واضح آرشیو وب فارسی:جام جم آنلاین:
دکتر مهرانگیز پیوستهگر، استاد روانشناسی در گفتوگو با جامجم: مرز صراحت و تعارف را محترم بشماریم ایرانیها اهل تعارف کردن هستند. این رفتار اجتماعی در برخی مواقع از حدود خود خارج میشود و ممکن است باعث بروز مشکلاتی برای فرد و خانواده و اطرافیان او شود. مرز صراحت و تعارف کجاست؟ چرا در برخی رفتارهای اجتماعی زیاد تعارف میکنیم و در برخی دیگر از رفتارها مثل رانندگی اهل تعارف نیستیم و حق تقدم دیگران را رعایت نمیکنیم. دکتر مهرانگیز پیوستهگر، استاد روانشناسی دانشگاه الزهرا در گفتوگویی با جامجم به این سوالات پاسخ داده است.
چرا ما ایرانی ها در بسیاری از روابط و تعاملات اجتماعی تعارف می کنیم، اما در برخی رفتارهای اجتماعی مثل رانندگی اهل تعارف و تقدم دیگران بر خود نیستیم؟ دلایل آن به گذشته ما برمی گردد. یعنی آنچه در فرهنگ ما رایج بوده؛ مثل غذا خوردن و از در بیرون رفتن... در چنین مواقعی معمولا تعارف می کنیم به این معنا که دیگران را بر خود مقدم می دانیم، ولی در آنچه از غرب آمده و فرهنگ خاص خود را دارد اهل تعارف کردن نیستیم؛ مثل فرهنگ رانندگی و سبقت گرفتن از دیگران. به نظر شما ما بیش از حد معمول اهل تعارف کردن نیستیم و آیا این میزان تعارف کردن در روابط اجتماعی مطلوب است؟ بعضی اوقات تعارف ناشی از رودربایستی است و راحت نمی توانیم حرف دلمان را بزنیم. به همین دلیل بعضا احساس می کنیم طرف مقابل ممکن است حرف دلش را نزند و به همین خاطر عادت کردیم در روابط اجتماعی خود تعارف بکنیم. این رویه البته در کشور ما بیش از کشورهای دیگر مشاهده می شود. ممکن است وقتی به یک انسان غربی برای غذاخوردن بیش از حد تعارف کنیم، او بگوید شما به ما دستور می دهید و تمایل ما را در نظر نمی گیرید. بالاخره فرهنگ های جوامع مختلف متفاوت است. در ایران ما این نوع رفتار را از نشانه های ادب اجتماعی می دانیم و بعضا اگر کسی خیلی اهل تعارف کردن نباشد در برخی محیط های اجتماعی یک انسان غیرمودب شناخته شود. برخی مواقع خلاف میلمان تعارف می کنیم. آیا این نوع رفتار که نیت با عمل فاصله دارد جزو ناهنجاری های اجتماعی نیست؟ باز هم تاکید می کنم این رفتار بخشی از فرهنگ ما محسوب می شود که در بسیاری از شهرهای بزرگ و کوچک، یک رفتار پسندیده است. ما شرقی ها جمع گرا هستیم و دیگران را بر خود در برخی مواقع ترجیح می دهیم. در منزل غذای آماده نداریم، اما به محض این که با دوستی برخورد می کنیم با اصرار زیاد از او می خواهیم در غذای ما شریک باشد. این احتمال را هم می دهیم که او دعوت ما را بپذیرد، اما باز هم به او تعارف می کنیم. حتی با این که از امکانات لازم برخوردار نیستیم حاضریم به هر نحو ممکن تمام سعی خود را برای راضی نگه داشتن مهمان انجام دهیم. پیوسته گر: تعارف در بسیاری از شهرهای بزرگ و کوچک یک رفتار پسندیده تلقی می شود. ما شرقی ها جمع گرا هستیم و دیگران را برخود در برخی مواقع خیلی اوقات موقعیت ایجاب می کند، در روابط اجتماعی خود صراحت داشته باشیم و در عین حال با توجه به فرهنگ پذیرفته شده جامعه اهل تعارف هم باشیم. چگونه می شود مرز صراحت و تعارف را حفظ کرد؟ در جامعه با افرادی روبه رو هستیم که به لحاظ مالی در تنگنا هستند، اما وقتی کسی از آنها پولی درخواست بکند از همه امکانات خود برای تهیه آن پول استفاده می کنند تا نیاز دیگری را برآورده کنند. این البته به عنوان یک فرهنگ اجتماعی پسندیده در جامعه ما شناخته می شود، اما در عین حال برخی مواقع تعارف کردن و نه نگفتن به خواسته دیگران باعث ایجاد مزاحمت برای خود و خانواده می شود و شرایط زندگی را بسیار دشوار می کند؛ مثلا گاهی کاری را به کسی می سپارند که با توجه به توانمندی و استعداد و فرصت هایی که دارد امکان انجام دادن آن وجود ندارد، اما آن فرد صراحت گفتن نه را ندارد و بسیاری را دچار زحمت خواهد کرد. این رویه اگر به صورت عادت افراد درآید به این معناست که چنین رفتاری از مرز سلامت فراتر رفته است. این افراد باید به روان شناس مراجعه و این ناهنجاری رفتاری را درمان کنند. این افراد باید یاد بگیرند که برخی مواقع در رفتارهای اجتماعی باید نه بگویند تا در محیط اجتماعی و افرادی که با آنها تعامل دارند، دچار مشکل نشوند. نه گفتن و نپذیرفتن مسئولیت در برخی مواقع ناشی از بی ادبی نیست بلکه ناشی از درک درست فرصت ها و امکانات است. اشاره کردید که تعارف کردن ناشی از فرهنگی است که از گذشته تا کنون با ما بوده است. در شرایط کنونی که نسل جدید در معرض فرهنگ ها و فناوری های نوین قرار دارد و سبک زندگی نیز تا حدودی دستخوش تغییر و تحول شده، آیا نسل جدید هم مثل گذشتگان خود تعارف می کند یا این فرهنگ کمرنگ شده است؟ شرایط متفاوت شده است. وقتی اوضاع و احوال زمانه عوض می شود، خلق و خوی مردم هم تغییر می کند. تعارف کردن هم مشمول این دگرگونی شده است. اگر مقایسه بکنید فرهنگ شهرهای بزرگ مثل تهران را با شهرهای کوچک یا تفاوتی که میان جامعه شهری با جامعه روستایی و عشایری وجود دارد، می بینید که اهالی شهرهای بزرگ به نسبت شهرهای کوچک یا روستاییان و عشایر در برخورد اجتماعی از صراحت بیشتری برخوردار هستند و در برخی مناسبت ها اهل تعارف کردن نیستند. اگر بخواهیم فرهنگ درست تعارف را به فرزندانمان منتقل کنیم تا مرز صراحت و تعارف را درست بشناسند، از چه شیوه ای تربیتی باید استفاده کنیم؟ انتقال الگوهای تربیتی به کودکان از مسیر رفتار پسندیده ای که پدر و مادر در پیش می گیرند، ممکن است. بنابراین یادگیری فقط در سایه ارائه الگوی مناسب والدین صورت می گیرد. فتاح غلامی دین و زندگی
 
شنبه 11 مهر 1394 ساعت 01:15
این صفحه را در گوگل محبوب کنید
[ارسال شده از: جام جم آنلاین]
[تعداد بازديد از اين مطلب: 33]