واضح آرشیو وب فارسی:روزنامه خراسان: شاید تا قبل از حمله اعراب به اسرائیل موضوع «امنیت انرژی» معنای چندانی نداشت. چند سالی می شد که کشورهای غربی که سوخت اصلی خود را از زغال سنگ به سمت نفت برده بودند، با چالشی ناگهانی مواجه شدند: افزایش چند برابری قیمت نفت در یک روز! موضوع از این قرار بود که اعراب به اسرائیل حمله کرده بودند و نگرانی در مورد میزان صادرات نفت جدی شده بود. این اتفاق سبب شد که قیمت نفت به ناگاه افزایش چشم گیری داشته باشد و بدون شک بازنده اصلی کشورهای واردکننده نفت بودند. آن ها قادر نبودند این افزایش قیمت را تحمل کنند. برای درک اهمیت «امنیت انرژی» لازم نیست خاطرات دهه 1970 را مرور کنیم. بلکه فقط کافی است مجادله اخیراوکراین و تهدیدهای روسیه برای قطع صادرات گاز به اروپا را به خاطر بیاوریم. اروپا که گفتمان روسیه را تهدیدی علیه «امنیت انرژی» خود می دید، در برخی از موارد مجبور شد که عقب نشینی کند. مفهوم «امنیت انرژی» که آن را در دسترس بودن عرضه کافی انرژی با قیمت های مناسب تعریف می کنند، مقوله ای مهم در شکل گیری روابط اقتصادی و سیاسی بین کشورها است. با این حال امنیت انرژی را می توان از دو موضع«امنیت عرضه انرژی» و «امنیت انتقال انرژی» بررسی کرد. منظور از امنیت عرضه انرژی این است که کشورهای صاحب منابع انرژی، نظیر نفت و گاز، این منابع را به صورت ارزان و کافی در اختیار واردکنندگان قرار دهند. اما موضوع دوم امنیت انتقال انرژی است که در آن این موضوع مطرح می شود که نفت یا گاز به آسانی به کشورهای مصرف کننده منتقل شود. از آنجایی که این انتقال از مسیرهای مشخصی صورت می پذیرد، داشتن روابط سیاسی مناسب برای حفظ امنیت انرژی موثر است. از آنجایی که در حال حاضر نفت مهم ترین منبع انرژی دنیا به شمار می آید به بررسی راه های انتقال نفت از کشورهای نفتی به سمت مصرف کنندگان می پردازیم. از آنجایی که روش های متنوعی برای صادرات نفت وجود ندارد، بخش عمده ای(63درصد) از انتقال نفت از سمت تولید کنندگان به سمت مصرف کنندگان از طریق دریا صورت می پذیرد. از این رو انتقال دریایی نفت بسیار اهمیت پیدا می کند. علت اصلی استفاده از این روش برای انتقال نفت، ارزان بودن آن است. اما نکته مهم انتقال نفت، عبور از گذرگاه های مشخص یا همان تنگه های دریایی است. تنگه هایی که قدرت چانه زنی بالایی برای کشورهای واقع شده در مسیر آن ایجاد می کند. به طور کلی علاوه بر تنگه باب المندب 5 تنگه یا کانال مهم در مسیر صادرات دریایی گاز وجود دارد که آن ها را در نمودار زیر به خوبی ملاحظه می کنید: تنگه باب المندب در این میان طی ماه های اخیر جنگ در یمن نام تنگه باب المندب به عنوان یکی از چند گذرگاه عبور انرژی و مبادلات کالایی را دوباره بر سر زبان ها انداخته است . به واقع این تنگه آبی که در قسمت جنوبی دریای سرخ به اقیانوس هند واقع شده است ، آبراهی بسیار استراتژیک است که راه کشتی های کالایی و تجارتی و همچنین مسافرتی «در دوران قدیم» از دریای عمان و خلیج فارس و اقیانوس هند به درون دریای سرخ بوده و پس از گذر از کانال سوئز به سوی دریای مدیترانه ادامه می یابد. این آبراهه بسیار مهم در فاصله۳۶ کیلومتری ناحیه جنوب روستای ذباب در کرانه خلیج عدن واقع شده است، ودر حدود ۸۴ کیلومتر از شهر ساحلی «مخا» فاصله دارد. روزانه 3.3 میلیون بشکه نفت از این تنگه عبور می کند . این تنگه نفت خلیج فارس را به اروپا و آمریکا انتقال می دهد. تنگه باب المندب نقطه اتصال شاخ آفریقا به خاور میانه است و منطقه استراتژیکی برای اتصال دریایه مدیترانه به اقیانوس هند به شمار می آید.