واضح آرشیو وب فارسی:کاشان حامی: درخت سایه گستر و همیشه سبز سرو در طراحی باغ نقش کالبدی داشته و کاشت معدود درختان خزان دار چنار موجود در باغ، فقط به منظور افزایش کیفیت بصری صورت گرفته است. به نظر می رسد که کاربرد درخت سرو در ادبیات فارسی به عنوان نماد زیبایی انسان در این انتخاب بی تاثیر نبوده است.به گزارش پایگاه خبری تحلیلی کاشان حامی ، باغ فین کاشان، نام یک باغ ایرانی است که حمام فین نیز در آن قرار دارد. مکان نامبرده جایی است که ناصرالدین شاه، در سال ۱۸۵۲ میلادی صدراعظم خود امیرکبیر را در آن به قتل رساند. سابقه و قدمت باغ فین احتمالا به دوره صفویه بازمی گردد. وسعت باغ بالغ بر ۲۳ هزار مترمربع و شامل یک حیاط مرکزی است که به وسیله دیوار، بارو و برج های استوانه شکل محصور شده است. در مقایسه با بسیاری از باغ های ایرانی مشابه، باغ فین با آب قابل توجهی مشروب می شود. باغ فین و مجموعه بناهای آن در کاشان، باغ فین واقع شده و این اثر در تاریخ ۱۵ آذر ۱۳۱۴ با شمارهٔ ثبت ۲۳۸ به عنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسیده است. کار ثبت جهانی این اثر که از سال ۲۰۰۷ میلادی آغاز شده بود، چندین سال به طول انجامید و سرانجام در زمستان ۱۳۸۹، مرحله اول ثبت این اثر در فهرست میراث جهانی یونسکو به انجام رسید. برخی منابع تاریخی قدمت این باغ را به دوران سلطنت آل بویه می رسانند. به استناد این منابع، زلزله مهیب سال ۱۵۷۳ میلادی باعث تخریب کلی باغ شد. بقایای باغی در چند صد متری باغ فین(باغ نو) موجود است که به باغ کهنه معروف است. باغ کهنه در دوره ایلخانان مغول بیشترین گسترش را یافته بوده است. به هرحال ساختمان باغ فین فعلی به دوران شاه عباس اول نسبت داده شده و میراث فرهنگی ایران طراح باغ را غیاث الدین جمشید کاشانی می داند. با این وجود منابع دانشگاهی طراح باغ را شیخ بهایی معرفی می کنند. کار ساخت و توسعه عمرانی باغ در دوره شاه صفی و شاه عباس دوم نیز ادامه یافت و به اوج رسید. بناهای سردر ورودی، کوشک صفوی و یکی از حمام ها محصول این دوره بوده اند. همچنین شاه سلیمان صفوی صفه ای پیرامون چشمه فین بنا نمود که احتمالا موجب تغییر نام چشمه فین به چشمه سلیمانیه بوده است. از اواخر دوره صفویه تا دوره زندیه و همزمان با حمله افغان و لشکرکشی های نادر شاه، توجهی به باغ نشده است. در دوره کریمخان زند و همزمان با وقوع چند زلزله پیاپی، باغ و ابنیه موجود در آن مورد مرمت قرار گرفت و بنای خلوت کریمخانی به آن افزوده گشت. در دوره سلطنت فتحعلی شاه قاجار، بخش هایی زیادی به ابنیه باغ افزوده شد. تقریبا مابقی ابنیه موجود در باغ، همگی محصول این دوران است. ولی با مرگ فتحعلی شاه، کار رسیدگی به باغ و درختان آن رها شد و حتی بخش هایی از باغ از میان رفت. با ثبت ملی این اثر در هفتاد سال پیش، رسیدگی و توجه به آن اهمیت بیشتری یافت. در دوره پهلوی، بنای موزه ملی کاشان بر خرابه های خلوت نظام الدوله و همچنین بنایی در حدفاصل کتابخانه و حمام ها ساخته شد و سایر ابنیه نیز مورد مرمت قرار گرفت. سوء مدیریت و بی توجهی در چند سال اخیر، موجب خسارات جبران ناپذیری به باغ شده است. در سال ۱۹۳۵ و همزمان با ثبت ملی این اثر، ابتدا استخر مرکزی باغ مورد مرمت قرار گرفت. در سال ۱۳۳۶ بنای موسوم به خلوت نظام الدوله که به طور کامل تخریب شده بود، مجددا بنا شد و به موزه ملی اختصاص یافت. مرمت سایر عناصر معماری ازجمله کوشک ها در سال ۱۹۷۹ آغاز شد. در سال ۱۳۸۷ ادامه ساماندهی کف فرش، تهیه پرونده طرح آسیب شناسی و درمان پوشش سبز گیاهی باغ فین، ساماندهی مجاری آب خروجی حوض ها و جوی های داخل باغ، مرمت در چوبی گره چینی شده عمارت سر در، آواربرداری و بام سازی کوشک صفوی و ساماندهی راه آب های آن به انضمام