واضح آرشیو وب فارسی:روزنامه خراسان: امیرحسین یزدان پناه [email protected] آیا روسیه و ایران می توانند روابط راهبردی داشته باشند؟ این پرسش کلیدی را خیلی ها این روزها مطرح می کنند. موضوعی که در ماه های اخیر و به ویژه در هفته های اخیر که اکثر اندیشکده ها و تحلیل گران غربی به بهانه تحولات میدانی و سیاسی سوریه روی روابط ایران و روسیه متمرکز شده اند. به نظر می رسد پاسخ به این پرسش بسیار مهم در دورنمای روابط دو کشور و نیز در تاثیر گذاری بر تحولات منطقه ای و بین المللی بسیار حائز اهمیت خواهد بود. به خصوص این که وقتی نام روسیه مطرح می شود برخی به سوابق تاریخی این کشور رجوع کرده و از سد ه های گذشته شاهد مثال می آورند تا ثابت کنند روسیه امروز همان «روسیه تزاری» است و مانند همان سده ها، قابل اعتماد هم نیست. در حالی که به نظر می رسد نکته مهمی که این گونه مفسران در نظر نمی گیرند، شرایط زمانی و به طور کلی شرایط و جایگاه های دو کشور و تغییرات شگرف ژئو پلتیک جهان است. آن هایی که روسیه را روسیه تزاری قرن های 16 و 17 میلادی می دانند آیا ایران را هم ایران قجری و ضعیف شده می پندارند؟ آیا جایگاه امروز ایران در تحولات منطقه و جهان به اندازه همان سال هاست؟! به نظر می رسد برای تحلیل دقیق باید شرایط را دقیق تر دید. به خصوص این که اکنون دیگر موانعی که تا قبل از توافق هسته ای ممکن بود میان دو کشور باشد، دیگر وجود ندارد. اگر کرملین تا قبل از توافق هسته ای، نگران ظهور یک قدرت نظامی هسته ای بیخ گوشش بود (هرچند ایران هرگز به سمت تولید سلاح هسته ای نمی رفت) اما برجام اکنون برایش این اطمینان را به وجود آورده که می تواند از آن به عنوان زمینه ای برای تسهیل روابط در سطح بالا با کشور جنوبی خود برقرار کند. براین اساس به نظر می رسد پاسخ سوال ابتدایی را بتوان این طور داد که: 1- نگاهی در روابط سال های اخیر ایران و روسیه نشان دهنده یک واقعیت است: ایران برای حل مشکلات خود در سطح بین الملل به بازیگران عمده دیگری نیاز داشته. نیازی که مسکو آن را برطرف می کرده است؛ در مقابل روسیه برای تحولات محدود منطقه ای به یک کشور در غرب آسیا نیاز داشته و تهران نیز تاحد توان خود به این موضوع پرداخته است. درست است که این واقعیت را نمی توان از سوابق دو کشور پاک کرد اما واقعیت دیگری که باید به آن پرداخت تغییرات اساسی است که رخ داده و ندیدن این تغییرات اساسا تحلیل ها را دچار نوعی فلج ذاتی می کند. آن چه در هر تحلیل درباره روابط ایران و روسیه باید دیده شود، این است که امروز ایران دیگر نه تنها ایران سده های گذشته که حتی ایران دهه ها و حتی سال های گذشته هم نیست. امروز ایران یک قدرت بلا منازع در منطقه ای است که بسیاری از معادلات جهان در آن رقم می خورد. امروز، در سوریه، عراق، یمن، افغانستان، لبنان و منطقه خلیج فارس کمتر تصمیمی بدون نظر ایران می تواند شکل بگیرد. حتی فراتر از منطقه، در معادلات جهانی نیز این جایگاه کم کم در حال پدیدار شدن است. همین که پس از یک اتفاق مانند آن چه در پاریس افتاد، کشورهای اروپایی از ایران به عنوان راه اصلی مبارزه با تروریسم نام می برند نشان دهنده پذیرش این جایگاه در سطح جهانی است. این که اتحادیه اروپا، رسما در سند راهبردی خود تاکید می کند که در روابط خود با تهران باید فارغ از متحدان و دوستان منطقه ای اش، تصمیم بگیرد نشان دهنده جایگاه ایران در معادلاتی فراتر از یک منطقه است. به این موارد می توان اظهارات اخیر هنری کیسینجر، چاک هیگل، هیلاری کلینتون و ... را نیز اضافه کرد. 2- تنش های روسیه با غرب بر سر موضوعات مختلف، پس از فروپاشی شوروی هیچگاه به اندازه ای که اکنون می بینیم نبوده است. این تنش ها آنقدر بالاگرفته که غرب حتی روسیه را تحریم اقتصادی کرده و در مقابل روسیه نیز صادرات کالاهای مهمی را به اروپا و کشورهای غربی ممنوع کرده است. همه این ها در حالی است که غرب، حیاط خلوت های مختلف روسیه (مثل لیبی، مصر،عراق ، قفقاز، گرجستان و...) را یکی پس از دیگری در سال های اخیر فتح کرده و حتی به اوکراین که دیوار به دیوار روسیه است رسیده. پوتین اکنون دوبار از آمریکایی ها ضربه خورده است؛ یک بار از بوش پسر و یک بار از باراک اوباما. از نظر پوتین آمریکایی ها او را «فریب» داده اند. این نکته را او حدود یک ماه پیش صریحا اعلام کرد.پوتین اکنون درک کرده که توسعه طلبی های غرب توقفی ندارد؛ حتی اگر اوکراین باشد آن هم در دیوار به دیوار روسیه. این تنگنای سیاسی از یک سو و فشار اقتصادی تحریم ها از سوی دیگر، روسیه را به این جمع بندی رسانده است تانوع مواجهه اش با غرب را تغییر داده و به دنبال متحد یا متحدانی قابل اعتماد و مستقل از غرب باشد. ویژگی هایی که از نظر روسیه، ایران آن ها را دارد. این را دیروز پوتین صریحا گفت: «ایران کشوری مستقل، استوار و با دورنمایی بسیار خوب و... متحدی مطمئن و قابل تکیه در منطقه و جهان» است. به نظر می رسد روابط راهبردی با ایران یک الزام اجتناب ناپذیر برای روسیه شده و در این روند ایران نیز باید به دنبال منافع خود باشد. جمع بندی نهایی همان چیزی است که اندیشکده معتبر بروکینگز چند روز قبل در تحلیلی در باره روابط ایران و روسیه به کاخ سفید توصیه کرد: «درحالی که ایران و روسیه روابط خود را نزدیک تر می کنند؛ آمریکا باید سیاست طولانی مدتی را با توجه به آن طرح ریزی کند. زیرا در غیر این صورت با اتحاد ایران و روسیه روبه رو خواهد شد که روابط بین المللی را تکان خواهد داد.»
سه شنبه ، ۳آذر۱۳۹۴
[مشاهده متن کامل خبر]
این صفحه را در گوگل محبوب کنید
[ارسال شده از: روزنامه خراسان]
[تعداد بازديد از اين مطلب: 15]