گزارشى از روز پايانى شصت و يكمين دوره كندر‌حضور‌ بزرگان ،‌نخل‌طلا در‌فرانسه‌ ماند

واضح آرشیو وب فارسی:حيات نو: گزارشى از روز پايانى شصت و يكمين دوره كندر‌حضور‌ بزرگان ،‌نخل‌طلا در‌فرانسه‌ ماند
فرهنگ و انديشه، اميررضا نورى پرتو- يكى از افتخارهاى فرهنگى فرانسوى‌ها برگزارى جشنواره بين المللى فيلم كن است. با اين حال در طول دو دهه اخير هيچ يك از فيلم‌هاى فرانسوى حاضر در بخش مسابقه نتوانسته بودند جايزه نخل طلا را از آن خود كنند. آخرين بار بيست و يك سال قبل فيلم زير آفتاب شيطان (موريس پيالا، 1987) موفق شده بود به اين مهم دست پيدا كند. يكشنبه شب مراسم اهداى جايزه‌هاى شصت و يكمين دوره جشنواره فيلم كن برگزار شد و در حضور بزرگانى نظير كلينت ايستوود، ويم وندرس، استيون سودربرگ، برادران داردن، چارلى كافمن و آتوم آگويان، هيئت داوران به رهبرى شون پن، هنرمند بزرگ سينماى آمريكا، نخل طلاى كن را به فيلم كلاس ساخته لورن كانته اعطا كرد.

