محبوبترینها
چگونه با ثبت آگهی رایگان در سایت های نیازمندیها، کسب و کارتان را به دیگران معرفی کنید؟
بهترین لوله برای لوله کشی آب ساختمان
دانلود آهنگ های برتر ایرانی و خارجی 2024
ماندگاری بیشتر محصولات باغ شما با این روش ساده!
بارش‌های سیل‌آسا در راه است! آیا خانه شما آماده است؟
بارش‌های سیل‌آسا در راه است! آیا خانه شما آماده است؟
قیمت انواع دستگاه تصفیه آب خانگی در ایران
نمایش جنگ دینامیت شو در تهران [از بیوگرافی میلاد صالح پور تا خرید بلیط]
9 روش جرم گیری ماشین لباسشویی سامسونگ برای از بین بردن بوی بد
ساندویچ پانل: بهترین گزینه برای ساخت و ساز سریع
خرید بیمه، استعلام و مقایسه انواع بیمه درمان ✅?
صفحه اول
آرشیو مطالب
ورود/عضویت
هواشناسی
قیمت طلا سکه و ارز
قیمت خودرو
مطالب در سایت شما
تبادل لینک
ارتباط با ما
مطالب سایت سرگرمی سبک زندگی سینما و تلویزیون فرهنگ و هنر پزشکی و سلامت اجتماع و خانواده تصویری دین و اندیشه ورزش اقتصادی سیاسی حوادث علم و فناوری سایتهای دانلود گوناگون
مطالب سایت سرگرمی سبک زندگی سینما و تلویزیون فرهنگ و هنر پزشکی و سلامت اجتماع و خانواده تصویری دین و اندیشه ورزش اقتصادی سیاسی حوادث علم و فناوری سایتهای دانلود گوناگون
آمار وبسایت
تعداد کل بازدیدها :
1846014972
40 سال خاطرات مردی از شهرسوخته
واضح آرشیو وب فارسی:هدانا: نخستین کارهای علمی دانشجوئی اش را در «سگزآباد» قزوین و با تائید دکتر نگهبان انجام داد، البته شانس همراهی با یوسف مجیدزاده را قبل از آغاز دوره کارورزی اش در «تپه - قبرستان سگزآباد» از دست نداده بود. با توجه به فعالیت هایش و براساس خبرهایی که تا کنون از کشفیات اش منتشر شده و همان طور که خودش هم به زبان می آورد، حتما یکی از باستان شناسان خوش شانس ایران است. به گزارش خبرنگار میراث فرهنگی ایسنا، «سیدمنصور سیدسجادی» علاوه بر سال ها کاوش محوطه های داخلی و خارجی، در «شهر سوخته» کار کرده، محوطه ای تاریخی و ارزشمند که ریچارد فرای – ایران شناس آمریکایی - آن را «بهشت باستان شناسان» نامید. اصلا شاید بتوان گفت که داستان «شهر سوخته» داستان کاوش های باستان شناسی «سید منصور سید سجادی» است. «سیدسجادی»، خود را یک انسان خوش شانس در حوزه باستان شناسی می داند و می گوید: من از این شانس خوب خودم استفاده کردم. با باستان شناسان قَدَر بین المللی کار کردم و راه روش حفاری را از یوسف مجیدزاده - باستان شناس، انسانی استثنائی و محققی عالی - آموختم. در زمان کاوش ها نسبت به حرکات آنها در سایت ها دقت و تحقیق زیادی انجام دادم که چطور و کجا کار می کنند. با خانم «کنتور» یا آقای «دایسون» در حسنلو و حتی «هنری رایت» در ایذه کار کردم و از آنها یاد گرفتم که آنچه در باستان شناسی به دست می آید، نباید بیرون ریخت. حتی نمونه خاک هایی داریم که هیچ بخشی از آن را بیرون نمی ریزیم. با توجه به این که امروز سواد تکنولوژی و آگاهی برای کار را نداریم، به همین دلیل داده های باستان شناسی را به صورت نخاله گاهی اوقات خارج از شهرها بیرون می ریزیم. دستاوردهای "سیدسجادی" برای باستان شناسی ایران وی در ادامه درباره اقداماتی که از ابتدا تا کنون در حوزه باستان شناسی داشته، توضیح می دهد. او از جذابیت های کارش از همان ابتدای کار می گوید که «برای نخستین بار که به حفاری رفتم، برایم بسیار جذاب بود. من جزو نخستین گروه های دانشجویانی هستم که حفاری کرده اند، چون قبل از ما دانشجویان باستان شناس اجازه حفاری نداشتند. از سال 49 که مرحوم دکتر نگهبان 20 واحد درس عملی برای این رشته تعیین کرد، من و همشاگردی هایم 20 واحد درس خود را در «سگزآباد قزوین» گذراندیم. تا پیش از آن ما هیچ حفاری را به طور عملی ندیده بودیم، هرچند پیش از این کار، من همراه دکتر مجیدزاده برای کاوش به چغامیش رفته بودم. در آن زمان فقط به حرکات او نگاه می کردم.» وی با یادی از گذشته اش و بیان تاریخچه ای مختصر از آ ن چه به صورت رسمی کار کاوش در مرکز باستان شناسی ایران می نامد، بیان می کند: نخستین کارم را به صورت رسمی در تپه «حسنلو» و در تابستان 51 آغاز کردم. پس از آن در محوطه هایی مانند «ماهی دشت» کرمانشاه، «بندرسیراف» بروجرد و «ایذه» به همراه پروفسور «هنری رایت» و سپس از سال 52 در «شهرسوخته» ادامه دادم. سیدمنصور سیدسجادی نخستین حفاری های پس از انقلاب در سال 1362 را در تپه «نورآباد لرستان» انجام داد، به گفته ی خودش قرار بود فقط یک گمانه زنی در این محوطه داشته باشد تا برای حفظ محوطه از سوی سازمان میراث فرهنگی بتوانند از ژاندارمری منطقه نیرو بگیرند و از ورود قاچاقچیان به منطقه جلوگیری کنند، اما موفق شد گمانه زنی در محوطه را به یک حفاری رسمی تبدیل کند. سید منصور سیدسجادی او در مدت زمان های مختلفِ کارش، بررسی و مطالعه در «دهانه غلامان»، «کوه خواجه» ، «تپه طالب خان» در سیستان و «تپه بمپور» در بلوچستان را کاوش کرد. پس از آن به «شهر