واضح آرشیو وب فارسی:ایبنا: پرویز ضیاشهابی به گزارش خبرگزاری کتاب ایران (ایبنا) ، نشست «بررسی متون ترجمه زیبایی شناسی سنت آلمانی» عصر دیروز، سه شنبه 28 مهر (1394) با حضور پرویز ضیاءشهابی، عضو هیات علمی دانشگاه آزاد اسلامی واحد علوم و تحقیقات، سید موسی دیباج، عضو هیات علمی دانشکده ادبیات و علوم انسانی دانشگاه تهران و محمد میلانی، مترجم و محقق حوزه فلسفه در تالار امیرخانی خانه هنرمندان ایران برگزار شد. دشواری های ترجمه آثار مارتین هیدگر پرویز ضیاءشهابی در این نشست گفت: در این دهه ترجمه ها از متون زیبایی شناسی آلمانی به فارسی زیاد شده است، اما من چندان میل و شوقی به مطالعه این ترجمه ها ندارم و جز به ضرورت تدریس، به ترجمه ها نگاه نمی کنم. وی افزود: توقع من از ترجمه به زبان فارسی بسیار بالاست، چرا که باید از متن فارسی شده تمتعی بگیرم، اما چون این انتظار من برآورده نمی شود، چندان میلی به مطالعه آنها ندارم. ضیاءشهابی در ادامه به سخنی از مارتین هیدگر، فیلسوف شهیر آلمانی درباره ترجمه اشاره کرد: مارتین هیدگر، متفکری که من از او دو کتاب «سرآغاز کار هنری» و «مسائل اساسی پدیدارشناسی» را ترجمه کرده ام، جمله مشهوری درباره ترجمه به این شرح دارد؛ «به من بگو چه تلقی از ترجمه کردن داری، من به تو می گویم که کیستی؟». ترجمه متون خود این فیلسوف نیز در غایت دشواری است و در مواردی نزدیک به محال می شود. مترجم کتاب «فلسفه هنر به نزد هیدگر» فریدریش فن هرمن در بخش دیگری از سخنان خود با اشاره به ترجمه اشتباه فارسی از عنوان معروف ترین کتاب مارتین هیدگر، گفت: من آن کتاب معروف هیدگر را به «وجود و زمان» ترجمه می کنم، هرچند که دو ترجمه تقریبا معتبر از این کتاب با عنوان «هستی و زمان» به فارسی منتشر شده است. در این عناوین بستگی «هستی» به «زمان» رسانده نمی شود و «وجود» واژه درست تری است. ضیاءشهابی ادامه داد: «هست» و «هستی» به گواهی غزل های حافظ به معنای حال و اکنون است، اما به معنای گذشته و آینده در نظر گرفته نمی شود. در همین نکته شاهد هستید که باید چه نکات ظریفی را در ترجمه آثار هیدگر به کار برد. من در ترجمه «سرآغاز کار هنری» با واژگانی مواجه شدم که معانی مختلفی دارند و با چه دشواری توانستم یک لغت فارسی را جایگزین آن کنم که معناهای مختلف آن واژه را برساند. مترجم کتاب «راه هایی به تفکر فلسفی» نوشته یوزف ماری بوخنسکی، همچنین به ترجمه های اشتباه دیگران از عنوان کتابی که خود به «سرآغاز کاری هنری» ترجمه کرده، اشاره کرد و گفت: این کتاب را دیگرانی نیز به «منشا اثر هنری» و یا «مبدا اثر هنری» ترجمه کرده اند که به نظر من درست نیست. در عنوان این متن هیدگر از واژه ای استفاده کرده که معنای «آرخه» در یونان باستان را می رساند و آرخه با مفاهیمی چون «سرآغاز» یا «درآغاز» ارتباط دارد، در صورتی که واژه «منشا» این چنین نیست. میراث زبان عربی در فارسی را پاس بداریم سیدموسی دیباج نیز در این نشست گفت: ترجمه متون فلسفی به زبان فارسی کار ساده ای نیست. اندیشمندانی از جمله مرحوم احمد فردید با توجه به همین سختی کار اعتقاد داشتند که باید حتما متون فلسفی را از زبان اصلی به ویژه آلمانی مطالعه کرد، اما من این تعصب را ندارم، چرا که به هر حال در خوانش متن یک فاصله ای وجود دارد، حال چه متن اصلی باشد و چه متن ترجمه شده! وی افزود: زبان فارسی در حدود 10 قرن با متون عربی مواجه بوده و از آن بهره های بسیار برده است. به اعتقاد من ورود زبان عربی به فارسی، میراث ماندگاری را از لغات و اصطلاحات به جای گذاشت که بسیار مثبت بوده و باید آن را حفظ کرد. در هنگام ترجمه متون فلسفی تعصب برای حفظ زبان فارسی کار درستی نیست. بسیاری از واژگان فلسفی عربی در فارسی رایج هستند که می توان از آنها برای برگردان بسیاری از واژگان دشوار فلسفی غرب از آن استفاده کرد. دیباج درباره دشواری های ترجمه از زبان آلمانی گفت: یکی از مفاهیم اصلی در فلسفه هیدگر Dasein است. من مدام از مرحوم فردید درباره واژه فارسی برای ترجمه این مفهوم می پرسیدم که ایشان به من پاسخی نمی داد. ترجمه این واژه و مفهوم واقعا دشوار است. مترجمی آن را به «جاستی» یعنی «جا+هستی» ترجمه کرده که اشتباه است، چرا که Dasein مفهومی مربوط به مکان نیست. مترجم کتاب «درباره یقین» لودویگ ویتگنشتاین ادامه داد: ویتگنشتاین یک فیلسوف چند ملیتی و چندزبانی بود، اما کتاب های اصلی خود از جمله «تراکتاتوس» و «درباره یقین» را به زبان آلمانی نوشت. من «درباره یقین» را از متن اصلی (آلمانی) به فارسی ترجمه کردم. مترجمان دیگری نیز این کتاب را به «در باب یقین» ترجمه کرده اند. این اندیشمند در این کتاب بیان می دارد که «یقین مراتبی از علم نیست» و در ادامه نیز بیان می کند که «اظهارات زبانی ما نمی تواند منظورمان را برساند.» اگر کسی این اندیشه ویتگنشتاین را دریابد که یقین در زمره گزاره های علمی نیست، نمی تواند عنوان کتاب را به «در باب یقین» ترجمه کند.
چهارشنبه ، ۲۹مهر۱۳۹۴
[مشاهده متن کامل خبر]
این صفحه را در گوگل محبوب کنید
[ارسال شده از: ایبنا]
[تعداد بازديد از اين مطلب: 22]