محبوبترینها
نمایش جنگ دینامیت شو در تهران [از بیوگرافی میلاد صالح پور تا خرید بلیط]
9 روش جرم گیری ماشین لباسشویی سامسونگ برای از بین بردن بوی بد
ساندویچ پانل: بهترین گزینه برای ساخت و ساز سریع
خرید بیمه، استعلام و مقایسه انواع بیمه درمان ✅?
پروازهای مشهد به دبی چه زمانی ارزان می‌شوند؟
تجربه غذاهای فرانسوی در قلب پاریس بهترین رستوران‌ها و کافه‌ها
دلایل زنگ زدن فلزات و روش های جلوگیری از آن
خرید بلیط چارتر هواپیمایی ماهان _ ماهان گشت
سیگنال در ترید چیست؟ بررسی انواع سیگنال در ترید
بهترین هدیه تولد برای متولدین زمستان: هدیه‌های کاربردی برای روزهای سرد
در خرید پارچه برزنتی به چه نکاتی باید توجه کنیم؟
صفحه اول
آرشیو مطالب
ورود/عضویت
هواشناسی
قیمت طلا سکه و ارز
قیمت خودرو
مطالب در سایت شما
تبادل لینک
ارتباط با ما
مطالب سایت سرگرمی سبک زندگی سینما و تلویزیون فرهنگ و هنر پزشکی و سلامت اجتماع و خانواده تصویری دین و اندیشه ورزش اقتصادی سیاسی حوادث علم و فناوری سایتهای دانلود گوناگون
مطالب سایت سرگرمی سبک زندگی سینما و تلویزیون فرهنگ و هنر پزشکی و سلامت اجتماع و خانواده تصویری دین و اندیشه ورزش اقتصادی سیاسی حوادث علم و فناوری سایتهای دانلود گوناگون
آمار وبسایت
تعداد کل بازدیدها :
1830559567
تمدن از منظر قرآن کریم
واضح آرشیو وب فارسی:عقیق: تمدن اسلامی وجوه فرهنگی بسیاری دارد که در قالب دین و آموزه های دینی ظهور می یابند اگر این مشخصه ها نباشد از تمدن اسلامی چیزی جز جنبه های ظاهری مسجد و نماد و برج و بارو و خانقاه نمی ماند.عقیق :یادداشت پیش رو به قلم دکتر مرتضی بحرانی، عضو هیئت علمی پژوهشکده مطالعات فرهنگی و اجتماعی وزارت علوم که به نسبت قرآن و تمدن اسلامی می پردازد؛ در خصوص نسبت قرآن و تمدن اسلامی اول از همه باید نوع رویکرد خود را مشخص کرد: آیا ما یک رویکرد نظری پیشینی داریم و بعد بر اساس آن می خواهیم نسبت این دو تا را بسنجیم یا اینکه می خواهیم یک نظریه قرآنی از تمدن داشته باشیم و بعد بر اساس آن، انواع تمدن ها را به بحث بگذاریم؟ هرکدام از این ها لوازم خودش را خواهد داشت. الف . رویکرد پژوهشی از این نظر، دو گونه تعریف را می توان ارائه داد؛ یا تعریف معیاری (به عبارت فلاسفه، تعاریف به حدِ یا تعریف قیاسی) یعنی با بررسی آیات قرآن، از آغاز تعریفی از تمدن مشخص می شود و بعد تمدن ها درون آن چیده و بررسی شوند؛ یا تعریف استقرایی، یعنی تمدن های موجود بررسی شده، عوامل و ویژگی های مشترک آن ها مدنظر قرار گیرند و سپس بر اساس آن ویژگی ها، تمدن تعریف می شود. در این رویکرد، تمدن، نتیجه خلاقیت فکری بشر است که دارای ابعاد چندگانه ای هست که عبارتند از: بعد اقتصادی تمدن ها، بعد سازمان سیاسی، سنن اخلاقی و بعد علم و هنر. قرآن به بررسی ویژگی هایی پرداخته است که بر اساس آن ها می توان تعریفی از تمدنها ارائه داد. از این نظر، ما با یک بحث دوگانه مطرح هستیم و