تبلیغات
تبلیغات متنی
محبوبترینها
قیمت انواع دستگاه تصفیه آب خانگی در ایران
نمایش جنگ دینامیت شو در تهران [از بیوگرافی میلاد صالح پور تا خرید بلیط]
9 روش جرم گیری ماشین لباسشویی سامسونگ برای از بین بردن بوی بد
ساندویچ پانل: بهترین گزینه برای ساخت و ساز سریع
خرید بیمه، استعلام و مقایسه انواع بیمه درمان ✅?
پروازهای مشهد به دبی چه زمانی ارزان می‌شوند؟
تجربه غذاهای فرانسوی در قلب پاریس بهترین رستوران‌ها و کافه‌ها
دلایل زنگ زدن فلزات و روش های جلوگیری از آن
خرید بلیط چارتر هواپیمایی ماهان _ ماهان گشت
سیگنال در ترید چیست؟ بررسی انواع سیگنال در ترید
بهترین هدیه تولد برای متولدین زمستان: هدیه‌های کاربردی برای روزهای سرد
صفحه اول
آرشیو مطالب
ورود/عضویت
هواشناسی
قیمت طلا سکه و ارز
قیمت خودرو
مطالب در سایت شما
تبادل لینک
ارتباط با ما
مطالب سایت سرگرمی سبک زندگی سینما و تلویزیون فرهنگ و هنر پزشکی و سلامت اجتماع و خانواده تصویری دین و اندیشه ورزش اقتصادی سیاسی حوادث علم و فناوری سایتهای دانلود گوناگون
مطالب سایت سرگرمی سبک زندگی سینما و تلویزیون فرهنگ و هنر پزشکی و سلامت اجتماع و خانواده تصویری دین و اندیشه ورزش اقتصادی سیاسی حوادث علم و فناوری سایتهای دانلود گوناگون
آمار وبسایت
تعداد کل بازدیدها :
1834098868
علی اردشیر انتظاری در گفت و گو با شفقنا: نباید از امام حسین(ع) و یارانشان تصویری دست نیافتنی ارائه داد
واضح آرشیو وب فارسی:شفقنا: شفقنا- فهیمه ابراهیمی: دکتر علی اردشیر انتظاری مدیر گروه جامعه شناسی دانشگاه علامه طباطبایی معتقد است، این هنر ایرانی ها بود که تدریجا بر اساس یک تجربه تاریخی توانستند احساسات جمعی را در قالب مناسک عاشورا، عزاداری برای امام حسین(ع) و اصحاب او متبلور کنند. متن گفت وگوی شفقنا با دکتر انتظاری در ادامه می خوانید: * یکی از مراسمی که در میان جامعه ایرانی اقبال زیادی دارد ایام عزاداری امام حسین(ع) است که مردم با شور و اشتیاق فراوان، آیین های مرم را به جی می آورند. دلیل اقبال ایرانیان به امام حسین(ع) و ماندگاری عزاداری های حسینی طی قرنها و با وجود فشارهای مختلف چیست؟ انتظاری: مراسم مرتبط با عزاداری حضرت اباعبدالله (ع) مناسکی است که کارکردهای مختلفی در جامعه ایرانی دارد. شاید اولین کارکرد عزادری ها این باشد که مردم از طریق آن وحدت و هم بستگی پیدا می کردند، در واقع سوگواری ها کارکرد انسجام بخشی داشته و این جنبه انسجام بخشی باعث شده است که مردم به اینگونه مراسم بیشتر توجه کنند. علاوه بر این، مراسم عزاداری امام حسین(ع) محملی برای ارتباط با ائمه معصومین(ع) بوده و عملا از طریق این مناسک بود که عشق مردم به معصومین (ع) زنده و باعث می شد که تفکر ائمه در جامعه جریان پیدا کند. در دوره های مختلف تاریخ حکومت های سنی حاکم می شدند که بعضا مخالف تفکر شیعه بودند ولی این مراسم می توانسته به عنوان یک ظرفی، محافظ تفکر شیعی باشد بنابراین یکی از عوامل حفظ مراسم عاشورا کارکردی بوده که در تفکر شیعه وجود داشته است. البته از طریق اجرای این مراسم گرایش حق طلبی، عدالت طلبی و ظلم ستیزی مردم حفظ می شد. در واقع این مناسک هم تقویت کننده شیعه در میان مردم بوده و هم یک محملی بود تا اگر حق طلبی و ظلم ستیزی در میان مردم وجود دارد از طریق آن دنبال کنند و مستمر و مداوم این تفکر حق طلبی و ظلم ستیزی پیگیری شود. وقتی در مقابل حکومت های ظالم قرار می گرفتند یک محملی بود تا اعتراض های خود را از طریق آن انجام دهند درواقع هم به صورت مستقیم و هم غیر مستقیم عملا یک جنبش اجتماعی بود تا از طریق آن اعتراضات شیعه بیان شود. * آیا این حق طلبی در سالی که عاشورا اتفاق افتاد وجود نداشت و در طول زمان به وجود آمده است؟ انتظاری: می توان گفت که این هنر ایرانیان بود که توانستند این حق طلبی ها را در قالب یک مناسک سازمان دهند. در دوره هایی که حکومت های اهل تسنن و مخالف تفکر شیعه حاکم بودند یک مقاومتی در جامعه ایرانی به وجود آمد که این مقاومت ها منجر به شکل گیری چنین مناسکی شد. شاید در دوره های اول این مقاومت ها هنوز شکل نگرفته بود. در اواسط قرن چهارم و همزمان با حکومت غزنویان، خواجه نظام الملک طوسی اقداماتی انجام داد که در حکومت های بعدی تداوم پیدا کرد همه اینها باعث شد که زمینه های شکل گیری مناسک گونه این تفکر فراهم شود و به صورت نمادین مردم حق طلبی را سازمان دهند. در واقع تفکرات همیشه در جوامع ما وجود داشته است ولی بقا پیدا نکرد، بقای تفکر و احساس زمانی اتفاق می افتد که در قالب مناسک انجام شود اگر اینگونه مراسم برای یک احساس وجود نداشته باشد طبعا آن احساس از بین می رود. پس این هنر ایرانی ها بود که تدریجا بر اساس یک تجربه تاریخی توانستند این احساسات جمعی را در قالب مناسک عاشورا و عزاداری برای امام حسین(ع) و اصحاب او متبلور کنند. * اشاره ای به عزاداری محرم در دوره های تاریخی داشتید. عزاداری امام حسین(ع) در دوره های مختلف تاریخی چگونه گسترش یافت؟ انتظاری: به نظر می رسد در بعضی از دوره ها عزاداری برای امام حسین(ع) پنهان صورت می گرفت مثلا در دوره عباسیان این گرایشات به شدت سرکوب می شد و خیلی پنهان صورت می گرفت ولی در دوره هایی از اواسط قرن سوم و چهارم تا حدودی فضا بازتر شد و امکان بروز اندیشه ها وجود داشت که بیشتر در قالب فکری و اندیشه ای تحقق پیدا می کرد. دوباره با روی کار آمدن حکومت های متعصب اهل تسنن تا حدودی جلوی احساسات و تفکرات حسینی(ع) گرفته می شد اما به نظر من بیشتر از اواخر دوره سلجوقیان عزاداری یک مقداری جنبه مناسکی پیدا کرد چرا که تا آن زمان خیلی منسجم و یک دست نبوده است. در دوره صفویه با شکل گیری حکومت ملی شیعه به اینگونه مراسم بها داده شد و عزاداری ها رسمیت بیشتری پیدا کرد و در دوره قاجار تداوم پیدا کرد و کسی نمی توانست جلوی آن را بگیرد. هر چند اقداماتی در دوره پهلوی اول برای محدود کردن آن صورت گرفت ولی عملا چون گرایشات عزاداری مناسک امام حسین(ع) موج وسیع و گسترده ای بود، تداوم پیدا کرد و تبدیل به یکی از بسترهای مهم برای انقلاب اسلامی شد. در واقع حرکت های انقلابی مردم از عاشورا شروع شد و در قالب جنبش عظیم ملی انقلابی تداوم پیدا کرد. پس وقتی از دوره صفویه عبور می کنیم یک حرکت هماهنگ، گسترده و کوبنده تری در ارتباط با مناسک عاشورا به وجود می آید. البته نوع باورهای مردم هم در دوره های مختلف بر شعارهایی که سر می دادند تاثیرگذار بود، نوع عزاداری های که انجام می دادند بر باورهای مردم هم تاثیر می گذاشت. مثلا در دوره هایی منفعلانه تر برخورد می کردند و در یک دوره فعال تر بودند. تصویری که از قیام