محبوبترینها
نمایش جنگ دینامیت شو در تهران [از بیوگرافی میلاد صالح پور تا خرید بلیط]
9 روش جرم گیری ماشین لباسشویی سامسونگ برای از بین بردن بوی بد
ساندویچ پانل: بهترین گزینه برای ساخت و ساز سریع
خرید بیمه، استعلام و مقایسه انواع بیمه درمان ✅?
پروازهای مشهد به دبی چه زمانی ارزان می‌شوند؟
تجربه غذاهای فرانسوی در قلب پاریس بهترین رستوران‌ها و کافه‌ها
دلایل زنگ زدن فلزات و روش های جلوگیری از آن
خرید بلیط چارتر هواپیمایی ماهان _ ماهان گشت
سیگنال در ترید چیست؟ بررسی انواع سیگنال در ترید
بهترین هدیه تولد برای متولدین زمستان: هدیه‌های کاربردی برای روزهای سرد
در خرید پارچه برزنتی به چه نکاتی باید توجه کنیم؟
صفحه اول
آرشیو مطالب
ورود/عضویت
هواشناسی
قیمت طلا سکه و ارز
قیمت خودرو
مطالب در سایت شما
تبادل لینک
ارتباط با ما
مطالب سایت سرگرمی سبک زندگی سینما و تلویزیون فرهنگ و هنر پزشکی و سلامت اجتماع و خانواده تصویری دین و اندیشه ورزش اقتصادی سیاسی حوادث علم و فناوری سایتهای دانلود گوناگون
مطالب سایت سرگرمی سبک زندگی سینما و تلویزیون فرهنگ و هنر پزشکی و سلامت اجتماع و خانواده تصویری دین و اندیشه ورزش اقتصادی سیاسی حوادث علم و فناوری سایتهای دانلود گوناگون
آمار وبسایت
تعداد کل بازدیدها :
1826695856
روابط ترکیه و اقلیم کردستان عراق و مسیر پیش رو
واضح آرشیو وب فارسی:خط امید: بر اساس قواعد واقع عینی و ملموس واقع گرایی سیاسی، می توان به این واقعیت پی برد که دست کم در شرایط سیاسی، امنیتی و اقتصادی کنونی حاکم بر منطقه و جهان، باید هراس از شکلگیری یک کشور مستقل یکپارچه ی متشکل از مناطق کردنشین چهار کشور مهم منطقه را به عنوان یک نظریه ی قرن بیستمی به آرشیو سپرد.به گزارش خط امید بهشهر، یکی از پدیده هایی که خیلی وقت ها در تحلیل های سیاسی نقش آن را نادیده می گیریم و بعضاً با کارکرد و اهمیت آن آشنا نیستیم، ابزار ساده و کارآمدی به نام نقشه های جغرافیایی و توجه به خطوط مرزی کشورها و مناطق مختلف آن ها است. اگر به نقشه ی کشورهای منطقه و به ویژه چهار کشور «محور ساعت» (حروف کلمه ی ساعت برگرفته از حرف آغازین نام کشورهای سوریه، ایران، عراق و ترکیه است) نگاهی بیاندازیم، درمی یابیم که مجاورت چهار منطقه ی کردنشین چهار کشور جهان در کنار همدیگر، همواره نزد برخی از تحلیلگران سیاسی، این ایده را به وجود آورده که احزاب کُردی می توانند با الصاق و به هم چسباندن این تکّه ها به همدیگر، یک کشور یکپارچه و واحد به نام «کردستان بزرگ» را به وجود بیاورند. این گروه از تحلیلگران در بیان استدلالات خود، از بیانیه های متعدد رهبران سیاسی کُرد و نیز متون کنگره های احزاب مشهور کُردی مثال آورده و اعلام می کنند که نه تنها اغلب احزاب کُردی به دنبال این آرمان ناسیونالیستی هستند، بلکه بنا به دلایل متعدد، برخی کشورهای جهان نظیر آمریکا نیز از این ایده حمایت می کنند و به دنبال آن هستند که در منطقه، «دومینوی تجزیه» راه بیندازند. نگارنده در برابر این ایده، نظر دیگری دارد و بر این باور است که بر اساس قواعد واقع عینی و ملموس واقع گرایی سیاسی، می توان به این واقعیت پی برد که دست کم در شرایط سیاسی، امنیتی و اقتصادی کنونی حاکم بر منطقه و جهان، باید هراس از شکلگیری یک کشور مستقل یکپارچه ی متشکل از مناطق کردنشین چهار کشور مهم منطقه را به عنوان یک نظریه ی قرن بیستمی به آرشیو سپرد