دقیانوس» در جیرفت می رود و «دشت سبزواران» را در طول رودخانه «هلیل رود بررسی» می کند، او همچنین تپه های «کنارصندل» و «جیرفت» را کشف می کند. پس از آن به مرور خود را فقط معطوف به کاوش و بررسی «شهر سوخته» کرد. قوانین نانوشته باستان شناسان او که سال هاست سرپرست هیات های باستان شناسی از جمله «شهرسوخته» است، درباره ی قوانین نوشته شده و نانوشته ای که میان باستان شناسان در این حوزه کاری وجود دارد، می گوید: در دوره ی دکتر نگهبان برای سرپرست هیات شدن این قانون بود که باید چندین دوره حفاری به صورت عضو و همچنین چندین دوره کاوش به عنوان نماینده در محوطه های باستانی حضور فعال داشته باشیم، پس از آن محوطه ای را برای بررسی به باستان شناس می سپردند. من نیز بررسی «بردسیر» و تهیه ی نقشه باستان شناسی این منطقه را جزو سوابقم برای سرپرست هیات شدن دارم. چرا «شهرسوخته» جهانی شد؟ سید سجادی سال ها در محوطه شهر سوخته کاوش کرد، چه در زمان دانشجو بودن و چه در زمان سرپرست هیات شدن. او حالا درباره ی لزوم جهانی شدن این محوطه اظهار می کند: اهمیت هر سایت در ارتباط با اطلاعاتی است که درباره ی تاریخ گذشته به ما می دهد. اطلاعات شهر سوخته در سال 1967 میلادی تا امروز بسیار زیاد بوده است، اما صرف اطلاعات زیاد هم کافی نیست. آنها باید نوعی گره گشایی ها را در مورد مسائل اجتماعی داشته باشند. وی یکی از مُحَسنات شهر سوخته را موقعیت استراتژیک خاص آن می داند و می گوید: این منطقه محل تلاقی چند فرهنگ و تمدن بوده است. هرچند شهر سوخته سایت نیست که به خودی خود قدرت جهانی داشته باشد، بلکه یک قدرت منطقه ای در حد ارائه اطلاعات تاریخی از محوطه بوده است. چون کارهای میان رشته ای (یعنی آشنایی و شناخت با جامعه شهر سوخته به عنوان یکی از اهدافی که در کاوش در شهر سوخته دنبال شده است)، توسط همکاران قبل و پس از ما انجام شده است. او مطرح کردن این بحث را بیشتر از این دیدگاه حائز اهمیت می داند که یک نوع باستان شناسی سنتی بسیار گسترده در این منطقه گسترش یافته و اطلاعات آن به روز است و ادامه می دهد: من معتقد به بازسازی جوامع گذشته هستم، یعنی نه تنها پیدا کردن کاخ، در و دیوار این محوطه تاریخی بلکه آثار مادی به دست آمده را می توانیم در خدمت بازسازی جوامع آن زمان به کار بگیریم. این کار فایده دارد، چون با شناخت ساختار یک جامعه باستانی می توانیم به روند تکاملی بسیاری از علوم و دانش های پیشامدرن پی ببریم. چرا کاوش ها معطوف به «شهرسوخته» شد؟ هرچند به نظر می رسد امروزه باستان شناسان برای انتخاب محوطه ای تاریخی که قصد کاوش های مستمر در آن را دارند، مطالعه و تحقیق می کنند، اما «سیدمنصور سیدسجادی» به نظر می رسد بیشتر با یک اتفاق ساده راهی «شهرسوخته» شد. او در این زمینه می گوید: زمانی که دانشجو بودم قصد داشتم نخست شرق ایران را بررسی کنم. در آن منطقه هیچ چیز به جز چند مقاله در مجله «هنر و مردم» از دکتر بهنام - استاد دکتر نگهبان - پیدا نکردم. پس از آن به دنبال یک اتفاق در سال 52 با «آقای توزی» آشنا شدم و از آن به بعد بود که سرنوشتم با «شهر سوخته» گره خورد. پس از آن در مجارستان ، ترکمنستان، ایتالیا و یک محوطه بسیار کوچک در گرجستان کاوش کردم. سرقت های علمی در باستان شناسی فراگیر شده او با تاکید بر اینکه امثال «شهر سوخته» در ایران بسیار زیادند، اما یک باستان شناس - نه یک تاجر - باید بداند در کار خود چطور به درستی جنس اش را بفروشد و محوطه در دست کاوش خود را معرفی کند، ادامه می دهد: آسیب شناسی بیماری های موجود در باستان شناسی باید بررسی شود. به عنوان مثال ما همیشه از مسئولان در راس انتقاد می کنیم، ولی به خصوص در 10 سال اخیر بیماری وحشتناکی مانند موریانه در باستان شناسی افتاده که به آن «سرقت علمی در باستان شناسی» می گویند. وی از جمله مصادیق سرقت های باستان شناسی را تغییری کوچک در کتاب «باستان شناسی نخستین شهرهای فلات ایران» و تغییر نام مولف کتاب یا انتشار مجدد گزارش های «شهرسوخته» با نام برخی از افراد می داند. سید منصور سیدسجادی همانطور که ما به دانشگاه رفتیم و مدرک دکتری گرفتیم، مانند زمان ناصرالدین شاه که تعداد ژنرال ها بیشتر از سربازان بود، امروز هم تعداد افراد دکترا گرفته از تعداد کسانی که به دانشگاه رفته اند، بیشتر است و این اصلا معقول نیست. سیدسجادی، آسیب شناسی باستان شناسی را بیماری می خواند که خود باستان شناسان یا فارغ التحصیلان باستان شناس ناقل آن هستند و می گوید: همانطور که ما به دانشگاه رفتیم و مدرک دکتری گرفتیم، مانند زمان ناصرالدین شاه که تعداد ژنرال ها بیشتر از سربازان بود امروز هم تعداد افراد دکترا گرفته از تعداد کسانی که به دانشگاه رفته اند، بیشتر است و این اصلا معقول نیست. وی تخریب باستان شناسانِ دیگر را یک نمونه ی دیگر از آسیب شناسی باستان شناسان می داند و می گوید: اگر یک باستان شناس خود قدرت کافی در حرف و عمل