واضح آرشیو وب فارسی:خبرگزاری موج:
۲۷ مهر ۱۳۹۴ (۲۰:۶ب.ظ)
عزاداري عاشقان حسيني در آذربايجان موج-هر سال با فرا رسيدن ماه محرم، آيينهاي ويژه عزاداري سنتي در مناطق مختلف آذربايجان برگزار ميشود.
به گزارش خبرگزاري موج مردم اين استان که از دوست داران و رهروان مکتب حسيني هستند، با فرا رسيدن ماه محرم با سياه پوش کردن مساجد، تکايا، حسينيهها و راه اندازي دستههاي سينه زني و زنجير زني مراتب عشق و ارادت خود را به ساحت مقدس اباعبدلله الحسين (ع) ابراز ميکنند.
آيين طشت گذاري
آيين طشت گذاري يکي از قديميترين سنتها و مناسک ايراني است که جمع کثيري از مردم ترک زبان ايران، با اين آيين، به پيشواز عزاداريهاي ماه محرم ميروند. مراسم طشت گذاري، مراسم سنتي است که در عزاداري ايام عاشورا در شهرهاي ترک زبان برگزار ميشود و طشتهاي آب را که رمزي از فرات ميباشد در مساجد و حسينيهها ميآورند و اين سنت به پيروي از اقدام امام حسين (ع) و يادآور رفتار جوانمردانه او در مقابل سپاه حر ميباشد که به روايتي آن حضرت، در روز 27 ذي الحجه، آب مشکها را در طشتها ريخته و تمام لشکر حر و اسبان آنها را سيراب کردند.
آيين طشت گذاري در استانهاي ترک زبان، از ريشه دارترين آيينهاي ماه محرم است که در روزهاي پايان ماه ذي الحجه برگزار ميشود و در حقيقت، برگزاري اين آيين، آماده شدن حسينيان براي برگزاري مراسم سوگواري امام حسين (ع) را نشان ميدهد. مردم در اين آيين، طشتها را بالاي سر ميگيرند و مسجد را دور ميزنند،سپس در داخل آنها آب ميريزند و مردم دست به طشت و آب آن ميزنند؛اين آيين، نوعي بيعت با امام حسين (ع) و حمايت از عباس (ع) است.
شاه حسين گويان
شاه حسين گويان نيز نوعي مراسم مذهبي است که در ايام ماه محرم در بيش تر نقاط آذربايجان و به طور گسترده در شهر تبريز برگزار ميشود. اين مراسم از چند روز مانده به ماه محرم تا دهمين روز از ماه محرم و ظهر عاشورا ادامه مييابد. در زبان ترکي آذربايجاني، مردم به اين مراسم «شاخسِي» مي گويند که مخفف واژه «شاه حسين» است. عزاداران در مراسم شاه حسين گويان، نوعي چوب مخصوص اين نوع عزاداري را از زمين تا فرق سر خود حرکت ميدهند، درحالي که هماهنگ پاهاي خود را به زمين ميکوبند،وقتي که چوب به سمت پايين آورده ميشود، گروهي با صداي بلند نداي «شاخسِي» (شاه حسين) و زماني که چوب به سرشان نزديک ميشود،گروه ديگر با صداي بلند نداي «واخسِي»(واي حسين) سر ميدهند. اين حرکت به نشانهٔ جنگ ياران حسين بن علي با ياران يزيدبن معاويه در صحراي کربلا است. علاوه بر نداي «شاخسي واخسي»، همچنين «حيدر»،«صفدر»،«مظلوم»،«حسين»،«حسن»،«سوسوز»،«عطشان»،و...از جمله شعارهايي است که گروههاي شاه حسين گويان در حين حرکت منظم خود، سر ميدهند.
