واضح آرشیو وب فارسی:اندیمشک جوان: سیدرضا صالحی امیری رئیس مرکز اسناد و کتابخانه ملی ایران از ساعات اولیه روز عید قربان که خبر حادثه دلخراش منا و جان باختن مظلومانه عده ای از زائران بیت الله الحرام منتشر شد تا دیروز که مردم کشورمان در استان های مختلف پیکرهای پاک جان باختگان را تشییع کردند و وداع شکوهمندی با قربانیان مظلوم این فاجعه […]سیدرضا صالحی امیری رئیس مرکز اسناد و کتابخانه ملی ایران از ساعات اولیه روز عید قربان که خبر حادثه دلخراش منا و جان باختن مظلومانه عده ای از زائران بیت الله الحرام منتشر شد تا دیروز که مردم کشورمان در استان های مختلف پیکرهای پاک جان باختگان را تشییع کردند و وداع شکوهمندی با قربانیان مظلوم این فاجعه رقم زدند، آنچه بیش از هر دغدغه دیگری ذهنم را مشغول کرده، زمینه های رخ دادن این اتفاق و تبعات گوناگون حقوقی، بین المللی و… آن است. آنچه مسلم است در این حادثه مسئولیت ناپذیری، بی کفایتی و ناتوانی دولت عربستان سعودی در مدیریت بحران کاملاً مشهود و آشکار شد. البته واقعیت بی ثباتی حکومت عربستان از مدتی قبل با روی کار آمدن پادشاه جدید و تغییرات عمده در سیاست ها و اخذ تصمیمات غیر منطقی که ثبات نسبی عربستان را از بین برد قابل پیش بینی بود. در واقع پادشاه جدید حامل نوعی آشفتگی و اغتشاش در سیستم فرسوده پادشاهی عربستان شده است. اگرچه مطالعه و بررسی رفتار حکومت عربستان در نیم قرن اخیر بیانگر وجود نوعی ثبات نسبی در حاکمیت است و روندهای تغییر در رأس پادشاهی عربستان هم بر اساس نظام پادشاهی قابل فهم است، اما نمی توان این حقیقت را کتمان کرد که تحولات سال های اخیر در منطقه خاورمیانه و موج بیداری کشورهای عربی، ناکارآمدی ساختار استبدادی حکومت های پادشاهی را هم در ساختار٬ هم در اهداف و سیاست ها و هم در سطوح مدیریت٬ برنامه ریزی و عملکردها بیش از پیش نمایان ساخت. همزمان با موج بیداری در منطقه خاورمیانه و قیام ملت ها عربستان تلاش بسیاری کرد تا خود را از تبعات این تحولات مصون نگه دارد و جلوی نفوذ موج تغییرخواهی را بگیرد تا آسیبی به ساختار استبدادی حکومت نرسد و برای نیل به این مقصود به سرکوب و تنگ کردن فضای داخلی هم روی آورد. غافل از اینکه همه این سیاست ها حداکثر می تواند فروپاشی ساختار فرسوده حکومت پادشاهی را اندکی به تأخیر بیندازد. عربستان بعد از بهار عربی باید اصلاحات در ساختار حکومت را به سمت مشارکت بیشتر مردم در امر حکمرانی و کاستن از نگرش های قبیله ای و انحصاری قدرت انجام می داد. اما نه تنها این کار را نکرد بلکه با اتخاذ سیاست های غلط و نابخردانه اکنون ثبات نسبی داخلی اش را هم متزلزل می بیند، به طوری که هیچ گاه به اندازه امروز در داخل حکومت با بحران مشروعیت پادشاه مواجه نبوده است. خبرهای رسمی حکایت از اعتراض جدی برخی از شاهزاده های عربستان از پادشاه جدید دارد. این وضعیت باعث شده تا عربستان بتدریج موقعیت محوری و بالا دستی خود را در میان کشورهای منطقه از دست بدهد و ضریب نفوذ سیاسی اش در منطقه و جایگاه استراتژیک آن نزد قدرت های جهانی هم روز به روز کمتر شود. چنین فرایندی محصول ساختار فرسوده پادشاهی است که منجر به عدم فهم دقیق تحولات منطقه ای و بین المللی نزد حکام عربستان شده است. اشتباه بزرگتر عربستان این است که برای جبران وضعیت متزلزل خود با حمله نظامی به یمن و نیز حمایت از گروه های تروریستی می خواهد عمق نفوذ خود را در معادلات منطقه به جایگاه قبلی بازگرداند. غافل از اینکه اتخاذ چنین سیاست غلطی علاوه برآن که به بی ثباتی منطقه خاورمیانه انجامیده و به آن دامن زده است و کشورهایی همچون عراق، بحرین، لبنان، سوریه و یمن را درگیر سیاست های غلط و پیچیده جنگ نظامی کرده٬ قدرت تصمیم گیری درست را هم از عربستان ستانده و نقش