تبلیغات
تبلیغات متنی
پرچم تشریفات با کیفیت بالا و قیمت ارزان
پرواز از نگاه دکتر ماکان آریا پارسا
دکتر علی پرند فوق تخصص جراحی پلاستیک
تجهیزات و دستگاه های کلینیک زیبایی
محبوبترینها
سررسید تبلیغاتی 1404 چگونه می‌تواند برندینگ کسب‌وکارتان را تقویت کند؟
چگونه با ثبت آگهی رایگان در سایت های نیازمندیها، کسب و کارتان را به دیگران معرفی کنید؟
بهترین لوله برای لوله کشی آب ساختمان
دانلود آهنگ های برتر ایرانی و خارجی 2024
ماندگاری بیشتر محصولات باغ شما با این روش ساده!
بارش‌های سیل‌آسا در راه است! آیا خانه شما آماده است؟
بارش‌های سیل‌آسا در راه است! آیا خانه شما آماده است؟
قیمت انواع دستگاه تصفیه آب خانگی در ایران
نمایش جنگ دینامیت شو در تهران [از بیوگرافی میلاد صالح پور تا خرید بلیط]
9 روش جرم گیری ماشین لباسشویی سامسونگ برای از بین بردن بوی بد
ساندویچ پانل: بهترین گزینه برای ساخت و ساز سریع
صفحه اول
آرشیو مطالب
ورود/عضویت
هواشناسی
قیمت طلا سکه و ارز
قیمت خودرو
مطالب در سایت شما
تبادل لینک
ارتباط با ما
مطالب سایت سرگرمی سبک زندگی سینما و تلویزیون فرهنگ و هنر پزشکی و سلامت اجتماع و خانواده تصویری دین و اندیشه ورزش اقتصادی سیاسی حوادث علم و فناوری سایتهای دانلود گوناگون
مطالب سایت سرگرمی سبک زندگی سینما و تلویزیون فرهنگ و هنر پزشکی و سلامت اجتماع و خانواده تصویری دین و اندیشه ورزش اقتصادی سیاسی حوادث علم و فناوری سایتهای دانلود گوناگون
آمار وبسایت
تعداد کل بازدیدها :
1849917211
تاثیرات واقعه عاشورا بر فرهنگ ایرانی
واضح آرشیو وب فارسی:خبرگزاری تسنیم: هرگاه بخواهیم تأثیر یک عامل مانند واقعه ی عاشورا را در هویت فرهنگی یک جامعه بررسی کنیم، می بایست بتوانیم نشانه های این عامل را در ابعاد هویت فرهنگی بجوییم.به گزارش گروه رسانه های خبرگزاری تسنیم ، ماجرا فقط در ظهر عاشورا تمام نشد. در واقع از ظهر عاشورا به بعد، جریانی در تاریخ شکل گرفت که همچنان رو به افزایش و گسترش است. بعد از این هم همین خواهد بود. (بیانات 6 آذر 1390) قیام امام حسین (ع) و یارانش در کربلا، که به شهادت آن حضرت منجر شد، نه تنها تأثیرات مستقیم دینی، سیاسی، فرهنگی و اجتماعی بر شرایط دوران خود گذاشته است، بلکه در طول تاریخ نیز تأثیرات بلندمدت و عمیقی بر مسلمانان، بالاخص ایرانیان، داشته است. در این یادداشت، تلاش می شود نقش این واقعه در ساخت هویت فرهنگی ایرانیان شیعه بررسی شود و مورد مداقه قرار گیرد. هرگاه بخواهیم تأثیر یک عامل مانند واقعه ی عاشورا را در هویت فرهنگی یک جامعه بررسی کنیم، می بایست بتوانیم نشانه های این عامل را در ابعاد هویت فرهنگی بجوییم. در واقع عاشورا تأثیر چندجانبه ای بر هویت داشته و ابعاد مختلف آن را تغییر داده است که بعضاً عمیق و بعضاً سطحی و کم عمق هستند. اما پیش از پاسخ به این پرسش، می بایست ببینیم عاشورا و قیام امام حسین (ع) چه ابعاد و مؤلفه هایی دارد تا بتوان تأثیر آن را بر هویت جامعه ی ایران بررسی نمود. هرگاه سخن از عاشورا و قیام امام حسین (ع) می شود، می توان سه قسم موضوع را بررسی کرد: -اول خود قیام امام حسین (ع) از آغاز تا عصر عاشورا. - دوم جریان پس از قیام امام حسین (ع) که از عصر عاشورا آغاز شده و تا امروز هم ادامه دارد. - سوم حواشی و سنن بعدی این قیام، مواردی مانند گریه بر حسین (ع)، حب اهل بیت و امام حسین (ع)، سنت های