واضح آرشیو وب فارسی:گیل نگاه:
گیل نگاه/طاها عبدالهی: مجتمع صنایع چوب و کاغذ ایران (چوکا) در سال ۱۳۵۲ با مشارکت سازمان گسترش و نوسازی صنایع ایران (۶۰% سهام) و وزارت کشاورزی و عمران روستایی (۴۰% سهام) در کیلومتر سی و چهار جاده بندر انزلی به آستارا در نطقهای بنام پونل که امروزه در شهرستان رضوانشهر واقع شده تاسیس و عملیات اجرایی و ساختمانی آن در سال ۱۳۵۷ به پایان رسید. در مهر ماه ۱۳۵۷ طی یک راه اندازی نمایشی با حضور محمدرضا پهلوی و مقامات دربار مورد افتتاح قرار گرفت.براساس قرارداد منعقده شرکت سازنده (استدلر هرتز از کشور کانادا) میبایست با ترکیب مدیریت و کارکنان ایرانی و خارجی بعد از تکمیل کارخانه و رساندن آن به ظرفیت اسمی و آموزش پرسنل، کارخانه را ترک و آن را تحویل متخصصان ایرانی میداد. شرکت راه انداز یک برنامه شامل ۱۰ کتابچه را در این زمینه تهیه و تدوین کرده بود. در این کتابچه که در واقع اساسنامه این مجموعه بود تهیه چوب از طریق برداشت جنگل و سپس ایجاد مزارع کشت چوب برنامه ریزی شده بود. بدین منظور ۱۲۰۰ هکتار زمین در اختیار چوکا قرار گرفت که هیچگاه عملی نشد.۱۵ هزار کارگر در چوکاقسمتی از این مجموعه بزرگ به عنوان برش و تهیه محصولات چوبی و ساخت قبیل مبلمان شناخته میشد که روزی یک برند (صنایع چوب اسالم) برتر کشور بود. کارخانه کاغذ سازی نیز فعالیت اصلی شرکت را به انجام میرساند. مجموع نیروی کار چوکا در این زمان به ۱۵ هزار نفر میرسید. این مجموعه خدمات آموزشی نیز در زمینه مهارتی نیز ارایه میکرد.قبل از وقوع انقلاب اسلامی ایران پرسنل خارجی بدون تحویل کامل کارخانه، ایران را ترک کرده و به تعهدات خود عمل نکردند و تا سال ۱۳۶۱ عملا تولید کارخانه با رکود همراه بود. هر چند صدماتی نیز در روزهای پر تب و تاب انقلاب به این مجموعه وارد شد.از سال ۱۳۶۱ تلاشهایی جهت راه اندازی و تداوم تولید شروع شد و با تحویل کارخانه به سازمان صنایع ملی ایران در سال ۱۳۶۴، این تلاشها به بار نشست و از آن سال به بعد کارخانه هر سال نسبت به سالهای قبل وضعیت بهتری پیدا کرد.کارخانهای که ۲ ریال فروخته شداما در سال ۱۳۶۵ تصمیماتی در جهت جداسازی بخشهای جنگل و صنعت تحت مدیریت مستقل اتخاذ و شرکت قبلی به سه شرکت مستقل صنایع چوب اسالم و شرکت صنایع چوب و کاغذ ایران (تحت پوشش سازمان صنایع ملی) و شرکت جنگل شفارود تحت پوشش وزارت کشاورزی تجزیه شد. که قرار داد فروش آن به وزرات کشاورزی وقت با قیمت ۲ ریال به امضا رسید.در نتیجه ماموریت حفظ، بهره برداری و احیاء جنگل و تولید فرآوردههای چوبی (تراورس، واشان، تخته و غیره) از حیطه فعالیتهای شرکت چوکا حذف شد. همین موضوع زمینه فرایند نزولی را در سالهای پس از جنگ فراهم کرد.