تبلیغات
تبلیغات متنی
محبوبترینها
معرفی و فروش بوته گرافیتی ریخته گری
بهترین بروکر برای معاملات فارکس در سال 2024
تجربه رانندگی با لندکروز در جزیره قشم؛ لوکس‌ترین انتخاب
اکسپرتاپ: 10 شغل پردرآمد برای مهاجران کاری در کانادا
بهترین سایتهای خرید تیک آبی رسمی اینستاگرام در ایران
کدام رنگ کاغذ دیواری مناسب فضای شماست؟
چه چیزهایی دیگر در دکوراسیون مد نیست؟!
بررسی قیمت تیرچه + قیمت تیرچه کرومیت + قیمت یونولیت
خرید و قیمت ورق در مشاوران آهن + [مشاوره رایگان]
صفحه اول
آرشیو مطالب
ورود/عضویت
هواشناسی
قیمت طلا سکه و ارز
قیمت خودرو
مطالب در سایت شما
تبادل لینک
ارتباط با ما
مطالب سایت سرگرمی سبک زندگی سینما و تلویزیون فرهنگ و هنر پزشکی و سلامت اجتماع و خانواده تصویری دین و اندیشه ورزش اقتصادی سیاسی حوادث علم و فناوری سایتهای دانلود گوناگون
مطالب سایت سرگرمی سبک زندگی سینما و تلویزیون فرهنگ و هنر پزشکی و سلامت اجتماع و خانواده تصویری دین و اندیشه ورزش اقتصادی سیاسی حوادث علم و فناوری سایتهای دانلود گوناگون
آمار وبسایت
تعداد کل بازدیدها :
1813235195
رنج های اصلاح طلبان از نبود «مانیفست اصلاحات»/تبار اصلاحات مشروطه خواهی نیست
واضح آرشیو وب فارسی:پویش: اصلاحات و اصلاح طلبان از کجا به کجا رسیده اند؟ کارهای ناکرده و اشتباهات اصلاح طلبان چه بوده است؟ اصلاح طلب ستیزان چگونه توانستند جنبش اصلاحات را کاریکاتوریزه کنند؟ راه های جلوگیری از تکرار ایجاد فضای خاکستری و پرابهام و ایهام نسبت به خاستگاه های اصلاح طلبی در توده های اجتماعی چیست؟ اصلاح طلبان چگونه باید به گفتمان واحد اصلاحات رسیده و از تولد انشعاب و قرائت های متعدد تجربه شده درون اردوگاه اصلاح طلبان جلوگیری کنند؟ راهکارهای هژمونیک شدن وماندگاری گفتمان اصلاحات در سپهر عمومی و سیاسی چیست؟ نسبت اصلاح طلبان با دولت روحانی و آینده اصلاحات و... بخشی از پرسش های کلیدی است که در چهار ساعت گفت وگو با محمدرضا تاجیک، رییس مرکز پژوهش های استراتژیک ریاست جمهوری در دولت اصلاحات پرسیده ام. تاجیک ریشه همه مصایب و مشکلات امروز اصلاحات را در تدوین نشدن مانیفست اصلاحات خلاصه می کرد. به اعتقاد او مرزهای اصلاحات مشخص نیست و همین است که هر کسی دق الباب نکرده وارد حریم اصلاحات می شود و هرگاه بخواهد خارج می شود و در این میان این اصلاحات و اصلاح طلبان اصیلند که باید هزینه این رفت و آمد ها را بدهند. به گفته این تئوریسین اصلاحات، مدیران اصلاحات باید آب در دست را کنار گذاشته و سند اصلاحات را هر چه سریع تر تدوین کنند تا هر کسی نتواند به نام نامی اصلاحات سخن بگوید. هرچند در میان این گفت وگومشخص می شود که مختصات و مشخصات ذهنی و گفتمانی محمدرضا تاجیک با سعید حجاریان متفاوت است، تفاوتی که می شود در تبار اصلاحات و اهداف اصلاحات آن را خلاصه کرد. تاجیک بر خلاف حجاریان تبار اصلاحات را مشروطه نمی داند و معتقد است اهداف اصلاحات بسیار فراتر از اهداف مشروطه خواهان است حال و هوای اصلاحات و اصلاح طلبان در شرایط حاضر چگونه است؟ما از چه چیزهایی رنج می بریم؟ریشه این دردها کجاست؟ چیزی که ما خلأ آن را داریم و بن مایه رنج اصلاح طلبان شده اینکه مانیفست یا گفتمان اصلاح طلبی تعریف شده نیست؛ چیزی که خیلی ابهام و ایهام دارد و تعریف و تصویب نشده است. ما از گفتمان اصلاح طلبی سخن می گوییم اما هر کدام از مفاهیم آن برداشتی داریم. مفهوم اصلاحات با هم یگانه نشده. وقتی سخن از جامعه مدنی به عنوان یکی از اصول اصلاحات می کنیم برداشت های متفاوتی از جامعه مدنی مشاهده می کنیم. وقتی داریم از پیشرفت و توسعه سیاسی صحبت می کنیم نمی دانیم که دقیقا از کدام مفهوم حرف می زنیم یا حداقل درباره آن گوناگون فکر می کنیم. وقتی از آزادی، دموکراسی و قانونمداری صحبت می کنیم تعریف یکسانی نداریم. تعاریف ما دقیقا شکل نگرفته اند، بنابراین ما از یک گفتمان تعریف نشده و هنوز انضمامی نشده که حالتی انتزاعی دارد صحبت می کنیم و همین موضوع مصایب فراوانی را برای ما به همراه داشته است. بعد از ١٨ سال؟ بله. اگر شما جایی بخواهید به دنبال مانیفست اصلاح طلبی باشید که قبلا تهیه شده باشد و بقیه زیر آن را امضا کرده باشند هرگز پیدا نمی کنید. مانیفست اصلاحات چگونه باید تدوین شود؟ سرفصل ها و چارچوب مفهومی آن چه مختصات و مشخصاتی باید داشته باشد؟چه کسانی با چه نگاهی و چه آبشخور فکری باید آن را تدوین کنند و به رشته تحریر درآورند؟ پرسش دیگر هم این است که ١٨ سال از آن روزگاری که اصلاحات بر سریر قدرت نشست گذشته، روزهایی که تلخی ها و شیرینی های فراوانی را با خود به همراه داشت. به واقع اصلاح طلبان چرا حالا به این ضرورت رسیده اند که از نداشتن مانیفست اصلاحات رنج می برند و باید برای تولد سند اصلاحات تلاش های شان را با این تاخیر تاریخی کلید بزنند؟ نه اینکه کوشش هایی برای تدوین مانیفست اصلاحات نشده باشد. رییس دولت اصلاحات نیز در دوران ریاست جمهوری اش نیز این دغدغه را داشت و مایل بود که مانیفست اصلاحات ترسیم شود. برای این امر مهم کارهایی هم انجام شد. رییس دولت اصلاحات حتی پس از پایان دوران ریاست جمهوری شان هم وقت مبسوطی را برای به سرانجام رسیدن مانیفست اصلاحات هزینه کردند که از جمله آن برگزاری جلسات متعدد با حضور چهره های ارشد اصلاح طلبان بود. در این جلسات همه تلاش داشتند تا مختصات و مشخصات گفتمان اصلاحات در قالب سند اصلاحات ترسیم شود. جلسات بسیار جدی ای برای این کار برگزار و کلیات آن ترسیم شد اما نواقصی هم داشت که قرار بود برای نهایی کردنش چکش کاری شود که نشد. این جلسات بیشتر در زمانی که جنابعالی رییس مرکز پژوهش های استراتژیک ریاست جمهوری بودید برگزار می شد یا پس از پایان دولت اصلاحات؟ از زمان دولت اصلاحات این جلسات آغاز شد و تا پس از پایان ریاست جمهوری رییس دولت اصلاحات هم به صورت مستمر جلساتی داشتیم. مدیریت جلسات با چه کسی بود؟ شخص رییس دولت اصلاحات این جلسات را مدیریت می کرد اما بحث اصلی جلسات همین ترسیم گفتمان اصلاح طلبی بود. من در این جلسات شمایی از آن را به رییس دولت اصلاحات منتقل کردم چرا که خودم هم تلاش می کردم که آن فضا را به صورت یک گفتمان ترسیم کنم. تاحدود زیادی مسائل پیش رفت و دوستان دیگر نیز وارد شدند و به این سند حاشیه و نقب زدند و نقدها به این چارچوب آغاز شد. چه کسی بیش از همه اصلاح طلبان بر تهیه مانیفست اصلاحات و تدوین آن تاکید داشت؟ رییس دولت اصلاحات تاکید زیادی داشت تا این کار به سرانجام برسد که البته در این زمینه خیلی پیش رفتیم. چه کسانی درجلسات تدوین مانیفست اصلاحات حضور داشتند؟ حدود چهارده، پانزده نفری بودند که در این جلسات حاضر می شدند. لطفا اسم ببرید؟ برای مثال آقایان خانیکی، امین زاده و تاجزاده. البته در موارد خاص، افراد خاص را نیزبه این جلسه دعوت می کردیم. چندسالی این جلسات به شکلی خیلی جدی ادامه داشت تا مانیفست اصلاحات تدوین شود. مباحث مختلفی در این جلسات وجود داشت که یکی از خروجی هایش با عنوان زیست مسلمانی منتشر که به حوزه های علمیه هم ارسال شد و شخصیت های برجسته روحانی هم نظرات شان را برای اصلاحات در اختیار ما گذاشتند. در مورد گفتمان اصلاحات نیز تلاش های زیادی مانند همین منشور زیست مسلمانی انجام شد که در درفت (DRAFT) وجود دارد که البته باید به صورت یک درفت عموم بیرون بیاید تا پیرامون آن گفتمان، اجماع ایجاد شود. کسانی که می خواهند در آن چارچوب گفتمانی و بر اساس این مانیفست عمل کنند اصلاح طلب تعریف می شوند. این مانیفست اگر منتشر شود و به قول شما درفتی عمومی شود چقدر نیروهای اصلاح طلب را غربال می کند؟ یکی از اصلی ترین مسائلی که در اصلاحات وجود دارد و مانع انتشارمانیفست اصلاحات شده همین است که نمی خواهد خیلی اهل غربال کردن باشد. پس یکی از شاخصه های اصلی این مانیفست جلوگیری از ریزش ها و تقسیم بندی اصلاح طلبان به درجه یک و دو است؟ حالا من این تعابیر را درباره آن به کار نمی برم. مرام کلی اصلاحات و رهبران آن این است که بیشتر اهل جذب هستند تا دفع و در عین حال بیشتر به دنبال یک مرز منعطف بوده اند. چرا انعطاف؟فکر نمی کنید همین جذب حداکثری بن مایه ظهور قرائت های بعضا متناقض در اردوگاه سیاسی اصلاح طلبان شده است؟ شاید دردسرهایی را به دنبال داشته اما این انعطاف باعث می شد به موقع و سر بزنگاه ها بتواند کش بیاید و افراد زیادتری را در دایره خودی های اصلاحات تعریف کند و حاشیه غیرخودی های اصلاحات را بیش از خودی هایش نکند. بر همین اساس در مانیفست اصلاحات که منتشر نشده تلاش شده تا دیواره گفتمانی اصلاحات منعطف تعریف شود. این انعطاف بر خلاف اصالت اصلاحات نیست؟ نه تنها خلاف اصالت نیست که به معنای این است که این مرز گفتمانی می تواند افراد بیشتری را در بر بگیرد و کاری نمی کند که بسیاری پشت مرزهای گفتمانی اصلاحات جا بمانند. این یک عامل بوده که اصلاحات خیلی اخلاق و مرام غربال کردن ندارد. خصوصیت خاصه اصلاحات این است که تلاش دارد دیگر ها را هم به رسمیت بشناسد. عقیده شما نسبت به این انعطاف گفتمانی چیست؟ معتقدم که در تحقیق و تحلیل نهایی یک جریان یا حزب یا نظام اندیشه و گفتمان باید از نوعی میدان گفتمانیت برخوردار باشد. یعنی نمی تواند در هر لحظه همه چیز باشد. جایی باید تشخص و هویت داشته باشد. یک جا باید کلامش منعقد شود و گزاره ای جدی بگوید. در غیر این صورت انسان ها نمی دانند با چه چیزی باید ارتباط برقرار کنند. جایی باید درون و برون ایجاد شود و خودی و دگر به وجود آید. در غیر این صورت افراد نمی توانند با معنای این جریان سیاسی ارتباط برقرار کنند. در حال حاضر خودی و غیر خودی جریان اصلاحات مشخص شده است؟ نه این جزو اولویت ها هست که خود ودگر خودمان را تعیین کنیم؟ لزوما «دگر» برای اصلاحات تعریف کردن به معنای حذف کردن از دایره اصلاحات نیست. به معنای مرزبندی برای تفاوت هویتی چطور؟ این اتفاق نیفتاده است. به همین دلیل است که می بینیم به نام نامی اصلاح طلبی هفتاد و دو ملت وجود دارد و هفتاد و دو کنش و واکنش انجام می شود. همه فراز و فرودهایی که تجربه کردیم امروز به ما می گوید که جریان اصلی اصلاح طلبیباید مانیفست و گفتمانی داشته باشد تا دیگران به نام اصلاح طلبی سخن نگویند. اگر این مانیفست وجود داشته باشد و در معرض دید افکار عمومی و هواداران اصلاحات باشد مردم تشخیص می دهند چه کسانی و چه گروه هایی، چیزی متفاوت از جریان اصلی اصلاحات هستند. عدم نهایی شدن مانیفست اصلاحات و انتشار آن چه مصایبی را برای اصلاحات و اصلاح طلبان به دنبال داشته و چقدر به جریان سیاسی رقیب کمک کرده تا اصلاحات را کاریکاتوریزه کند و پتک بر پیکره اصلاحات بکوبد؟ آنچه عیان است چه حاجت به بیان است. وقتی این اتفاق نیفتاده دیگر راه چاره ای باقی نمانده و باید هزینه هر گرایش و کنشی به نام اصلاحات را بپردازیم. از کسی که به نام اصلاح طلبی می رود و با فرح پهلوی ملاقات می کند تا کسی که با خارج از کشور می بندد، تا کسی که در پشت تریبون رسانه های خارجی می خواهد نظام را براندازی کند همه اش را می اندازند گردن اصلاح طلبان، پس از ماست که برماست. جریان اصلاحات نباید هزینه هر کسی و هر حرفی و هر کنشی را بدهد. هر چه سریع تر باید مشخص شود که مرزهای اصلاحات کجاست. هر کسی و جریانی که از این مرز عبور کند اصلاح طلب نیست. باید معلوم شود که اگر کسی از این مرز عبور کرد دیگر عبور کرده و نام او، اصلاح طلب نیست. نباید به رقبا فرصت بدهیم تا انگ ها و تهمت ها را به پیشانی اصلاحات بتوانند بکوبند. نباید اجازه دهیم تا پشت سر اصلاحات حرف و حدیث باشد. اگر این مرزبندی مشخص شود هر کسی نمی تواند در واکنش به هر مساله کوچکی به دامن رادیکال ترین اپوزیسیون خارج کشور پناه ببرد که اگر برد قبل از خروج از حاکمیت از اصلاحات خروج کرده است. اصلاحات شخصیتی دارد که هر کسی نباید از آن عبور کند. با این شخصیت می توانیم با مردم حرف بزنیم. اگر این شخصیت خط خطی و خدشه دار شود ما نمی توانیم با مردم رابطه برقرار کنیم. ما اول باید بگوییم چیستیم و کیستیم. نمی توانیم در عین حال همه کس و همه چیز باشیم. جایی باید خودمان را تعریف کنیم که مردم بدانند با که رابطه برقرار می کنند و می فهمند این طیفی که در خارج کشور نشسته اند و صدای شان از آنجا بلند شده و به پناه اپوزیسیون برانداز رفته اند اصلاح طلب نیستند و در دایره اردوگاه اصلاحات جایی ندارند. علل اصلی تعلل در مشخص شدن مرزهای اصلاحات چیست؟چرا این امر حیاتی به تعویق افتاده؟چرا مرزبندی ها میان رفرمیست و لگالیست و نیروی برانداز خارج از کشور مشخص نیست؟ همین مساله ابزار دست جریان ضد اصلاحات شده که اصلاحات را کاریکاتوریزه کند و برای انهدام گفتمان اصلاحات و نیروهای اصیل سیاسی اصلاح طلب انگیزه بگیرد. اینکه مدام بگویند اصلاحات مرد و سعی کنند اصلاحات را به تابوت بکشانند و میخ آخری به تابوت اصلاحات فرو کنند. این اشتباه سیاسی، گفتمانی یا بی تجربگی و نابالغی است؟ راه حل برون رفت از این وضعیت چیست؟اگر هر چه سریع تر این اتفاق نیفتد باید منتظر چه هزینه های مازاد دیگری باشیم؟ بخشی از دلایل اجرایی نشدن این اتفاق به شرایط باز می گردد. این شرایط بوده که هر روز چیزی را در دستور کار اصلاح طلبان قرار می داده است. اجازه جمع شدن اصلاح طلبان و اجازه تولید فکر و فضای فکری به اصلاح طلبان نمی داد و نگذاشت تا جلسات نقد نیم بندی هم داشته باشند. دغدغه های روزمره ای که در جامعه ما خیلی ها را مشغول به خودشان کرده است و اصل قرار می گرفته و مسائل دیگر را به حاشیه برده در مورد اصلاح طلبان نیز حادث شد. ما بی تردید یک نوع اراده جمعی معطوف به چنین چیزی هم ایجاد نکرده ایم. اگر بخواهیم بگویم که آیا اراده تک افرادی بوده است؟ یا اراده معطوف به نیاز و ضرورت تاریخی بعضی افراد بوده است؟ بی تردید بوده است اما آیا این تبدیل به اراده جمعی شده است برای اینکه ما خودمان را تعریف کنیم و به شکلی خودمان را بازنمایی کنیم که کرانه های اندیشه ای ما مشخص شودو مشخص باشد چه کسی از کجا عبور یا تخطی کرد دیگر با ما نیست و ما هزینه او را پرداخت نمی کنیم، این اراده جمعی در فضای اصلاحات شکل نگرفته است. فقدان مانیفست اصلاحات و تعیین مرزهای اصلاحات آیا امروز به یک دغدغه عمومی در میان اصلاح طلبان بدل شده است؟ به هیچ عنوان این مساله اصلا دلمشغولی و دغدغه خیلی ها نیست. حتی کسانی که شکل حزبی می گیرند و احزابی که اخیرا به نام اصلاح طلبی متولد می شوند از خود مانیفستی ارایه نمی کنند تا ببینیم چیزی تعریف کرده اند و دقیقا چیست، دگرشان کیست و فضای آنها چیست؟ فقدان این «نیست» ها هزینه هایی را به جریان اصلاحات وارد کرده و می کند. ما دریچه را برای عبور رقیب مان از خودمان و گفتمان مان باز گذاشته ایم. همین بوده که رقیب توانسته از دریچه عبور کند و در آن سوی دریچه ما را هوک چپ و راست کند و کف رینگ بخواباند. ما نباید اجازه بدهیم چنین بلایی بر سر حیثیت و شخصیت اصلاحات بیاید. ما حرمت و حریمی داریم، هر حریمی حرمت دارد. حرمتش را باید متولیان آن پاس بدارند. باید حاملان و عاملان گفتمان در ابتدا حرمت آن را پاس بدارند. مگر می شود حریم داشت و کسی دق الباب نکرده و یاالله نگفته سرش را پایین بیندازد و وارد شود. مگر بدون اذن ورود می توان وارد حریمی شد؟ و تازه هرگاه هم دلش خواست خارج شود؟ هر گاه دلش خواست به نام جمع سخن بگوید؟ به نام نامی اصلاحات سخن بگوید؟ ما نباید موهبت های تاریخی و نظری خودمان را به راحتی در معرض فروش بگذاریم. نباید اجازه دهیم عده ای آن را لگدمال کرده و از آن عبور کرده و استفاده ابزاری از آن کنند. خیلی ها و گروه های متفاوتی از اصلاح طلبی و اصولگرایی فقط ابزاری استفاده می کنند. اصلاحات ابزاری برای نیل به قدرت و ورود به سیاست است. یعنی اینکه گفتمان اصلاح طلبی، کالا و متاع پرطرفداری در میان توده های اجتماعی است که همین مساله موجب شده تا خیلی ها یا الله نگفته وارد خانه و حریم اصلاحات شوند؟ بله. دوش اصلاحات نباید برای سوار کردن هر کسی گشوده باشد. نباید جلوی هر کسی دولا شویم تا روی مان سوار شوند. روی دوش اصلاح طلبی نشستن مستلزم داشتن مقام و جایگاهی و منزلتی است؛ هر کسی نمی تواند سوار اصلاحات شود. باید شرایطی را احراز کرده باشد. اما وقتی درها گشوده است و هر کسی سرک می کشد و پا برهنه وارد می شود و هر موقع هم دلش خواست خارج می شود همین می شود که امروز می بینیم. ما مرزهای حرم را مشخص نکرده ایم که کسی دق الباب کند؟ بله. با این تفاسیر بخشی از مشکلات به آمران و عاملان اصلاحات بازمی گردد. اما آقای دکتر اگر اجازه بدهید کمی درباره وضعیت امروز اصلاحات صحبت کنیم، اینکه اصلاحات در حال حاضر چه حال و روزی دارد؟ چقدر در این چند ساله حرفه ای تر و پخته تر شده ایم؟