واضح آرشیو وب فارسی:فارس:
بحران داخلی طالبان و بازی بُرد-بُرد روسیه و آمریکا
طالبان با حمایتهایی که دریافت کرده زمینه دوری مسکو از افغانستان و نزدیکی واشنگتن به این کشور را فراهم کرده و در کنار آن توانسته زمینهساز تداوم حضور نظامیان خارجی بهویژه آمریکا در این کشور باشد.
به گزارش خبرنگار سایت افغانستان خبرگزاری فارس، «تقی مشرف» نویسنده و خبرنگار افغانستانی با ارسال یادداشتی با اشاره به مواضع آمریکا و روسیه در قبال طالبان، نزدیکی مسکو با طالبان را بررسی کرده و آغاز مذاکرات صلح با این گروه را نتیجه تلاشهای ضد روسیه، واشنگتن دانسته است. در این یادداشت آمده است: طالبان همانند یک پروژه و با شعار جهاد طی 2 دهه اخیر نقش پُررنگی در تاریخ افغانستان از خود برجای گذاشته و تاکنون نیز یکی از اساسیترین طرفهای درگیر با دولت افغانستان است که با وجود تلاشهای مکرر مصالحه با سران این گروه میسر نشده است. بقای هر گروهی نیازمند حمایتهای سیاسی و اقتصادی از آن است و طالبان نیز با این روش در تاریخ افغانستان ابقا شده و در کنار این تداوم حیات، به درخواستهای اصلی سازندگان خود نه تنها که توجه بلکه آن را تأمین کردند که ناامنیهای 15 سال گذشته، از بین رفتن هزاران نظامی و غیر نظامی، ایجاد وحشت که سبب تداوم حضور نظامیان خارجی شد، افزایش کشت و ترانزیت مواد مخدر و دهها مورد دیگر نمونه آن است. این گروه با حمایتهایی که شده دستکم، زمینه دوری مسکو از افغانستان و نزدیکی واشنگتن به این کشور را فراهم کرده و در کنار آن توانسته زمینهساز تداوم حضور نظامیان خارجی بهویژه آمریکایی در این کشور باشند. اما این گروه با وجود تلاشهای مکرری که از سوی حامیان غربی بهویژه آمریکا صورت گرفته نتوانسته به اصلیترین در خواستهای آن کشورها رسیدگی و آن را تأمین کند که این مهم، میتواند دلیلی بر نخواستن یا ناتوانی این گروه باشد. یکی از اشتباهترین سیاستهای دولت واشنگتن در قبال طالبان برای منافع آمریکا حمایت از محدود رهبران این گروه بود که بقای منافع خود را در حمایت از این افراد میدید، در حالیکه گروه طالبان با رهبری چندین فرمانده محلی که همه قوی و با نفوذ هستند، اداره میشود. این امر سبب شد تا پس از افشای مرگ «ملامحمد عمر» طالبان در گام نخست به چندین دسته و گروه کوچک با فرماندهان متعدد تبدیل شود اما پس از ورود فشار از سوی اسلامآباد، واشنگتن و ریاض، فرماندهان کلیدی این گروه از جمله «ملااخترمحمد منصور» مجبور به سازش با برخی رهبران و فرماندهان این گروه شد تا دستکم طالبان به عنوان گروه واحد و یکپارچهای باقی بمانند. این زمان که بهترین فرصت برای دولت کابل بود، میتوانست با حمایت از فرماندهان طالبان که تاکنون از مجاری مختلف آنان را مورد حمایت قرار داده فرماندهان و سران اصلی این گروه را به میز مذاکره بکشاند و اینکه این گروه را به دهها دستهای تبدیل میکرد که قادر به نابودی هر کدام آن به صورت جداگانه میبود، اما ناکامی یا بیتوجهی دولت کابل به این امر مهم سبب شد تا سران این گروه دوباره حول یک محوریت قوی با رهبری «ملااختر محمد» و محوریت ضعیف «ملا رسول» گردهم آیند. این دو دستگی احتمال این را به وجود آورد که حفظ منافع حامیان طالبان در آینده به این صورت ممکن و میسر باشد، زیرا طالبان با کاربرد واحد، تنها