عزا، مرثیه سرایی و ادبیات عاشورایی، تعاملات اجتماعی شکل گرفته حول موضوع عزای امام حسین (ع). در واقع هریک از این سه موضوع، تأثیرات زیادی در دوره های بعدی خود داشته اند. از یک سو، خود قیام و فلسفه ی آن، سخنرانی های امام (ع)، رویدادهای تاریخی و وقایعی که منجر به قیام و در نهایت شهادت امام (ع) و یارانش شده است. از سوی دیگر، اتفاقات تاریخی که پس از شهادت امام روی داد و از عصر عاشورا با محوریت حضرت زینب (س) و امام سجاد (ع) آغاز شد و پس از آن با قیام ها و جریانات گوناگون ادامه یافت. در انتها نیز سنت هایی که پیرامون و حول موضوع عاشورا شکل گرفتند و یکی از عمده ترین تأثیرات هویتی نیز ناشی از این سنت هاست. این سه موضوع بر جریانات هویتی فرهنگی شیعه و بالاخص ایرانیان دوستدار اهل بیت (ع)، تأثیرات بسیاری نهاده است. حال که از یک سو، هویت فرهنگی و از سوی دیگر، موضوع عاشورا و ابعاد آن شناخته شد، می توان به نقش عاشورا در ساخت هویت فرهنگی ایرانیان پرداخت. بدین منظور، برخی از مهم ترین ساحت های هویت فرهنگی متأثر از عاشورا (در هر سه بُعد) مورد بررسی و اشاره قرار می گیرد: - اسطوره ها: اولین کارکرد عاشورا در ساحت هویت فرهنگی، اثرگذاری عمیق بر اسطوره های ایرانیان شیعه است. ایرانیان که از دیرباز اسطوره های خود را در قالب ادبیات ریخته بودند، در طول تاریخ آرام آرام واقعه ی عظیم عاشورا را نیز به باورهای اسطوره ای خود وارد کردند و با آن درآمیختند. تا جایی که بسیاری از شخصیت های عاشورایی، امروز به نمادهای اسطوره ای تبدیل شده اند. امام حسین (ع) مظهر عبادت، عبودیت، رهبری و ایستادگی، حضرت ابوالفضل (ع) مظهر وفاداری، استقامت و قدرت، حضرت زینب (س) مظهر صبر و مقاومت و ایثار و... در حقیقت، یکایک شخصیت های عاشورا در طول تاریخ برای ایرانیان جایگاه اسطوره ای و نمادین یافته اند که این امر تأثیرات عمیقی بر هویت و شخصیت ایرانیان داشته است. الگوگیری و شبیه سازی به اساطیر و بزرگان، همواره یکی از راه های هویت یابی و ساخت شخصیت است؛ چراکه انسان به دنبال کمالات و خوبی هاست و یافتن این خوبی ها در اساطیر ممکن است. تفکیک دقیقی بین افسانه و اسطوره وجود دارد. افسانه ها ریشه در واقعیت ندارند و ساخته وپرداخته ی ذهن انسان هستند، هرچند که افسانه ها نیز از نیازهای زمان خود وام گرفته شده اند، اما اساطیر ریشه در واقعیت دارند و پیوند عمیقی با تجربه ی زیسته ی انسان برقرار می کنند و خود را در نسل های گوناگون بازتعریف کرده و متبلور می شوند. - باورها و اعتقادات: هرچند ایرانیان به واسطه ی عشق به امام علی (ع) مذهب شیعه را به راحتی پذیرفتند، ولیکن نقش عاشورا نیز در پذیرش و تعمیق این مذهب در ایرانیان غیرقابل انکار است. واقعه ی عاشورا به دلیل جنس خاص خود (مظلومیت، حق طلبی، آزادگی، پهلوانی و...) با ساختار فرهنگی ایرانیان قدیم همخوانی زیادی داشته و لذا بسیاری از مردم دین خود را از گذرگاه و دروازه ی عاشورا پذیرفته یا درونی کرده اند. امروز نیز خیل بسیاری از جوانان دیده می شوند که شور و شعور حسینی در ایام نوجوانی و جوانی، منجر به پذیرش و درونی کردن اسلام و شیعه در آن ها شده است. از سوی دیگر، عاشورا تأثیر شگرفی بر عرفان و عبادت عملی داشته است؛ تا جایی که بسیاری از عرفا، امام حسین (ع) را نماد یک عارف کامل برمی شمرند و این مسئله به صورت غیرمستقیم تأثیرات عظیمی بر جریان