آن هم دوره های تمدنی پیامبری و ناپیامبری است. قرآن از یک سری تمدن هایی اشاره می کند یا بحث می کند که مؤسس این تمدن ها یا شکل گیری آن ها بر اساس حضور پیامبران بوده است و یک سری تمدن ها هم هست که، بر اساس اقدامات ناپیامبران (مانند فرعون) شکل گرفته است. اکنون اگر مبنای تمدن اسلامی، قرآن دانسته شود، نمی توان گفت که خود قرآن هم دارای یک تعریف معیاری از تمدن است. از این وجه، قرآن سلباً و ایجاباً ساکت است. اما به این معنی نیست که قرآن ضدتمدن هم باشد. چون قرآن به معیارهایی اشاره می کند که آن معیارها در ساخت تمدن بسیار نقش دارند: قرآن علم را بها می دهد، عقل را بها می دهد، تعاون و جمع گرایی را بها می دهد، به سازندگی بها می دهد، همه این ها در ساخت تمدن نقش دارند؛ ولی در خصوص تمدن های غیرپیامبرانه، نشانه هایی که قرآن می گوید، به تمدن در تعریف امروزی آن نزدیک می شود و گویی که قرآن تمدن ها را آسیب شناسی می کند. ب. ویژگی های قرآنی تمدن با بررسی آیات قرآن، ویژگی هایی که در تعریف تمدن دخیل هستند، را می توان به شرح زیر فهرست کرد: 1- تمدن محصول سه گانه خدا، انسان و پیامبر/ناپیامبر است، یعنی تمدن ها هیچ وقت فقط با صرف حضور عنصر انسانی شکل نمی گیرند. چه تمدن های پیامبران و چه ناپیامبران، در واقع در این تمدن ها حضور خدا، پیامبر و یا ناپیامبر در آن ها مشهود است.[۱] به دلیل جایگاه خدا، تمدن دارای آغاز و انجام است و حضور معاد نیز همواره در بحث از تمدن ها برجسته است. از نظر قرآن، در تمدن هایی که بر اساس اندیشه و کردار غیرپیامبران شکل گرفته نیز، خداوند حضور دارد چرا که تمامی قدرت و علم از آن خداست؛ البته به دلیل نگرش الحادی، فرمانروایانی چون فرعون، خود را در مقام خدا دیده و تمدن موجود را به خود نسبت داده اند. از زاویه دیگر، قرآن تأکید می کند که آغاز و انجام تمدن ها بر اساس فعالیت های خود انسان ها است.[۲] 2- یکی دیگر از بحث هایی که در قرآن در خصوص تمدن ها هست، وجود سنت های الهی است؛ یک سری سنت هایی هست که اگر رعایت شود آن تمدن ها رو به اصلاح و نیک سرانجامی می رسند و اگر رعایت نشود، تمدن ها به زوال و فساد می انجامند. سنت هایی چون راستگویی، شکران نعمت، توسل به صبر، رعایت تقوا، طغیان یا عدم طغیان در برابر حق، تبعیت یا عدم تبعیت از ظلم و ظالمان، از این دسته اند.[۳] 3- یکی دیگر از مباحثی که در آیات قرآن آمده است در خصوص تمدن نهایی در زمین هست، سرنوشت نهایی تمدن بشر است؛ این که در نهایت، حسب اراده خدا، مالکیت زمین از آنِ بندگان صالح خدا است.