میتواند در یک جبهه فعالیت داشته باشد در حالیکه منافع حامیان آن نمیتواند تنها در آن جبهه محدود شود. طالبان که اصلیترین دلیل ایجاد آن زمینهسازی ورود صدها هزار نظامی غرب در افغانستان یا کشوری که با گذشت هر روز به روسیه نزدیکتر میشد، بود، زمانی که به 2 دسته تقسیم شد و فرماندهان دسته «ملااختر محمد منصور» مرزهای «روسیه» رقیب دیرینه آمریکا را به مخاطره انداخت، این انگیزه را برای روسها به وجود آورد تا وارد تعامل و سازش با این گروه شود. تشدید فعالیتهای تروریستی در مرزهای کشورهای آسیای مرکزی که همه با مسکو مشترکالمنافع هستند دقیقاً زمانی بود که طالبان با یک بحران داخلی دستوپنجه نرم کرده و برای سلطه یک فرمانده بر فرمانده دیگر نیازمند مانور و قدرتنمایی نظامی در بخشهایی از خاک افغانستان بود که به همین دلیل چندین فرمانداری هممرز با آسیای مرکزی و شهر قندوز نیز سقوط کرد. اما زمانی که فرماندهان همسو با قویترین رهبر طالبان یعنی ملا منصور توانستند پیروزیهای پی در پی برای خود به ارمغان بیاورند، یکبار دیگر روسیه به این گروه بعد از سال 2006 متمایل و وارد مذاکره شد. این مذاکرات بالاخره سبب نزدیکی بیسابقه میان مسکو و طالبان شد تا جایی که حتی نمایندگان طالبان در مسکو با مدیران ارشد روس گفتوگوهایی داشته و پس از آن و دقیقا چند روز پیش از سفر «محمد اشرفغنی» رئیس جمهور افغانستان به ترکمنستان جهت افتتاح پروژه «تاپی» نمایندگان طالبان به ترکمنستان رفته و در مورد این لوله گاز مذاکراتی داشتند که سرانجام طالبان متعهد شدند که افراد این گروه نه تنها مانع اجرایی شدن این پروژه نمیشوند، بلکه آن را به سود مردم افغانستان نیز میدانند. این نزدیکی دسته «ملا اخترمحمد منصور» با روسیه و «ترکمنستان» کشور مشترکالمنافع مسکو سبب حمایت تسلیحاتی از جمله موشکهایی شد که با آن طالبان قادر به سقوط هواپیماهای نظامی میشود و سقوط 2 بالگرد در یک ماه گذشته در افغانستان نیز این شائبه را ایجاد کرده که طالبان با تسلیحات روسی اقدام به سقوط هواپیماهای نظامی آمریکا کرده باشند. مهمترین دلائل نزدیکی روسیه و طالبان میتواند به 2 دلیل عمده باشد که هر 2 دلیل به ضرر روسیه محسوب شده که همین دلائل در کنار دوستی روسها با دولت کابل، نزدیکی با طالبان را نیز به بار آورده است. نخست اینکه احتمال نفوذ طالبان در کشورهای آسیای مرکزی این شائبه را برای روسها ایجاد کرده بود که این گروه خلاف وعدههای پیشین خود اقدام به فعالیتهای تروریستی خواهند کرد که پس از نزدیکی و مذاکره با طالبان این گمانهای روسها بر طرف شد. دوم اینکه داعش یا همان پروژه بینالمللی آمریکا برای کشورهای رقیب یا کشورهایی که احتمالاً در آینده با آمریکا رقابت خواهند کرد، احتمال قوی شدن آن با گذشت زمان میرفت، روسها برای جلوگیری از این رُشد ریشههای داعش و نفوذ این گروه به خاک روسیه با طالبان توافق کرد که این گروه مانع نفوذ داعش در مرزها و خاک کشورهای مشترکالمنافع روسیه شود. این نزدیکی و دوستی نوپای طالبان و روسیه بسیار شکننده به نظر میرسد، زیرا آمریکا با حمایت چندین ساله از طالبان، نفوذ ویژهای میان چندین رهبر این گروه دارد و به همین دلیل زمزمههای آغاز مذاکره دولت کابل با طالبان را افزایش داده و قرار است در روزهای آینده مذاکرات 4 جانبه