شرکت چوکا با استفاده از فرایند کرافت و برخورداری از دیگ پخت پیوسته (Digester) و ماشین کاغذ قادر به تولید خمیر کاغذ و انواع کاغذ بسته بندی نظیر کرافت لاینر، تست لاینر، راپینگ و… است. واحدهای اصلی شرکت، تولید کاغذ، تولید خمیر لوکال، تولید خمیر OCC، آب و بخار و فاضلاب، کنترل کیفیت و تحقیقات، فنی مهندسی و ستادی هستند.دورنمای کسب حداکثر سهم بازار داخلیطبق بیانیه ماموریت، اهداف شرکت چوب و کاغذ ایران (چوکا) تامین نیاز صنایع بسته بندی (کارتن سازیها و…) و تولید کنندگان فراوردههای چوبی، تامین منافع ذینفعان و رعایت استانداردهای زیست محیطی بوده و در دورنما کسب حداکثر سهم بازار داخلی و بخشی از بازار خاورمیانه را با ارتقا کیفیت محصول و مشتری مداری هدف گرفته است.کارخانهای که قربانی بدهی دولت شددر اواخر سال ۱۳۸۰ سهام شرکت چوکا با سرمایه ثبتی ۴۷,۰۰۰,۰۰۰,۰۰۰ ریال به ترتیب به شرکت سرمایه گذاری تامین اجتماعی (۴۷% سهام)، سازمان بازنشستگی کشوری (۴۷% سهام) و آستان قدس رضوی (۶% سهام) واگذار شد. دلیل این واگذاری بدهی دولت به این سازمانها بود که در طی استقراضهای انجام شده حاصل شده بود. تغییر وضعیت سرمایه ثبتی و ترکیب سهامداران شرکت چوکا طی سالهای اخیر به شرح زیر بوده است:سال ۱۳۸۱: سرمایه ثبتی ۴۷,۰۰۰,۰۰۰,۰۰۰ ریال، سهامداران شرکت سرمایه گذاری تامین اجتماعی (۵۳% سهام) و سازمان بازنشستگی کشوری (۴۷% سهام)سال ۱۳۸۲: سرمایه ثبتی۴۷,۰۰۰,۰۰۰,۰۰۰ ریال، سهامداران شرکت سرمایه گذاری تامین اجتماعی (۴۳% سهام)، سازمان بازنشستگی کشوری (۴۷% سهام) و شرکت سرمایه گذاری شیمیائی و سلولزی تامین (۱۰% سهام)سال ۱۳۸۳: سرمایه ثبتی ۱۰۰,۰۰۰,۰۰۰,۰۰۰ ریال، سهامداران شرکت سرمایه گذاری تامین اجتماعی (۴۸/۳% سهام)، سازمان بازنشستگی کشوری (۴۷% سهام) شرکت سرمایه گذاری شیمیائی و سلولزی تامین (۴/۷% سهام)چوکا و تحولات سیاسی پس از انقلابچوکا تحولات سیاسی را با انقلاب آغاز کرد. در سال ۱۳۶۰ به دنبال اجتماع منافقین (سازمان مجاهدین خلق) سراسر کشور در جنگل شفارود و جریان درگیریهای مسلحانه با ژاندارمری، پاسداران، کمیتههای انقلاب و نیروهای مردمی (بسیج) که دامنه آن به پره سر نیز کشیده شد چوکا یک هدف برای این گروه بود. به خصوص مجاورت با جاده و ساختمانهایش، میتوانست به عنوان یک سنگر محکم عمل کند. عدم توفیق در این مسئله یک پیروزی برای کارکنانی بود بود که در مقابل حملات منافقین ایستادگی کردند. در روزهای جنگ نیز چند بار مورد حملات هوایی قرار گرفت و چند تن نیز در جریان بمبارانهای شبانه نیروی هوایی عراق به شهادت رسیدند. غرش هواپیماهای مهاجم و پاسخ ضد هواییها قسمتی از خاطرات مردم منطقه و نویسنده است. این مجموعه در تمام سالهای جنگ تامین کننده محصولات مورد نیاز کشور بود. امروز تنها صنایع چوب اسالم با مدیر جدید و تعداد کمی از کارکنان مشغول فعالیت است.