نداشته باشد، کنار گود می نشیند و هرکس که کاری را انجام می دهد، او نقد می کند. هرچند نقد کردن خوب است، اما نقدی که با تخریب همراه باشد، بد است. سید سجادی عدم رعایت حریم و حرمت باستان شناسان پیشکسوت کشور را از موارد دیگری می داند که باید به آن توجه شود و ادامه می دهد: هرچند انتظار یک توجه خاص را نداریم اما انتظار توهین را هم نداریم، اوایل انقلاب دکتر فیروز باقرزاده اجازه ی خروج آثار تاریخی را از کشور متوقف کرد، این نمونه ای از اتفاقات بود که به باستان شناسی ایران کمک بسیاری کرد. این باستان شناس دخالت در کار همکاران باستان شناس دیگر را از مهم ترین مواردی بیان می کند که باید به آن توجه شود، هر چند متاسفانه کسی در گذشته این بدعت بد را در باستان شناسی ایران پایه گذاری کرد. در وصف قابلیت های «شهرسوخته» سیدسجادی با بیان این که از دوره مدرن به بعد داستان دنیا حتی در حوزه ی باستان شناسی متفاوت است، می گوید: به دنبال اطلاعاتی که شهر سوخته در اختیار باستان شناسان قرار داده به بسیاری از سوابق علوم و فنون پی برده ایم، به بیماری ها توجه کرده و به بازسازی محیط زیست علاقمند شده ایم و درباره ی آن کار می کنیم، بنابراین مجموعه اطلاعات بسیار بزرگ شهر سوخته علاوه بر کوششی که ایتالیایی ها قبل از انقلاب برای این محوطه تاریخی کردند، فقط در یک دنیای محدود باستان شناسی بوده است. او با تاکید بر این نکته که درباره قابلیت های گوناگون شهر سوخته اطلاعات زیادی وجود دارد، ادامه می دهد: برای کاوش در شهر سوخته به رشته های مختلف میان رشته ای در حوزه باستان شناسی نیاز داریم. مطالعات میان رشته ای همراه با باستان شناس به ما اجازه می دهد تا حدودی جامعه «شهر سوخته» را بازسازی کنیم و مسائل مربوط به تغذیه ، لباس ، پوشش، شغل، آیین ها ، باورهای اجتماعی و مذهبی را به دست آوریم و به این اطمینان برسیم که همه آنها با یکدیگر در ارتباط هستند. سید سجادی غذا را یکی از نخستین مواردی می داند که انسان به دنبال آن است و می گوید: مطالعات گیاه باستان شناسی، جانور باستان شناسی، معدن باستان شناسی و برای نخستین بار در ایران مطالعات «پالئو پاتولوژی» یعنی «شناخت بیماری های باستانی» را از سال 85 در این محوطه تاریخی آغاز کردیم و قصد داریم دنیایی که در این زمینه باز می شود را به طور کامل بررسی کنیم، چون بزرگترین کلکسیون اسکلت از سایت های باستانی ایران در «شهر سوخته» قرار دارد. او در توضیح این مطلب که از بررسی هر اسکلت انسانی چه اطلاعاتی را می توان به دست آورد، بیان می کند: نوع غذا و میوه، علت خراب شدن زود هنگام دندان مردم عصرهای گذشته، علت افتادن دندان ها قبل از مرگ، استفاده از انواع گیاهان و جانوران و هر نوع خوراکی که در گذشته بوده را می توانیم از یک دندان اسکلت به دست آوریم. حدس هایی که به یقین تبدیل شدند وی باستا ن شناسی را تا سال 1960 میلادی یک علم حدسی می نامد که اطلاعات به دست آمده از آن بیشتر براساس حدس و گمان بوده و بیان می کند: پس از آن به دلیل رشد مطالعات در این حوزه حدس و گمان ها قطعی تر شدند، به گونه ای که اکنون یک انسان شناس ماهر با اختلاف یک تا دو سال سن مُرده را تشخیص می دهد. در این علم باستان شناسان دیگر خیال بافی نمی کنند و با افسانه باستان شناسی را نشان نمی دهند. براساس مستندات صحبت می کنند و صحبت هایشان درباره ی دندان یک انسان عصرباستان با قطعیت است. در علم باستان شناسی، باستان شناسان دیگر خیال بافی نمی کنند و با افسانه باستان شناسی را نشان نمی دهند. براساس مستندات صحبت می کنند و صحبت هایشان درباره ی دندان یک انسان عصرباستان با قطعیت است. یافته های باستان شناسی در شهرسوخته وی اضافه می کند: این باستان شناسان زمانی که خاکِ به دست آمده از یک کوزه را شناور می کنند، آن را شست وشو می دهند و مواد به دست آمده را جدا کرده و در نهایت با تلفیق اطلاعات درباره محیط زیست منطقه، به راحتی می توانند اظهار نظر کنند. کاری که در طول این سال ها در کاوش شهرسوخته انجام داده ایم. مردم شهر سوخته 30 کیلومتر جنگل را نابود کردند! او با بیان این نکته که سیستان منطقه ای خشک و بی آب و علف است، می گوید: یک محاسبه کوتاه به ما نشان داد در برخی مناطق سیستان در گذشته آب و هوای مدیترانه ای وجود داشته است و حتی براساس بررسی ها در مدت هزار سال پیش چوبی که برای سقف شاه تیر خانه ها در این محوطه ی تاریخی به کار برده شده از جنگل یا بیشه ای به طول 30 کیلومتر و عمق 300 متر به دست آمده است، یعنی ما چنین مساحتی را در آن زمان از دست داده ایم. وی ادامه می دهد: براساس برخی بررسی ها، حدود 800 تپه یا روستا یا شهرک در شهر سوخته دارای تمدن بوده اند و تقریبا همه این روستاها جمعیت داشته اند و برای گرما، انرژی، مصارف خانگی و صنعتی، کوره ها، اجاق ها و حتی سفال گری و فلزگری از انرژی استفاده می کرده اند اما این که انرژی را از کجا به دست آورده اند جای