[۴] ویژگی های فرهنگی/اخلاقی تمدن اسلامی در بحث از قرآن و تمدن، تمایز بین تمدن و فرهنگ مد نظر نیست، بلکه آن دو در هم ادغام شده اند. در اینجا، آن تعریفی که شده است که تمدن بعد مادی خلاقیت های فکری است و فرهنگ بعد معنوی آن است در نظر گرفته نمی شود، بلکه گفته می شود تمدن دارای ویژگی هایی است که ـ از یک جهت ـ خود را در قالب فرهنگ متجلی می کند؛ از همین روست که تمدن با سبک زندگی نیز پیوند دارد و ایجاب می کند که هر تمدنی مشخصه های فرهنگی خاص خود را داشته باشد که تا وقتی آن مشخصه ها هست می توان گفت که آن تمدن نیز حیات دارد. از این نظر، تمدن اسلامی، وجوه فرهنگی زیادی دارد که البته در قالب دین و آموزه های دینی ظهور می یابند. اگر این مشخصه ها نباشد، از تمدن اسلامی چیزی جز جنبه های ظاهری مسجد و نماد و برج و بارو و خانقاه و در و دیوار باقی نخواهد ماند. مشخصه های فرهنگی تمدن اسلامی را می توان قبل از هر چیز در مناسبات انسانی یافت؛ در این زمینه می توان با توسل به امثال و مصادیق، بهتر به موضوع پرداخت؛ پیامبر ویژگی هایی را برای مسلمانان برمی شمارد که ویژگی های فرهنگی تمدن آنها را برمی سازد. مثلا در مورد نظافت پیامبر(ص) در مورد نظافت فردی و اجتماعی تاکید زیادی دارند. یا مثلاً این که انسان ها در تمدن اسلامی صبور، ایثارگر و باگذشت هستند. یا اینکه پدر، مادر، همسر، فرزند، و همسایه و سایرین دارای حقوق و وظایفی هستند. پیامبر آن قدر در باب همسایه تأکید کردند که برخی گفتند نکند همسایه ارث می برد. یا در سنت حج کسی که می خواهد برود باید گرسنگان بسیاری را سیر کند، همسایه اش نباید نیازمند باشد. مناسبات حکومتی هم در تمدن اسلامی، بر پایه وجود اصول فرهنگی و اخلاقی بوده است. مثلاً می گویند که پیغمبر با مخالفینش سعه صدر داشت و وقتی مکه را فتح می کند می گوید که هرکس به خانه ابوسفیان پناه ببرد در امان است، و نه فقط خانه خدا. یعنی آن آدم هایی که مقابل من بودند چون آدم های بزرگی بودند، خانه شان امن است. این ویژگی های در فضای فرهنگی تمدن اسلامی، همواره انعکاس داشته اند. این در حالی است که امروزه این مشخصات در جامعه ما کم رنگ شده است: به عنوان مثال، برخی افراد قرض می گیرند، و به حج می روند! یا مثلاً حج، شکل اداری و سازمانی به خود می گیرد؛ با این توجیه که چون اداره و سازمان هزینه ها را پرداخت می کند، پس ما یک حجی هم رفته باشیم. اکنون وقتی راجع به تمدن اسلامی و فرهنگ اسلامی صحبت می شود، معنایش این است که باید دارای این ویژگی ها باشد. یعنی تمدنی که مناسبات بین فردی آن این گونه باشد، مناسبات اجتماعی اش این گونه باشد، می شود تمدن اسلامی. اما وقتی یک چنین چیزی وجود نداشت، طبیعتاً این سوال مطرح می شود که راجع به کدام تمدن اسلامی صحبت می کنیم؟ به دیگر سخن، نمادهای هر تمدنی دارای معنای خاص خود است. به عنوان مثال، مسجد برای یک معنایی درست شده است. مؤمنان در مسجد گرد می آیند و اعمالی را انجام می دهند که حاوی بار معنایی است. مثلاً بعد از نماز به هم نگاه می کنند، به هم دست می دهند. برای اینکه بدانند کسی که تا دیروز در کنار آن ها نماز می خوانده، هنوز در قید حیات است، به لحاظ بدنی و روحی، سالم هست یا نیست؟ پی نوشت ها: [۱] . آیاتی مثل: "قل لله المشرق والمغرب” تأکید می کند که همه عالم مال خداست حتی اگر تمدنی هم شکل بگیرد یا وقتی می گوید: "لقد ارسلنا رسلنا بالبینات وانزلنا معهم الکتاب والمیزان لیقوم الناس بالقسط” تأکید می کند که تمدن ها از طریق پیامبران و کتابی که با خودشان داشتند همواره شکل گرفته اند. [۲] . "ان الله لا یغیر ما بقوم حتی یغیروا ما بانفسهم” خود این انسان ها هستند که، آن قوم یا آن جامعه هست که سرنوشت خودش را تغییر می دهد یا تثبیت می کند. [۳] . آیاتی مثل:” قد خلت من قبلکم سنن فسیروا فی الارض فانظروا کیف کان عاقبه المکذبین” که تصریح می کند که تکذیب، کذب یا دروغ حالا به هر مصداق و معنایی که باشد مخل تثبیت و تداوم تمدن است. یا در "وضرب الله مثلا قریه کانت آمنه مطمینه یاتیها رزقها رغدا من کل مکان فکفرت بانعم الله فاذاقها الله لباس الجوع والخوف بما کانوا یصنعون” که دارد مثال می زند که حالا بحث بر سر آن قریه یا روستا و شهر و اینها نیست بالاخره یک مجموعه ای از انسان ها که دارای رزق و روزی بودند بعد کفران ورزیدند و به خاطر این کفران بود که خداوند لباس گرسنگی و ترس را بر آنها پوشاند و رو به زوال نهادند یا در خصوص تمدن عاد: "الم تر کیف فعل ربک بعاد ارم ذات العماد” که در واقع تاکید می کند که نمودهای مادی تمدن هم در عین حال مثال می زند و یا ثمود: "الذین جابوا الصخر بالواد” آنها که صخره ها را جابه جا می کردند و از کوه ها می آوردند به وادی ها و شهرنشینی را ایجاد می کردند یا فرعون "و فرعون ذی الاوتاد” دارای قدرت بود. اما همه این ها "الذین طغوا فی البلاد” یعنی طغیان کردند. "والی ثمود اخاهم صالحا قال یا قوم اعبدوا الله ما لکم من اله غیره هو انشاکم من الارض واستعمرکم فیها فاستغفروه ثم توبوا الیه ان ربی قریب مجیب” یا ” فاما من طغی و آثر الحیاه الدنیا” در مجادله موسی با فرعون هست که "وقال موسی ربنا انک آتیت فرعون وملاه زینه واموالا فی الحیاه الدنیا” که موسی در واقع با خدا مناجات می کند که خدایا شما به فرعون زینت و اموال دادی در حیات دنیا "لیضلوا عن سبیلک” تا بندگان را از راه گمراه بکند. که بعد موسی دعا می کند "ربنا اطمس علی اموالهم” مال آنها را از بین ببر، "واشدد علی قلوبهم” قلب هایشان را سخت و سنگ بگردان، "فلا یومنوا حتی یروا العذاب الالیم” یا مثلاً خصوص تمدن فرعون می گوید "فاتبعوا امر فرعون و ما امر فرعون برشید” اینها چون از اوامر فرعون تبعیت کردند به رشد و نهایت کار نرسیدند. یا "قال موسی لقومه استعینوا بالله واصبروا ان الارض لله یورثها من یشاء من عباده والعاقبه للمتقین” که باز اشاره می-کند تمدن یا عاقبت تمدن بشری و عاقبت زمین برای انسان های متقی هست. [۴] . "ولقد کتبنا فی الزبور من بعد الذکر ان الارض یرثها عبادی الصالحون” منبع:مهر 211008
جمعه ، ۱۸دی۱۳۹۴
[مشاهده متن کامل خبر]
این صفحه را در گوگل محبوب کنید
[ارسال شده از: عقیق]
[مشاهده در: www.aghigh.ir]
[تعداد بازديد از اين مطلب: 22]
-
گوناگون
پربازدیدترینها