جنابعالی بحث نواصلاح طلبی را کلید زدید که به نظر می رسید منظورتان بازگشت به نقطه صفر اصلاحات بود. بی تردید جریان اصلاح طلبی شاید طراوت و زیبایی را نداشته باشد اما عمق بیشتری پیدا کرده. ما بالاخره تجربه زیست مان در داخل زیست جهان اصلاح طلبی آمده است و ضمیمه زیست جهان، اصلاح طلبی کرده ایم. ما تجربه زیستی فشرده ای داشته ایم که نسل ها باید این را تجربه کنند. من هیچ نسلی را مانند نسل معاصر خودمان در تاریخ کنونی نمی بینم که آنقدر حوادث زمانه و شرایط گوناگون وفراز و فرودهای تاریخی را تجربه کرده باشد و اینقدر جریانات رنگ و وارنگ و بازی های مختلف سیاسی را تجربه کرده و با جهان بیرون از خود آشنا باشد. اینها در فضای اصلاحات دیده می شود. کسانی که در گذشته نسبت به جریان اصلاح طلبی خیلی کودکانه ذوق کرده بودند و جهت گیری ها، سمت گیری ها و کنش و واکنش های شان مملو از احساساتی بود که جریان توفنده اصلاح طلبی تزریق می کرد و به مروز زمان از غلظت احساسی ما کم شده و غلظت عقلانی ما بیشتر شده است. امروز با نسلی مواجه هستیم که گرم و سرد فضای سیاسی را چشیده و با منطق سیاست در جامعه آشنا شده و از ورای کتاب ها به جامعه خود نگاه نمی کند و تلاش دارد جامعه را بشناسد. می داند جایی که نتوانسته از شرایط واقعی شناخت کسب کند ضربه خورده، حذف شده و به حاشیه رفته است. جدای از رسیدن به ادراکی دقیق تر و بهتر از جامعه آیا ساختار قدرت را نیز بهتر شناخته ایم؟ با تمام فاصله انتقادی که به ساختار قدرت و غلیان در آن دارد اما به این فهم رسیده که اگر می خواهد در این زمین بازی کند باید الزامات این زمین بازی را رعایت کند، مگرآنکه بگوید من اهل بازی نیستم. بگوید تا این زمین تغییر نکند و تا آفساید آن و چارچوب دروازه و چینش افراد تغییر نکند بازی نمی کند. ولی اصلاح طلبان می خواهند در این زمین بازی کنند. اصلاح طلبان به این نتیجه رسیده اند که باید در تئاتر سیاسی جامعه حکم تماشاگر- بازیگر را انجام دهند، نه تماشاگر منفعل. قسمتی از صحنه تئاتر جامعه و بخشی از سناریو باشند و ضمن اینکه قسمتی از آن هستند در سناریو دست ببرند. مولف آن سناریو باشند تا بتوانند عملا دست به سناریو ببرند. اما اگر بخواهند به مثابه تماشاگر فقط نقد بنویسند، اقتضائات کنش را درک نمی کنند. نمی توان از یک فضای انتزاعی برای یک فضای انضمامی نسخه پیچید. خلاصه آنکه اصلاح طلبان کم کم فهمیده اند که با کدام ریش می شود رفت تجریش. اشاره کردید که غلظت عقلانیت اصلاح طلبان بیشتر شده آیا می توانیم به جای آن بگوییم که بن مایه های محافظه کاری آنها به جهت شناخت یا ادراک درستی که ازوضعیت جامعه یا ساختار قدرت پیدا کرده اند تقویت شده است ؟ صورت ظاهری قضیه همین است که شما می گویید. ما فهمیده ایم اقتضائات مستلزم پذیرش قواعد بازی است. پذیرش قواعد بازی نوعی محافظه کاری را به نمایش می گذارد. این صورت ظاهری موضوع است. اگر بشود تمهید و کار کرد می توان در صورت زیرین قضیه فاصله انتقادی را حفظ می کند و در مواردی که مورد نظر است و در انشاء و دیکته ای که مورد نظر است در فضای سیاسی جامعه موفق عمل کرد. این بستگی دارد که ما صورت زیرین و صورت زبرین را چگونه طراحی می کنیم و به چه شکل پیش می بریم. تفسیر شما از این جمله چیست؟ تعامل با حاکمیت با حفظ هویت اصلاح طلبی. من همیشه گفتم که اصلاح طلبی هویتی دارد. شاید تعامل با حاکمیت با حفظ هویت ممکن شود. این هویت مگر چقدر از نظر چارچوب مفهومی با چارچوب حاکمیت چقدر تفاوت دارد؟ طبیعتا فاصله دارد. این زاویه، زاویه حاده است؟ برخی جاها زاویه حاده است اما نه همه جا. در فضای اصلاح طلبی آن چیزی که به عنوان سیاست در جامعه ما جاری است را مورد نقد جدی قرار می دهیم و آنچه به نام قانون است مورد نقد قرار می دهیم و آنچه به عنوان حکومت و ارزش های دینی و هنجارهایی که به نام حکومت دینی پیاده می شود مورد نقد قرار می دهیم. این اصلاح طلبی بسیاری از سطوح و لایه های خود را حفظ می کند اما چون این مانیفست وجود ندارد این فاصله انتقادی گاهی محو و گاهی نزدیک و دور می شود و به اقتضای شرایط تغییر می کند. برخی نزدیک و برخی دور ایستاده اند. برخی اصلا هضم و مستحیل شده اند. واقعا جریان اصلاح طلبی احتیاج دارد که گفتمانش را ترسیم و سپس روح زمانی خودش را درک کند. اقتضائات نسل چهارم اصلاح طلبی را فهم کند، اقتضائات کنش سیاسیدر عصر حاضر و جامعه کنونی را فهم کند. جایی که لازم است اجازه دهد که مفاهیم جدیدی وارد فضای گفتمانی او شود و اجازه دهد نظریه های جدیدی بیاید؛ تکمیل و متمم بخورد و اجازه دهد که به صورت پراکسیس در بیاید. به عنوان تئوری راهنمای عمل اجتماعی و سیاسی نسل کنونی جلوه کند. آیا بعد از ١٨ سال، دانش اصلاح طلبان در حوزه سیاسی افزایش یافته است؟ تردید ندارم که در مورد بسیاری افزایش یافته است. به صورت تک نفر نه، به شکل جریانی چطور بوده است؟ یک نقدی که به ما وارد است این است که نسل اول اصلاح طلبی انتقال دانش و تجربه نداشت. ما هیچ مکانیزمی را تعریف نکردیم که بیاید یک رابطه معنادار با نسل جدید برقرار کنیم و طی برنامه های مدون و مشخصی مثل کلاس های آموزشی و جلسات مباحثه و مناظره انتقال تجربه و دانش به نسل جدید داشته باشیم. کاری که ما نکردیم این است و از اینجا من می گویم که احزاب ما خیلی شبیه حزب نیستند. احزاب ما مدرسه حزبی ندارند و آموزش حزبی که کادر تربیت کند و نسلی که به او می پیوندد در هاله سمپاتیکش چه کسی استعداد تبدیل شدن به یک تئوریسین را دارد؟ چه کسی می تواند استراتژیست شود یا روابط عمومی خوبی داشته باشد یا ژورنالیست خوبی می تواند بشود، چه کسی می تواند مدیر اجرایی خوبی باشد و چه کسی می تواند کنشگر تبلیغاتی خوبی باشد. اگر این نباشد حزب نداریم بلکه محفل داریم. به فراخور استعدادی که در فضایش دارد باید آموزش بگذارد. کسی که استعداد بالقوه تئوریسین شدن را دارد کلاس آموزشی داشته باشد. احزاب روی کاکل یک تعداد از افراد نمی چرخد. ما چه کسی را در نسل جدید تربیت کرده ایم؟ برای همین است که این نسل برخی اوقات به خودش دخیل می بندد. این را به رییس دولت اصلاحات و آقای عارف گفته ام. وقتی ما با آنها رابطه بسیط و معنادار برقرار نمی کنیم، کسانی را که انگیزه دارند از دست می دهیم. خیلی از ریزش های ما برگرفته از همین مساله است. علت اصلی تولد احزاب جدید در اردوگاه اصلاحات را همین می دانید؟ یک علت جدی آن همین مساله است نیروهای جوانی که می خواستند کار کنند رابطه خود را با نسل اول از دست داده اند؟ کسی برنامه ای نداشت و فرش قرمزی برای این بچه ها نینداخت. کسی برای آنها آموزش و کلاسی نگذاشت. فقط موقع انتخابات به صورت سیاهی لشگر از آنها استفاده می شد. بعد از انتخابات نیز عده ای در فضای قدرت قرار می گرفتند. همان ها نیز این بچه ها را فراموش کردند. ما چقدر برنامه برای آنها گذاشتیم؟ فضای حزبی این است که تولید و تربیت کادر کنیم. زمینه های بازی حزبی به معنای اخص کلمه نیازمند این است. بازی حزبی نیازمند یک عنوان تبلیغاتی و رسانه ای است. باید تربیت شود که کسی دست به قلم شود. نیازمند کادری است تا در هیات رییسه باشد. آیا باید کادر هیات رییسه ما از چهره های سیاسی شناخته شده باشد؟ یک سری کاکل به سر که حزب را روی دوش آنها بنشانید؟ افراد جوان ناشناخته چه زمانی باید وارد سیاست شوند؟ اگر واقعا به بازی حزبی معتقدیم باید فکر کنیم که حزب باید تداوم داشته باشد. حزب باید در زمان و تاریخ جاری باشد تا بتواند در تاریخ آهسته و پیوسته اثرگذار باشد. ما باید کادر سازی کنیم و فکر جدید تولید کنیم نه اینکه حزبی هر سال که می گذرد هیچ فضای شاداب مفهومی و نظری و کنش حزبی نداشته باشد. همه چیز باید داخل کلیشه باشد؟ نظر، مفهوم و گفتمان و کنش سیاسی داخل کلیشه است. این مرداب است. از نظر من حزب در معنای دقیق کلمه یک رود خروشان است، نه یک مرداب. حزب یک مرداب نیست که حدود آن مشخص باشد و بگندد. رود خروشان می رود و حیات و بالندگی دارد. متاسفانه این حالت برای ما اتفاق نمی افتد و احزاب ما به شکلی اساسی مشکل دارند. مشخصا نظرتان درباره احزاب جدید اردوگاه اصلاحات مثل حزب اتحاد ملت ایران، ندای ایرانیان و بنیاد امید ایرانیان آقای عارف چیست؟ آنها سعی کرده اند نسل سوم و چهارم اصلاح طلبی را دور خود جمع کنند. خیلی از کسانی که السابقون اصلاحات هستند با یک سری موافق و با یک سری مخالف هستند. تشکل های جدید چقدر می توانند به تکثیر گفتمان اصلاحات و تزریق آن به بدنه اجتماعی و ارتباط دو سویه توده های هوادار اصلاحات به گفتمان اصلاحات کمک کنند؟ من به شکل کلی مخالفتی با شکل گیری جریان های جدید درون اصلاح طلبی ندارم چون معتقد نیستم که اصلاح طلبی ملک طلق کسی است و به نام برخی ثبت شده و کسی نمی تواند درباره آن حرفی بزند. من چنین استبدادی را نمی پذیرم اما به شرط اینکه آنها تبدیل به دگر هم یا internal other هم نشوند و به جای همسویی و هم افزایی، همدیگر را خنثی نکنند. متاسفانه این اتفاق بعضا در فضای اصلاح طلبی می افتد. من موافق تولد جریان ها و گروه های اصلاح طلبی ام اما به شرط آنکه این تکثر مبتنی بر نوعی بلوغ باشدنه مبتنی بر نوعی صغارت. گاهی تکثر از روی صغارت است و چون ما نمی توانیم همدیگر را پذیرا باشیم رو به انشعاب و جدا شدن می رویم اما گاهی از سر بلوغ و آگاهی هایی است. سیاست ورزی ما چقدر گرفتار صغارت سن است؟ بی تردید هست. اگر این صغارت نبود خیلی ها زیر پای همدیگر را به این سرعت نمی کشیدند ومقابل هم نمی ایستادند. تجربه چند سال اخیر نشان می دهد که اشکال حزبی موجود در فضای اصلاح طلبی خیلی یار غار هم نیستند بعضا خار هم هستند که من این را مبتنی بر نوعی صغارت در سیاست ورزی می دانم. آقای دکتر به نظر شما تفاوت اصلاح طلب نما و اصلاح نماطلب چیست؟ این همان مشکلی است که درباره آن حرف زدیم، کمتر تلاش کردیم که تصویر و ترسیمی از اصل اصلاح طلبی بدهیم. بنابراین هر کسی می تواند ماکسی به چهره بزند و خودش را در این آشفته بازار گفتمانی و آشفته بازار نظام اندیشگی و رفتاری و کرداری و کنشی به عنوان اصلاح طلب مطرح کند. بنابراین حرف گرامشی بیرون می آید. او می گوید قدیم در حال احتضار است و نو هم نمی تواند متولد شود. در این آشفته بازار شرایط برای بروز و ظهور قارچ گونه شبه جریانات اجتماعی و سیاسی مهیا می شود. جریانات کاذبی که هویت فردی و جریان کاذبی که ماسکی بر چهره دارند، چرا؟ چون نه قدیم کاملا ره بربسته و نه جدید کاملا به میدان آمده. ما نتوانستیم به صورت کاملا مشخص تکلیف مان را با سنت مشخص کنیم و نه کاملا توانسته ایم تکلیف مان را با مدرنیته مشخص کنیم. نه توانستیم تکلیف مان را با جریان اصلاح طلبی مشخص کنیم. ما نامی را یدک می کشیم اما همان طور که گفتم دقیقا نمی دانیم چیست و نمی دانیم چه استلزامات رفتاری دارد. چه استلزامات اخلاقی و چه استلزامات کنشی و چه استلزامات نظری دارد؟ بنابراین هر کسی می تواند این ماسک را به چهره بزند و در این فضا قرار بگیرد و همان چیزی است که شما نامش را اصلاح طلب نما می گذارید. نوعی فضای بازنمایی کاذب در چنین شرایطی شکل می گیرد. ما نیامدیم تصویری از آن چیزی که منظورمان و مرادمان است به اصلاح طلبی ارایه کنیم که دیگران نسبت به او سنجیده شوند. اصالت نزدیکی و دوری شان و غلظت اصلاح طلبی شان و فهم و کنش اصلاح طلبی شان نسبت به آن سنجیده شود. ما از یک سو در شرایط فعلی به تعبیر لکان در یک شرایط لک و خلأ به سر می بریم. از سوی دیگر در یک شرایط ابهام و ایهام به سر می بریم. درون زبان اصلاح طلبی اگر چنین زبانی وجود داشته باشد به تعبیر ویتکنشتاین بازی های زبانی بسیار گوناگونی برپاست که هر کدام خود را جریان اصلی اصلاح طلبی می داند. اگر ما بخواهیم فضای اصلاح طلب نماها را بیان کنیم هیچ چاره و گریزی نداریم جز اینکه تلاش و اهتمام کنیم که تصویری واضح از نظام اندیشه ای و کنشی اصلاح طلبی، همان چیزی که مانیفست اصلاح طلبی نام دارد، بیرون می آید. گفتمان اصلاح طلبی را باید ترسیم کنیم و گفتمان را در قالب یک گفتمان ترسیم کنیم، نه با واژگان بازی کنیم. ما احتیاج داریم تمام عناصر یک گفتمان را ترسیم نظری و عملی کنیم. در کنار تدوین مانیفست اصلاحات و تعیین حدود این گفتمان نیاز به کمیته انضباطی دارد؟ گفتمان های سیاسی نیاز به کمیته انضباطی برای کنشگران شان و کسانی که می خواهند به آن ورود پیدا کنند، هست؟ آیا اصلاح طلبی احتیاج به گزینش دارد؟ اصلاحات و اصلاح طلبان نه ضرورتا به کمیته انضباطی که به انضباط احتیاج دارند. تردید ندارم که یک گفتمان، جریان یا جنبش اگر به معنای مرسوم آن نگوییم به یک کمیته نظارتی و کنترلی و انضباط احتیاج دارد. حتی اگر این جریان ماهیت پلورالیستی داشته باشد و حتی اگر کثرت را پاس بدارد و به رسمیت بشناسد. معنا و مفهوم این کثرت و پلورالیسم، آنارشی نیست. معنای آن نیست که هر کسی به نام نامی اصلاحات بتواند مسیری را بگشاید راه خود برود. به تعبیر فوکو باید نوعی انتظام در پراکندگی وجود داشته باشد, نوعی وحدت در کثرت را طلب می کنیم. ما کثرت , پلورالیسم را به رسمیت می شناسیم اما ما این کثرت یا پلورالیسم را نوعی عبور و مرور و فضای عبور از یکدیگر نمی دانیم. هر کسی برای خودش یک جریان نیست. هر کسی برای خودش یک جنبش اصلاحات و یک گفتمان نباید باشد. اگر شکلی مغناطیسی پیدا کند و خروجی داشته باشد و به چسبندگی برسد مولفه ای لازم دارد. این مولفه باید چه باشد که این وحدت در کثرت اتفاق بیفتد؟ من احساس می کنم در جریان اصلاحات نوعی ایدئولوژی به معنای ارتدوکس آن نیست. اگر یک ایدئولوژی به معنای ارتدوکس قضیه وجود ندارد که بتواند این چسبندگی را ایجاد کند، در فقدان این ایدئولوژی به معنای ارتدوکس آن چه چیزی می تواند چسبندگی ایجاد کند؟ من اینجا گفتمانی را که برای اصلاحات ترسیم می کنم، کاملا خنثی و سکولار نمی بینم. فضایی که من برای اصلاحات می بینم آن گفتمان را نوعی «ایدئولوژی بهداشتی» می بینم؛ یعنی تولید نوعی عصبیت و چسبندگی که اگر ما اینها را نداشته باشیم نمی توانیم حرکت اجتماعی انجام دهیم. این ایدئولوژی بهداشتی چه هیبت و هویتی دارد؟ ایدئولوژی ارتدوکسی به تعبیری که مارکس به کار می برد، آگاهی کاذب است. ژیژاک می گوید؛ فرمول آگاهی کاذب من نمی دانم اما انجام می دهم است. اینجا تفرد انسان ها در یک جمع مستحیل می شود. انسان ها دیگر از خودشان صدا، فهم و نگاه ندارند. آن چیزی که ایدئولوژی به آنها می گوید انجام می دهند. ایدئولوژی جای آنها می نشیند. محکوم حکم ایدئولوژی هستند. نمی دانند اما انجام می دهند اما می توانیم این فرمول را در فضای ژیژاک به کار ببریم؟ یعنی من آگاه هستم؟ با تمام آگاهی و حفظ تفرد وارد جمع می شوم و حرکت جمعی را انجام می دهم. وقتی حرکت جمعی را انجام می دهم به استلزامات یک حرکت جمعی وفادار هستم. اینجا دیگر مثل ایدئولوژی ارتدوکسی حرکت کورکورانه نیست و حرکتی آگاهانه است. این چسبندگی وجود دارد. این اجازه نمی دهد که هر زمان که خواست عبور کند و هر زمان دلش خواست به گونه ای دیگر تعریف کند. شما معتقدید که وجدان تشکیلاتی درس می شود؟ بله. به نظر من ما می توانیم نوعی چسبندگی ایجاد کنیم که این چسبندگی به این معنا نیست که همه افراد یک گروه مستحیل می شوند و خودشان را واگذار و خودشان را از خود تهی می کنند. این آگاهی کاذب است و ما می خواهیم دچار این مساله نشویم. ما دچار نوعی ارتدوکس نشویم اما آیا با گفتمانی که هیچگاه عصبیت تولید نمی کندو هیچ نوع چسبندگی ایجاد نمی کند، هیچ نوع جمع بودگی و جمعیت بودگی به تعبیر مولانا ایجاد نمی کنیم. به تعبیر پست مدرن یک تشکیلات ولنگار ایجاد می کند. هر کس در دستگاه خود می نوازد که یک سمفونی نمی سازد چرا که هر کسی دارد در دستگاه خودش می نوازد اما به نام نامی اصلاحات رقم می زند. ما نمی خواهیم بگوییم دستگاه ها باید در هم مستحیل شوند. ما می گوییم هفت دستگاه و بداهه نوازی هم وجود داشته باشد اما سمفونی هم وجود داشته باشد. همه اینها که می نوازند باید یک سمفونی منظم را هدایت کنند و بسازند. این سمفونی رهبر ارکستر احتیاج ندارد؟ چه کسی باید آن را رهبری کند؟ آیا احزاب باید رهبری یک گفتمان را به عهده بگیرند؟ احزابی که در یک ایدئولوژی که چسبندگی ایجاد می کند به وحدت نظر می رسند یا در نبود و فقدان احزاب مقتدر با ایدئولوژی نقش چهره های کاریزماتیک وسط می آید که در غیاب یک تشکیلات بار یک گفتمان سیاسی را به دوش بکشند؟ لااقل از دو سطح تحلیل می توانیم به سوال شما پاسخ دهیم. یک سطح تحلیل نظری است و معطوف به آینده و جنبش اصلاحی اصیل است. یک سطح تحلیل هم وضعیت راهی است که واقعا موجود است که در وضعیتی که واقعا در آن قرار داریم تا وضعیتی که واقعا به آن برسیم چگونه می توان حرکت کرد. من میان احزاب، تلفیق قایل هستم. هرچند شکل کلاسیک احزاب را در جامعه مفید نمی دانم اما به هر حال از شکل گیری احزاب استقبال می کنم. اگر بتواند در این زمینه حرکتی انجام دهد و اندیشه ای را در فضای اصلاح طلبی ترسیم کند و نشر دهد شاید مفید باشد اما کفایت نمی کند. به هر حال در فضای اصلاح طلبی چه بخواهیم و چه نخواهیم افرادی که دارای شأن و منزلت رهبری هستند را تعریف شده می بینم. برخی از اینها چهره های کاریزمایی هستند که می توانند در شرایط کنونی فضایی که ترسیم می کنید را محقق کنند. البته اینکه چنین اراده معطوف به ساختن و تدوین چنین فضایی وجود داشته