آواربرداری و بام سازی ضلغ غربی و همچنین نصب دوربین های مداربسته باغ انجام شد. به دنبال تشکیل پرونده ثبت جهانی این اثر، در سال ۱۳۸۹ یونسکو دستور اعمال تغییراتی در سنگ فرش و پیاده روهای باغ صادر نمود که این تغییرات انجام شده است. معماری باغ وجود عناصر آب و درخت که عناصری پویا هستند در کنار ابنیه که عناصر ثابت معماری هستند، هویتی زنده به این اثر فرهنگی و تاریخی بخشیده است. باغ فین یکی از مهمترین نمونه باغ های ایرانی است که همچنان زنده و پابرجاست. همچنین این باغ به خوبی روش ایجاد منظر فرهنگی را معرفی می کند. عنصر آب : در طراحی باغ فین، آب اساسی ترین عنصر بوده است. آب در باغ فین به صورت های راکد(در استخر مقابل کوشک و حوض خانه صفوی)، روان (در جوی ها)، فورانی (فواره ها) و جوششی (ظهور آب از حفره های منظم کف حوض در حوض جوش و حوضخانه صفوی و شترگلوی فتحعلی شاه) حضور دارد. هریک از اشکال گوناگون آب در این باغ، مفهومی خاص را تداعی می کند. آب فراوان و جریان آن در جوی هایی با کاشی فیروزه ای، در محیطی که آب واقعا کمیاب است و درختانی با سایه گسترده در تضادی بزرگ با کویر خشک و طبیعتی نامهربان است که در پشت دیوارهای باغ گسترده است. آب جاری در جوی ها، استخرها و حوض های باغ از چشمه سلیمانیه تامین می شود. آب این چشمه ابتدا در استخری در پشت باغ جمع می شود. اختلاف ارتفاع این استخر نسبت به سطح جوی ها، ایجاد فواره هایی را امکان پذیر کرده است که به روش ثقلی آب را به بالا پرتاب می کنند. آب حوض اصلی از دوازده چشمه داخل آن می جوشد که به آن حوض جوش گفته می شود. از آن به بعد، آب در جوی هایی با کاشی های فیروزه ای جریان می یابد. رنگی که با رنگ خاکی صحراهای اطراف در تضاد است. عنصر درخت : مهمترین گیاهان باغ فین، شامل ۵۷۹ اصله درخت سرو و ۱۱ اصله درخت چنار است. با توجه به قدمت این درختان، به نظر می رسد که درخت سایه گستر و همیشه سبز سرو در طراحی باغ نقش کالبدی داشته و کاشت معدود درختان خزان دار چنار موجود در باغ، فقط به منظور افزایش کیفیت بصری صورت گرفته است. به نظر می رسد که کاربرد درخت سرو در ادبیات فارسی به عنوان نماد زیبایی انسان در این انتخاب بی تاثیر نبوده است. اغلب درختان باغ، بین ۱۰۰ تا ۴۷۰ سال سن دارند. طی پانزده سال گذشته و بخصوص بعد از سال ۱۳۸۶، مجموعه ای از عوامل موجب بروز فاجعه خشکی و بیماری درختان شد. عواملی همچون مهار فیزیکی غیراصولی، دخالت غیر کارشناسانه، سرمازدگی شدید، عبور سیم و کابل برق و لوله گذاری های تاسیساتی، ایجاد پیاده روهای آهکی و سیمانی و محصور کردن درختان با آن، آبیاری نادرست و غیراصولی، آفت شپشک، نادیده گرفتن دستور غذایی درختان، مشکلات مدیریتی و نادیده گرفتن نظرات کارشناسان موجب گردید تا حداقل ۱۱۲ درخت تاریخی به طور کامل خشک شده و تعداد زیادی هم بین ۳۰ تا ۵۰ درصد آسیب ببینند. مسئولین میراث فرهنگی پایان یافتن «عمر مفید» درختان را دلیل خشک شدن آن ها می دانند. عنصر ابنیه : در طراحی اولیه باغ، حفظ تقارن اهمیت ویژه ای داشته است. به تدریج و با دخالت شاهان، از این تقارن کاسته شده است. این خروج از تقارن هم در محورهای تردد در باغ و هم در ابنیه اضافه شده پس از دوره صفویه به چشم می خورد. در مرکز باغ، کوشک صفوی قرار دارد. حمام کوچک و عمارت سردر سایر ابنیه دوره صفوی را تشکیل می دهند. کوشک قاجاری با نقاشی های زیبای سقفی و دیواری نیز در انتهای باغ و خارج از محور تقارن باغ واقع است. حمام سلطنتی، موزه ملی، خلوت کریمخانی و اتاق شاه نشین ابنیه ای هستند که پس از دوران صفویه به ابنیه باغ افزوده شده اند .
جمعه ، ۱۰مهر۱۳۹۴
[مشاهده متن کامل خبر]
این صفحه را در گوگل محبوب کنید
[ارسال شده از: کاشان حامی]
[تعداد بازديد از اين مطلب: 17]