واضح آرشیو وب فارسی:هامون پرس: فردوسی در شاهنامه از سیستان به عنوان دشتی سرسبز یاد کرده که سرسبزی خود را مدیون هامون پرآب بوده است. در اَوِستا هم از دریاچه هامون نام برده شده. همچنین در منابع تاریخی آمده که تیمورلنگ همراه با امیرِ سیستان، سوار بر کشتی از این دریاچه عبور کرده است. اما حالا این توصیفات بیشتر شبیه رویایی دوردست است که مردم سیستان را در حسرت باقی گذاشته. هامون 18 سال است خشک شده و کف آن کشاورزی می شود. رسوبات خشک شده ی دریاچه هم ریزگردها را برای مردم به ارمغان آورده و نفس کشیدن را در سیستان تنگ کرده است.به گزارش هامون پرس به نقل از ایسنا، خشک شدن هامون علاوه بر تاثیرات منفی زیست محیطی، موجب بیکاری، از دست رفتن فرصت های شغلی در منطقه، اُفتِ درآمد مردم، ایجاد ناامنی و مهم تر از همه مهاجرت و خالی از سکنه شدن منطقه شده است؛ مسئله ای که نمایندگان سیستان در مجلس و سایر مسئولین استانی بارها و بارها بر آن تاکید کرده اند. ریزگردها میهمان ریه های مردم سیستان خشکی هامون و به تبع آن ریزگردها شرایطی در سیستان به وجود آورد که در روز ۲۳ مرداد امسال مردم زابل برای اعتراض به این شرایط با ماسک در نماز جمعه حاضر شدند. این درحالی است که تنها دو روز قبل- ۲۱ مرداد- مدیرکل محیط زیست سیستان و بلوچستان اعلام کرده بود وقوع سیلاب بخش هایی از هامون را پرآب کرده و جان دوباره ای به حیات دریاچه بخشیده اما این خبر از منابع دیگری تکذیب شد. چهار روز بعد از ادعای ورود سیلاب به تالاب هامون هم وزش طوفان ۹۰ کیلومتری در سیستان غلظت ذرات معلق در هوای زابل را به ۴۰ برابر حد مجاز رساند و ادارات، بانک ها و بازارهای پنج شهرستان شمالی این منطقه را تعطیل کرد؛ آتش سوزی کفِ دریاچه هم بر خشک بودن هامون صحه گذاشت. حلیمه عالی، نماینده زابل، با اشاره به طوفان های شن می گوید: در گذشته پیش از خشک شدن تالاب ها بادهای موسمی سیستان معروف به بادهای ۱۲۰ روزه از خرداد تا شهریور نقش کولر آبی را جهت خنک نگه داشتن منطقه ایفا می کرد اما با خشک شدن هامون و عدم توجه به مسائل زیست محیطی این بادها به طوفان های ۲۲۰ روزه در کل سال تبدیل شدند. سیدباقر حسینی دیگر نماینده زابل در مجلس شورای اسلامی هم به تبعات بهداشتی این طوفان ها اشاره می کند: گاهی شعاع دید حتی به کمتر از ۱۰ متر می رسد، بنابراین می توان گفت به دلیل خشکی هامون و افزایش باد، شن های روان، طوفان های وحشتناکی به وجود آورده؛ این طوفان ها ، بیماری های چشمی، ریوی و تنفسی زیادی برای مردم به همراه داشته؛ اولین کاری که دولت می تواند انجام دهد، اجرای مصوبه خودش در سال ۹۳ است -که تثبیت شن های روان است-. کارگروه هامون عملا فعالیتی ندارد تشکیل کارگروه ویژه احیای هامون با حضور مقامات افغان، خبری بود که معصومه ابتکار، رئیس سازمان محیط زیست، اردیبهشت ماه امسال اعلام کرد. با این وجود، اخبارِ درج شده در رسانه ها درباره کارگروه تقریبا از همین حد فراتر نرفت. حلیمه عالی دراین باره می گوید: این کارگروه، یک سال است که تشکیل شده و لیست بلندبالایی از مسئولان عضو آن هستند، اما باید خروجی کار را مشخص کنند؛ ما در منطقه خروجی ندیده ایم. من معاون وزیر جهاد کشاورزی را به هامون بردم و گفتم هامون پرآبی که می گویند کجاست؟ هامون ۱۸ سال است خشک شده ؛ در همان زمان هم خانم ابتکار رئیس سازمان محیط زیست بوده است. عالی از دعوت نشدن نمایندگان سیستان به این کارگروه هم گلایه دارد: ما را دعوت نکردند. علی رغم این که همه می دانستند رئیس سازمان محیط زیست قرار است به منطقه برود و ما هم از جاهای دیگر خبردار شده بودیم، به ما نگفتند. ساعت ۹ و نیم شب وسط هفته کاری مجلس با من تماس گرفتند که فردا جلسه کارگروه است. سید باقر حسینی، رئیس فراکسیون احیای هامون در مجلس هم منتقد فعالیت های کارگروه ویژه دریاچه هامون است: از کارگروهی که تشکیل شده، به جز یک جلسه که دوستان ادعا می کنند تشکیل شده و بحث هایی هم مطرح شده، چیز دیگری نشنیده ایم. متاسفانه ارتباط و تعاملی هم برقرار نشده. این نگاه باعث شده تعامل و ارتباطی برقرار نباشد و ما هم چندان در جریان فعالیت آنها نباشیم گرچه که عملا هم فعالیتی وجود ندارد. هامون نیازمند همکاری با افغانستان هامون برای پر شدن به ۷ میلیارد متر مکعب آب نیاز دارد؛ آبی که بخشی از آن باید از کشور همسایه یعنی افغانستان تامین شود. این موضوع، مدت ها محل مناقشه بین دو کشور بوده به طوری که در سفر اخیر اشرف غنی به تهران هم یکی از محوری ترین موضوعات مورد بحث بین روسای دولت دو کشور به بحث دریاچه هامون و احیای آن اختصاص داشته. اشرف غنی در این سفر از اعلام آمادگی افغانستان برای حل مشکلات زیست محیطی مشترک بین ایران و افغانستان خبر داده است. او با معصومه ابتکار نیز دیدار و بر ضرورت احیای تالاب هامون تاکید کرده است. البته پیش از سفر غنی به تهران، احمد عاقبت بخیر عضو کمیساریای آب رودخانه هیرمند، انتقادات تندی را متوجه افغانستان کرده و گفته بود افغان ها سدی در ۳۰ کیلومتری مرز احداث کرده اند که بر خلاف معاهدات است. به علاوه، افغانستان در ۱۶ سال اخیر از پرداخت حق آبه قانونی رودخانه هیرمند سر باز زده و در سال های اخیر فقط سیلاب ها بوده که در یک یا دو ماه از سال به ایران وارد شده است. به گفته عاقبت بخیر، “این سیلاب به درد کشاورزی هم نمی خورد” چون در فصلی که رودخانه باید آب داشته باشد، آب ندارد و به امید سیلاب هم نمی توان کشاورزی کرد، مردم ایران در حوضه آبریز رودخانه هیرمند به امید جاری شدن به موقع آب تمام زندگی خودشان را در مزرعه هزینه می کنند ولی آبی در کار نیست و همواره خسارت می بینند. بر اساس معاهده آب رودخانه هیرمند در سال ۱۳۱۸، پنجاه درصد از آورد رودخانه هیرمند سهم ایران بوده که در معاهده بعدی در سال ۱۳۵۱، سهم ایران از آب این رودخانه به ۸۲۰ میلیون مترمکعب (یعنی ۳۵ درصد نسبت به قبل) کاهش یافته است. اما مساله ای که به مشکلات هامون را بغرنج تر کرده این است که در هیچ یک از این دو مذاکره ی آبی، توافقی برای حق آبه زیست محیطی تالاب هامون صورت نگرفته و تنها حق آبه کشاورزی ایران لحاظ شده است. یعنی اگر همین مقدار هم لحاظ شود، آب چندانی به هامون ریخته نمی شود. هامون، چشم انتظار مدیریت داخلی به گزاش ایسنا، تغییر اقلیم در فلات ایران و خشکسالی آن مساله ای نیست که بتوان آن را انکار کرد. حالا خشکسالی نه تنها دامان هامون بلکه دریاچه ارومیه، جازموریان و هورالعظیم را هم گرفته است. دمای بالای هوا نیز باعث شده تا تبخیر آب به بالاترین حد خود برسد و همین میزان کم آب موجود در تالاب ها نیز با خطر تبخیر مواجه شود. اما در خشک شدن هر یک از تالاب ها و حوزه های آبی کشور، به وضوح نقش سوء مدیریت داخلی دیده می شود. شاید اگر از همان ۱۸ سال قبل که هامون رو به خشکی رفت، مسئولان با چشم بازتری به مشکل نگاه می کردند و چاره ای برای آن می یافتند امروز با سیستان خشک و خطر خالی از سکنه شدن مرزهای جنوب شرقی مواجه نمی شدیم.
سه شنبه ، ۲۸مهر۱۳۹۴
[مشاهده متن کامل خبر]
این صفحه را در گوگل محبوب کنید
[ارسال شده از: هامون پرس]
[تعداد بازديد از اين مطلب: 18]