همچنين عزاداران درحين اين حرکت منظم و هماهنگ، دست خود را بر پشت يکديگر قرار ميدهند و با اين حرکت خود، اتحاد و انسجامشان را نشان ميدهند. شاه حسين گويان، درحالي که آرام و دايره وار حرکت ميکنند، فردي نيز با مداحي مصيبتهاي امام حسين (ع) آنان را همراهي ميکند. صورت ديگري از حرکت شاه حسين گويان، به اين صورت ميباشد که به صورت قطاري، مسير بلندي از کوي و برزن را حرکت ميکنند و نزديک شدن ماه محرم را به همگان اعلام ميکنند.
عدهاي اين مراسم را به سبک سنتي انجام ميدهند و از هيچ گونه ابزارآلات جديدي که در سالهاي اخير در مراسم شاه حسين گويان دخيل شده و حتي از چوب مخصوص شاه حسين گويان نيز استفاده نميکنند و به جاي بالا و پايين حرکت دادن چوب مخصوص، با حرکت منظم پاهاي خود که به زمين کوبيده ميشود، بر سينه ميزنند؛ اما، عدهاي هم با استفاده از تبل، سنج و ساير ابزارآلات، شور و شوق خاصي در اين مراسم به وجود ميآورند.
در صف اول دسته شاه حسين گويان، يکي از ريش سفيدان که آشنايي بيشتري نسبت به جوانان با اشعار و اذکار دارد، با ايستادن در ابتداي صف، اشعار را بيان و سايرين نيز آن را تکرار ميکنند. در پايان مراسم شاه حسين گويان، همگي ايستاده و در حالي که دستان خود را بالا ميبرند و بر سينه ميزنند اين شعرها را ميخوانند: "آقامين آتي گلدي/ قانلي خلاتي گلدي (اسب آقايم به خيمه برگشت، پيراهن آقايم خونين شد)، قانلي قيليش کربلادا پاس توتوپ/ حسين اوچون ملاکلر ياس توتوپ (شمشير خونين در سرزمين کربلا زنگ زده است/ ملائکههاي آسمان عزاي امام حسين (ع) را برپا کردهاند)،فرياد شيمير اليندن/ اي داد شيمير اليندن. (فرياد از دست شمشر/ اي داد از دست شمر)"
يکي از مهمترين نوحههاي ذکر شده در هيات ها و مراسم شاه حسين گويان، شعر زيباي استاد شهريار است که چنين سرود: حسينه يئرلر آغلار گويلر آغلار/ بتول و مرتضي پيغمبر آغلار (زمين و آسمان در عزاي حسين ميگريند، بتول و مرتضي و پيغمبر ميگريند) و يا اين جمله بيشتر به گوش ميرسد: هانسي گروهون بئله مولاسي وار؟/ شيعه لرين حضرت عباسي وار (کدامين گروه چنين مولايي دارند؟! شيعيان مولايي چون حضرت عباس دارند).
علَم بندي
آئين سنتي علَم بندي به صورت کاملاً سنتي در آذربايجان در سومين روز محرم برپا ميشود، بعد از نصب پارچهها و استحکام بخشي علم توسط سپرها، چند نفر از بالا بر استفاده کرده و مابقي دستمالها را بر روي آن نصب ميکنند، در حين نصب علمها هزاران رأس گوسفند زيرپاي علم قرباني ميشود. اين رسم از آئينهاي کهن شهرستان مراغه است و تقريباً اين علم تا اربعين حسيني به همان صورت باقي ميماند.
شام غريبان
سوگواران حسيني در شام غريبان امام حسين (ع) با راه اندازي دستههاي سينه زني و روشن کردن شمع در مساجد و حسينيهها، در سوگ شهداي کربلا و اسراي عاشورا اشک ماتم ميريزند.
