثر گذار است . وی تاکید می کند: بازار مشتقه با توصیفی که از آن شد نه تنها ممکن است به اهداف خود دست پیدا نکند، بلکه ممکن است بازار رانت خواری را هم بشدت تقویت کند. فرض کنید تا تک نرخی شدن ارز که پیش نیاز راه اندازی این بازار است متقاضیان ارز چه خواهند کرد؟ مثلا اگر دولت دلار 4500 تومان تک نرخی کند برخی از هم اکنون خرید دلار را شروع و سود سرشاری را کسب خواهند کرد. این مدرس دانشگاه اظهار می دارد: کارکردهایی که از راه اندازی بازار مشتقه ارزی ادعا می شود بدست نخواهد آمد و فعالان بازار براحتی وارد این بازار نخواهند شد، بیشتر یک بازار سفته بازی خواهد بود. همچنین چون پوشش هزینه ریسک گران است، خرید این اوراق صرفه اقتصادی ندارد. وی خاطرنشان می کند: خلاصه اینکه کشف قیمت در این بازار براحتی نخواهیم داشت، دوم هزینه پوشش ریسک به اندازه کافی بسیار بالاست از این رو این بازار، محلی برای پوشش دهندگان ریسک نخواهد بود و از قضا بازار سفته بازی را تقویت خواهد کرد. البته نفس راه اندازی این بازار بد نیست، اما روی هدف های آن بحث داریم . به گفته وی، شاید راه اندازی یک بازار از نبود آن بهتر باشد، ولی نباید انتظار داشت قیمت های ارزی که از این بازار بیرون می آید معنا دار باشند. قیمت معنادار و مستقل همان قیمت نقدی معاملات ارز است و اوراق مشتقه از آن تبعیت می کند؛ بنابراین بازار نقدی ارز که خود گیردارد معلوم است که بازار مشتقه آن هم کارساز نیست. رادپور تصریح می کند: اقتصاد ما دولتی است و تا زمانی که دولتی بماند، طرح مسایل بازار مشتقه یک مقداری مناقشه انگیزاست در بازار انحصاری شکل گیری فضای رقابتی خیلی معنا دار نیست.
پنجشنبه ، ۲۴دی۱۳۹۴
[مشاهده متن کامل خبر]
این صفحه را در گوگل محبوب کنید
[ارسال شده از: قدس آنلاین]
[تعداد بازديد از اين مطلب: 36]