واضح آرشیو وب فارسی:ایبنا: به گزارش خبرگزاری کتاب ایران(ایبنا)، کاشان از قدیمی ترین شهرهای ایران و دومین شهر بزرگ استان اصفهان است. این شهر با مساحتی در حدود پنج هزار کیلومتر مربع و از شمال و شمال غربی به استان قم و از شرق و شمال شرقی به دشت کویر و شهرستان آران و بیدگل، از سوی جنوب به اصفهان و نطنز و از سمت غرب به گلپایگان و محلات محدود می شود. وقایع دسته های عزاداری کاشان در ماه محرم پیشینه طولانی کاشان باعث شده تا مهد فرهنگ های گوناگون و متنوعی باشد. ضمن اینکه کاشان شهری است که مذهب شیعه در آن ریشه دار است و ارادت این دیار به اهل بیت به ویژه اباعبدالله زبانزد خاصه و عام است. کاشان شهر محتشم کاشانی، شاعر پارسی گوی و سراینده ترکیب بند معروف «باز این چه شورش است ...» است. از این پیشینه شیعه گری شهر محتشم پیداست که برخی از مناسبت های تقویم ایرانی-اسلامی در این شهر، به ویژه دهه محرم با شور خاصی برگزار می شود. می توان گفت محرم در تار و پود کاشان بعد از صفویه تنیده شده، به طوری که وقتی سیر آن را در منابع تاریخی مطالعه می کنید با نکات جالب و خواندنی مواجه می شوید که افزون بر دریافت اطلاعات موثق از فرهنگ عامه از حاشیه هایی نیز برخوردار بوده که خواندن این حواشی خالی از لطف نیست. برای اطلاع یافتن از چند و چون عزاداری در شهر کاشان کتاب «تاریخ اجتماعی کاشان» تالیف حسن نراقی یک از کتاب های سودمندی است که می تواند اطلاعات مفیدی را از اتفاق هایی که در زمان عزاداری در کاشان رخ داده، به خواننده بدهد. از جمله مواردی که نراقی در اثر خود به آن اشاره می کند دسته بندی در گروه های عزاداری است. البته برای ورود به این مطلب نخست سراغ افرادی می رود که بانیان راه انداختن عزاداری ایام محرم بودند. درباره میرزا شرف الدین علی حسینی کاشانی می خوانیم: «از جمله وقایع کاشان در آن عصر تشکیل یافتن دسته های عزاداری در ماه محرم به وسیله میرزا شرف الدین علی حسینی کاشانی بوده که در وصف او نوشته اند: «از سادات کاشان هیچ کس غلو مکان او را نداشت و شاه طهماسب را التفاتی که با او بود با هیچ یک از سادات کاشان نبوده، چندباری وی را به مناصب عالیه مثل وزارت یزد و دیگر جاها منصوب و وی استعفا نمود و همین امر باعث مزید عزت و احترام وی بود و در کاشان امری بدون اراده وی انجام نمی شد و اهالی کاشان سر بر نقد اطاعتش داشتند و او را در این شهر آثار بسیار است از جمله آثار وی آنچه در محله خود اوست چاه سرد و حمامی است و... باغات و عمارات متعدد در خارج شهر ساخته.» (ص 106) حسینی کاشانی فردی است که به دلیل اعمالی که برای برگزاری مراسم سوگواری محرم ذر کاشان انجام داده، آوازه ای بهم زده است. درباره حسن شهرت وی آمده است: «... مردی بسیار درستکار و متقی بوده ... هر ساله در ماه محرم تجدید مراسم عزای خامس آل عبا می نمود و روضه خوان و مرثیه گویان را مثل حافظ محمدجان کاشی، حافظ سلطان محمد هروی و ملاعلی ادواری و غیره روزها به روضه و شب ها به مرثیه و ذکر مشغول می داشت، و الیوم بقیه آن قاعده که در کاشان مانده از آثار حسنه اوست و ذکری چند در عمل دستگاه عراق میرزا شرف الدین علی حسینی کاشانی بانی راه اندازی دسته های عزاداری در ماه محرم و مخالف و غیره بسته و در میان مرثیه خوانان و معتریان مشهور است.» (ص107) حسن صورت و آواز خوش تعزیه خوان های کاشی شهر کاشان همان طور