استفاده ابزاری از چوکا در تبلیغات انتخاباتبده بستان تغییرات سرمایه در چوکا باعث شد که یک مدیریت واحد در این مجموعه وجود نداشته باشد. دخالتهای صورت گرفته در تعیین مدیریت و ورود چوکا به بحث انتخابات نیز مورد دیگری ایست که پرداختن به آن نوشتن مثنوی هفتاد من کاغذ است. استفاده ابزاری از چوکا به عنوان یک اهرم سرمایهای و یک وعده برای اشتغال جوانان خسته از بیکاری منطقه همیشه یک پای مباحث انتخابات بود.کارخانهای که ۳ بار افتتاح شدچوکا از جمله کارخانجاتی است که تاکنون سه بار افتتاح شده است. اولین افتتاح آن در مهر ۱۳۵۷ توسط محمدرضا شاه پهلوی صورت گرفت. پس از انقلاب ابوالحسن بنی صدر اولین رییس جمهور ایران آن را برای دومین بار افتتاح کرد. سومین و آخرین افتتاح آن نیز به دوران دولت سازندگی باز میگردد.چوکا فقط یک کارخانه نیستاما چوکا فقط یک کارخانهها نیست و دو شهرک مسکونی قسمتی از دارایی آن محسوب میشود. شهر ک اسالم و شهر ک چوکا در پونل که مساحت زیادی را به خود اختصاص داده است.چوکا و جلال آل احمدجلال آل احمد (سید جلال سادات آل احمد) نویسنده شهیر کشورمان سالهای پایان عمر (تبعید) خود را در اسالم گذراند. اقامت ابتدایی در مهمانسرای صنایع چوب، استفاده از تلفنخانه این مجموعه و… قسمتی از نوشتههای وی است.چوکا و فوتبالباشگاه فرهنگی – ورزشی چوکای تالش که در ابتدا چوکای انزلی خوانده میشد یکی از قسمتهای مصرف کننده درآمد مجمتع صنایع چوب و کاغذ ایران بود. فروش پرحاشیه تیم فوتبال به شرکت تعاونی مرزنشینان کرگانرود تالش و سپس نماینده سابق شهرستانهای تالش بزرگ هم قسمتی از رویدادهایی است که به نوعی به آن مربوط میشود و تا به امروز ادامه دارد. هر چند این تیم نام چوکا را یدک میکشد ولی در تملک شرکت چوکا نیست و مناسبتی نیز برای آن وجود ندارد. ضربهای بزرگ به چوکا با تجزیه به سه شرکتولی تمام تحولات به همین موضوع ختم نمیشود. تجزیه چوکا به سه شرکت، بزرگترین ضربه بود که آثار مخربش از یک جنگ هم قویتر عمل کرد. اختلافات مالی بین سه شرکت در مورد چوبهای استحصال شده و حرکت شرکت شفارود برای مالکیت بر جنگل باعث شده تا طبیعت چهره خود را عوض کند. تفکر اشتباه در زمینه قطع درختان جنگلهای هیرکانی شمال کشور صدمات جدی به همراه داشته است. تفکری که استقلال اقتصادی را بدون انجام هیچ سرمایه گذاری خواهان است تا اینجای کار یک مجتمع صنعتی را به رکود کامل کشانده است. زمزمههای فروش هر سه شرکت به زیر قیمت توسط عواملی نه چندان خوشنام باعث شد که با روی کار آمدن مدیر جدید صنایع چوب اسالم که رونقی به آن بخشیده بود تحرکاتی شکل بگیرد که جای اما و اگرهای فراوانی دارد.حالا بار دیگر سوء مدیریتهای عدهای برای رکود و در واقع تعطیلی چوکا، صنایع چوب و شفارود نتیجه داده تا به جای افزایش تولید خبر اعتصاب کارگرانش تیتر رسانهها شود. نفس چوکا مدتهاست به شماره افتاده است و تصاویری از این کارخانه که جز تیتراژ برنامههای اقتصادی شبکه خبر سیماست تنها یک نوستالژی است.
۲۷ آبان ۱۳۹۴
این صفحه را در گوگل محبوب کنید
[ارسال شده از: گیل نگاه]
[تعداد بازديد از اين مطلب: 9]