عرفان اسلامی (که بسیاری از جامعه ناخواسته با آن درگیر هستند) گذاشته است. - سنن عزاداری: یکی دیگر از تأثیرات عاشورا، شکل گیری سنن عزاداری است. از یک سو ارزش یافتن گریه بر حسین (ع) و از سوی دیگر، شکل گرفتن فرهنگ های گوناگون عزا متناسب با مقتضیات هر فرهنگ، نشان از درهم تنیده شدن موضوع عزا با فرهنگ ایرانیان داشته است. به گونه ای که امروزه در ایران تنوع و تکثر بسیار گوناگون عزاداری در ساحت های مختلف دیده می شود. لذا می توان گفت عزاداری برای عاشورا، یکی از مهم ترین سنت های امروز ایرانیان است که به نحوی حافظه ی فرهنگی ایشان را نیز شکل داده است. بسیاری از این سنت ها قدمت چندصدساله دارند و مهر تأیید دینی نیز خورده اند که همین امر منجر به درونی شدن و عمق یافتن آن ها شده است. این سنت های عزا بعضاً بر سایر ساحت های اجتماعی نیز تأثیر گذاشته اند. به عنوان مثال، تأثیرات هیئت های خانگی بانوان بر موضوعاتی چون تعاملات اجتماعی، ارتباطات، انتقال ارزش ها، ازدواج و... بسیار شگرف و عمیق است. در حقیقت می توان گفت امروزه سنن گوناگون عزاداری، خودشان شکل دهنده و بازسازی کننده حوزه های مختلف هویتی جامعه ی ایرانی شده اند که بررسی و پرداختن به این موضوع، فرصت دیگری می طلبد. - زبان: عاشورا بر زبان عمومی مردم اثرگذار بوده و بسیاری از گزاره های مورد استفاده در ادبیات عامه از مفاهیم مرتبط با عاشورا استخراج شده است که نشان از پیوند عمیق عاشورا و هویت فرهنگی مردم دارد. عبارت هایی مانند صحرای کربلا، راست حسینی، سلام دادن بر اباعبدالله بعد از نوشیدن آب و... از جمله ی این عبارت هاست. زبان و فرهنگ و اندیشه پیوند عمیقی با یکدیگر دارند. انسان ها در راستای زبان خود می اندیشند و پویایی و تحول زبان ناشی از پویایی فرهنگ هاست. وقتی موضوعی وارد زبان می شود، یعنی برای آن لغت تعریف شده و استعمال می شود، بدین معناست که در عمق ذهن انسان ها وجود دارد، در زندگی آنان نقش داشته و بر آن تأثیر نیز دارد. عاشورا و عناصر آن در زبان ما متبلور است. بنابراین در عمق ذهن انسان ها و زندگی آن ها حضور دارد و وارد بر متن زندگی شده است. - ادبیات و هنر: ادبیات یکی از مهم ترین ظرف های تبلور عناصر فرهنگی است که به دلیل هنر، زیبایی و بُعد لذت آفرینی که دارد، به راحتی پذیرفته شده و هویت سازی می کند. مهم ترین تأثیر عاشورا بر ادبیات و هنر، عبارت است از اشعار آیینی، ادبیات حماسی آیینی، تعزیه و... در حقیقت امروزه جریان های ادبی و هنری داریم که درون فضای تشکیل شده با محوریت عاشورا تنفس می کنند. در کنار آن، در بسیاری از حوزه های دیگر نیز عاشورا تأثیرات مستقیم و غیرمستقیم گذاشته است که نمونه های آن در آثار فاخر ادبی ایران، مانند دیوان حافظ و... مشهود است. - صفات اجتماعی ایرانیان: فرهنگ هر جامعه از دو بخش فرهنگ عمومی و خرده فرهنگ ها تشکیل شده است. فرهنگ عمومی براساس شناخت عمومی که یکی از اقسام شناخت و جامعه پذیری در جامعه است حاصل می شود. آنچه از آن به عنوان صفات اجتماعی یا خلقیات ایرانیان یاد می شود ریشه در فرهنگ عمومی ایران دارد. فرهنگ عمومی، خود از مجموعه ی ارزش ها و هنجارها و سایر پدیده های اجتماعی ساخته شده است. این ارزش ها و هنجارها روحیات جامعه را شکل می دهد. یکی دیگر از تأثیرات عاشورا بر هویت فرهنگی ایرانیان، نقش آن در پررنگ کردن برخی صفات و روحیات جمعی در ایرانیان