امام حسین(ع) ارائه شد در دوره های مختلف تحت تاثیر جریان های اجتماعی، نوع آموزه های دینی، باورهای مردم و شرایطی که جامعه داشت تغییراتی را شاهد می شد. در حال حاضر خصوصا بعد از انقلاب اسلامی ایران بعد سیاسی حرکت امام حسین(ع) جلوه بیشتر پیدا کرد قبل از انقلاب، حرکت امام حسین(ع) غیر سیاسی معرفی می شد و بیشتر بعد مظلومیت امام حسین را هدف قرار می داد. ولی بعد از انقلاب به دلیل فضایی که حاکم بود بعد سیاسی حرکت امام حسین(ع) بیشتر مورد توجه قرار گرفت. * در برخی از حوادث علاقه و شور مردم در برگزاری مناسک محرم نمایان تر می شود مثل آنچه که در اربعین گذشته شاهد بودیم و بعد از حوادث داخلی عراق، سیل جمعیت از کشورهای مختلف با پای پیاده به سمت عراق حرکت کرد؛ چرا برخی اتفاقات در میزان و نوع عزاداری های مردم موثر است؟ انتظاری: در هر صورت می توان گفت که مجموعه جریان ها و رخدادهای ملی و فراملی بر میزان گرایش مردم به مناسک تاثیر می گذارد. به نوعی تکایای امام حسین(ع) پناهگاه مردم شده است که در آن احساس آرامش می کنند و یک مأمنی است که از طریق آن می توانند از بلایایی که در اطرافشان است نجات پیدا کنند. آنچه که در اربعین حسینی(ع) در عراق اتفاق افتاد تا حدودی نشان از مقاومت شیعه در برابر آن فرهنگ جهانی داشت که از طریق رسانه ها تحمیل شد و همچنین یک مقاومتی در برابر ارتباط سیاسی بود که قدرت ها در حال انجام آن هستند یعنی آنچه که در ایام محرم شاهد هستیم همچون آن چیزی که در اربعین گذشته شاهد بودیم، هم یک نوع پناه آوردن به امام حسین(ع) است و هم یک رسانه است که در قالب آن، اعتراض خود را نشان می دهند؛ بنابراین تفکر شیعه می خواهد متفاوت از آن تفکری که نسبت به او وجود دارد ابراز وجود کند و شاید بتوان گفت که این تفکر در بین همه قومیت های شیعه اشتراک دارد که این اشتراک در قالب اربعین نمود بیشتری داشت. * یعنی این حرکت های دسته جمعی بعد از حوادث تلخ تاریخی می تواند به پیشبرد اهداف شیعیان در مقابل مخالفان موثر باشد؟ انتظاری: در اینجا نباید وهابیت را مساوی اهل تسنن در نظر گرفت ولی به هر صورت خصومتی که وهابیت با شیعه دارد و شیعه کشی را عامل سعادت معرفی می کند خودش فی نفسه موجب شده است که شیعیان به نیت خودشان بیشتر پی ببرند. در حال حاضر چهره ای که از اسلام ارائه شده است باعث شده که جریان های مختلف اسلامی بیدار شوند بر این اساس که اگر جنبشی نداشته باشند این چهره به عنوان اسلام در جهان معرفی خواهد شد. پس باید اعلام کنند که اسلام این چیزی نیست که تحت عنوان داعش در جهان معرفی می شود بنابراین شیعیان از طریق این مراسم تلاش می کنند چهره واقعی را از اسلام معرفی کنند متفاوت از آن چیزی که رسانه های غربی در حال تبلیغ آن هستند. * ایرانیان افرادی هستند که به نژاد ایرانی خود افتخار می کنند اما به دلیل علاقه و ارادت خاص به امام حسین(ع) بیشتر با این عنوان شناخته می شوند و گاهی تصور می شود ایرانیان بین اهل بیت (ع) با جامعه عرب تفاوت قائل هستند. چرا این گونه است؟ انتظاری: در واقع به امام حسین(ع) به عنوان مظلوم جامعه عرب نگاه می شود چراکه این اتفاقات در جامعه عرب رخ داده است. می توان گفت که این بحث نژادی ایران و عزاداری برای امام حسین(ع) فی نفسه تعارض دارند ولیکن علی الظاهر تعارضی بین این دو وجود ندارد. مردم به نوعی با یک نگاه عوامانه ای تعارض آن دو را از میان بر می دارند یعنی اینکه امام حسین(ع) توسط افرادی که با آنها تعارض دارند به شهادت رسیده است. بنابراین مردم با این تفکر، امام حسین(ع) و یارانش را از آن خود می دانند مخصوصا بحث هایی که در مورد همسر امام حسین(ع) مطرح می شود مبنی براینکه همسر امام ایرانی و دختر یزدگرد سوم بوده است که این نوع گزاره ها برای رفع اینگونه تعارضات کمک می کند. اینکه می گویم فی نفسه تعارض دارند یعنی اصولا دین گرایی با ملی گرایی سازگار نیست. وقتی اعتقاد دینی پیدا می کنیم نمی توانیم ملیت خود را ترجیه دهیم. اسلام تاکید زیادی بر این مساله دارد همانطورکه در آیه ۱۳ سوره حجرات آمده است «خَلَقناکُم مَن ذَکَرٍ وَ أُنثَی وَ جَعَنَاکُم شُعُوباً وقَبَائِلَ لِتَعارَفُوا إِنَّ أَکرَمَکُم عِندَاللّهِ أَتقَاکُم إِنَّ اللهَ عَلیم خبیر ». اینکه ما تفاوت های مختلفی از جمله جنسیت، ملیت و قومیت داریم همه برای بازشناسی است تا انسان ها بتوانند خود را از یکدیگر شناسایی کنند و هیچ کدام معیار برتری نیست. معیار برتری، تقواست. پس اساس دین بر این نکته نهفته است که برتری بر اساس تقواست و این هسته مرکزی دین است بنابراین اگر بگوییم فردی به دلیل ایرانی بودن برتر از دیگران است با هسته مرکزی دین تعارض پیدا می کند. تفکر امام حسین(ع) هم غیر نژادپرستانه است. امام حسین(ع) با یزیدی مبارزه کرد که او هم عرب بود امام بر اساس یک معیاری فراتر از ملیت و قومیت در برابر یزید قرار گرفت. از این جهت می گویم که نژاد پرستی با تفکر حسینی و عزاداری برای امام حسین(ع) مغایرت دارد ولی مردم در تفکر و باورهای خودشان به صورت عوامانه این تعارضات منطقی را پنهان می کنند و روکشی روی آن قرار می دهند و شهادت امام حسین(ع) به دست تعدادی از اعراب را حجتی قرار می دهند تا بگویند که عرب ها اینگونه مشکلات را دارند. * افراد جامعه در طول ایام محرم برای امام حسین(ع) عزاداری می کنند و شاهد هستیم که در این ایام از میزان جرم و جنایت کاسته می شود و مردم بیشتر به اصولی که ائمه توصیه کردند نزدیک می شوند اما چرا با فاصله گرفتن از این ایام این رفتار تداوم نمی یابد؟ انتظاری: می توان گفت مردم در عین اینکه دیندار و حسینی هستند ولی تحت تاثیر آموزه های دینی، نوع خاصی از سکولاریزم در تفکر دینی مردم وجود دارد. سکولار به این معنا که ساحت عاشورا و امام حسین(ع) را از ساحت زندگی واقعی خودشان جدا می کنند. البته این کار را عمده وعاظ ما هم انجام می دهند. به عبارتی یک تصویری از امام حسین(ع) و یارانشان ارایه می دهند که دست نیافتنی است. بنابراین مردم فکر می کنند گذشت و فداکاری برای انسان هایی از جنس دیگر است و به ما ربطی ندارد حضرت ابوالفضل(ع) و امام حسین(ع) انسان هایی خاص و آسمانی بودند که توانستند آنگونه باشند. البته تفکر سنت آگوستین در مسیحیت هم بر این باور است که مردان دو دسته هستند مردان شهر آسمانی و مردان شهر زمینی و این ذاتی است نه اینکه در اثر تربیت به وجود آید. این نگاه ذات گرایانه به امر قدسی متاسفانه در جامعه و روحانیون ما هم رایج است. وقتی در مورد حضرت عباس(ع) صحبت می کنند نمی گویند که اگر ائمه در این جامعه زندگی کنند فعالیت اقتصادی انجام می دادند و رانندگی می کردند اما