حضور رابرت دنيرو بر روى صحنه جهت اهداى اين جايزه بزرگ و ارزشمند سينمايي، بر جذابيت اين انتخاب افزود. لورن كانته پس از دريافت نخل طلا اظهار كرد: بايد از خيلى‌ها تشكر كند كه بدون شك اولين گروه آنان هيئت داوران هستند. او در ادامه افزود: خيلى خوشحال است كه فيلم توانست با آن‌ها ارتباط خوبى برقرار كند. او از پخش كنندگان فيلم نيز كه كمك بسيارى براى ديده شدن آن كرده بودند، قدردانى ويژه اى كرد و سپس در مورد فيلمش و مضمون آن حرف‌هايى زد. اين كارگردان فرانسوى در نشست خبرى پس از اين مراسم نيز شركت كرد و گفت كه از اين موفقيت خيلى تعجب نكرده است، زيرا خوب مى‌داند كه موضوع مدرسه در تمام دنيا مسئله اى مهم و حياتى به شمار مى‌رود. برنده نخل طلاى امسال در مورد زبان جهانى فيلمش بيان كرد ما در زمان فيلمبردارى احساس كرديم كه داستان اين اثر شكلى جهان شمول دارد و مطمئن بوديم همان ميزان كه يك بيننده فرانسوى جذب اين فيلم خواهد شد، يك تماشاگر خارجى نيز شيفته اين اثر مى شود. اما فى داناوى ستاره مشهور دهه شصت و هفتاد سينماى‌ هاليوود، اهدا كننده جايزه بهترين كارگردان بود. در اين بخش جايزه بهترين كارگردان اين دوره به فيلمساز مشهور ترك، نورى بيگله سيلان براى درام تراژيك سه ميمون رسيد. اين كارگردان ترك كه همواره محبوب جشنواره كن بوده، پس از آمدن بر روى صحنه نتوانست خوشحالى و تعجب خود را از دريافت اين جايزه پنهان كند و از ژيل ژاكوب و هيئت داوران تشكر كرد. نورى بيگله سيلان گفت: اين جايزه را به كشور زيبا و دوست داشتنى ام كه از ته دل به آن عشق مى‌ورزم، تقديم مى كنم. اين كارگردان ترك در كنفرانس مطبوعاتى پس از نمايش فيلم اظهار كرد: اين يكى از جايزه‌هايى است كه من خيلى به دنبال آن بودم. جايزه بهترين كارگردانى معمولا به كارى خلاقانه اهدا مى شود. با اين حال اين جايزه تنها مختص من نيست و من فكر مى كنم كشورم به چنين جايزه بزرگ هنرى و فرهنگى احتياج داشت و از اين بابت خيلى خوشحال هستم. جايزه بزرگ جشنواره به وسيله رومن پولانسكي، فيلمساز كاركشته و صاحب سبك سينما، به ماتيو گارونى براى فيلم گومورا اهدا شد. از همان زمان اولين اكران اين فيلم ايتاليايي، كه به اوضاع و احوال خانواده اى مافيايى مى‌پردازد، خيلى‌ها آن را شانس اصلى براى كسب جايزه‌هاى بزرگ جشنواره قلمداد مى كردند. گارونى از تمام كسانى كه براى به سرانجام رساندن اين فيلم به او كمك كردند، تشكر نمود و سپاسى ويژه را نثار روبرتو ساويانو، نويسنده رمانى كه فيلم از روى آن اقتباس شده، كرد. اين كارگردان ايتاليايى از اينكه دو فيلم از كشورش در بخش مسابقه شركت كرده و هر دو آثار در روز پايانى مورد تقدير قرار گرفته اند، اظهار خوشبختى كرد. ديگر نماينده سينماى ايتاليا، پائولو سورنتينو، بود كه جايزه ويژه هيئت داوران را از دستان ميلا يوويچ، بازيگر مشهور اروپايى و همسر سابق لوك بسون، گرفت. سورنتينو نيز از هيئت داوران و تيرى فريماكس و همچنين از تمامى عوامل فيلمش تشكر كرد. اين كارگردان ايتاليايى در نشست خبرى پس از اين مراسم نيز حضور داشت و گفت كه از ابتدا آرزو داشت كه فيلمش توسط حاضرين در جشنواره ديده شود، زيرا اين اثر پروژه اى آسان نبود. او در ادامه بيان كرد كه براى بردن جايزه به اين جشنواره نيامده بود، بلكه براى او بيش از همه چيز مهم ديدن نتيجه زحمت‌هاى او و گروهش بوده است. برادران بلژيكى داردن كه دو بار طعم شيرين دريافت نخل طلاى كن را چشيده بودند، اين بار نيز دست خالى از كن برنگشتند و براى جديدترين اثر خود با نام سكوت لورنا جايزه بهترين فيلمنامه را دريافت كردند. اين جايزه توسط فاتح آكين، فيلمساز مشهور ترك، اهدا شد. ژان پير داردن به نمايندگى از خود و برادرش از هيئت داوران براى اهداى چنين جايزه زيبايى تشكر كرد و اظهار كرد: بايد از تمام عوامل موثر در ديده شدن اين فيلمنامه قدردانى ويژه اى كرد; نور، صدا، بازيگران و به ويژه نقش آفرينى استثنايى بازيگر نخست اين فيلم يعنى آرتا دوبرشي. اين دو برادر در كنفرانس مطبوعاتى پس از مراسم اهداى جايزه‌ها نيز شركت كردند و با بيان اينكه هر كارگردانى دوست دارد تا بازيگر نقش اصلى فيلمش برنده جايزه شود، اظهار كردند: برنده نشدن آرتا دوبروشى به عنوان بهترين بازيگر زن در كن امسال چيزى از ارزش‌هاى بازى متفاوت او كم نمى كند. اين دو برادر در ادامه اين نشست خبرى بيان داشتند با توجه به اينكه فيلمنامه آثارشان را خود مى‌نويسند، كسب جايزه بهترين فيلمنامه را تقديرى درخور از فيلم مى دانند. اما در ميان هنرپيشگان فيلم‌هاى بخش مسابقه، هيئت داوران بنيسيو دل تورو، بازيگر نقش چه‌گوارا در فيلم چه (استيون سودربرگ)، را شايسته دريافت بهترين بازيگر مرد جشنواره دانستند. والرى لمرسيه، بازيگر زن فيلم‌هاى اروپايي، براى اهداى جايزه دل تورو به روى صحنه آمد. دل تورو پس از دريافت اين جايزه از شبكه تله 5 و كمپانى برادران وارنر كه روياى ساخت اين پروژه را به حقيقت تبديل كردند، تشكر كرد. او اين جايزه را به استيون سودربرگ تقديم كرد و گفت: اين كارگردان بزرگ به تمامى عوامل حاضر در فيلم انرژى دوچندانى مى بخشيد. بنيسيو دل تورو در كنفرانس خبرى پس از مراسم گفت: دريافت اين جايزه باعث شد كه امشب شب خوبى براى تمامى بازيگران آمريكاى لاتين و همچين براى كل سينما باشد. در ادامه مراسم اهداى جايزه‌ها ژان رنو، ستاره بين المللى سينماى فرانسه، به روى صحنه آمد و نظر هيئت داوران را براى اهداى جايزه بهترين بازيگر زن جشنواره اعلام كرد; جايزه تعلق مى گيرد به ساندرا كارولونى براى فيلم خط عبور (والتر سالس، دانيلا توماس)! والتر سالس به جاى كارولونى كه نتوانسته بود در جشنواره حضور داشته باشد، به روى صحنه آمد و جايزه را از دست ژان رنو دريافت كرد. سالس بازيگر زن فيلم خود را عاملى مهم و اساسى براى مطرح گشتن و فراموش نشدن اين فيلم دانست. او علت حاضر نشدن ساندرا كارولونى را در اين رويداد بزرگ سينمايي، گرفتارى ناراحت‌كننده او براى پيدا كردن فرزند گم شده اش خواند. سالس در نشست پرسش و پاسخ با خبرنگاران از تعامل خوب خود با كارلونى 45 ساله كه اين فيلم اولين حضور او در سينما به حساب مى آمد، در تمام مدت زمان فيلمبردارى خط عبور گفت و انرژى و اشتياق او را ستود. اين كارگردان مشهور بزريلى و برنده جايزه اسكار در ادامه اظهار كرد: اگر او اكنون در اين جمع حاضر بود بدون شك تمام بازيگران زن فيلم‌هاى آمريكاى لاتين حاضر در جشنواره و به ويژه مارتينا گوزما (بازيگر آرژانتينى فيلم لانه شير) را در اين جايزه سهيم مى كرد. در بخش بهترين فيلم كوتاه، هو سيائو هسين (رئيس هيئت داوران بخش مسابقه سينه فونداسيون و بخش فيلم كوتاه) و كرى واشنگتن (بازيگر) نخل طلاى بهترين فيلم كوتاه را به ماريان كريشان براى فيلم مگاترون از كشور رومانى اهدا كردند. اين كارگردان زن رومانيايى آن قدر از دريافت اين جايزه خوشحال شده بود كه نمى توانست احساسات خود را از حاضرين در سالن پنهان كندو از هر كسى كه در كن بود تشكر كرد! در اين بخش هيئت داوران از جوليوس آورى نيز براى فيلم ژريكان تقدير كردند. براى اهداى جايزه ارزشمند دوربين طلايى دنيس‌هاپر، كارگردان و بازيگر مشهور آمريكايى كه در جشنواره كن سال 1969 براى فيلم بى نظير و تحسين شده ايزى رايدر جايزه بهترين فيلم اول را دريافت كرده بود، به عنوان رئيس هيئت داوران بخش جايزه دوربين طلايى به روى صحنه آمد و فيلم گرسنگى ساخته استيو مك كويين را برنده اين بخش اعلام كرد. مك كويين كه در مورد بابى ساندز، قهرمان آزاديخواه ايرلندى كه در سال 1981 در زندان دولتى انگستان به خاطر اعتصاب طولانى مدت غذا جان باخته بود، اين فيلم را ساخته است، خوشحالى خود را از دريافت اين جايزه، آن هم از دستان‌هاپر، ابراز كرد و او را يكى از قهرمان‌هاى شخصى خود خواند. اين كارگردان انگليسى در ادامه اظهار كرد: براى انجام تحقيقات لازم جهت ساخت اين فيلم بسيارى از افسران پليس حاضر در زندانى كه بابى ساندز در آن دست به اعتصاب غذا زده بود و همچنين زندانيانى كه در آن زمان در آن جا بودند، را پيدا كرده و به سراغ آن‌ها رفته و پاى صحبت‌هاى شان نشسته است. همچنين هيئت داوران بخش جايزه دوربين طلايى فيلم همه مى ميرند به جز من، ساخته والريا گاى گوئرمانيكا، را كه‌ به عنوان نماينده كشور روسيه در بخش هفته منتقدان شركت كرده بود، شايسته تقدير دانست. اما شان پن نيز به عنوان رئيس هيئت داوران به روى سن بزرگ كاخ جشنواه آمد و جايزه ويژه اين دوره از جشنواره را به همراه قدردانى مخصوص هيئت داوران به كلينت ايستوود، كارگردان و بازيگر بزرگ سينما كه امسال فيلم بچه عوضى را در بخش مسابقه داشت و نيز كاترين دونوو، ستاره بى چون و چراى چند دهه اخير سينماى فرانسه، اهدا كرد. كاترين دونوو كه امسال در فيلم فرانسوى داستان كريسمس در بخش مسابقه بازى كرده بود از هيئت داوران به خاطر اين عمل غيرمنتظره شان و به ويژه از آرنواد دسپلچين، كارگردان فيلم داستان كريسمس و تمامى عوامل موثر در ساخته شدن اين اثر تشكر كرد. كلينت ايستوود نيز كه در كلكسيون افتخاراتش تنها جايزه‌اى از كن را كم داشت، با اينكه نتوانست نخل طلا را بگيرد، اما با اين جايزه ويژه هيئت داوران يادگارى خوبى از كن با خود به همراه برد. در بخش نوعى نگاه، هيئت داوران به رياست فاتح آكين جايزه اصلى اين به قسمت را به سرگئى دوورتسوف، فيلمساز قزاق، براى فيلم تولپان اهدا كرد.