است. به عنوان مثال، سلطه ناپذیری، عزت طلبی و امثالهم، از جمله صفاتی هستند که از ویژگی های بارز ایرانیان محسوب می شوند و به شدت تحت تأثیر آموزه های عاشورا شکل گرفته و تکوین یافته اند. - منبر: فرهنگ منبر و منبرنشینی به عنوان یک رسانه ی اجتماعی عمومی و فراگیر، به یک بخش جدایی ناپذیر از هویت فرهنگی، جامعه پذیری، اوصاف فردی و اجتماعی ایرانیان تبدیل شده است و حتی به نحوه ی ارتباطات و تعاملات بین فردی ایشان نیز شکل می دهد. - فرهنگ شهادت طلبی، ایثار وغیره: فرهنگ شهادت طلبی، که نمونه ی بارز آن در انقلاب و جنگ تحمیلی دیده شد، از مؤلفه هایی است که کاملاً ریشه در عاشورا دارد. صرفاً کافی است به شعارها، فضای گفتمانی و گفت وگویی جامعه در آن دوران نگاهی بیندازیم تا تأثیر عاشورا بر این حوزه ها مشخص گردد. در کنار این حوزه ها، می توان مثال های بسیار دیگری نیز برشمرد که عاشورا بر آن ها تأثیرات مستقیم و غیرمستقیم گذاشته است. لذا می توان چنین نتیجه گرفت که عاشورا بدون شک تأثیر عمیقی بر هویت فرهنگی ایرانیان گذاشته و جزء لاینفک فرهنگ ایرانی-اسلامی ما شده است. و اما پرسش دیگری مطرح است که کارکرد این تأثیرات چیست؟ در حقیقت چگونه می توان از واقعه ی عاشورا در جهت مقابله با چالش های فرهنگی استفاده کرد؟ چالش های فرهنگی عمدتاً در مواردی ظهور و بروز می کنند که بحران های هویتی ایجاد شده و باعث تغییرات یا ناهمخوانی های هویتی گردند. این بحران ها باعث ایجاد چالش شده و آسیب زا خواهند بود. به عنوان مثال، ممکن است یک مسئله ی ما، موضوع عفاف و حجاب باشد که ناشی از مسئله ی مدپرستی است که آن نیز ناشی از تغییر مراجع ارزشی و هویتی از مرجعیت اسلامی و ایرانی به سمت وسوی غربی است. بنابراین فرهنگ برهنگی، از طریق تغییرات هویتی و ارزشی، خود را جانشین فرهنگ اسلامی کرده و سپس خود را در شکل بی حجابی بازتولید نموده است. چنین سیری در سایر چالش های اجتماعی نیز قابل رصد است و لذا می توان گفت بسیاری از چالش ها ریشه های هویتی و درونی دارند. بنابراین با توصیفات فوق می توان کارکردهای عاشورا در مقابله با چالش ها را به شرح ذیل توضیح داد: - بی شک اولین کارکرد عاشورا، بازتولید فرهنگ دینی درون جامعه خواهد بود که فرصتی است که با تکرار سالانه ی خود، زمینه ی بازتولید مؤلفه ها و گزاره های هویتی مختص به خود را فراهم می آورد. از این رهگذر، می توان بسیاری از گزاره ها و آموزه های دینی را ایجاد یا تغییر داد. یا اینکه صرفاً با تحریک احساسات، زمینه ای برای زنده ماندن روحیه و فرهنگ دینی در عموم جامعه ایجاد کرد. در حقیقت عاشورا با اثرگذاری بر هریک از حوزه های گفته شده در بالا، تأثیر خود را به طور غیرمستقیم بر فرهنگ جامعه گذاشته و از بسیاری از آسیب ها پیشگیری می نماید. لذا آنچه در ادامه می آید برخی توجهات ویژه به این موضوع است. در غیر این صورت کارکرد اصلی عاشورا به خودی خود و بدون برنامه ریزی خاصی (به شکل خودجوش) در حال انجام و بازتولید است. - جذب حداکثری جامعه به سمت دین: عاشورا به دلیل دارا بودن مؤلفه های ترکیبی احساسی و عقلانی، قدرت بالایی برای ایجاد شور (در کنار شعور) دارد. به دیگر سخن، عاشورا می تواند جنبه ی احساسی و هیجانی را نیز در کنار حوزه های منطقی و عقلانی تحریک کرده و از ترکیب این دو حوزه، زمینه ی تسریع تغییرات اجتماعی را فراهم کند. این امر باعث خواهد شد قشر جوان