واضح آرشیو وب فارسی:مهرخانه: یکی از مهم نرین مباحث کتاب، بحث ولنتاین ایرانی است که یکی از تازه ترین پدیده های فرهنگی در حوزه مناسبات بین دو جنس در ایران است. برگزاری مراسم ولنتاین یا روز عشق در ایران بیش از هرچیز دیگری تمامیت سنت و فرهنگی ایرانی- مذهبی را به چالش می کشد؛ زیرا آشکارا یکی از تابوهای بزرگ سنتی یعنی تعامل آزاد دو جنس مخالف در بستری غیر از خانواده و ازدواج را به چالش می کشد و در فضای عمومی به آن عینیت و برجستگی می بخشد.نسیم السادات محبوبی شریعت پناهی خانواده و زندگی شهری؛ تحول خانواده ها در بستر تجدد، شهرنشینی و رسانه ای شدن نویسنده: نعمت الله فاضلی به سفارش اداره کل مطالعات اجتماعی و فرهنگی نشر تیسا، 1391 در پیشگفتار کتاب خانواده و زندگی شهری آمده است: میان نهاد خانواده و روابط و مناسبات اجتماعی، ساختارهای اقتصادی، سیاسی و فرهنگی جامعه، رابطه ای تنگاتنگ وجود دارد؛ به گونه ای که هرگونه سیاست گذاری و اقدام به توسعه، به ویژه در حوزه مدیریت شهری، ضرورتاً باید با در نظر گرفتن نقش و کارکرد خانواده صورت گیرد. طی دهه های اخیر، به موازات تغییرات بنیادین در عرصه های اجتماعی، فرهنگی و سیاسی و اقتصادی کشورمان، شاهد دگرگونی عمده در ساختار خانواده های شهری نیز بوده ایم. تحول آشکار و محسوس در ساختار و کارکرد خانواده ایرانی و آثار مترتب بر این دگرگونی، دلیل کافی ای به دست داده تا درباره این موضوع اجتماعی مهم، درنگ و بحث جدی صورت گیرد. در مرکز این مباحث شناخت روندها، ابعاد و ویژگی های خانواده و زندگی در آن قرار می گیرد و طبیعی است که موضوعی با این اهمیت، خاستگاه گفتمان ها و نظریه های بسیاری شده باشد. نویسنده در ذیل عنوان خانواده به مثابه موضوع شناخت و بازنمایی ، بر این نکته تأکید می کند که خانواده، به طور تاریخی ابژه شناخت و موضع دانش در معنای امروزی آن نبوده است، بلکه فضایی اجتماعی و محیطی انسانی برای کسب تجربه بوده است که تجربه های انسانی به طور ناخودآگاه در آن شکل می گرفته اند. این در حالی است که تحولات شگرف خانواده بیش از هر چیز سبب شده است تا این مقوله از امری ناخودآگاه و کمترانعکاس یافته، به موضوعی مهم برای بحث و تأمل تبدیل شود. این واقعیت، بیش از همه در بحث از بازنمایی خانواده مشهود است. بدل شدن مقوله خانواده به موضوع بحث و تأمل، سبب شده است تا بازنمایی خانواده یا به بیان بهتر تلاش برای بازنمایی خانواده، به دغدغه ای مرسوم تبدیل شود و بخشی از زندگی روزمره و مباحث جاری آن را به خود اختصاص دهد. بازنمایی خانواده به تولید دانشی در این زمینه انجامیده است که در مرحله بعد، خود بدل به موضوعی قابل تأمل و نیازمند شناخت شده است (صص 18-19). همچنین در بحث پیامدهای رسانه ای شدن خانواده ، نویسنده معتقد است که گذشته از آن که بازنمایی و شناخت خانواده به امری روزمره و اجتناب ناپذیر بدل شده است، باید اندکی نیز درباره پیامدهای این شناخت و بازنمایی تأمل کنیم. مسلماً پدیده بازنمایی خانواده مانند هر پدیده دیگر، دارای وجوه مثبت یا سازنده و وجوه مخرب و ویران گر است. این موضع مهمی است و سخت، و نمی توان در فرصتی اندک درباره تمام ابعاد آن صحبت کرد (ص 26). نعمت الله فاصلی همچنین در بخش تحول انگاره های جنسی و خانواده های شهری ، به ارایه توصیفی از خانواده سنتی ایران