واضح آرشیو وب فارسی:همدان پیام: نویسنده : نادر مهرابی مراد * یادداشت به ذهن کمتر ژئوپلیتیسینی خطور می کرد که ترکیه به رهبری اردوغان در واکنش به تحرکات نظامی روسیه در سوریه اقدام به ساقط کردن بمب افکن سوخوی روس نماید. اندک زمانی لازم بود تا این خبر به تیتر اول خبرگزاری ها بدل گردد و بسیاری را در بهت و حیرت فرو برد و صد البته نگران از واکنش روسیه در قبال این خبر. هر اقدامی از سوی روسیه می تواند کلاف سردرگم بحران سوریه را بیش از پیش پیچیده کند. مقامات ترکیه مدعی بودند این بمب افکن حریم هوایی ترکیه را نقض کرده و آنها برای حفظ قلمرو خود اقدام به این عمل کرده اند. از سویی سقوط بمب افکن روس در خاک سوریه اما و اگرهای بی شماری را در مورد نقض حریم هوایی ترکیه به وجود آورده است. ترکیه که از زمان آغاز اقدمات نظامی روسیه در سوریه به منتقد اصلی این اقدامات بدل شده بود . در چند هفته اخیر بارها مدعی نقض حریم هوایی اش توسط جنگنده های روس شده بود و هر بار روسیه این ادعاها را پوچ و تنش زا قلمداد می کرد. در این نوشتار سعی بر آن است که بحران به وجود آمده بین ترکیه و روسیه را از 3 منظر سیاسی، نظامی و اقتصادی مورد بحث و تحلیل قرار دهیم. اردوغان در چند سال گذشته با مشکلات عدیده سیاسی در داخل مرزهایش روبه رو بوده که از جمله آنها می توان به اعتراضات میدان تقسیم استانبول، دستگیری تعدادی از مقامات و بستگان مقامات حزب عدالت و توسعه به جرم فساد مالی، اختلافات بین اردوغان و گولن، شروع دوباره درگیری ها با کردها در شرق ترکیه و... اشاره کرد که نهایتاً منجر به شکست سنگین حزب عدالت و توسعه در انتخابات پارلمانی ژوئن شد. اردوغان که تا به امروز تنها در جبهه داخلی در حال مبارزه با مخالفان سیاسی اش بوده زین پس باید شاهد حملات سیاسی از سوی یک رقیب سرسخت و قوی همچون روسیه به رهبری پوتین باشد. روسیه در نخستین اقدامات سیاسی در مبارزه با اردوغان به پررنگ نمایی هر چه بیشتر ارتباطات ترکیه با گروه های تروریستی منطقه مبادلت ورزیده است و اعلام این خبر از سوی روس ها که پسر اردوغان خریدار اصلی تانکرهای نفت داعش و دارای ارتباط نزدیک با سران داعش است لطمه سختی بر چهره سیاسی اردوغان در داخل و خارج ترکیه داشته است. شاید این گونه اخبار تازگی نداشته و بارها از سوی منابع غیررسمی اعلام و نشر شده بود اما طرح این مباحث از سوی روس ها به این اخبار رنگ و بوی دیگری داده است. در بعد نظامی بعید به نظر می رسد که دو کشور روسیه و ترکیه به جنگ رودررو با یکدیگر تن در دهند اما هر یک از این کشورها در دل جامعه خود با مشکل اقلیت ها روبه رو هستند و این مشکل در کشور ترکیه سال هاست که به خود رنگ و بوی خون گرفته. نقض یک طرفه آتش بس از سوی دولت ترکیه و سایر اقدامات سخت علیه کردها، باز هم آتش زیر خاکستر اختلافات بین کردها و دولت ترکیه را برافروخته و این فرصتی مناسب برای روسیه است تا با تجهیز حزب کارگران کردستان ترکیه به جنگ افزارهای مدرن، به جنگی نیابتی در شرق ترکیه بین دولت و "pkk" اقدام ورزد. این امر با حضور نظامی روسیه در خاک سوریه بسیار سهل می نماید به خصوص که گروه های کرد سوریه رابطه خوبی با حزب "pkk" دارند و حتی اخباری از حضور نیروهای آنها در خاک سوریه گزارش شده است و این جنگ نیابتی می تواند ترکیه را تا مرز جنگ داخلی تمام عیار پیش ببرد. اما اقدامی که در چند روز گذشته و پس از سقوط بمب افکن روسی بیش از همه به چشم می آید اقدامات اقتصادی روسیه علیه ترکیه است. ترکیه به رهبری اردوغان در حالی آغازگر تنش با روسیه بود که روس ها در جایگاه دوم مبادلات تجاری خارجی ترکیه جای داشتند. حجم مبادلات ترکیه و روسیه به بیش از 40 میلیارد دلار در سال می رسد و این رقم قابل توجهی در اقتصاد ترکیه است. روس ها در نخستین قدم های خود در این جنگ غیرنظامی اقدام به سخت گیری و توقف در مورد محموله های تجار ترکیه ای در مرزهای خود کرده اند. در پی سقوط سوخوی روس، شاهد سقوط تعداد گردشگران روس در ترکیه نیز بودیم و این در حالی است که سالانه بیش از 4 میلیون روس از ترکیه دیدن می کنند که بیش از 3 میلیون تن از آنها گردشگر هستند. این تعداد گردشگر منافع سرشاری را نصیب صنعت توریسم ترکیه می کند. از سویی روسیه تأمین کننده اصلی انرژی در ترکیه است و حدود 60 درصد گاز مورد نیاز ترکیه توسط روسیه تأمین می شود. در صورتی که روسیه در صادرات گاز به ترکیه خللی ایجاد کند جبران خسارت اقتصادی ناشی از قطع گاز برای ترکیه بسیار سخت و شاید غیرقابل جبران باشد. البته نکته حایز اهمیت در این مبحث، نیاز مالی روسیه به عایدات ناشی از صادرات گاز به ترکیه است که بعد از تحریم های اقتصادی اروپا بر علیه روسیه در پی بحران اکراین شدیدتر نیز شده است در نتیجه احتمال قطع گاز را از ذهن دور می کند. با توجه به اینکه وزن ژئوپلیتیک روسیه از ترکیه بالاتر است در نگاهی کلی به بحران به وجود آمده در روابط ترکیه و روسیه به نظر می رسد که هر دو سوی بحران متحمل خساراتی خواهند شد اما این خسارات چه از بُعد سیاسی- نظامی و چه از بُعد اقتصادی برای ترکیه گران تر و به تبع آن تحمل آن برای ترکیه سخت تر خواهد بود. * دانشجوی دکترای جغرافیای سیاسی
چهارشنبه ، ۲۵آذر۱۳۹۴
[مشاهده متن کامل خبر]
این صفحه را در گوگل محبوب کنید
[ارسال شده از: همدان پیام]
[تعداد بازديد از اين مطلب: 8]