اما در يك كنفرانس مطبوعاتى شلوغ و پرازدحام، هيئت داوران اين دوره از جشنواره به سوال‌هاى روزنامه نگاران و خبرنگاران شبكه‌هاى تلويزيونى پاسخ دادند. شان پن با بيان اينكه تمام داوران پيش از اين در جشنواره حضور داشته اند، انتخاب بهترين فيلم را با درنظر گرفتن تمامى شرايط و جوانب موجود در آن خواند و اظهار كرد: هيچ يك از آثار حاضر در جشنواره امسال سادگى و درستى جارى در اين فيلم (كلاس) را نداشتند. او در پاسخ به سوالى مبنى بر انتخاب شدن انيميشن والس با بشير از فلسطين اشغالى در ميان برگزيده‌هاى جشنواره گفت: از اينكه مشخص شد پچ پچ‌ها و حرف‌هاى پنهانى كارساز نبوده‌اند، خيلى خوشحال است! او ادامه داد: داوران امسال به هيچ وجه تحت تاثير فشارهاى تحميلى نبودند. بسيارى از جمله خود من به دنبال فيلم‌هاى با ارزش مى گردند. من جوابى به اين سوال ندارم. من فكر مى كنم آن فيلمى كه شما مى‌گوييد اثرى عجيب بود. اين بازيگر و كارگردان آمريكايى در ادامه بار ديگر به ستايش فيلم برگزيده امسال جشنواره پرداخت و آن را در زمينه تصويرى و محتوايى خارق العاده توصيف كرد. آلفونسو كوآرون نيز فيلم كلاس را يكى از كمياب ترين آثار در سال‌هاى اخير از منظر ويژگى‌ها و مختصات سينماى متعالى دانست. سرجيو كاستليتو نيز اظهار كرد زمانى كه فيلم كلاس را مى ديدم، حس پدرى به من دست داد كه مشغول صحبت با آموزگار فرزندش است. ژان باليبار هم فيلم را اثرى جهان شمول، صادق و اميدوار كننده توصيف كرد.