می پردازد. او تأکید می کند که در گذشته جامعه ایرانی خانواده محور بوده و شبکه های خویشاوندی در آن استحکام بالایی داشت. خانواده در پناه حمایت ارزش های دینی و در پیوند با ساختار اقتصادی و سیاسی، محکم ترین دژ جامعه محسوب می شد؛ اگرچه طلاق وجود داشت، اما پدیده ای بسیار نادر بود (ص 35). در بحث دموکراتیک شدن خانواده ، نیز بر این که روابط در خانواده می تواند دموکراتیک باشد و ساختار آن به طور نسبی اختیاری است، اشاره شده است. همچنین ازدواج غیابی، پستی یا از راه دور، در کنار ازدواج اینترنتی، مورد بررسی قرار گرفته است. یکی از مهم نرین مباحث کتاب، بحث ولنتاین ایرانی است که یکی از تازه ترین پدیده های فرهنگی در حوزه مناسبات بین دو جنس در ایران است. برگزاری مراسم ولنتاین یا روز عشق در ایران بیش از هرچیز دیگری تمامیت سنت و فرهنگی ایرانی- مذهبی را به چالش می کشد؛ زیرا آشکارا یکی از تابوهای بزرگ سنتی یعنی تعامل آزاد دو جنس مخالف در بستری غیر از خانواده و ازدواج را به چالش می کشد و در فضای عمومی به آن عینیت و برجستگی می بخشد؛ ازاین رو دولت به مثابه وظیفه ای دینی و سیاسی، از طریق رسانه ها و ابزارهای فرهنگی که در اختیار دارد، تلاش می کند تا به مشروعیت زدایی از این آیین بپردازد و مانع توسعه و گسترش آن شود. تقارن ولنتاین با روزهای بزرگداشت انقلاب اسلامی، که به عنوان روزهای رسمی توسط دولت و رسانه ها جشن گرفته می شوند، زمینه سیاسی مناسبی فراهم کرده است تا جشن گرفتن این روز با موانع جدی مواجه نشود، اما تعارض این رسم با موازین شرعی و مبانی سنتی، بیش از آن است که دولت نسبت به آن بی تفاوت بماند (صص 54-55). در بحث تجدد و ظهور انواع خانواده و مناسبات خانوادگی در ایران ، باید توجه داشت که مدرنیته را معمولاً بر اساس توسعه فرآیندهایی مانند عقلانی شدن، صنعتی شدن، شهرنشینی و تفکیک پذیری نهادی می شناسند. این فرآیندها، فرآیندهایی هستند که جامعه مدرن را از جامعه پیشامدرن یا سنتی متمایز می کنند. مجموعه ای از فرآیندها نیز وجود دارند که ممیزه و مشخصه جامعه پسامدرن، فرانوگرا یا پست مدرن اند. این فرآیندها اغلب با مقولاتی مانند مصرفی شدن، اطلاعاتی شدن، رسانه ای شدن، شبکه ای شدن، ارتباطی شدن، جهانی شدن و مقولاتی از این نوع تعریف می شوند. بر اساس همین طبقه بندی ها می توانیم به سنخ شناسی انواع خانواده ایرانی در سه نوع خانواده سنتی، متجدد و پسامدرن بپردازیم (رک به: ص 58). نویسنده در ذیل عنوان تحولات ابعاد مختلف خانواده در ایران ، به بررسی این تحولات در مؤلفه های خانواده مانند بعد خانواده، کارکردهای خانواده، معنای خانواده، مکان خانواده، بعد ارتباطی خانواده، بعد اقتصادی خانواده، انسان مدارشدن خانواده، دگرگونی مناسبات و مناسک خانوادگی و فردی شدن می پردازد. و در نهایت در نتیجه گیری کتاب، انواع خانواده های در حال ظهور شهری مانند خانواده چندمکانی، خانواده فردگرا، خانواده هم بالین، خانواده میان تهی، خانواده گسترده جدید، خانواده هسته ای وسعت یافته، خانواده مجازی، خانواده شهری، خانواده زن محور و خانواده عرفی مورد مطالعه قرار گرفته شده است. * دانشجوی دکترای مطالعات زنان
سه شنبه ، ۲۴آذر۱۳۹۴
[مشاهده متن کامل خبر]
این صفحه را در گوگل محبوب کنید
[ارسال شده از: مهرخانه]
[تعداد بازديد از اين مطلب: 16]