عربستان را از یک قدرت تأثیرگذار منطقه ای به بازیگر و مجری خواسته های دیگران تقلیل داده است و آنها را از وظایف معمول خود نیز واداشته است. به بیان دیگر عربستان تمام ظرفیت و انرژی خود را معطوف جنگ با یمن کرده و این مسأله موجب شده تا اداره امور مهمی همچون مراسم حج را با نیروهای غیر حرفه ای انجام دهد. گفته می شود که در عملیات اجرایی حج از نیروهای پیشاهنگی و دانشجویی استفاده شده است که مسلماً برای چنین مراسم گسترده ای آموزش های لازم را ندیده و قدرت تصمیم گیری در مواجهه با مشکلات بزرگ و مدیریت بحران را ندارند. در واقعه اخیر که منجر به کشته شدن هزاران مسلمان بی گناه شد، دولت آل سعود به جای عذرخواهی از ملت ها و تدبیر برای مدیریت وضعیت بحرانی با گردن کشی و توجیه گری و فرافکنی سعی در پوشاندن ناتوانی خود داشت. نگاهی گذرا به تصمیم های اشتباه عربستان در سال های گذشته نشان می دهد که حکام سعودی باید به یک بازمهندسی در سیاستگذاری های خود تن دهند و جلوی تکرار اشتباهات خود را بگیرند. عربستان برای برون رفت از باتلاقی که در آن گرفتار آمده نیازمند یک پوست اندازی جدی برای تغییر ساختار حکومتی و به کارگیری روش های نوین مدیریتی است. نقاط عطف تقابل ایران و عربستان هم بیانگر این واقعیت است که عربستان هیچ گاه نخواسته از تجارب ایران و سیاست های منطقه ای ما استفاده کند و از آن الهام بگیرد. در مسأله کشتار مظلومانه حجاج ایرانی در سال ۱۳۶۶ سیاست های غلط عربستان منجر به قطع رابطه چند ساله ایران و عربستان شد. در مسأله تحریم های غیرعادلانه کشورهای غربی علیه ایران، عربستان با این تصور غلط که خلأ ایران در معادلات اقتصادی فرصت جدیدی برای آن کشور ایجاد می کند، عملاً در فرآیند مذاکرات هسته ای دچار کوررنگی در تشخیص دشمن اصلی شد و در زمینی بازی کرد که دیگران برای او ترسیم کرده بودند. عربستان با عدم آگاهی از اینکه تحولات منطقه ای چگونه رقم خواهد خورد٬ به جای نزدیکی به ایران در کنار اسرائیل قرار گرفت و از بازندگان توافق هسته ای ایران و غرب شد. حتی در مقطعی با تقاضا و التماس از کشورهای اروپایی می خواست که تقابل با ایران را ادامه دهند. غافل از اینکه پول های بادآورده نفتی دیگر نمی تواند به کمک این کشور در معادلات منطقه ای و حل و فصل مشکلات عربستان بیاید. در حمایت از حکومت های استبدادی مصر دوران مبارک و عراق دوران صدام هم، محوریت امت اسلام و نفوذ سیاسی از عربستان سلب شد و این کشور نتوانست از موج بیداری اسلامی به نفع اصلاح وجهه مخدوش خود نزد ملت های مسلمان بهره ببرد. امروز هم از رهگذر واقعه دردناک منا ناتوانی مدیریتی خود را در معرض جهانیان به نمایش گذاشته و با اظهارات متناقض و فرافکنانه چوب حراج به اعتبار خود زده است. غافل از اینکه مسأله حج امسال به یک تصویر فراموش نشدنی نزد افکار عمومی و انسان های آزاده تبدیل شده است که هیچگاه از ذهن آنان پاک نخواهد شد. متأسفانه عربستان از وجدان عمومی هم درک مناسبی ندارد و همین ساختار معیوب و فرسوده موجب شده فضای رسانه ای جدید را هم تشخیص ندهند و گمان کنند با کتمان و سانسور اخبار می توانند ناکارآمدی خود را بپوشانند. تمام دو میلیون نفر زائر حج امسال و تک تک تابوت هایی که حامل پیکرهای پاک مهاجران الی الله است٬ هر کدام به تنهایی یک رسانه اند که سند گویای ناکارآمدی و بی کفایتی دولت عربستان است. پس بهتر آن است که عربستان دست از سیاست های غلط خود بردارد و برای روشن شدن ابعاد فاجعه و مسئولیت پذیری و جبران خسارات این فاجعه هرچه سریعتر نسبت به همکاری با کمیته حقیقت یاب بین المللی گام های اساسی بردارد.
دوشنبه ، ۱۳مهر۱۳۹۴
[مشاهده متن کامل خبر]
این صفحه را در گوگل محبوب کنید
[ارسال شده از: اندیمشک جوان]
[تعداد بازديد از اين مطلب: 43]