اما در روز پايانى جشنواره در بخش مسابقه دو فيلم مهم به نمايش در آمد. يكى از كارگردان مشهور آلمانى الاصل، ويم‌وندرس و ديگرى فيلم برنده نخل طلا، يعنى كلاس. خيلى‌ها در كن امسال منتظر تماشاى فيلم فيلمبردارى از پالرمو آخرين اثر ويم وندرس بودند. وندرس و كن همواره خاطرات خوبى از جشنواره كن داشته اند. وندرس در سال 1984 براى فيلم پاريس تگزاس برنده نخل طلاى كن شد. در سال 1987 براى فيلم آسمان برلين جايزه بهترين كارگردانى را از آن خود كرد. او در سال 1993 براى فيلم چنان دور چنين نزديك! نيز جايزه ويژه هيئت داوران را كسب كرد. وندرس در سال 2003 رئيس هيئت داوران كن بود و در سال 1989 رياست هيئت انتخاب جشنواره را بر عهده داشت. وندرس در تازه ترين فيلم خود از حضور بزرگانى نظير دنيس‌هاپر و ميلا يوويچ بهره برده است. وندرس در مورد اين فيلم خود كه تريلرى رمانتيك است و داستان زندگى يك عكاس را روايت مى‌كند كه با مرگ روبه‌رو مى شود، در جلسه پرسش و پاسخ پس از نمايش فيلم بيان داشت هنگامى كه مى خواهيد درباره يك عكاس فيلم بسازيد، بلافاصله فيلم آگرانديسمان (ميكل آنجلو آنتونيوني) به يادتان مى آيد و اگر زمانى بخواهيد فيلمى مقابل دوربين ببريد كه در آن مرگ به سراغ انسان بيايد به ناگاه اثر درخشان اينگمار برگمان، مهر هفتم، براى شما تداعى خواهد شد. اين كارگردان بزرگ و متفاوت سينما در ادامه اظهار كرد يك روز صبح، زمانى كه فيلمنامه اين اثر را مى نوشتم، در روزنامه خبر تاثر برانگيز مرگ اينگمار برگمان را خواندم. روز بعد نيز خبر مرگ آنتونيونى را شنيدم. به همين خاطر اين فيلم خود را به اين دو فيلمساز بزرگ تقديم مى كنم. دنيس‌هاپر نيز از همكارى دوباره با وندرس پس از 31 سال اظهار خوشحالى كرد و او را كارگردانى مهربان، حامي، دوست داشتنى و باهوش ناميد كه در انجام يك پروژه سينمايى حتى براى لحظه‌اى عوامل فيلمش را تنها نمى گذارد. ويم وندرس با بيان اينكه به دليل آماده‌سازى در مرحله ميكس نهايى موفق نشده بود خود را به موقع به جشنواره برساند و فيلم‌هاى امسال كن را تماشا كند، اظهار كرد كه آن گونه از سينما كه به مولفه‌هاى تجارى وابسته نيست، هنوز زنده است و اين سبك فيلم سازى خود را در راستاى همان گونه سينمايى مورد علاقه اش خوانده‌ايم كارگردان بزرگ سينما در ادامه افزود حاضر است به خاطر اين شكل از سينما مبارزه كند و از آن دفاع كند و به خاطر عشقى كه به آن مى ورزد، اين نوع سينما را به ديگران بياموزد. ديگر فيلم روز يازدهم جشنواره، كلاس ساخته فيلمساز لورن كانت بود كه روز بعد با موفقيت بزرگ كسب نخل طلا روبه‌رو شد.كارگردان فيلم كلاس كه بيشتر اتفاق‌هايش در يك مدرسه مى گذرد، در كنفرانس مطبوعاتى پس از نمايش آن بيان داشت رمان فرانسيس بيگاديو كه منبع اقتباس فيلم بود، روى من تاثيرى گسترده و غيرقابل توصيف گذاشت. او در ادامه بيان داشت كه براى آماده‌سازى اين فيلم زمان بسيارى صرف شده است و افزود در طول يك سال تحصيلى پيش از آغاز فيلمبردارى عده اى از دانش آموزان كه سن آن‌ها بين 13 تا 16 سال بود، در يك كالج گرد هم جمع شدند و تحت آموزش قرار گرفتند و در مورد ريزه كارى‌ها و واكنش‌هاى كاراكترها اظهار نظر مى كردند يا با يكديگر به بحث و نظر مى‌پرداختند. لورن كانته كه براى اولين بار در جشنواره كن شركت كرده بود در اين فيلم داستان يك معلم زبان جوان را تعريف مى كند كه سعى دارد با وجود همه مشكل‌ها و سختى‌هايى كه بر سر راه دارد، با دانش آموزان دبيرستانى كه در آن مشغول به كار شده، ارتباط نزديك و صميمانه‌اى برقرار كند و ديدگاه آن‌ها را نسبت به زندگى شان تغيير دهد.

