محبوبترینها
نمایش جنگ دینامیت شو در تهران [از بیوگرافی میلاد صالح پور تا خرید بلیط]
9 روش جرم گیری ماشین لباسشویی سامسونگ برای از بین بردن بوی بد
ساندویچ پانل: بهترین گزینه برای ساخت و ساز سریع
خرید بیمه، استعلام و مقایسه انواع بیمه درمان ✅?
پروازهای مشهد به دبی چه زمانی ارزان می‌شوند؟
تجربه غذاهای فرانسوی در قلب پاریس بهترین رستوران‌ها و کافه‌ها
دلایل زنگ زدن فلزات و روش های جلوگیری از آن
خرید بلیط چارتر هواپیمایی ماهان _ ماهان گشت
سیگنال در ترید چیست؟ بررسی انواع سیگنال در ترید
بهترین هدیه تولد برای متولدین زمستان: هدیه‌های کاربردی برای روزهای سرد
در خرید پارچه برزنتی به چه نکاتی باید توجه کنیم؟
صفحه اول
آرشیو مطالب
ورود/عضویت
هواشناسی
قیمت طلا سکه و ارز
قیمت خودرو
مطالب در سایت شما
تبادل لینک
ارتباط با ما
مطالب سایت سرگرمی سبک زندگی سینما و تلویزیون فرهنگ و هنر پزشکی و سلامت اجتماع و خانواده تصویری دین و اندیشه ورزش اقتصادی سیاسی حوادث علم و فناوری سایتهای دانلود گوناگون
مطالب سایت سرگرمی سبک زندگی سینما و تلویزیون فرهنگ و هنر پزشکی و سلامت اجتماع و خانواده تصویری دین و اندیشه ورزش اقتصادی سیاسی حوادث علم و فناوری سایتهای دانلود گوناگون
آمار وبسایت
تعداد کل بازدیدها :
1829754498
جای خالی «بحرطویل» در موسیقی ایران
واضح آرشیو وب فارسی:جام جم آنلاین: بحرطویل نوعی قالب شعری است که در آن برخلاف دیگر قالب‌های شعر سنتی فارسی مصراع‌های مساوی و بیت وجود ندارد در عوض از یک یا چند قسمت با نام بند تشکیل می‌شود و در هر بند یکی از افاعیل معین عروضی به تعداد دلخواه تکرار می‌شود.
هر بند به بخش‌هایی هماهنگ که گاه مسجع و هم قافیه هستند تقسیم شده است و معمولا پایان بندها را قافیه در ردیفی که در پایان بندها تکرار می‌شوند مشخص می‌کند و در واقع نوعی شعر با نثر موزون در ادبیات پارسی است که فرم می‌گیرد و به قالب تبدیل می‌شود. قالب بحر طویل ساده و بی‌تکلف است و مقید به حدی نیست، هر چند بحر طویل را با تکرار اغلب افاعیل عروضی می‌توان ساخت، ولی از فعلاتن بیشتر در ساخت این نوع ادبی به کار گرفته شده است. باید گفت یک تفنن ادبی است که گاهی شعرا در آن طبعی آزموده و به آن صورت مطایبات و فکاهیاتی داده‌اند. همچنین از آن در تعزیه و نوحه‌سرایی‌های قدیم نیز به منظور محاورات و تقریرات استفاده شده است. عده‌ای نیز بر این اعتقادند که شاید بحرطویل آغازی برای پیدایش شعر نو بوده است چون بحرطویل جبر عروضی را تا حدودی شکست و این دگردیسی در شعر نو و سپس در شعر سپید به اوج خود رسید. اما در موسیقی نیز یکی از اقسام موسیقی آوازی که به‌تدریج به‌دست فراموشی سپرده شده، نوع موسیقی روایی است؛ موسیقی‌ای که روح حاکم بر آن روایت داستان و حکایاتی عاشقانه و عارفانه و گاه مدح ائمه اطهار و گاه با مضمون طنز است. گونه‌ای فراموش شده ترانه در موسیقی آوازی که دارای متر مشخص موسوم به بحرطویل است که نام آن برگرفته از نام رکن عروضی بحرطویل در شعر کلاسیک ایران است که در موسیقی نیز با همان نام شناخته شده است. مضمون و نوع اجرای بحرطویل در موسیقی آوازی ایران موجب شده است خنیاگران و عاشیق‌ها در موسیقی