سوال دارد! هرچند قطعی ترین جواب درختان هستند. سرپرست هیات کاوش در «شهرسوخته» شواهد به دست آمده از کاوش ها در «شهرسوخته» را حاصل این اطلاعات می داند که امروز دیگر در سیستان نسل درخت مو و تاک از بین رفته، هر چند در گذشته در نقاط مختلف درخت انگور وجود داشته است و بیان می کند: با توجه به این نکته که در این محوطه جهانی متوسط 35 هزار قبر وجود دارد که حدود 10 درصد آنها بدون اشیا هستند و دست کم در در بقیه ی و در هر قبر دو تا سه لیوان کشف شده، این یعنی مردم در آن زمان تولیداتی از خود داشته اند. وی که برای نخستین بار «طرح مسأله جراحی جمجمه سر» را مطرح کرده، اضافه می کند: زمانی که یک قبر در این محوطه حفاری می کنیم، مواد زیادی مانند حصیر، نی ، کشمش و تور ماهیگیری به دست می آوریم. همچنین براساس پیکره گاوهای به دست آمده به این نتیجه می رسیم که مصرف گوشت گاو بیشتر از جانوران دیگر در شهرسوخته بوده است. حتی 21 درصد از استخوان جانوران به دست آمده متعلق به جانوران اهلی بوده اند. سیدسجادی اطلاعات به دست آمده از این محوطه تاریخی و جهانی شده را مربوط به هزاره سوم پیش از میلاد و یک دوره هزارساله می داند و می گوید: زمانی که تاکستان و نخلستان در منطقه وجود داشته یعنی آب و هوا ومحیط زیست در آن متفاوت بوده است، در غیراین صورت آنها نمی توانستند در آن شهر زنده و در آن زمان رشد کنند. روند رسانه ای شدن «شهرسوخته» این باستان شناس پیشکسوت نخستین فیلم مستند باستان شناسی ساخته شده از «شهر سوخته» را مربوط به سال 1979 میلادی می داند و درباره مجموعه مطالعات انجام شده از این محوطه جهانی اظهار می کند: در نخستین شماره مجله «باستان شناسی و تاریخ» که سال 1365 شمسی به چاپ رسید، درباره ی شهر سوخته اطلاعات مستند و کاملی ارائه شد. او می گوید: پس از آن نیز مرور زمان و به دست آمدن نتایج کاوش ها در فصل های مختلف باستان شناسی از این محوطه تاریخی و رسانه ای شدن آنها و در نتیجه ثبت جهانی این محوطه، توانست «شهر سوخته» را به طور کامل به مردم معرفی کند، به اندازه ای که هرگاه کسی حتی راننده تاکسی متوجه می شود که مسافر سیستان و بلوچستان هستم، نخستین چیزی که از شهر به ذهن اش می آید وجود محوطه ای تاریخی و مهم به نام «شهرسوخته» است. هرگاه کسی حتی راننده تاکسی متوجه می شود که مسافر سیستان و بلوچستان هستم، نخستین چیزی که از شهر به ذهن اش می آید وجود محوطه ای تاریخی و مهم به نام «شهرسوخته» است. یافته های باستان شناسی در شهرسوخته وی علمی و خشک بودن باستان شناسی را رد کرده و بیان می کند: با توجه به این که گزارش های باستان شناسی از این دید (خشک و علمی) فقط به درد خود باستان شناسان می خورد و اگر حتی یک علاقه مند هم در میان مردم معمولی وجود داشته باشد از گزارش ها هیچ چیز متوجه نمی شود، ما باید در عین حال با زبان علمی و عمومی این محوطه را به مردم معرفی کنیم. کاری که تاکنون بسیار تاثیر گذار بوده است و مردم سیستان و بلوچستان به این شهر بسیار مغرور شده اند. سرپرست هیات باستان شناسی شهر سوخته با اشاره به این که بولتن های «شهرسوخته» چاپ و نایاب شدند و حتی در بولتن ها به زبان ساده و تصاویر زیبا وضعیت را معرفی کرده اند، می افزاید: در این موارد ریزه کاری های تخصصی نیاز به گفتن ندارند در چاپ سوم این بولتن ها 14 هزار نسخه منتشر شد. ان هم در کشوری که میانگین فروش کتابش حدود 800 نسخه است. هیات مشترک باستان شناسی خارجی در «شهرسوخته» آری یا خیر؟ حضور هیات مشترک کاوش باستان شناسان خارجی در محوطه ای تاریخی مانند «شهرسوخته» مساله ای است که در طول سال های گذشته به آن پرداخته شده است، بحثی که سیدسجادی آن را رد و حتی تاکید می کند: پس از انقلاب اسلامی تا کنون حتی یک بار هم یک تیم کاوش مشترک بین المللی در شهر سوخته حضور نداشته است. او می گوید: متاسفانه وقتی به «شهر سوخته» می رویم نخستین سوالی که از ما می پرسند این است که خارجی ها آمدند؟ اما یک نفر نمی پرسد فلان انسان شناس یا باستان شناس پیشکسوت ایرانی برای مطالعه و بررسی به این محوطه جهانی قدم گذاشته یا خیر؟ این گونه صحبت ها بیش از بزرگ کردن خارجی ها در بحث باستان شناسی است. وی با تاکید بر این نکته که باستان شناسان خارجی قبل از انقلاب نقش بسیار مهمی در شهرسوخته داشته اند، ادامه می دهد: آقای «توزی» که سرپرست کاوش ها در آن زمان بود ، شهر سوخته را فقط در دنیای آکادمی باستان شناسی و نه در بین مردم، بسیار عالی معرفی کرد. تعداد مقالات، کتاب ها و رساله های دکتری که تاکنون خارجی ها از شهر سوخته منتشر کرده اند به چیزی حدود 300 عدد می رسد. در واقع نقش آنها را قبل از انقلاب نمی توان کتمان کرد، اما پس از انقلاب باستان شناسان خارجی هیچ نقشی در «شهرسوخته» نداشتند. این اشتباه است که آن زمان رسانه ها نام باستان شناسان خارجی مانند «کستانتینی» را می آوردند. این باستان شناس پیشکسوت تاکید می کند: ما از پس از انقلاب اسلامی به هیچ عنوان تاکنون هیات مشترک باستان شناسی با خارجی ها در «شهر سوخته» نداشته ایم. نحوه حضور خارجی ها در هیات های باستان شناسی در این محوطه جهانی فقط در شرایطی که نیاز به یک محقق داشتیم و نوع تخصص آن در ایران نبود از محققان خارجی برای پژوهش در شهر سوخته دعوت می کردیم. او در تعریف نحوه عملکرد هیات های مشترک باستان شناسی خارجی در این محوطه جهانی اظهار می کند: هیات های مشترک یعنی مرتبه علمی دو سرپرست خارجی و ایرانی باید نزدیک به هم یا رتبه آنها یکی باشد. به عنوان مثال یک استاد دانشگاه هاروارد نمی تواند در شهر سوخته با یک باستان شناسی تازه فارغ التحصیل از ایران در قالب هیاتی مشترک کار کند. هیات مشترک یعنی انتشارات و بودجه مشترک؛ اگر دولت 50 میلیون تومان برای ان کاوش اختصاص می دهد هیات خارجی مشترک نیز باید همین مقدار اعتبار را در اختیار داشته باشد. در واقع هیات مشترک یک تعریف دارد که با حضور خارجی ها در ایران متفاوت است. او توضیح می دهد: برای شهر سوخته مهمان خارجی با عنوان «محقق» داشته ایم. آنها عضو هیات «شهر سوخته» بودند نه به عنوان «هیات مشترک». بیشتر آنها متخصصان رشته هایی مانند «گیاه باستان شناس»، «جانور باستان شناس» و «آسیب شناسی بیماری شناسی باستان شناسی» بودند که از تخصص شان در ایران نداشتیم، بنابراین مجبور بودیم یک نفر را به عنوان مهمان از خارج از کشور دعوت کنیم تا این بررسی ها را در «شهر سوخته» انجام دهد. وی دعوت از خانم لورنس از دانشگاه نیوکاسل انگلیس به عنوان «پالئو پاتولوژیست» برای بررسی موها و دندان های اسکلت های به دست آمده یا حضور یک استاد باستان شناس از دانشگاه سوربون برای بررسی سنگ های قیمتی کشف شده را نمونه ی حضور باستان شناسان محقق خارجی در محوطه ی جهانی «شهرسوخته» دانست. خارجی ها فقط مهمان محقق اند، نه تیم مشترک کاوش «سیدسجادی» باستان شناسی در ایران را باستان شناسی سنتی می نامد و می گوید: در سایت فقط حفاری نمی کنیم، بلکه به جامعه ، وضعیت بیماری ، تغذیه ، محیط زیست ، مرمت گیاهان و فلزات نیز توجه داریم و آنها را مطالعه می کنیم. باستان شناسان خارجی که برای بررسی برخی از این موارد به ایران دعوت می شدند، مهمانان ما بودند. هیچ گاه و هیچ گونه وجه اشتراکی به عنوان یک هیات مشترک نداریم. سید منصور سیدسجادی در سایت فقط حفاری نمی کنیم، بلکه به جامعه ، وضعیت بیماری ، تغذیه ، محیط زیست ، مرمت گیاهان و فلزات نیز توجه داریم و آنها را مطالعه می کنیم. باستان شناسان خارجی که برای بررسی برخی از این موارد به ایران دعوت می شدند، مهمانان ما بودند. هیچ گاه و هیچ گونه وجه اشتراکی به عنوان یک هیات مشترک نداریم. وی با این وجود از حضور حدود 80 باستان شناس ایرانی در محوطه شهر سوخته قبل از انقلاب و همزمان با حضور باستان شناسان خارجی در این سایت مهم تاریخی خبر می دهد و اضافه می کند: یکی از کارهای من در شهر سوخته که همیشه روی آن اصرار داشته ام«تعلیم جوانان» است ، به همین دلیل از گذشته تا امروز دانشجویان را زیردست استادهای با تجربه تر می گذاشتیم. حضور متخصصان باستان شناس ایرانی در «شهرسوخته» کاوش گر شهر سوخته با این وجود از حضور یک هیات علمی ایرانی از دانشکده بهداشت دانشگاه تهران برای بررسی مسائل مربوط به بیماری های ناشی از کرم های مختلف در شهر سوخته خبر می دهد و می گوید: در دنیای باستان شناسی ما حرف غریبی است که کسی درباره کرم ها مطالعه باستان شناسی انجام دهد، با این وجود ما معتقدیم مطالعه این جانوران منجر به شناسایی بیماران و تغذیه آنها می شود. او تاکید می کند: زمانی که ما متوجه شدیم در ایران می توانیم چنین کارشناسانی داشته باشیم، با باستان شناسان خارجی قطع ارتباط کردیم چون دیگر لزومی به حضور آنها نبود. وی در ادامه هیاتی را یک هیات باستان شناسی موفق می داند که تقسیم بندی داشته باشد و کارشناسان مختلف در حوزه های میان رشته ای مانند آب باستان شناس، انسان باستان شناس و غیره را در گروه خود داشته باشند. او معتقد است: هنر باستان شناس این است که شی را معرفی کند و نشان دهد آن چه فایده ای دارد و مشخص کند از هر شی چه اطلاعاتی را می توان فهمید و ان چه اثری به دست می دهد؟ باستان شناس خارجی نباید در ایران بررسی کنند سیدسجادی در پاسخ به این پرسش که چقدر در ایران استانداردسازی ها برای حضور هیات های مشترک باستان شناسی فراهم شده است ، بیان می کند: من جزو نخستین افرادی هستم که پس از انقلاب از خارجی ها برای تبادل نظر و افکار با باستان شناسان ایرانی دعوت کردم، بنابراین مطلقا مخالفتی با حضور خارجی ها در حفاری ها نداریم، اما شدیدا با بررسی خارجی ها در ایران مخالفم. وی با بیان این نکته که باید بررسی های باستان شناسی در ایران را فقط ایرانی ها انجام دهند، ادامه می دهد: زمانی که ترانشه ای ده در ده متر ایجاد می شود و خارجی ها می خواهند بررسی منطقه را انجام ، شناسایی و تعیین حریم کنند، کار ایراد دارد. در واقع با شکل کنونی هیات های مشترک مخالفم و معتقدم که ما باید برابری را حفظ کنیم. غُرهای یک باستان شناس پیشکسوت این باستان شناس پیشکسوت صحبت هایش را «غُرهای یک باستان شناس» برای باستان شناسی ایران می خواند و معتقد است: این بحث ها باید تا حد امکان نوشته شوند و افراد خارجی باید به گونه ای عمل کنند که هیچ چیز از چشم سرپرست یا مسئول ایرانی پنهان نماند. همانطور که برای خارجی ها نیز همین وضعیت است. سرپرست هیات باستان شناسی «شهرسوخته» ادامه می دهد: اگر بخواهیم هیات مشترکی داشته باشیم آنها باید در همه زمینه ها مانند بحث های مالی، علمی و تخصصی با ما اشتراک داشته باشند. اگر یک تیم فرهنگی پنج نفره باشند ما نیز باید همین تعداد باشیم. هیات های مشترک حق ندارند به زبان غیر انگلیسی مطلبی را بنویسند یا سر سایت با زبان دیگری صحبت کنند. گزارش ها باید در همان مکان در تپه در حال کاوش نوشته شود. آنها باید حتی بین خودشان نیز انگلیسی صحبت کنند. وی تاکید می کند: هیات مشترک باید همه ی مستندات و مدارکی که در محوطه باستانی تهیه کرده را بدون جابجا کردن یک ویرگول تحویل نماینده هیات ایرانی بدهد و یک کپی نیز خود داشته باشد و متعهد شود گزارش کار را در عرض یکسال و قبل از انتشار در ایران ، خارج از کشور منتشر نکند، پس از این اتفاقات می تواند گزارش خود را به جایی ارائه دهد. وی می گوید: ایران نمی تواند محوطه ها و تپه های تاریخی را برای دانشگاه های خارجی به ازمایشگاه تبدیل کند. اگر قرار باشد یک باستان شناس خارجی در یک تپه ایرانی کار کند و چند گزارش و یک عکس به ایران بدهد ونتایج اصلی را به دانشگاه خود منتقل کند یعنی خرش از پل گذشته است. ایران نمی تواند محوطه ها و تپه های تاریخی را برای دانشگاه های خارجی به ازمایشگاه تبدیل کند. اگر قرار باشد یک باستان شناس خارجی در یک تپه ایرانی کار کند و چند گزارش و یک عکس به ایران بدهد ونتایج اصلی را به دانشگاه خود منتقل کند یعنی خرش از پل گذشته است. «باستان شناسان» و «فارغ التحصیلان باستان شناس» از دید دکتر نگهبان او با اشاره به اظهارنظر هایی که دکتر عزت الله نگهبان درباره ی کار باستان شناسی داشت ، اظهار می کند: دکتر نگهبان همیشه بین «فارغ التحصیلان باستان شناسی» و «باستان شناسان» تفاوت قائل بود، چون مکاتب مختلفی در باستان شناسی وجود داشت. بنابراین زمانی که با یک باستانشناس صحبت می کرد یک نوع پاسخ می داد و با «فارغ التحصیلان باستان شناسی» به گونه ای دیگر صحبت می کرد؛ چون معتقد بود که هر کدام پیرو یک طرز تفکر هستند. چون «باستان شناس» علمی است و برای بازسازی جوامع گذشته کار می کند. یافته های باستان شناسی در شهرسوخته «فراخوان» رسمی غیراخلاقی برای کاوش در محوطه های تاریخی سید سجادی درباره اعلام فراخوان برای کاوش در محوطه های تاریخی نیز اظهار می کند: رسم اخلاق حرفه ای متاسفانه در میان باستان شناسان بسیار کم شده است ، پیش از این رسم بر این بود تا زمانی که باستان شناس زنده، سالم و فعال است و کار می کند ، چنین اتفاقاتی رخ ندهد حال یک سوال پیش می آید تا زمانی که این شرایط برای باستان شناسانی که روی یک محوطه تاریخی کار می کنند، وجود دارد فراخوان دادن به چه دلیل است؟ وی ادامه می دهد: محوطه ای مانند «جیرفت» که شخصی مانند دکتر یوسف مجید زاده که سال ها روی ان کار کرده و هنوز زنده است و فعالیت می کند و حرف اش در دادگاه ها حجت است، چرا باید برای ادامه کار در ان فراخوان بدهند؟ این باستان شناس اعلام فراخوان از سوی «عباس علیزاده» برای کار در محوطه «شوش» را متفاوت با اعلام فراخوان برای دیگر محوطه ها می داند و می گوید: دکتر علیزاده سال ها خارج از کشور بوده و حالا قصد دارد این کار را آغاز کند و چون با محوطه اشنایی چندانی ندارد، به هماهنگی هایی نیاز دارد، پس باید باید بپرسد و بداند، پس اشکالی در فراخوان دادن مصاحبه و انتخاب اعضای تیم ندارد. وضعیت یافته های باستان شناسی «شهرسوخته» پس از کشف سیدسجادی در ادامه درباره وضعیت داده های باستان شناسی «شهر سوخته» و تقسیم مکان های نمایش اثار به دست آمده از این محوطه، همچنین صحبت هایی که درباره ی به حال خود رها شدن آثار پس از کشف مطرح می شود، توضیح می دهد: تا جائی که اطلاع دارم آنچه تا کنون از شهر سوخته به دست آمده در هشت مکان متفاوت شامل مخزن موزه ملی ایران، سالن نمایش موزه ملی ایران، مخزن و سالن نمایش موزه منطقه ای جنوب شرق ایران در زاهدان، موزه مردم شناسی زابل ، موزه مردم شناسی «شهر سوخته» ، مخازن پایگاه باستان شناسی «شهر سوخته» ، موزه هنرهای شرقی رم در ایتالیا (که قبل از انقلاب و حدود سال های 51 به این موزه منتقل شد) و تعدادی نیز به صورت پراکنده در موزه های داخل کشور مانند تبریز قرار دارند. وی سپس با اطمینان می گوید که داده های باستان شناسی شهر سوخته را از دست نداده ایم و نمی