باشد، نمی دانم اما فکر می کنم که ما احتیاج داریم بزرگان اصلاح طلب همراه با احزاب اصلاح طلب جمع شوند و یک بار دیگر نقادانه به کنش ها و واکنش های خودشان در طول این مدت نگاه کنند و نقاط ضعف و قوت خود را بررسی کنند و بعد در پرتو محاسبه نفس چگونه باید گام بردارند که توفنده تر در فضای جامعه حرکت کنند تا اصلاح طلبی را همواره به عنوان یک آلترناتیو زنده نگاه دارند. اضافه بر این برای اینکه خیلی نخبه گرا و حزب گرا نشوند، جزو سومی هم وارد کردم و با شهامت از آن دفاع کردم و آن جوانان نسل کنونی است و بارها به بزرگان گفته ام. به رییس دولت اصلاحات هم گفته ام. شاید برخی فکر می کنند که منزلتی در فضای تئوریک یا نظری اصلاح طلبی دارم که این هم لطف عده ای به من است. من گهگاه برخی جوانان را دیده ام و با آنها ملاقات داشته ام که جلوی آنها به نوعی کم می آورم. این جوانان آنقدر خوش فکر و با انگیزه و شاداب هستند که مایه تعجبم می شود. اینها با همه مسائلی که می خواهد آنها را خموده و منفعل کند، در حال حرکت هستند و به نوعی یک کوه آتش فشانند، ذهن های خلاقی دارند اما کسی به آنها نگاه نمی کند. همین است که من برخی اوقات به جوانان گفته ام که به خودتان دخیل ببندید، از خودتان آغاز کنید و منتظر کسی و معجزه ای نباشید. خوب است که با حرکت تان بقیه را به حرکت دربیاورید. خوب است که جوانان ما و نسل کنونی ما همراه با نسل گذشته بزرگان ما و احزاب جمع شوند و اراده جریانی به کار بندند تا مشکلات را حل کنند. اگر بقیه سنگین پا بودند، به نسل جدید توصیه می کنم که به خودش دخیل ببندد. آیا جوانان اصلاح طلب می توانند موج جدیدی ایجاد کنند و اینکه اگر نگاه پیکر بندی شده ای به اصلاحات داشته باشیم جوانان کجای این پیکر هستند؟ نقش کدام عضو را می توانند بازی کنند؟ نسل کنونی ما برای ساختن آینده مطلوب یک آلترناتیو بیشتر ندارد و آن نسل جدید است. هیچ جریان دیگری در جامعه امروز ما نمی تواند یک گام به جلو باشد. نمی توانیم او را نسبت به جریانات اپوزیسیونیستی رادیکال خارج از کشور با هر مدار از ناسیونالیستی تا مارکسیستی تا سلطنت طلب پیوند زد. در اندرونی آن گفتمان اصولگرایی است؟ تردید ندارم حضور آنها یک گام به پس دارد. یک delay و تاخیر تاریخی برای ما ایجاد می کند. تنها آلترناتیوی که می تواند در شرایط کنونی یک گام به جلو باشد، نه دو گام به پس جریان اصلاح طلبی می تواند باشد. جریان اصلاح طلبی نه تنها روح جامعه اکنون ما است، بلکه روح زمانه ما است. یعنی جامعه بشری به طور فزاینده ای به این رسیده است که جنگ گفتمانی جنگی با کلام به تعبیر پوپر بیش از جنگ با شمشیرهای برکشیده از نیام جواب می دهد. عصر چریک های رسمی گذشته است. ما در عصری هستیم که باید جامعه را از زیر متحول کنیم. در لایه های زیرین آن تغییرات آهسته و پیوسته در فرهنگ مردم و عادت واره های جامعه ایجاد کنیم تا این به صورت یک جریان سیاسی مطلوب خود را نشان دهد. قبل از اینکه بخواهیم یک نظام سیاسی مطلوب ایجاد کنیم قبل از اینکه بیس ایجاد کرده باشیم. عمارتی بنا کنیم روی شن پایه ها و فونداسیون را فراهم کنیم. بستر شنی و ماسه ای را باید تغییر دهیم، در غیر این صورت هر بنای زیبایی که روی آن بنا کنیم نابود می شود. ما همیشه اهل جهش های دیالکتیکی بودیم. همواره حوصله تاریخی نداشتیم. سریع به عمارت پرداختیم. بیس و فوندانسیون آن را فراهم کنیم. این بستر جنس فرهنگی و معرفتی دارد. ما از اینها به راحتی عبور کردیم. خواستیم عمارتی زیبا بنا کنیم اما عمارت زیبای ما چندی نپایید. با همین منظر بحث نو اصلاح طلبان را مطرح کردید؟ اشاره کردید که هیچ آلترناتیوی برای گام به پیش برداشتن غیر از اصلاح طلبی وجود ندارد و هزینه ساز دانستید، اینکه گفتمان های اپوزیسیون و غیرقانونی و خارج از مرز جمهوری اسلامی وجود داشته باشد. گفتیدتاخیر تاریخی ایجاد می کند. بحث نو اصلاح طلبی را با همین منظر بیان کردید؟ نقدی هم آقای حجاریان به شما کرد که نواصلاح طلبی بی معنی است. تفاوت نگاه خودتان را با آقای حجاریان بگویید. شما و او را به عنوان تئوریسین اصلاحات می شناسند. یک سطح اگر پایین تر بیاییم کسانی را که نگاهشان به مجادلات کلامی و همراهی کلامی نظری شما است امیدوار تر و منسجم تر می کند، اما وقتی این تضاد را می بینند که در جاهایی اصلا فوندانسیون متفاوت دارند نوعی آشفتگی ذهنی برای هواداران اصلاحات ایجاد می کند. بنایی که شما ترسیم می کنید چه تفاوتی با بنایی که آقای حجاریان تصویر می کند، دارد؟ تفاوت در این است که من لزوما و ضرورتا اصلاحات را در مشروطه خواهی دنبال نمی کنم و آنگونه که عده ای می گویند مسیر اصلاح طلبی همان مشروطه خواهی است را قبول ندارم. تبار اصلاح طلبان را مشروطه خواهان نمی دانید؟ نه. من مشروطه خواهی را موثر می دانم اما اطلاق تبار اصلاحات به مشروطه خواهی را تقلیل گرایی می دانم. معتقدم که مشروطه ما به شکست و آنارشی انجامید و استبداد از دل آن برآمد. و در آن عصر تن به دیکتاتوری مصلح دادیم؟ علت این است که ما زیربنای آن را فراهم نکردیم. ما دفعتا با مدرنیته آشنا می شویم بدون اینکه زیرساخت ها و فرهنگ سیاسی لازم را در جامعه تدوین و نهادینه کرده باشیم. همان گونه گفتم طمع در میوه های نورس دیگران می کنیم و با ولع قورت می دهیم، بی شک دل درد می گیریم. زیست جهان ما با غرب متفاوت است. تجربه زیستن ما با جهان غربی فرق می کند. بدون اینکه تجربه زیستن را به بازی دموکراتیک متکثر حزبی تقلیل دهیم و تجربه زیست شود آمدیم بازی حزبی و دموکراتیک راه انداختیم. بدون اینکه در زیست جهان ما فردگرایی معنی پیدا کند با ایندیویژوالیزم ور رفتیم. ما هنوز تبدیل به سوژه نشده بودیم اما با زبان سوژه سخن گفتیم. سوژه دکارتی در انسان غربی متولد می شود و مزین به یک بازی زبانی می شود. این بازی زبانی مدرن است اما ما تبدیل به سوژه دکارتی نشدیم و به مثابه سوژه دکارتی متولد نشدیم اما سعی کردیم حرف سوژه غربی را تکرار کنیم. بنابراین مفاهیم را آن گونه که انسان غربی فهم می کرد فهم نکردیم و دچار روان پریشی شدیم. دچار نوعی شیزوفرنی شدیم. هم این بودیم، هم آن و نه این بودیم و نه آن. خود را به حاشیه راندیم ما نتوانستیم خود دیگرمان را به جای آن بنشانیم. گنجایش و فهم نداشتیم. پس ظرف و مظروف به هم نمی خورد؟ هر عصر و زمانه ای گفتمان خاص خود را می طلبد. به تعبیر فوکویی هر دوره ای اقتضائات خاص خود دوران مدرن و روشنگری که او نام می برد، اقتضائات خاص خود را دارد. تاریخ می رود اما گفتمان ما نمی تواند در مقطع خاص تاریخی خود قفل شود. ما از مشروطه عبور کردیم؟ نسل ما چیز دیگری می خواهد که اصلا انسان مشروطه با آن بیگانه است. بنابراین اینکه مشروطه تاثیر دارد درست است اما اینکه اهداف و مطالبات امروزمان را در مشروطه خلاصه کنیم درست نیست. اصلاحات اهداف بلندتری از اهداف مشروطه دارد. اهداف ما به هیچ وجه در اهداف مشروطه خواهان خلاصه نمی شود. دو نفر در عصر مشروطه هم متفاوت هستند. یکی از تفکیک قوا می نویسد. دیگری از انتقاد صحبت می کند. هر کدام از اینها فضای خاصی را دنبال می کنند که دقیقا آنچه را بیان می کنند فهم نکرده اند. اینکه استلزامات قانون مداری و انتقاد از قانون چیست؟ اگر کتاب critic را بخوانید می فهمید که ما اصلا کریتیک را چطور می فهمیم. ترجمه ای که از کتاب های فیلسوفان مدرن می شود اصلا فهم نمی شود. چون فرد مفهوم را درک نمی کند. فقط یک معادل برای آن می گذارد. فقط یک ترجمه محض بوده است؟ نامفهوم است. برای اینکه در زیست جهان او اینها معنا نمی دهد. من معتقد به دیالکتیک میان تکست و کانتکست هستم. کانتکس همچون رود خروشان است. تکست باید با کانتکس دیالوگ داشته باشد و گرنه دچار مونولوگ می شویم. اگر کانتکس در حال تغییر است تکست نمی تواند بگوید به من چه، من نیستم. من یک بار برای همیشه تاریخ تدوین شده ام. این ایدئولوژی از نوع ارتدوکس است. تکست باید دیالکتیکی با زمانه خود داشته باشد. باید روح زمانه خود باشد. باید استلزامات زمانه خود را درک کند. باید مشقی بنویسد و خطی بنویسد که نسل آن بخواند. نه اینکه فقط نسلی که آن مشق و خط را نوشته بتواند بخواند. باید خطی بنویسد که هم خود خواندی و هم غیر. ما مشقی نوشتیم که فقط خود می خوانیم. مشق غلطی بود؟ نه؛ مشق به جایی بود و توانست به مثابه آن زمانه و گفتمان آلترناتیو و هژمونیک عمل کند. نه تنها از استعداد تفسیر وضعیت موجود برخوردار بود، بلکه به تعبیر مارکس از استعداد تغییر هم برخوردار بود. به مثابه کنش نیز حادث شد اما چند دهه گذشته ما نیازمند تغییر هستیم. چطور لازم می بینیم که قانون تغییر کند. موادی کاسته و اضافه شود. آیا جنس گفتمان ما از قانون اساسی نیز محکم تر است؟ شاید از این منظر بحث را مطرح می کنند که اهدافی که در اصلاح طلبی مطرح شده به طور کامل عملیاتی نشد؟ همان تکستی که از آن نام می برید. پس نباید این رویکرد را داشته باشیم که اگر کسی منظر جدیدی را مطرح می کند با واکنش روبه رو شود، طبیعت اصلاح طلبینیست. ما متاسفانه برای اینکه فرهنگ سیاسی اصلاح طلبی را درک و تجربه نکرده ایم و مقدم بر آن می خواهیم کنش اصلاح طلبی را تجربه کنیم، از اصلاح طلبی با مشت گره کرده دفاع می کنیم. به تعبیر فوکو با خشونت گفتمانی مواجه می شویم. اگر صدایی در فضای اصلاح طلبی می پیچد همه ما شعار پرولاریسم می دهیم اما پرولاریسم یعنی پژواک گوناگون صدای من، در غیر این صورت با واکنش روبه رو می شود. به نظر می رسد این پیام را می خواهید منتقل کنید که در دل بعضی کنشگران اصلاح طلب استالین های زیادی نهفته است؟ به این غلیظی نمی خواهم بگویم اما خسته و ملولم از کسانی که در فضای اصلاح طلبی ذهن های بسته اما دهان های گشاد دارند. برخی دوستان هستند که حرف های شان را تحمل می کنم. به قول حافظ نه هر کو ورقی خواند معانی دانست. هر کسی که چیزی راجع به اصلاحات شنیده و دو کلام ننوشته و جایی بحثی نداشته اما در موقعیتی خاص تصور می کند که معانی می داند. کسانی که در این زمینه به لحاظ نظری و عملی صحبت کرده اند باید بنشینند و صحبت کنند. این صحبت می تواند کاملا نقادانه اما منصفانه باشد. ما باید فقط زبان نباشیم، هوش هم باشیم و بشنویم که استدلال های فرد چیست. دوستان اندکی وارد شدند و صحبت من را نقد کردند اما تقریبا تردید ندارم که نخوانده اند. حتی آقای حجاریان؟ اگر صحبت های من عمیق خوانده می شد فکر نمی کنم چنین برخوردی با آن انجام می گرفت. برای آقای حجاریان احترام قائل هستم. البته ایشان غلیظ برخورد نکرده بود. شاید فرض او این بوده که در این صورت اصالت اصلاح طلبی زیر سوال می رود و این از منظر من شاید یک فرض سیاسی باشد تا یک ملاحظه تئوریک. چرا کمتر با آقای حجاریان می نشینید و صحبت می کنید؟ پیش تر اشاره کردید که مانیفست اصلاحات را در جمعی حدودا ١٣ تا ١٤ نفره نوشتید و سر بسته از آن عبور کردید اما در عصر عسرت اصلاحات کمتر تئوریسین های اصلاحات که از لحاظ نظری کار کرده اند با هم نشسته اند و به فهم مشترک رسیده اند. آیا هیچ خروجی قابل ذکری در اختیار کسانی که کار عملیاتی و ستادی می کنند قرار گرفته است؟ رابطه من با آقای حجاریان رابطه ای خوب و دوستانه است. من از کسانی هست�
[مشاهده متن کامل خبر]
این صفحه را در گوگل محبوب کنید
[ارسال شده از: پویش]
[مشاهده در: www.]
[تعداد بازديد از اين مطلب: 15]
-
گوناگون
پربازدیدترینها