مقامی و در مراسم عروسی و عزا مضمونی مرتبط با مراسم انتخاب و همراه ساز خود به اجرا بپردازند که حاوی حکایت عاشقانه و عارفانه و گاهی حماسی بود. به این نکته نیز باید اشاره کرد که موسیقی آوازی ایرانی از منظر متریک به دو دسته موسیقی دارای متر آزاد (Arhytmic) و موسیقی دارای متر مشخص (Rhytmic) تقسیم می‌گردد. فراوانی نغمه‌ای بحرطویل از ویژگی‌های منحصر به‌فرد این‌گونه موسیقی است که آن را دارای متر مشخص در موسیقی ایران کرده است و تنها گونه‌ای روایی است که محتوای کلام و روایت داستان محور اصلی گویش نغمه‌ها و ریتم موسیقی نقش ثانویه را در آن به‌عهده دارند. ریتم بحرطویل در موسیقی ایرانی معمولا دو ضربی ترکیبی است که با میزان 6/8 ارائه می‌شود. متاسفانه در تفکر امروزی برخی به اشتباه موسیقی معاصر رپ که اصولا ریشه مناسب و ایرانی ندارد را به بحر طویل شبیه می‌دانند که شاید بتوان در اندکی از ترانه‌های عامیانه از جهت شعر فارسی آن را به بحرطویل تشبیه کرد؛ ولی از نظر محتوای استفاده از وزن عروضی هیچ شباهتی با این موسیقی ندارد. تا چند دهه پیش بحرطویل در موسیقی عامه‌پسند مردم ایران رواج ملموسی داشت، اما با دگرگونی‌های اجتماعی و سیاسی این شکل از ترانه تقریبا شکل فراموش شده به خود گرفت و تنها شکل کلامی‌اش آن هم به صورت جسته و گریخته به حیات خود ادامه می‌دهد. در تاریخچه این سبک باید گفت آغاز بخش عمده‌ای از بحرطویل‌ها، توحید حضرت باری و نعت حضرت رسول اکرم(ص) است که قدیمی‌ترین نوع آن از «حمدی» و در منقبت حضرت علی(ع) است. باید به نمونه موجود و عالی اجرا شده بحرطویل توسط حاج قربان سلیمانی (1386ـ1299) که از برجسته‌ترین بخشی‌های خطه شمال خراسان در مدح حضرت رسول است تکیه کرد (... شده همدم و صادق که به نام است محمد لقبش احمد محمود/ ابوالقاسم خیرالبشر و سید کونین/ بنی عم شه تخت سلونی که بود حیدر و صفدر...)، که گستره صوتی این بحرطویل تنها یک دانگ که شبیه به فواصل دانگ دوم نوا در موسیقی کلاسیک ایران است می‌باشد و فواصل بحر طویل‌های به‌جا مانده بیشتر به دانگ نوا یا دانگ گوشه داد ماهور نزدیک است. در موسیقی معاصر ایران در حال حاضر شاید تنها می‌توان به برنامه «صبح جمعه با شما» که گاهی ترانه‌های در قالب شعری طنز در قالب بحرطویل به گوش مردم می‌رساند و همچنین اجراهای هر چند اندک از مرحوم مرتضی احمدی (برفتم بر در شمس العماره/ همون جایی که دلبر خونه داره) اشاره کرد و همچنین در آثار کلاسیک نیز تنها حسین علیزاده در کنسرت همایونش در قطعه‌ای با الهام از بحرطویل رِنگی را در رَنگ بندی ساز خاص خودش نیز اجرا کرده که شنیدن آن نیز جای تامل دارد. اتفاقا علیزاده همین چند شب پیش در کنسرتش نمونه خوبی از بحرطویل را اجرا کرد. به نظر می‌رسد بازگشتی دوباره و البته کارشناسانه به چنین قالبی از شعر و ترانه می‌تواند روحی تازه در کالبد موسیقی دستگاهی و عامیانه و حتی موسیقی با مضامین مذهبی امروز ایران بدمد. حمید فرید کارشناس موسیقی
دوشنبه 14 دی 1394 ساعت 05:45
این صفحه را در گوگل محبوب کنید
[ارسال شده از: جام جم آنلاین]
[مشاهده در: www.jamejamonline.ir]
[تعداد بازديد از اين مطلب: 33]
-
گوناگون
پربازدیدترینها