واضح آرشیو وب فارسی:اعتماد: گروه دیپلماسی| امروز دومین نشست کمیسیون مشترک برجام با حضور معاونان وزرای امور خارجه ایران و گروه 1+5 در وین تشکیل جلسه می دهد و به گفته مدیرکل سیاسی و امور بین المللی وزارت امور خارجه قرار است طی این جلسه، پیش نویس قطعنامه 1+5 به شورای حکام در خصوص بستن پرونده فعالیت های پیشین و حال هسته ای ایران مورد بحث و بررسی قرار گیرد. با این حال، پس از انتشار ارزیابی نهایی یوکیا آمانو، مدیرکل آژانس بین المللی انرژی اتمی، بحث ها در خصوص نوع قطعنامه شورای حکام در میان تحلیلگران شدت گرفته است؛ گروهی از توقف بررسی ها سخن می گویند و گروهی از مختومه اعلام شدن. در خصوص مختصات مدنظر ایران برای قطعنامه پیشنهادی شورای حکام گفت وگویی با میرشهبیز شافع، استاد حقوق بین الملل دانشگاه شهید بهشتی داشته ایم که مشروح آن را در ادامه می خوانید. قطعنامه پیشنهادی گروه 1+5 به شورای حکام برای بستن پرونده فعالیت های پیشین و حال پرونده هسته ای ایران باید از چه ویژگی ای برخوردار باشد؟ نکته نخستی که باید به آن اشاره داشت نهاد تصمیم گیر و تصمیم ساز در درون آژانس، شورای حکام است و نه دبیرخانه و مدیرکل آژانس. به عبارتی، مدیرکل آژانس مسائلی را مورد پیگیری قرار می دهد که شورای حکام از او خواسته باشد. در شورای حکام نیز اساسا نگاه به این است که عملکرد داخلی هر یک از کشورها و اعضای عضو آژانس بر اساس تعهدات بین المللی شان بوده است یا خیر؟ به عبارت دیگر، شورای حکام نگاه خود را بر این نکته متمرکز می کند که آیا کشورها بر اساس قوانینی همچنان معاهده منع گسترش تسلیحات هسته ای (NPT) یا پروتکل الحاقی و... عملکردشان صلح آمیز و در چارچوب بوده است یا تخلف داشته اند؟ در سال 2005 زمانی که بر اساس گزارش مدیرکل وقت آژانس، پرونده ایران به شورای حکام رفت، پیش فرض و نگاه موجود در این راستا بود که ایران در عملکرد خود در عرصه هسته ای تخلفاتی داشته است یا حداقل این نگاه وجود داشت که سوالاتی در رابطه با پرونده ایران وجود دارد که آژانس نمی تواند در آن مقطع به آنها پاسخ دهد و به همین خاطر، پرونده ایران در یک شرایط ویژه قرار گرفت و از شورای حکام به شورای امنیت سازمان ملل ارسال شد و قطعنامه هایی علیه ایران صادر شد. با این حال، پرونده ایران در مقطع کنونی با دو موضوع روبه رو است؛ نخست اینکه آیا در تحقیقات آژانس و گزارش آمانو، ابهامات آژانس در رابطه با پرونده فعالیت های پیشین هسته ای ایران موسوم به پی. ام. دی رفع شده است؟ و دوم اینکه دولت های عضو شورای حکام تمایلی بر بستن پرونده و عبور از این مسیر را دارند یا خیر؟ به عبارتی، پرونده فعالیت های پیشین هسته ای ایران با گزارش مدیرکل بسته نخواهد شد و این گزارش کافی نیست کماآنکه در سال های گذشته و در موضوعاتی مختلف، شاهد آن بوده ایم که گزارش مدیرکل در رابطه با موضوعی بسیار مثبت بوده ولی دولت های شورای حکام همچنان بر باقی ماندن موضوع در دستورکار آژانس و بررسی موضوع داشته اند و بالعکس این موضوع، گزارش مدیرکل در خصوص پرونده منفی بوده است ولی دولت های عضو شورای حکام بر این عقیده بودند که لزومی بر بررسی بیشتر موضوع نیست. من از گفتن این مقدمه می خواهم بگویم که این دو موضوع باید در قطعنامه پیشنهادی گروه 1+5 وجود داشته باشد و باید دید در جلسه کمیسیون مشترک برجام که امروز در رابطه با این مساله تشکیل جلسه خواهد داد، چه مسائلی مطرح می شود. با این حال، بر اساس نظر ایران مختومه اعلام شدن پرونده فعالیت های پیشین یک پارامتر اساسی در اجرای برجام است و در این چارچوب، بر اساس قطعنامه نهایی باید هیچ ابهام و سوالی در پرونده فعالیت های پیشین نباشد و این پرونده بسته اعلام شده و امکان بازگشت به گذشته وجود نداشته باشد. آیا توقف بررسی ها توسط دبیرخانه آژانس و نه مختومه شدن آن می تواند نظر ایران را فراهم کند؟ به نظر می آید خیر؛ علت نیز آن است که تصمیم نهایی شورای حکام باید به گونه ای باشد که علامت سوال جدیدی نسبت به فعالیت های پیشین ایران مطرح نشود و امکان بازگشت به گذشته فراهم نباشد و بهانه ها را برای ارسال پرونده ایران به شورای امنیت یا رجوع به قطعنامه های پیشین شورای امنیت برطرف سازد. در این راستا، جمهوری اسلامی ایران تاکید بر مختومه شدن پرونده دارد زیرا با مختومه شدن پرونده دیگر امکان بازگشایی وجود ندارد. در صورتی که شورای حکام در خصوص پرونده ایران تصمیم بگیرد که بررسی ها متوقف شود، امکان بازگشایی پرونده وجود دارد؟ از نظر حقوقی، اگر مدارک جدیدی ارایه نشود، امکان بازگشایی هم فراهم نیست یعنی نمی توان با همین مدرکی که موجود است، پرونده را بازگشایی کرد. در گزارش آمانو، وی می گوید که آژانس دیگر نسبت به فعالیت های گذشته ایران سوالی ندارد و می تواند ارزیابی نهایی را داشته باشد. بنابراین با توجه به اینکه علامت سوالی جدیدی مطرح نیست و پرونده هم از دستورکار خارج شده، بازگشت به آن نیازمند آنچنان ادله ای است که اکثر کشورها خواستار بازگشایی مجدد آن باشند که در عمل غیرممکن است. آمانو در ارزیابی نهایی خود بسیاری از ابهامات سابق را صریحا رد کرده یا می گوید نشانه ای از تایید آن اتهام ها وجود ندارد. با چنین گزارشی بازگشت پرونده به فعالیت های پیشین میسر است؟ همان طور که گفتم این شورای حکام است که تصمیم گیر نهایی است. از سویی، ما با دو بازیگر روبه رو هستیم؛ نخست، مدیرکل و دبیرخانه آژانس و دوم، تلقی و تصمیم دولت های عضو شورای حکام. اگر تلقی اعضای شورای حکام آن باشد که گزارش آژانس ابهامات شان را رفع کرده و پرونده مختومه شود، اتهامات سابق و پرونده کنونی نمی تواند مبنای بازگشت باشد ولی اگر این تلقی به وجود بیاید که ابهامات رفع نشده و فقط دستور به مسکوت ماندن بدهند، آن اتهامات می تواند مبنای رسیدگی قرار گیرد و این نیاز ایران را رفع نخواهد کرد. در گزارش اخیر مدیرکل آژانس ادعاهایی نسبت به فعالیت های پیشین ایران صورت گرفته است. آیا گزارش به خودی خود در آینده می تواند مبنای حقوقی داشته باشد؟ به نظر بنده، نکاتی که در این گزارش آمده، توانسته است به علامت سوال های آژانس درباره برنامه هسته ای ایران پاسخ دهد و می گوید نشانه ای از انحراف در برنامه هسته ای ایران نیست. این عبارت، نشان از تایید صلح آمیز بودن پرونده ایران دارد. در آن قسمت هایی هم که ایران متهم شده است، به گونه ای است که نشان می دهد ایران اقدامی خلافNPT انجام نداده است. با این حال، اگر شورای حکام نکات مطرح شده در گزارش مدیرکل را تایید کند و پرونده مختومه شود، تصریح می کند که این اقدامات تخطی نیست و امکان بازگشایی مجدد پرونده فعالیت های پیشین برای همیشه از بین می رود.
دوشنبه ، ۱۶آذر۱۳۹۴
[مشاهده متن کامل خبر]
این صفحه را در گوگل محبوب کنید
[ارسال شده از: اعتماد]
[تعداد بازديد از اين مطلب: 21]