و این واقعیت را پذیرفت که شرایط سیاسی، اجتماعی و فرهنگی حاکم بر کشورها و نیز کردهای منطقه، آن قدر دچار تغییر و تحول شده که نه تنها احتمال تشکیل یک کردستان مستقل، بلکه احتمال اتصال دو تکه از مناطق کردنشین عراق و سوریه به همدیگر نیز بسیار دور از ذهن و بعید است. ضمن آنکه اختلافات حاکم بر احزاب کُردی، تفاوت بسیار جدی شیوه ی زندگی و مطالبات سیاسی- اجتماعی کردها در چهار کشور مزبور و نیز بسیاری دیگر از مسائل مرتبط با جغرافیای سیاسی و معادلات اقتصادی، چنین چیزی را ناممکن می سازد؛ اما در کنار این استدلالات، مسئله ی مهم دیگری نیز وجود دارد که تحلیل دقیق ابعاد آن، می تواند تا حد زیادی موانع و محالات مسیر تشکیل کردستان یکپارچه را برای ما روشن کند. این مسئله عبارت است از: موجودیت یک واحد سیاسی- جغرافیایی جدید به نام «اقلیم کردستان عراق». اقلیم کردستان عراق و رُجحان ترکیه بر ایران و سوریه در باور برخی از تحلیلگران، ظهور و تثبیت اقلیم کردستان عراق، آغاز یک مسیر میان مدت برای کردهای دیگر کشورها نیز هست و از لحاظ روانی آنان را وادار به تحرکات سیاسی می کند و می توان چنین تجربه ای را باز هم تکرار کرد؛ اما در کنار این نظریه، ایده های دیگری نیز وجود دارد که می گوید: شرایط سیاسی- امنیتی کشورهایی نظیر ترکیه و ایران، به هیچ وجه با عراق قابل مقایسه نیست و زمینه های سیاسی- اجتماعی ایجاد اقلیم، دلایل فدرالیزه شده عراق، مداخله ی آمریکا و دیگران و دوران بعث و پسابعث، به کلی با فضای ایران و ترکیه متفاوت است و از این گذشته، مناسبات اجتماعی و فرهنگی خاص و متفاوت کردهای ایران با مرکز و نیز پراکندگی جغرافیایی خاص کردها در جنوب شرقی و شمال ترکیه، مجموعاً فضایی پدید آورده که احتمال ایجاد اقلیم های کُردی در این دو کشور را ناممکن می سازد و در سوریه نیز فعلاً اداره ی مناطق کردنشین شمال سوریه، تنها به خاطر شرایط امنیتی خاص و بر اساس توافق نانوشته به کردها سپرده شده است. در کنار این استدلالات، نگارنده بر این باور است که اتفاقاً همان اقلیم کردستان عراق که برخی ها آن را بزرگ ترین محرّک برای کشورهای دیگر می دانند، خود عاملی است برای آن که این فرصت و موقعیت سیاسی و اقتصادی مهم، تنها در اختیار کردهای عراق باشد. چرا؟ برای پاسخ دادن به این سؤال مهم، باز هم لازم است به نقشه بازگردیم. توجهی ساده و سریع به نقشه ی ایران و عراق نشان می دهد که دو استان کردنشین دهوک و اربیل، یعنی اصلی ترین قلمرو حزب دموکرات کردستان به رهبری آقای مسعود بارزانی، هم مرز ترکیه و سوریه هستند و دو استان سلیمانیه و حلبچه که نفوذ سه جریان مهم اتحادیه ی میهنی به رهبری مام جلال طالبانی، جنبش تغییر به رهبری نوشیروان مصطفی و جریانات اسلامی در این دو استان مشهود است، با جمهوری اسلامی ایران هم مرز هستند و علاوه بر این ها، کرکوک نیز به عنوان یکی از شهرهای خارج از قلمرو حقوقی اقلیم کردستان و به عنوان بخشی از مناطق متنازع علیها، محل نفوذ همین جریانات گروه دوم است که با بارزانی میانه ی خوشی ندارند و به این ترتیب، اقلیم کردستان عراق، از منظر روابط خارج از مرزها، همواره، در دو قطب متفاوت، تصمیم گری و عمل خواهد کرد: الف) قطب اتحادیه ی میهنی، جنبش تغییر و بخشی از جریانات اسلامی، در سلیمانیه، حلبچه و کرکوک تا حد زیادی همسو با ایران و جریانات شیعی عراقی حرکت خواهند کرد. ب) حزب دموکرات کردستان عراق به رهبری بارزانی در استان های دهوک و اربیل، در حوزه های سیاسی، امنیتی و اقتصادی خارج از مرزها، روابط تنگاتنگی با ترکیه خواهد داشت و این روابط عمیق تر خواهد شد و در حوزه ی داخل نیز هم مرزی این مناطق با الانبار و نینوی، کردهای این منطقه را از منظر سیاست داخلی، به سنّی ها نزدیک تر خواهد کرد. حال اگر بپرسیم: در مقایسه بین این دو قطب، کدام جریان، اثرگذارتر خواهد بود؟ در پاسخ می توانیم بگوییم: جریان بارزانی چند ابزار مهم و تعیین کننده در دست دارد: 1. جریانات مخالف مسعود بارزانی، دچار مشکلات و اختلافات داخلی شده اند و چهره هایی نظیر مام جلال و نوشیروان مصطفی امین و نیز سران گروه های دینی، محبوبیت گسترده ای ندارند. مام جلال طالبانی از صحنه کنار رفته و شخص مسعود بارزانی دارای مشروعیت دیپلماتیک بین المللی شده است. 2. جریانات ناهمسو با بارزانی، غالباً یا چپ گرا و یا اسلام گرا هستند و از لحاظ نفوذ گفتمانی، عملاً علمداری جریان ناسیونالیسم کُردی به دست جریان بارزانی افتاده است. 3. بر اساس تحلیل ها و اطلاعات معتبر و موثق، در اقلیم کردستان عراق؛ غیر از سه نفر یعنی مسعود بارزانی رئیس اقلیم، برادرزاده و دامادش نیچروان بارزانی نخست وزیر اقلیم و همچنین آشتی هورامی وزیر انرژی و منابع طبیعی، هیچکس از آمارهای مربوط به فروش نفت و درآمدهای آن اطلاعی در دست ندارد و به عبارتی روشن تر، خزانه در دست بارزانی است و فرماندهی کل نیروهای پیشمرگ نیز با اوست و سرویس اطلاعاتی اقلیم نیز توسط پسر او مسرور بارزانی اداره می شود و به علاوه ی این ها، چند دستگاه رسانه ای حرفه ای و مدرن نیز، در حمایت از بارزانی فعالیت می کنند و لذا، تنظیم روابط با این گروه است و دست کم در شرایط کنونی، حفظ و ارتقای رابطه با ترکیه به معنی دست یابی به بازارهای جهانی و تضمین قدرت بازی اقلیم در کلوپ آمریکا و متحدین او، تبدیل به یک استراتژی جدی شده است. نامه ی برگشت خورده ی ملامصطفی بارزانی به رئیس جمهور ترکیه در سال 1960 میلادی در بررسی تاریخ روابط کردهای عراق و جمهوری ترکیه، می توان از سخنان چند هفته پیش مسعود بارزانی مثال آورد. بارزانی در آخرین سفر خود به ترکیه که تنها دو روز پس از ورود غیرقانونی نظامیان ترکیه به اطراف موصل عراق صورت گرفت، به آنکارا سفر کرد. در سفرهای پیشین، خبری از پرچم اقلیم کردستان عراق نبود اما این بار در دیدارهای متفاوتی که بین مسعود بارزانی و رئیس جمهور و نخست وزیر ترکیه صورت گرفت، پرچم اقلیم نیز در برابر دوربین ها گذاشته شد. بارزانی در آنکارا در یک گفتگوی اختصاصی برای خبرنگاران رسانه های کُردزبان اعلام کرد: «پدر من ملامصطفی، در سال 1960 نامه هایی به سران اغلب کشورهای جهان فرستاد و در مورد وضعیت دشوار کردها از آنان کمک خواست. برخی به آن نامه پاسخ دادند و برخی نیز ساکت ماندند؛ اما رئیس جمهور وقت ترکیه، تنها فردی بود که نه تنها نامه را باز نکرد، بلکه آن را به آدرس فرستنده برگشت داد؛ اما حالا، پس از 55 سال، من از سوی رئیس جمهور و نخست وزیر ترکیه، در شرایطی مورد استقبال قرار می گیرم که پرچم کردستان نیز وجود دارد.» در همان سالیان آغازین پیروزی انقلاب اسلامی ایران، سران احزاب کُرد عراقی، با سران انقلاب در ارتباط بودند و مام جلال طالبانی، در نوفل لوشاتو با امام خمینی (ره) دیدار کرده بود و پس از پیروزی انقلاب و تثبیت آن، ایران مهم ترین کانال آمد