این تنگه در اختیار سه کشور، یمن، جیبوتی و اریتره است. بخش عمده صادرات و انتقال از خلیج فارس به سمت کانال سوئز از این مسیر اتفاق می افتد. تنگه باب المندب تنها 18 مایل عرض دارد که یکی از تنگه های کم پهنای دنیا به شمار می رودکه همین امر سبب می شود که کشتی های محدودی بتوانند از این مسیر عبور کنند.بسته شدن این تنگه سبب می شود که تانکرهای انتقال نفت نتوانند از خلیج فارس به سمت کانال سوئز حرکت کنند ، بنابراین به خط لوله SUMED دست پیدا نمی کنند و تانکر های نفتی باید کل آفریقا را دور بزنند که هزینه زیادی را به بار خواهد آورد. تنگه هرمز مهم ترین تنگه ترانزیت نفت در دنیا تنگه هرمز است. تنگه هرمز در هر روز 17میلیون بشکه نفت را از خود عبور می دهد که عمده این انتقال از کشورهای عربستان سعودی، ایران، کویت، عراق و امارات به سمت ژاپن، آمریکا و اروپای غربی است. علت اهمیت این تنگه این موضوع است که 30 درصد کل نفت تجارت شده از طریق دریا از آن عبور می کند. کشورهای درگیر در این تنگه ایران و عمان هستند که قدرت ژئوپلتیک بالایی برای این دو کشور ایجاد می کنند. علاوه بر صادرات نفت خام از طریق این تنگه، قطر نیز هر روز 3.7 تریلیون فوت مکعب (Tcf) گاز طبیعی مایع شده (LNG) را از این تنگه عبور می دهد که حدود 30 درصد کل تجارت گاز طبیعی مایع شده در دنیا است. با این حال تنگه هرمز در نقل و انتقالات نفت بدون رقیب نیست و خط لوله شرق به غرب با طول 745 مایل به دریای سرخ مسیر جایگزین آن محسوب می شود. تنگه مالاکا تنگه مالاکا دومین تنگه مهم نفتی دنیا است که روزانه 15.2 میلیون بشکه نفت خام را از خود عبور می دهد. این تنگه نفت کشورهای حوزه خلیج فارس و آفریقای جنوبی را به تمام مصرف کنندگان آسیایی نظیر ژاپن و چین منتقل می کند. با این حال وجود دزدان دریایی و تصادفات بالا و نشت نفت به دلیل دید کم در هنگام دود گرفتگی چالش های این تنگه است. کانال سوئز سومین تنگه مهم دنیا از اهمیت بسیار کمتری نسبت به دو مورد دیگر برخوردار است. چراکه تنها 4.5 میلیون بشکه نفت را به صورت روزانه در خود جای داده است. این کانال نفت عربستان سعودی را به اروپا و آمریکا منتقل می کند. با این حال این کانال همواره با مشکلات زیادی از قبیل مسدود شدن روبه رو است.برای مثال به گل نشستن دو تانکر بزرگ نفتی سبب بسته شدن این کانال در سال 2007 شد.تنگه ترکیه و کانال پاناما از دیگر تنگه های مهم دنیا هستند که به ترتیب روزانه 2.4 و نیم میلیون بشکه نفت را از خود عبور می دهند.
چهارشنبه ، ۲۲مهر۱۳۹۴
[مشاهده متن کامل خبر]
این صفحه را در گوگل محبوب کنید
[ارسال شده از: روزنامه خراسان]
[تعداد بازديد از اين مطلب: 10]