و بالاخص کسانی که عمق دینی کمتری دارند، به راحتی با واقعه ی عاشورا (حداقل از جنبه ی احساسی آن) ارتباط برقرار کنند و از این منظر، هویت دینی در ایشان بازتولید شود. هرچند این بازتولید نیاز به مکمل عقلانی دینی دارد تا به یک معرفت دینی مناسب برسد، ولیکن از آن می توان به عنوان یک مرحله ی گذار فرد از هویت غیردینی به سمت وسوی هویت مطلوب دینی یاد کرد. به عنوان مثال، در عزاداری های محرم، بسیاری افراد و تیپ ها دیده می شوند که شاید هیچ سنخیتی با اسلام و آداب اسلامی نداشته باشند، ولی برای عزای امام حسین (ع) می آیند و همین مسئله نشان دهنده ی قدرت عاشورا در تحریک احساسی و به میدان آوردن (اصطلاحاً درگیر کردن) افراد با حوزه های دینی است. این مسئله باعث شده است در طول تاریخ نیز بارها منع کردن افراد غیر برای حضور در مجالس عزاداری امام حسین (ع) نهی شود و تأکید بسیاری بر دعوت حداکثری از همگان گردد. لذا از عاشورا و عزاداری اباعبدالله (ع) می توان به عنوان جذب کننده ی حداکثری افراد جامعه به محفل های دینی یاد کرد. - سومین کارکرد عاشورا، بازتولید آموزه های آن است. بسیاری از آموزه های عاشورایی امروزه در هویت فرهنگی ایرانیان جای دارند، ولی لازم است که تلاش مضاعفی برای کمک به بازتولید آن در جامعه صورت پذیرد. - چهارمین مسئله آنکه می توان با برنامه ریزی مناسب، از سنت های عاشورایی به منظور بسترهای انتقال پیام استفاده نمود. در واقع در بسیاری موارد، می توان با کمک مواردی چون سرمایه گذاری فرهنگی بر روی هیئات خانگی، هیئات و تکیه های رسمی، حسینیه ها، منبرها و منبری ها و... پیام های خاص فرهنگی-اجتماعی را به خوبی منتقل نمود و این رسانه ها را نیز مجدداً فعال کرد. به نظر می رسد امروزه با ظهور رسانه های مدرن، برخی از توجهات از این رسانه های سنتی و توانمند دور شده و این موارد مغفول مانده اند. در پایان بایستی چنین گفت که به نظر می رسد پرداختن به موضوع هویت فرهنگی و عاشورا، بسیار بیش از یک مقاله یا یادداشت کوتاه نیاز دارد. در واقع هریک از ابعاد و موضوعات بیان شده می توانند باز شوند و صدها صفحه در خصوص آن ها بحث نمود و استدلال کرد. بالطبع برای کارکردهای عاشورا در هریک از حوزه های فوق نیز می بایست همین فرآیند اجرا گردد. لذا این نوشتار صرفاً مروری مختصر بر موضوع و ابعاد آن قلمداد می گردد و نه چیزی بیشتر.* برخی منابع مورد استفاده: - سایت خامنه ای دات آی آر. - نصیری، علی، 1385، نقش عاشورا در بازسازی مفاهیم دینی. - لطیفی پاکده، لطفعلی، 1386، تأثیر فرهنگ عاشورا در اندیشه ی رهبران انقلاب اسلامی، پیام. - حسینی، سید رضا، 1391، مطالعه ی تطبیقی فرهنگ بسیج با فرهنگ عاشورا، فصلنامه ی مطالعات راهبردی بسیج. - نایبی، هوشنگ و دیگران، 1389، فرهنگ عاشورا و راه های تحقق در ایران امروز، 1389، مهندسی فرهنگی. - موسوی مقدم، سید رحمت الله، 1381، اصول و راهکارهای تثبیت هویت فرهنگی در سایه ی عزت و افتخار حسینی برای نیل به اقتدار ملی، مطالعات معرفتی در دانشگاهی اسلامی، 1381. - نگارش، حمید، 1386، شاخص های فرهنگ عاشورا، فصلنامه ی پیام، 1386. منبع:برهان بازگشت به صفحه رسانه ها
سه شنبه ، ۲۸مهر۱۳۹۴
[مشاهده متن کامل خبر]
این صفحه را در گوگل محبوب کنید
[ارسال شده از: خبرگزاری تسنیم]
[مشاهده در: www.tasnimnews.com]
[تعداد بازديد از اين مطلب: 21]
-
گوناگون
پربازدیدترینها