شصت و يكمين دوره جشنواره كن در حالى به پايان رسيد كه از نظر منتقدان و كارشناسان سينمايى حاضر در ساحل زيباى كن، تعداد فيلم‌هاى شاخص و قابل بحث در آن چندان چشمگير نبود و همين نكته آن‌ها را واداشت تا در نوشته‌ها و نقدهاى خود به كيفيت پايين فيلم‌هاى مطرح در سال جارى اظهار نگرانى كنند و استيلاى بيش از اندازه سينماى تجارى و پر زرق و برق را بر سيستم‌هاى توليد و پخش جهانى گوشزد كنند. در اين ميان افسوس بيشتر نصيب ايرانى‌ها شد كه امسال در هيچ يك از بخش‌هاى اصلى حضور نداشتند و تنها فيلم سامان سالور (ترانه تنهايى تهران) در بخش دو هفته كارگردانان به نمايش در آمد و آن طور كه بايد و شايد مورد توجه قرار نگرفت. كاش كسى هم در بين مسئولين سينمايى كشور پيدا مى شد و دلش به وضعيت بحرانى و پا در هواى سينماى ايران مى‌سوخت. چه خوب مى‌شود شخصى مصمم و با تجربه و يا گروهى منسجم و كارشناس، از همين فردا براى مطرح كردن دوباره سينماى ايران، آن هم نه در قالب تكرارى توليد فيلم‌هاى ضعيف و ترحم برانگيز جشنواره‌اي، بلكه در فرمتى هنرى و جهان شمول، در جشنواره كن سال بعد و در كل دنيا آستين‌ها را بالا بزنند و برنامه ريزى‌هايى حساب شده انجام دهند. يادمان نرود كه چهار ماه ديگر بايد به آكادمى اسكار فيلمى معرفى كنيم و با وضعيت كنونى بد نيست اگر كمى هم نگران چهره مخدوش و رو به زوال سينماى ايران در عرصه‌هاى جهانى باشيم.
سه شنبه 7 خرداد 1387

این صفحه را در گوگل محبوب کنید

[ارسال شده از: حيات نو]

[مشاهده در: www.hayateno.ws]

[تعداد بازديد از اين مطلب: 483]