واضح آرشیو وب فارسی:عصر امروز: "حضور مک دونالد و کی اف سی در ایران نه به معنای حضور یک فست فود و سبک زندگی فست فودی در کشورمان، بلکه به معنای "حضور آمریکا در ایران" و البته "فائق آمدن آمریکا بر ایران بعد از 36 سال مقاومت" است..."به گزارش عصر امروز، عبدالله عبداللهی طی یادداشتی نوشت: طی روزهای اخیر با پدیده یا پدیداری به نام مسئله حضور مک دونالد و کی اف سی در ایران مواجهیم که هرچند متعجبانه اما به هرحال به یک موضوع محوری در عرصه رسانه ای و اجتماعی کشور تبدیل شده است. در این میان مخالفت های جدی با حضور این دو برند آمریکایی در کشورمان شکل گرفته و برای موجه کردن این مخالفت، استدلال هایی نیز در رسانه ها انتشار پیدا کرده است. بنای نگارنده در این نوشتار بر آن است که ضمن اشاره و بررسی استدلال هایی که تاکنون در این زمینه منتشر شده، به پاسخ به این سوال بپردازد که آیا اساساً حضور مک دونالد و کی اف سی در ایران امر مذمومی است و اگر هست چرا؟ نقطه کانونی در غالب کلیپ ها، مقالات و نوشتار های مربوط به مخالفت با حضور مک دونالد و کی اف سی در ایران آن است که این دو برند بزرگ آمریکایی نمادی از سبک زندگی غربی و آمریکایی بوده و حضورشان در جمهوری اسلامی ایران موجب تغییر سبک زندگی و بالمآل "زمینه سازی برای نفوذ آمریکا در ایران" خواهد شد. وقتی در برخی از این مقالات به سراغ جزئیات بیشتر می رویم، برهان مخالفت اینگونه صغری و کبری شده است که اولاً مک دونالد و کی اف سی "فست فود"های پرقدرت آمریکایی هستند، ثانیاً زندگی فست فودی جزئی از سبک زندگی غربی است، ثالثاً تغییر در سبک زندگی منجر به زمینه سازی برای نفوذ می شود. روشن است که در این قبیل براهین، مک دونالد(و برند مشابهش، کی اف سی) از آن "جهت" که "فست فود" است مورد ارزشیابی قرار گرفته و تقیبح می شود. این در حالی است که اگر بناست مک دونالد صرفاً از جنبه فست فودی آن بررسی و مذموم شود، نمی تواند استدلال مشت پرکنی در اختیار ما قرار دهد؛ چه آنکه در این صورت همزمان با پلمپ دفتر کی اف سی و مقابله با حضور مک دونالد در ایران باید درب تمام فست فودی های تهران و شهرستانها نیز یکجا و یکباره تخته شود. فراموش نکنیم در همین خیابان شریعتی تهران تعداد متنابهی از فست فودی های پرآوازه حضور دارند و اتفاقاً غروبهای تهران شاهد صفهای بعضاً طولانی مردم در مقابل این مغازه هاست. ناگفته نماند که نگارنده نیز بر این نکته واقف است و بر آن اصرار دارد که تغییر نمادها و سبک زندگی عنصری تاثیرگذار بر تغییر ارزشها در یک جامعه است. اساساً ارزشهای افراد در یک جامعه و "سبک زندگی" به عنوان "مظاهر ارزشی" با یکدیگر ارتباط دوسویه و اصطلاحاً "دیالکتیک" دارند؛ بدین نحو که همانگونه که ارزشهای یک فرد می تواند بر شکل گیری سبک زندگی و مظاهر ارزشی در یک فرد تاثیر بگذارد، سبک زندگی نیز بر تغییر ارزشی در یک جامعه بسیار موثر است. به عنوان مثال اگر در یک جامعه، اکثریت افراد به صورت بی حجاب در جامعه ظاهر شوند، این بی حجابی به صورت یک "هنجار" غالب در آمده و "فشارهای هنجاری" بالمآل تغییرات ارزشی در یک جامعه را نیز بدنبال دارد. با این حال مسئله مک دونالد و مسائلی نظیر کی اف سی را در شرایط فعلی به هیچ وجه نمی توان صرفاً به مسئله یک فست فودی و حتی سبک زندگی آمریکایی تقلیل و تخفیف داد. چنین برخوردی با موضوع مک دونالد و کی اف سی از رویکردی پوزیتویستی در نگاه به موضوعات ناشی می شود. چه آنکه همانگونه که اشاره شد اگر فست فود نماد سبک زندگی غربی باشد و مسئله ما با مک دونالد نیز صرفاً از همین جنبه آن نشات بگیرد، با توجه به حضور انواع و اقسام سایر فست فودها در ایران نمی توان برای مقابله با حضور مک دونالد و کی اف سی در ایران موضع قانع کننده ای گرفت. اساساً عقیم و ناکارآمدی نگاه پوزیتویستی به موضوعات چه در این زمینه و چه در مسائل مختلف دیگر سالهاست به اثبات رسیده و علیرغم "تمسک عملی" برخی دانش