دهیم. چون هر سال آن اطلاعات را در بانک اطلاعاتی در این زمینه ثبت و ضبط کرده و هیچ چیز را از دست نمی دهیم. جنجال گم شدن «بز انیمیشن» هنوز پرخاطره است این باستان شناس در ادامه به داستان شایعه ای مبنی بر گم شدن ظرف سفالی بز انیمیشن اشاره می کند: پس از کشف این شی و قراردادن آن در مخزن موزه ملی ایران، زمانی که در ایتالیا بودم شخصی با این ادعا که پدر انیمیشن ایران است، به دنبال انیمیشن ها به جنوب کشور سفر کرد. او که اطلاعاتی درباره کشف این ظرف سفالی به دست آورده بود به دنبال ظرف رفت. وی ادامه می دهد: آن شخص از همه ی افراد با ربط و بی ربط درباره این ظرف پرسید، به جز من! در حالی که منطق می گوید درباره یک امامزاده باید نخست از متولی اش سوال کرد! او اضافه می کند: در آن زمان آن شخص در رسانه های ایران جنجال زیادی به پا و اعلام کرد آن ظرف سفالی دزدیده شده است، آن زمان آقای مرتضایی در معاونت میراث فرهنگی در تماسی که با من گفت که «می گویند بز انیمیشن گم شده است». اما من جای ظرف را در مخزن موزه ملی به او گفتم و پس از آن این سروصداها خوابید. حفاری یک محوطه به طور کامل، اشتباه است سیدسجادی ادامه می دهد: حفاری یک محوطه به صورت کامل کار غلطی است هرگز نباید به ویژه در تپه های پیش از تاریخ و تاریخی به خود اجازه دهیم که همه محوطه را حفاری کنیم، تا یک تپه یا یک روستای تاریخی در دل منطقه را در آوریم، چون زمانی که این کار به طور کامل انجام شود هیچ اقدام دیگری نمی توانیم روی آن محوطه انجام دهیم، اما زمانی که جایی مانند «شوش»، «شهر سوخته» یا «تپه حصار دامغان» که محوطه های کلیدی و بزرگی هستند را بر فرض محال بتوانیم حداکثر با دو نسل باستان شناس پشت سر هم حفاری کنیم باید به این فکر شود که آینده چه پیش می آید؟ زمانی که جایی مانند «شوش»، «شهر سوخته» یا «تپه حصار دامغان» که محوطه های کلیدی و بزرگی هستند را بر فرض محال بتوانیم حداکثر با دو نسل باستان شناس پشت سر هم حفاری کنیم باید به این فکر شود که آینده چه پیش می آید؟ وی ادامه می دهد: از این محوطه ها یک سلسله اطلاعات به دست می آید، اطلاعاتی که با امکانات زمان حاضر به دست آمده اند و با دانشی که گروه باستان شناس در حال کار دارند و مربوط به سال 94 است. اما در این میان یک نکته وجود دارد، این که آیا این دانش در سال 94 و تکنولوژی موجود آن برای شناخت کامل محوطه کفایت می کند یا خیر؟ وی بیان می کند: باید همیشه محوطه های بزرگ پس از سی تا چهل سال بار دیگر بازبینی شوند. دو نمونه مناسب این کار در ایران «تپه حصار دامغان» و محوطه «سیلک» در کاشان هستند. تپه حصار توسط آقای «اشمیت» و با امکانات دهه 30 میلادی حفاری شد. آن زمان یک باستان شناس به عنوان سرکارگر، چهارصد کارگر را برای کاوش مدیریت می کرد، اما امروز یک باستان شناس سه کارگر را برای حفر زمین مدیریت می کند. کم شدن این تعداد کارگردان به دلیل پول نیست بلکه به دلیل عوض شدن روش و تکنیک است. در حال حاضر باستان شناسان به دنبال چیزهایی می گردند که باستان شناسان دهه 30 آن را نداشتند. او اضافه می کند: سال 1376 آقایان «دایسون و توزی» محوطه حصار دامغان که سال 1350 آقای اشمیت کاوش کرده بود را بازنگری کردند، بنابراین به یک سلسله اطلاعات دست پیدا کردند که اشمیت در زمان خود نمی توانست آنها را به دست آورد، این اتفاق به دلیل پیشرفت علم و وجود تکنولوژی مدرن است. وی نمونه ی دیگر این اقدام را مربوط به محوطه «سیلک» می داند که دهه 30 توسط رومن گریشمن حفاری شد و ادامه می دهد: او در ان زمان با امکانات دهه 30 کار کرده بود، پس از آن در دهه 70 تا 80 دکتر صادق ملک شهمیرزادی کار بازنگری محوطه را انجام داد. باستان شناسی یک عملیات تخریب گرانه است او با تاکید براین که در بازنگری محوطه های تاریخی معمولا اطلاعات موجود از گذشته با حال تطابق دارند، ادامه می دهد: با این وجود از این محوطه ها اطلاعات بیشتری به دست می آید. بنابراین حفاری کامل یک محوطه باستانی کلا اشتباه است. اما باید توجه داشت که حفاری یک مسجد دوره اسلامی اشتباه نیست، چون آثار معماری آن گویا هستند و هنوز با دخالت عوامل جوی و انسانی پوشانده نشده اند. اگر در حفاری یک محوطه قدمت را اشتباه بگوییم در بازنگری آن را می توانیم تصحیح کنیم. وی باستان شناسی را یک عملیات تخریب گرانه می داند و ادامه می دهد: وقتی من به عنوان باستان شناس همه چیز را در می آورم و آثار را به بخش های مختلف می فرستم بنابراین دیگر مجموعه وجود خارجی ندارد، پس اگر درحین کار اشتباه کنم، هر میزان هم تکنولوژی پیشرفته باشد نمی تواند اشتباه من را اصلاح کند. طرح دورکاری هنوز آسیب می زند این باستان شناس پیشکسوت انتشار اطلاعات را عامل دیگری در امکان وجود هر اشتباهی می داند و بیان می کند: ما همیشه گزارش های «شهر سوخته» را ناخوداگاه فنی ارائه داده ایم، چون به این قضیه فکر کرده ایم که یافته های به دست آمده در