و رفت سران احزاب کُرد عراقی بود که با حکومت بعث عراق در حال جنگ بودند. با آغاز جنگ تحمیلی، هر دو حزب برجسته ی کُردی به رهبری بارزانی و طالبانی، به ایران کمک کردند و روابط مهمی بین تهران و آنان ایجاد شد؛ اما پس از دوران جنگ و به ویژه پس از حمله ی صدام حسین به کویت و حمله ی آمریکا و متفقین به او، رویدادهای سیاسی و نظامی جدیدی در منطقه به وجود آمد که کردها نیز در آن به عنوان عوامل جدی مورد توجه دیگران واقع شدند و می توان گفت، بنای روابط جدی کردها و غرب در آن سال ها تقویت شد. آمریکایی ها از تجارب چریکی کردها استفاده کردند و با اعلام منطقه ی پرواز ممنوع و بعدها با قرارداد نفت در برابر غذا، کردها اهمیت بیشتری برای بازیگران منطقه ای و فرامنطقه ای پیدا کردند و تورگوت اوزال رئیس جمهور ترکیه در همان دوران اعلام کرد: «در شرایطی که همه رهبران کُردهای شمال عراق ارتباط برقرار کرده اند، ما چرا بی ارتباط باشیم؟» این سخنان تورگوت اوزال تابوشکن، رفته رفته منجر به آن شد که مسعود بارزانی و مام جلال طالبانی به ترکیه دعوت شوند. آنان با دریافت گذرنامه ی دیپلماتیک ترکیه از امتیازات ویژه ای برای تداوم فعالیت های فرامرزی خود برخوردار شدند و تورگوت اوزال در سال 1992 از مام جلال خواست تا برای سامان دادن به مذاکرات صلح بین ترکیه و پ.ک.ک به بقاع لبنان و نیز به سوریه سفر کند. به عبارتی دیگر، ریشه ی آغازین روابط رسمی جریانات سیاسی کردهای عراق و جمهوری ترکیه را باید در این دو موضوع خلاصه کنیم: 1) تلاش برای استفاده از ظرفیت آنان برای حل معضل درگیری ترکیه و پ.ک.ک. 2) تعامل و همراهی با کردها به خاطر بازی بزرگ[1] و یا آمریکا و متفقین آن در منطقه. از عجایب روزگار آن که «مهمت شمشک» اقتصاددان کُردزبان ترکیه ای و معاون اقتصادی نخست وزیر کنونی ترکیه که در دوران حمله ی آمریکا به عراق و اعلام منطقه ی پرواز ممنوع، کارمند سفارت آمریکا در ترکیه بود؛ به عنوان مترجم انگلیسی به کُردی، در کنار فرماندهان نظامی آمریکایی قرار گرفت تا آموزش سریع نیروهای پیشمرگ، در مدت زمانی کوتاه به ثمر بنشیند. پس از این دوران، بنا به دلایلی که خارج از مجال این نوشتار است، مذاکره بین پ.ک.ک و ترکیه بارها متوقف و درگیری ها شروع شد و به فراخور شرایط مختلف، گاهی حزب دموکرات به رهبری بارزانی و گاهی نیز حزب اتحادیه میهنی به رهبری طالبانی، ارتش ترکیه را به اقلیم کردستان عراق برد تا علیه پ.ک.ک بجنگند و پولی نیز عاید کردهای عراقی شود و به عبارتی روشن تر، ژنرال های ترکیه با این اقدام خود بارها سه جریان اوجالان، بارزانی و طالبانی را به جان هم انداختند و مجموعاً حدود یک هزار و پانصد نفر از نیروهای آنان توسط هم زبانان خود کشته شدند و روابط ترکیه و احزاب کردهای عراقی، در آن دوران، چهارچوب سیاسی و اقتصادی پیدا نکرد. روابط دوران زمامداری حزب و عدالت و توسعه در دوران به قدرت رسیدن حزب عدالت و توسعه به رهبری رجب طیب اردوغان، ایجاد روابط جدی و رسمی با اقلیم کردستان عراق، با احتیاط و با تأخیر انجام شد. چراکه جریانات ملی گرای خارج از حکومت و نیز ژنرال های متنفذ، به برقراری رابطه رسمی رضایت نمی دادند و دولت برآمده از حزب عدالت و توسعه نیز، تصمیم خاصی برای حل معضل درگیری با پ.ک.