مردم عزادار آذربايجان در غروب روز عاشورا، با تشکيل دستههاي عزاداري که به دو گروه تقسيم ميشوند و با فاصله چند متري از همديگر حرکت ميکنند، با همخواني مرثيهها و اشعاري که با سينه زني همراه است، با حضرت زينب کبري عقليه بني هاشم (س) و حضرت زين العابدين (ع) و ساير ياران و خاندان امام حسين (ع) ابراز همدردي ميکنند. شيوه اين عزداري به اين صورت است که دسته اول بعد از اتمام همخواني، شروع به حرکت ميکند و اعضاي دسته دوم که چندمتر عقب تر از آن در حال حرکت هستند، ميايستند و اشعاري را قرائت ميکنند و همين روال تا پايان اين مراسم، تکرار ميشود. در ميان اين دستههاي تشکيل شده، شمعهايي نيز روشن ميشود تا تسلي بخش شام تار اسيران کربلا باشند، مداحان اهل بيت عصمت و طهارت (ع) نيز در مراسم شام غريبان دشت کربلا، در رثاي مظلوميت امام حسين (ع) و ياران شهيدش نوحه سرايي ميکنند. در اين شب، شرکت کنندگان در مراسم عزاداري در حسينيهها و تکايا، به جزء خواني قرآن ميپردازند و ثواب آن را به ارواح پاک شهيدان کربلا نثار ميکنند.
مراسم خيمه سوزاني
اين رسم در اکثر نقاط آذربايجان شرقي و در ظهر روز عاشورا قبل از نماز ظهر و عصر برگزار ميشود، اين آئين برگرفته از آتش زدن خيمههاي امام حسين (ع) در روز عاشورا است. بعد از اجراي اين آئين حاضرين با صداي بلند و گريه فرياد ميزنند: "قتيل کسيلدي" (مقتول بريده شد). اکثراً در نقاطي که شبيه خواني برگزار ميشود، مراسم سوزاندن خيمه با تعزيه اين مراسم توأم ميگردد و تعدادي شبيهخوان کودک را در صحنه نمايش در حال فرار و شيون قرار ميدهند تا تأثير آن ملموس تر گردد.
مراسم اللهم لبيک
اين مراسم نيز يکي از آئينهاي بي نظير در آذربايجان است. موعد اين آئين صبح روز عاشورا است، براساس اين رسم دستههاي سينه زن و عزاداران قبل از طلوع آفتاب دسته دسته در حالي که کفن بر تن يا حوالهاي به نشانه احرام بر بدن پوشيدهاند به حسينيه ميرسند. بعد از اداي نماز صبحگاه عاشورا در حالي که صورتها را گل ماليدهاند با پاي برهنه دو رديف تشکيل ميدهند.
سردسته اين هيات ابتدا با لعنت گفتن بر ظالمان و آل يزيديان، حاضرين را آماده ميکند و سپس کم کم ورد و دعاي مخصوص را ميخواند با اين مضمون "الله، الله حسين واويلا" کم کم که شور و شوق مردم را مجذوب کرد مردم با هيجان به حالت هروله مانند حرکت در صفا و مروه به جوشش آمده و در حالي که با هر ورد گفتن به سر ميکوبند در فواصل معين ورد "اللهم لبيک يا حسين" را نيز ميخوانند يعني اي حسين ما براي بيعت آمدهايم.
گرداندن اسب ذوالجناح
بازگشت اسب بي سرنشين در دشت کربلا يکي از غم انگيزترين صحنههايي عاشورا است که به صورت نمادين در شهرهاي مختلف آذربايجان شرقي بازآفريني ميشود. براي اين منظور اسب سفيد رنگي که مجهز به پارچههاي سبز و سفيد است در حالي که آغشته به خون کردهاند به آن تيرو پيکانهاي چوبي نيز متصل مي کنند و بعضاً کبوترهاي خونين بال را هم سوار بر اسب کرده و در بين دسته عزاداران ميگردانند.
این صفحه را در گوگل محبوب کنید
[ارسال شده از: خبرگزاری موج]
[تعداد بازديد از اين مطلب: 43]