که در آغاز به آن اشاره شد، دارای تقسیم بندی بود که شاید بتوان گفت برخی مردم شهر، خود عامل این تقسیم بندی بودند. شهر به دو بخش حیدری و نعمتی تقسیم شده بود. مراسم عزاداری محرم نیز با توجه به این تقسیم بندی برگزار می شد. در سطوری از کتاب درباره انجام نحوه عزاداری دهه محرم آمده است: «به همین مناسبت میرزا شرف الدین معروف به باباشرف گردید، چنان که بعدها محل و مکان تکیه بزرگ و ساختمان های وی را هم میدان (بابا شرف) می نامیدند و چون همان ایام کوی و برزن شهر هم به دو بخش حیدری و نعمتی نامگذاری شد، مقرر گردید که تکیه پا نخل در ابتدای بازار و کوی بابا شرف که محل حفاظت و نگاهداری طوق و علم و نخل علامت های عزاداری بود، انتهای خط سیر عزاداران هر دو بخش حیدری و نعمتی بوده باشد و از آنجا تجاوز به حدود یکدیگر نکنند.» (ص 108) در کاشان نیز فارغ از ویژگی های خاصی که عزاداری محرم در این شهر داشت در برخی موارد شباهت هایی با سایر شهرها داشت. در این شهر نیز تعزیه رواج داشت و علاقه مندان و طرفداران بسیاری را جذب خود کرده بود. اگرچه اجرای آئین شبیه سازی و تعزیه در این شهر با حواشی همراه بود. نراقی در توصیف مراسم تعزیه محرم کاشان می نویسد: «دسته های عزاداری در حالی که رفته رفته مفصل و پرپیرایه می شد. از ایام عاشورا گذشته در روزهای شهادت یا وفات سایر امامان و پیشوایان هم معمول می گردید. از عهد کریم خان تعزیه خوانی و شبیه سازی باب شد. این کار به صورت مجلسی بود که در تکیه یا هر محوطه وسیعی در زیر چادر بزرگی برپا می گردید و تعزیه خوان ها با صدای طبل و شیپور مردم را دعوت به شروع کار می کردند و یا آنکه در ایام عاشورا همراه دسته های عزاداران تعزیه خوان ها هم سواره و هم پیاده در حرکت بودند و صحنه سازی های اینگونه تعزیه های سیار به قدری پرطول و تفصیل بود که گاه عبور آنها از بازار شهر بیش از شش ساعت به طول می انجامید و در این مدت به واسطه ازدحام زن و مرد اهالی برای تماشا دکاکین و کاروانسراها بسته و تعطیل می گردید و بسا فتنه و فساد، زد و خورد و حتی خونریزی و کشتار هم اتفاق می افتاد. اما تعزیه خوان های کاشی به قول عبدا... مستوفی به واسطه حسن صورت و آواز خوشی که داشتند در سایر شهرها هم مورد توجه بودند و در تعزیه های بزرگ تهران و مجالسی که در تکیه دولت برپا می شد نقش های مهم و حساس به عهده آنها بوده.» (ص 108 ) کتاب «تاریخ اجتماعی کاشان» در شرح فرهنگ این شهر به بخش هایی از آداب و سنن مردم این خطه اشاره کرده، اگرچه گفتار وی درباره این شهر کامل نیست و تنها به برخی موارد اشاره کرده است. مولف در این حیطه نیز تنها شهر کاشان را مدنظر خود قرار داده و از توصیف سایر شهرهای کاشان چشم پوشی کرده است. در حالی که برخی شهرها و روستاهای کاشان سنتهای خاصی در دهه محرم و حتی قبل از آغاز این دهه دارند که این آئین ها طرفداران خاصی در گوشه و کنار جهان دارد و بسیاری از پژوهشگران و سیاحان علاقه مند به مشاهده نزدیک این آئین ها هستند. شباهت سوگواری های ایرانیان با آیین های سیاوشان/ پیشینه کهن ساختن تابوت های تمثیلی در ایران تکیه معین الرعایا به روایت کتاب «جغرافیای تاریخی و تاریخ مفصل کرمانشاهان»/ از پلوی عزاداری تا اختلافات دسته ها
سه شنبه ، ۲۸مهر۱۳۹۴
[مشاهده متن کامل خبر]
این صفحه را در گوگل محبوب کنید
[ارسال شده از: ایبنا]
[تعداد بازديد از اين مطلب: 19]