مداحان طوری صحبت می کنند که گویا آنها آدم های آسمانی بودند و به ما که آدم هایی زمینی هستیم ربطی ندارند. ما برای آنها عزاداری می کنیم ولی در رفتارمان هیچ تاثیری ندارد. موقتا در دوره محرم میزان جرم و جنایت کاهش پیدا می کند و یک نوع تفکرات شبیه این که مثلا اگر یک اشک برای امام حسین(ع) ریختی تمام گناهان تو پاک می شود به وجود می آید که این کار به نوعی مشوق گناه کردن است زیرا گناه می کنیم و به دنبال آن اشکی برای امام حسین(ع) می ریزیم تا گناهانمان پاک شود بدون اینکه فلسفه آنها را بدانیم. متاسفانه مشکل اصلی ما در جامعه نوع دینداری است که متاسفانه خود این نوع تفکر یک نوع آسیب دینداری است. شیعه یعنی اینکه باید جا پای انبیاء بگذارد مثلا اگر امام علی(ع) در فلان موقعیت قرار داشت چگونه رفتار می کرد ما هم باید همانگونه رفتار کنیم اما چنین تفکراتی در جامعه ما شکل نگرفته است. چون مردم فکر می کنند که ائمه انسان های خاصی بودند و ما انسان های معمولی هستیم و باید رفتار زمینی داشته باشیم. من معتقدم دینداری حقوقی و نه دین داری اخلاقی مانع از این می شود که مردم علی رغم اینکه در اینگونه مجالس شرکت می کنند ولی به آن عمل نمی کنند چراکه ساحت قدسی و نظر، جدا از ساحت عمل و زمین است. * متولیان دینی چقدر در پیشبرد اهداف در جامعه می توانند نقش ایفا کنند؟ انتظاری: متولیان دین و نظام تعلیم و تربیت در اینگونه مسایل دخیل هستند. بالاخره اشکالاتی در تفکرات ما وجود دارد “اصل بد نیکو نگردد چونکه بنیادش بد است”. این نوع نگاه ها تربیتی ذات گرایانه است به این معنا که ذات یکی خوب و ذات دیگری بد است. این نگاه های ذات گرایانه در جامعه جاری و ساری است که مخل تربیت و رشد است چون در رشد باید قایل به این باشید که “پسر نوح با بدان بنشست خاندان نبوتش گم شد”، “سگ اصحاب کهف روزی چند پی نیکان گرفت و مردم شد” یعنی وقتی برای امام حسین(ع) عزاداری می کنیم باید حسینی و از جنس حسینی شویم اما همان زمان عزاداری هم حسینی نیستیم مثلا شاهدیم که در مجالس محرم به بهانه های بی مورد دعوا رخ می دهد. البته وعاظ ما نقش زیادی در این مساله دارند نوع آموزه هایی که در این مجالس به مردم منتقل می شود در ارتباط تنگاتنگ با رفتارهایی عینی و بسترهای عملی رفتار مردم نیست بلکه منفک از آنهاست. خب این باعث می شود که نتواند با آنها پیوند برقرار کنند یعنی وقتی واعظی به جای حضرت عباس(ع) صحبت می کند باید خطاب به مردم بگوید که وقتی می گویید امام حسین(ع)و حضرت عباس(ع) را دوست داریم پس باید مانند آنها رفتار کنید اما متاسفانه این اتفاق در جامعه ما کمتر رخ می دهد و وجه قالب بیشتر وجه تفکیک شده است یعنی ما ساحت ها را از هم تفکیک می کنیم که من اسم آن را سکولاریسم دینی می گذارم. که ناظر بر این است که ساحت قدسی از ساحت زمینی تفکیک می شود در حالی که اسلام مخالف این را بیان می کند. “الدنیا مزرعه الاخره” زمین و آسمان، چه عشق زمینی و چه عشق آسمانی در امتداد هم هستند و ماهیتا یکی هستند ولی در دو سطح عالی تر و نازل تر قرار دارند. www.fa.shafaqna.com
سه شنبه ، ۲۸مهر۱۳۹۴
[مشاهده متن کامل خبر]
این صفحه را در گوگل محبوب کنید
[ارسال شده از: شفقنا]
[مشاهده در: www.fa.shafaqna.com]
[تعداد بازديد از اين مطلب: 23]
-
گوناگون
پربازدیدترینها