معرض نابودی و از بین رفتن هستند. او طرح دور کاری چند سال گذشته و نقل و انتقالات معاونت میراث فرهنگی و صنایع دستی به شیراز و اصفهان را عامل از بین رفتن بخش زیادی از اطلاعات باستان شناسی می داند و بیان می کند: این اطلاعات در حالی گم شده و از بین رفتند که باید تنظیم و چاپ می شدند. 10 جلد گزارش از «شهرسوخته» در دست انتشار داریم وی یکی از اقداماتی که گروه باستان شناسی در شهر سوخته انجام داد را انتشار گزارش ها می داند و ادامه می دهد: امیدواریم این اتفاق با وجود کمبود اعتبارات ادامه دار باشد. هر چند آن در حال حاضر متوقف شده است، اما در نظر داریم یک دوره 10 جلدی گزارش های شهرسوخته را منتشر کنیم. سیدسجادی اطلاعات به دست آمده از «شهرسوخته» را در چند نوع تقسیم بندی می کند و می گوید: گزارش های فنی و بولتن ها برای آشنایی مردم معمولی و سواد معمولی مردم با «شهر سوخته» تهیه شده اند. بنابراین هر کس ممکن است شناختی از شهرسوخته به دست آورد، مانند این که پارچه ها و جواهر آلات شهر سوخته چگونه بودند؟ وی ادامه می دهد: تا امروز 15 گزارش از شهر سوخته چاپ شده اند که همه ی آن ها نایاب هستند. همچنین یک سلسله کارها برای این محوطه انجام شده است که نیمه کاره باقی مانده اند. مجموعه مقالات شهر سوخته و دهانه غلامان از آن جمله هستند. ما قصد داشتیم همه مقاله های منتشر شده از «شهرسوخته» به تدریج ترجمه کنیم و از آن ها کتاب چاپ کنیم تا اطلاعات آن در دسترس عموم مردم باشد. «شهر سوخته» به گفته ی او یک مورد دیگر نیز انتشار مقالات علمی و فنی در مجلات تخصصی ایرانی و خارجی و همچنین کتاب های تخصصی است که تیم باستان شناسی «شهرسوخته» برای جلوگیری از گم شدن و نابودی داده ها کتاب را چاپ کرده است. وی اضافه می کند: معرفی شهر سوخته به جامعه ی پس از انقلاب، توسط هیات ایرانی انجام شد. همچنین در ایران پیش و پس ازانقلاب گزارش های منتشر شده از سوی هیات کاوش «شهر سوخته» از نظر کمیت در هیچ سایت دیگری منتشر نشد. سرپرست هیات کاوش سهرسوخته اظهار می کند: ما در حال حاضر با 14 فصل حفاری در این محوطه جهانی معدل 7 را نسبت به انتشار کتاب و مقاله به دست آورده ایم. یعنی حدود 100 مقاله و کتاب درباره کاوش های انجام شده از این محوطه جهانی داریم. در واقع این انتشارات باعث شد شهر سوخته در میان مردم معمولی جایگاه پیدا کند. «شهرسوخته» به سمت اقدامات پژوهشی می رود او همچنین به تمرکز بیشتر هیات باستان شناسی شهرسوخته روی اقدامات پژوهشی در این سایت تاریخی اشاره می کند و می گوید: از این به بعد کمتر به حفاری می پردازیم و بیشتر روی کامپیوتر، نقشه و دوربین مسلط می شویم و مستندات سالیان دراز گذشته را جمع آوری کرده و منظم کردن ان ها بانک اطلاعاتی «شهرسوخته» را کامل می کنیم. از این به بعد کمتر به حفاری می پردازیم و بیشتر روی کامپیوتر، نقشه و دوربین مسلط می شویم و مستندات سالیان دراز گذشته را جمع آوری کرده و منظم کردن ان ها بانک اطلاعاتی «شهرسوخته» را کامل می کنیم. این باستان شناس تاکید می کند: معتقدیم نخست خاک باید نفس بکشد و سر جای خود نشست کند. همچنین زمین باید استراحت کند و پس از آن بانک اطلاعاتی و داده ها را کامل کنیم و باستان شناسان جوان دیگر و تازه نفس اطلاعات و تکنولوژی را با برنامه ها و تفکر جدید تحلیل کنند. وی بیان می کند: با محاسبه این که 45 تا 50 روز در هر فصل می توان کاوش کرد، حفاری کامل شهر سوخته 140 تا 450 سال شاید هم بیشتر زمان نیاز دارد، چون باید مساحتی حدود 500 تا 600 متر مربع را بررسی و مطالعه کرد. به گفته او شهر سوخته دارای 151 هکتار مساحت است که با تکنولوژی امروز، آشنایی های امروز و پول ها و بودجه های تامین نشده ی کنونی نمی توان آن را به طور کاملا کاوش کرد. سیدسجادی تاکید می کند: این محوطه ی جهانی جایی است که هیات کاوش آن باید از نظر مالی و هزینه قوی باشد تا کارشناسان را پای کار ببرد. براساس یک کارواقعا علمی در قبال یک فصل حفاری کار باید در فصل مرمت انجام شود. بنابراین می توان این اقدامات مدت زمان کاوش را بسیار بیشتر از آخرین رقم میزان سال مطرح شده حساب کرد. به گزارش ایسنا، وقتی «ریچارد فرای»، ایران شناس آمریکایی به دنبال مطالعات اش به سیستان و بلوچستان رسید، این استان را «بهشت باستان شناسان» نامید و امروز نام «شهرسوخته» به عنوان یکی از مهمترین محوطه های باستانی کشور شهرتی جهانی دارد. محوطه ای که در شمال شرق استان سیستان و بلوچستان و در فاصله ۵۰ کیلومتری زابل قرار گرفته است. در این نقطه جغرافیایی و در امتداد جاده ترانزیتی زابل - زاهدان تپه های عظیمی دیده می شود که به شکل منظمی درهم تنیده شده اند. گفت وگو از خبرنگار ایسنا: سمیه ایمانیان
یکشنبه ، ۱۵آذر۱۳۹۴
[مشاهده متن کامل خبر]
این صفحه را در گوگل محبوب کنید
[ارسال شده از: هدانا]
[مشاهده در: www.hodana.ir]
[تعداد بازديد از اين مطلب: 17]
-
گوناگون
پربازدیدترینها