واضح آرشیو وب فارسی:الف: آیا بانکداری ما بدون رباست؟
بخش فرهنگی الف، ۲۵ مهر ۱۳۹۴
تاریخ انتشار : شنبه ۲۵ مهر ۱۳۹۴ ساعت ۱۴:۵۲
پژوهشی در باب قرض الحسنه در اسلامنویسنده: دکتر مرتضی پویانناشر: انتشارات چاپ و نشر بین الملل، چاپ اول ۱۳۹۳۲۵۲ صفحه، ۱۲۵۰۰ توماناین کتاب را در تهران فروشگاه اینترنتی شهر کتاب و در شهرستانها پاتوق کتاب فردا تا یک هفته پس از معرفی، با ۱۰% تخفیف ویژه عرضه میکنند، در صورت تمایل در تهران اینجا و در شهرستانها اینجا کلیک کنید.****این اثر اجتهادی از چهار بخش تشکیل شده است. در بخش اول معنای لغوی و اصطلاحی قرض و تفاوت آن با دیگر عقود فقهی همچون دین، عاریه و ودیعه مورد بحث و بررسی قرار می گیرد. بخش دوم به مسئله قرض در قرآن می پردازد. در این بخش علاوه بر اینکه آیاتی که در قرآن درباره قرض الحسنه وارد شده به صورت تحلیلی مورد بررسی قرار گرفته، نکاتی که در این آیات آمده نیز به صورت جدا و مستقل بررسی شده است.از مهمترین مسائلی که در این مورد قابل طرح اند می توان این موارد را برشمرد: ۱- آیا قرض الحسنهای که در قرآن آمده به معنای وام اصطلاحی است یا همان طور که مشهور مفسرین می-گویند به معنای صدقه و انفاق است؟ در پاسخ به این پرسش وجوهی برای موجه بودن استناد و تفسیر قرض الحسنه در قرآن به معنای وام مصطلح ارائه شده است. ۲- اینکه خدا در قرآن قرض را به خودش نسبت داده است، چه معنایی دارد؟ ۳- اساساً چرا خداوند در قرآن از بندگان خود طلب قرض کرده است؟ چگونه این مطلب با بی نیازی خداوند از بندگانش قابل جمع است؟ ۴- چرا خداوند قرض به خود را قرض الحسنه نامید؟ ۵- منظور از اینکه خداوند فرمود هرکس به من قرض بدهد من چندبرابر به او میدهم، چیست؟ در ادامه پرسش های دیگری نیز مطرح می شود که مؤلف تلاش میکند به آنها پاسخ دهد. بخش سوم به مسئله قرض در سنت و روایات اختصاص یافته است. در این بخش تقریباً هر روایتی که درخصوص قرض وجود دارد، نقل شده و در صورت لزوم، توضیح مفاد آنها نیز ارائه می شود. مولف در این بخش کوشش کرده است که همه احادیثی را که در مورد قرض روایت شده، جمعآوری کند. او حتی از روایات غیرفقهی نیز غافل نمانده است. این موارد نمونه هایی از اینگونه روایات هستند: دعا برای پرداخت قرض مقروضان، بیشتر بودن ثواب قرض از صدقه و صله رحم، دزد بودن کسی که قصد دارد قرض خود را ندهد، محبوب خداوند بودن ادای قرض دیگران، جائز نبودن فروش وسائل ضروری زندگی برای پرداخت قرض، حکم ربا در قرض و... موضوع بخش چهارم قرض در فقه است. مهمترین مسائلی که در این زمینه لازم است در مورد قرض بدانیم از بخش¬های مختلف فقه نقل می شود؛ همانند: عدم جواز تأخیر در پرداخت قرض، تقدم دین بر استطاعت حج، ادای دین جزء مؤونه سال است، قرض مستحب و قرض واجب و نیز مسائل مختلفی در مورد مسئله ربا و چگونگی فرار از ربا و موارد جواز ربا و غیره. مؤلف در پیوست انتهایی کتاب که به نظر مهمترین بخش کتاب است به چند مسئله نادر و در عین حال مهم و مبتلی به فقهی در باب قرض اشاره میکند. مهمترین مسائل عبارتند از: ۱- وجه فقهی کارمزد؛ آیا کارمزد آن مقداری است که بانک مرکزی اعلام میکند و بیش از آن رباست یا امر توافقی میان دو طرف است؟ ۲- حکم جریمههای دیرکرد؛ هرچند غالب فقها قائلاند این موضوع مصداق رباست لکن مؤلف دو راهکار ارائه میکند که طبق آن دیگر اخذ این جریمهها موجب ربا نشود. ۳- نحوه قراردادهای عقد قرض الحسنه در بانکها شبههانگیز و نزد غالب فقها مصداق رباست. لکن در این قسمت نیز مؤلف راهکاری در نحوه قرارداد عقد قرض الحسنه بیان میکند که اگر عقد قرارداد قرض را به آن صورت منعقد کنیم دیگر سودی که بانکها از مشتریان میگیرند مصداق ربا نخواهد بود. ۴- مسئله مهم دیگری که در این کتاب به آن پرداخته میشود این است که آیا مطلق شرط در قرض، ربا است یا تنها شروطی که در آنها زیادی قید میشود، مصداق ربا بشمار می آیند؟ دیدگاه کتاب، با استناد به روایات، این است که تنها شرط زیادی موجب رباست و صرف شرط در قرض، ربا محسوب نمی شود. این نظریه نیز برخلاف نظر مشهور فقها است. اما مؤلف نظر خود را مستند به روایات دانسته است و بر این باور است که نظریه او به مضمون روایات نزدیکتر می باشد. ۵- آیا ربا به آن شرطی می¬گویند که از طرف قرض دهنده باشد یا اگر قرض گیرنده هم شرط کند نیز ربا تلقی می شود؟ این اختلاف یقیناً ثمرات مهمی در باب ربا دارد. دیدگاهی که در این کتاب با استناد به روایات از آن دفاع می شود، این است که ربا فقط شرطی است که از طرف قرض دهنده باشد و نه قرض گیرنده. این نظر را نیز میتوان نظری خلاف آنچه مشهور فقها مطرح کرده اند، دانست. اما مؤلف آن را با دلائل نقلی و بعضی فتاوی برخی فقها اثبات کرده است. مسایل دیگری نیز در این اثر مطرح شده که در شرایط امروز که هم بحث بانکداری اسلامی و هم مسئله ربا در پرداخت وامهای قرض الحسنه مورد بحث و چالش جدی است، میتواند در خور توجه و تأمل باشد؛ زیرا به تصریح مؤلف، وی در تلاش برای حل مشکلات قراردادهای بانکی و نیز ارائه راهکار برای پرهیز از ربا در قرض است. در پایان کتاب نیز نظریه آیت الله صانعی در باب ربای تولیدی و رای استنتاجی مطرح شده و با دلائل متعددی مورد نقد و بررسی قرار گرفته است.
این صفحه را در گوگل محبوب کنید
[ارسال شده از: الف]
[تعداد بازديد از اين مطلب: 21]