آموختگان و کارشناسان به این پارادایم، هیچ فرد آگاهی نمی تواند از لحاظ نظری و تئوریک از آن حمایت کند؛ بنابراین در این موضوع باید از دریچه پارادایم های دیگری وارد کار شد که اتفاقاً کارآمدتر و به روزترند. یکی از پارادایم های بررسی موضوعات و روندهای اجتماعی، پارادایم "تفسیری" است که در آن برخلاف رویکرد پوزیتویستی، به "معنا"ی شکل گرفته از آن پدیده ها در ذهن انسانها توجه جدی می شود. توضیح بیشتر آنکه علیرغم پیش فرض پوزیتویست ها که در آن عامل انسانی تا حد زیادی اسیر "ساختار"هاست، در پارادایم تفسیری، عوامل انسانی به عنوان کنشگران فعالی در نظر گرفته می شوند و معنایی که از هر پدیده ای در ذهن کنش گر نقش می بندد، فاکتوری کلیدی و اساسی است. به عنوان مثالی برای تقریب به ذهن بیشتر مسئله، اگر از رویکرد پوزیتویستی به مسئله تاثیر فقر بر اعتیاد ورود کنیم، یک پژوهشگر پوزیتویست غالبا به دنبال آن است که طی یک روشهای "کمی" به بررسی این مسئله بپردازد که ساختار "فقر" چه تاثیری بر "اعتیاد" افراد یک جامعه دارد. با این حال آنگاه که یک پژوهشگر با رویکرد "تفسیری" به مسئله مواجه می شود، مهمترین سوال تحقیقش آن است که برای افراد در یک جامعه، فقر چه "معنا"یی دارد و معنای اعتیاد چیست. ممکن است در ذهنیت افراد یک جامعه، فقر به "معنا"ی "محدودیت خودخواسته" و "دوری از دنیا برای توجه بیشتر به آخرت" شکل گرفته باشد و از این نظر، اساساً فقر معنای منفی نداشته باشد، لذا طبیعی است که در چنین جامعه ای "اعتیاد" به خاطر فقر شکل نخواهد گرفت. این در حالی است که اساساً پژوهشگر پوزیتویستی به دلیل اتخاذ روش "کمی" در برخورد با پدیده های اجتماعی اساساً به این معنا بی اعتناست. حال با این مقدمات، ادعای اصلی نگارنده آن است که در مسئله مک دونالد نیز مسئله و مشکل اساسی "معنا"ی حضور مک دونالد و کی اف سی در ایران است. مک دونالد و کی اف سی اولاً به دلیل شرایط خاصی که در آن قرار گرفته ایم و به آن ذیلاً اشاره خواهد شد و ثانیاً به دلیل "ماهیت" مک دونالد و کی اف سی، "معانی" خاصی خود را با خود حمل می کند. حضور مک دونالد و کی اف سی در ایران نه به معنای حضور یک فست فود و سبک زندگی فست فودی در کشورمان، بلکه به معنای "حضور آمریکا در ایران" است و البته معنای مضاعفی نیز با خود دارد و آن "فائق آمدن آمریکا بر ایران" بعد از 36 سال مقاومت ایران در برابر این رژیم است. خاصه آنکه چنین پروژه ای در حالی به جد دنبال می شود که یک توافق هسته ای به نام برجام نیز میان ایران و 5+1(بخوانید آمریکا) نیز منعقد شده و در چنین شرایطی معنای فوق از حضور مک دونالد در ایران به شدت "تقویت" می شود و این همان معنای نفوذ است که طی ماه های اخیر بارها و بارها توسط رهبر معظم انقلاب هشدار داده شده است. لذا قبیح بودن حضور مک دونالد و کی اف سی در ایران دقیقاً از همان جنبه ای نشأت می گیرد که اقداماتی مانند دست دادن ظریف با اوباما، پیاده روی ظریف با جان کری در کنار رودخانه لوزان، تماس تلفنی روحانی با اوباما در نیویورک مورد مذمت قرار گرفت. این قبیل اقدامات در شرایطی که مذاکرات هسته ای نیز در جریان بود، "معنا"ی عادی شدن یا رو به عادی شدن ارتباطات دولتمردان ایران و آمریکا بعد از 36 سال مقابله تمام عیار و مضاعف بر آن "تغییر رویکرد ایران از مقابله با استکبار به تعامل با آن" را به اذهان متبادر می کرد. بنابراین اگر مک دونالد صرفاً به عنوان یک فست فود(حتی با لحاظ اینکه زندگی فست فودی بخشی از سبک زندگی غیربومی و مدرن است) اساساً شکل گیری چنین حساسیت هایی در قبال آن کاملاً غیرمعقول و عجیب می نمود. و از همین روست که نباید استدلالهایی مخالفت با این پدیده ها را صرفاً بر مخالفت با سبک زندگی غربی متمرکز کرد و مسئله را تا این حد تخفیف و تقلیل داد.
چهارشنبه ، ۱۳آبان۱۳۹۴
[مشاهده متن کامل خبر]
این صفحه را در گوگل محبوب کنید
[ارسال شده از: عصر امروز]
[تعداد بازديد از اين مطلب: 17]