آمریکا، چین، پاکستان و افغانستان نیز در اسلامآباد برگزار شود. اکنون آمریکا تلاش خواهد کرد تا با استفاده از پاکستان که همواره نقش ابزاری در حمایت از طالبان داشته، استفاده کرده و فرماندهان نزدیک به ملا منصور را به میز مذاکره با دولت کابل بنشاند که این میتواند تأمین کننده منافع واشنگتن و غربیها در چندین حوزه باشد. نخست، با این کار میتواند از نزدیکی طالبان و روسیه که در بیشتر از 50 سال گذشته رقابت تنگاتنگی بر سر مسائل مختلف و کشورهای منطقه داشته، جلوگیری کند و ظاهراً رقیب دیرینه خود را با شکست مواجه کند. دوم، مدیران و متفکران آمریکا با وارد کردن برخی گروههای طالبان در نظام افغانستان نزد غیرنظامیان، شهروندان و مردم کشور خود، خود را پیروز میدان جنگ افغانستان اعلام میکنند، در حالیکه این حضور طالبان نمادین و برنامهریزی شده بوده و تفنگداران اصلی طالبان از جمله دسته «ملا رسول» همچنان در پشت صفهای جنگی بسر خواهند برد. سوم، آمریکا فرصت مناسبی برای حمایت از داعش در افغانستان خواهد یافت و احتمال این نیز وجود دارد تا با ایجاد تفرقه میان فرماندهان طالبان اکثریت آنان را به سمت داعش که پروژه بینالمللی واشنگتن برای آسیا و کشورهای رقیب آن است، بکشاند. چهارم، میتواند برای دولت و مردم افغانستان دوستی خود را ظاهراً به اثبات برساند و اتهامات مبنی بر حمایت از طالبان را مردود کند، در حالیکه هیچ یک از برنامههای آنان در قبال طالبان و افغانستان تغییر نخواهد کرد. با این وجود، در صورتی که در مذاکرات احتمالی روزهای آینده برخی فرماندهان طالبان صلح را با هر شرایطی که باشد، بپذیرند این حقایق همچنان موجود خواهد بود، اما باید به یاد داشت که زمانی صلح واقعی تأمین خواهد شد که دست و پول خارجیها از افغانستان قطع شوند. آمریکا برای اینکه بتواند منافع فوقالذکر را به دست آورد، اجرای مذاکرات صلح میان دولت کابل و طالبان را پیش گرفته اما اینجا موضع روسیه تاکنون به درستی مشخص نیست که چه اقدامی در برابر آمریکا در خاک افغانستان در خصوص طالبان خواهد کرد، اما از 2 صورت خارج نخواهد بود. اول اینکه با برخی گروههای درونی طالبان در دیدارهایی که داشته از آنان تعهد گرفته که هیچگاه نهتنها در آسیای مرکزی نفوذ کند، حتی از نفوذ داعش در این کشورها نیز جلوگیری کند. دوم، احتمال این نیز میرود که روسیه در قبال طالبان و افغانستان برنامهای جدیتر اتخاذ کرده و گروه یا دسته دیگر دولتی یا غیردولتی را برای حفظ مرزها از نفوذ تروریستهای رقیب در نظر گرفته همانطوری که پس از ناکامی و سکوت «یونس قانونی» و در کُل جبهه شمال در انتخابات ریاست جمهوری 1394 مسکو متمایل به طالبان شد. اما اگر این برنامه مسکو با تعلل یا دیرهنگام انجام شود، بدون شک آمریکا داعش را تا حدی تقویت خواهد کرد که کشورهای مشترکالمنافع روسیه تحت نفوذ تروریستهای داعش قرار خواهند گرفت. در این میان دولت کابل باید با زیرکی این چالشها را به فرصت تبدیل کرده و همانند برنامههای اقتصادی که به تازگی انجام داده برنامه مشخصی برای این معضل در نظر بگیرد در غیر این صورت افغانستانیها در همان خاک و خونی که هم اکنون زندگی میکنند، زندگی خواهند کرد.
94/10/20 - 12:47
این صفحه را در گوگل محبوب کنید
[ارسال شده از: فارس]
[تعداد بازديد از اين مطلب: 12]