ک نداشت؛ اما روند تثبیت اقتدار حزب عدالت و توسعه از یک سو و تغییر دیدگاه های سیاسی، امنیتی و اقتصادی این حزب از دیگر سو، کاری کرد که چراغ رابطه ای جدید، بین اربیل و آنکارا برافروخته شود. در کنار خود رجب طیب اردوغان، افرادی همچون فریدون سنرلی اوغلو سفیر سابق ترکیه در عراق و نیز سرکنسول سابق این کشور در اربیل به عنوان یک عراق شناس و کردشناسِ توانمند، هاکان فیدان به عنوان رئیس سرویس طالاعاتی میت که با ذهنیت خاص خود تحولاتی جدّی در این سرویس پدید آورد و از هر دو آن ها مهم تر، احمد داوداوغلو، چهره ی دانشگاهی سابق ترکیه که به خاطر مقالات ویژه اش در روزنامه ی ینی شفق، مورد توجه عبدالله گل قرار گرفت و در کوتاه ترین زمان ممکن به او پست سفیر کبیر داده شد، بیشترین تأثیر را در روابط جدید اربیل- آنکارا ایفا نموده اند. داوداوغلو در کتاب خود به نام «عمق استراتژی»، بر ضرورت ایجاد رابطه تأکید کرد و نگرشی نوین نسبت به بحث مرزها و کردها ارائه داد. او در دورانی که به عنوان وزیر امور خارجه فعالیت می کرد، در دانشگاه آمریکایی سلیمانیه در اقلیم کردستان عراق، سخنرانی خود را به زبان کُردی آغاز کرد و نشان داد که آنکارا برای ایجاد ارتباط با اقلیم، عزمی جدی دارد. در حال حاضر، از مجموع حجم 12 میلیارد دلاری مبادلات تجاری عراق و ترکیه، هشت میلیارد دلار آن به روابط اربیل- آنکارا اختصاص دارد و اقلیم کردستان عراق به یک بازار مصرف بزرگ و پردرآمد برای شرکت های ترکیه ای تبدیل شده است. ترکیه با وجود اعتراضات جدی عراق و آمریکا، معامله ی کلان انتقال نفت اقلیم کردستان عراق به بندر جیحان و صدور آن به بازارهای جهانی را آغاز کرد و قرار است در سال 2017 میلادی نیز، گاز اقلیم، به ترکیه صادر شود و این مسئله می تواند یکی از مهم ترین دغدغه های ترکیه یعنی تأمین منابع انرژی را تا حد زیادی برطرف کند. گذشته از توجیه اقتصادی روابط ترکیه و اقلیم کردستان عراق، در حوزه امنیتی و سیاست منطقه ای نیز، دلایل محکمی برای تداوم روابط ترکیه و اقلیم وجود دارد که مهم ترین آن، همکاری های گسترده ی امنیتی بین اقلیم و ترکیه است و این موضوع نه تنها کنترل پ.ک.ک را برای ترکیه آسان می کند، در حوزه ی مناطق سنّی نشین و تورکمان های کرکوک و مناطق دیگر عراق نیز، مواهبی برای ترکیه به دنبال دارد. همچنین همسویی احزاب کُرد سوری وابسته به بارزانی در صف ائتلاف مخالفین سوری، ابزار مهمی در اختیار اردوغان و یاران او گذاشته و به نظر می رسد هماهنگی و رابطه بین اقلیم کردستان عراق و ترکیه، ادامه خواهد داشت و گرمای این رابطه به حدی است که گونه ای اعتماد نسبی و توافق نانوشته بین طرفین به وجود آمده که در صورت اصرار و پافشاری جدی بارزانی برای جداشدن از عراق، ترکیه نه تنها با این مسئله مخالفت نکند، بلکه یحتمل با برخی ابزارهای پیدا و پنهان، از آن حمایت کند؛ اما نباید از ذکر این نکته ی مهم نیز غافل باشیم که رابطه بین اقلیم و ترکیه، در واقع رابطه ای تثبیت شده بین کلیت یکپارچه ای به نام اقلیم کردستان عراق و کلیتی به نام ترکیه نیست. بلکه ستون های این ارتباط، ریشه در روابط حزب عدالت و توسعه و حزب دموکرات کردستان عراق دارند و مشخص نیست اگر در شرایطی خاص، یکی از این دو حزب، به حاشیه رانده شود، این رابطه، چه سمت و سویی پیدا خواهد کرد. منبع : مشرق
دوشنبه ، ۱۴دی۱۳۹۴
[مشاهده متن کامل خبر]
این صفحه را در گوگل محبوب کنید
[ارسال شده از: خط امید]
[مشاهده در: www.khateomid.ir]
[تعداد بازديد از اين مطلب: 62]
-
گوناگون
پربازدیدترینها