محبوبترینها
قیمت انواع دستگاه تصفیه آب خانگی در ایران
نمایش جنگ دینامیت شو در تهران [از بیوگرافی میلاد صالح پور تا خرید بلیط]
9 روش جرم گیری ماشین لباسشویی سامسونگ برای از بین بردن بوی بد
ساندویچ پانل: بهترین گزینه برای ساخت و ساز سریع
خرید بیمه، استعلام و مقایسه انواع بیمه درمان ✅?
پروازهای مشهد به دبی چه زمانی ارزان می‌شوند؟
تجربه غذاهای فرانسوی در قلب پاریس بهترین رستوران‌ها و کافه‌ها
دلایل زنگ زدن فلزات و روش های جلوگیری از آن
خرید بلیط چارتر هواپیمایی ماهان _ ماهان گشت
سیگنال در ترید چیست؟ بررسی انواع سیگنال در ترید
بهترین هدیه تولد برای متولدین زمستان: هدیه‌های کاربردی برای روزهای سرد
صفحه اول
آرشیو مطالب
ورود/عضویت
هواشناسی
قیمت طلا سکه و ارز
قیمت خودرو
مطالب در سایت شما
تبادل لینک
ارتباط با ما
مطالب سایت سرگرمی سبک زندگی سینما و تلویزیون فرهنگ و هنر پزشکی و سلامت اجتماع و خانواده تصویری دین و اندیشه ورزش اقتصادی سیاسی حوادث علم و فناوری سایتهای دانلود گوناگون
مطالب سایت سرگرمی سبک زندگی سینما و تلویزیون فرهنگ و هنر پزشکی و سلامت اجتماع و خانواده تصویری دین و اندیشه ورزش اقتصادی سیاسی حوادث علم و فناوری سایتهای دانلود گوناگون
آمار وبسایت
تعداد کل بازدیدها :
1830730575
مشاغل و صنایع فراموش شده در سقز{قسمت دوم}/ عمر فاروقی
واضح آرشیو وب فارسی:کرد پرس: کردپرس- اینجانب اگرچه متولد بهمن ماه یکهزار و سیصد و بیست و پنج شمسی هستم لاکن از دوران کودکی که در بازار سنی و قدیمی سقز می گشتم صنایع و کارهای دستی و مشاغلی را دیده ام که اکنون اثری از آنها نیست و بعضی هم در حد یک بای دایر هستند که در این مقال در حد حافظ خود از آنها یاد خواهم کرد.کردپرس - سرویس فرهنگ و هنر؛ در قسمت اول مهم ترین مشاغل و صنایع را ذکر کردم لاکن چند مورد نیز فراموش شده بود که به نحوی تضییع حق و یاد زحمتکشان و اساتیدی است که سالها شرافتمندانه و با قناعت و سخاوت و شجاعت زیستند و خانواده خود را اداره کردند و نسل امروز جوان از زن و مزد را تحویل جامعه دادند. 1- ده منه سازی- ده منه که یک اسم کُردی است به معنی رمیدن در دهان است و آن چوب سیگارهای بود که جنس سفالی و چوب که در سقز بسیار زیبا و رنگارنگ تهیه می شد و سالها جزء صنایع و سوقاتی سقز بود زیرا این ده منه ها در واقع گیرنده نیکوتین و زهر سیگار بودند چون سیگار آن زمان با توتون محلی و کاغذ سیگار به نوع دست پیچ تهیه می شد لذا هر نفری که سیگار می کشید لاجرم بیک چوب سیگار نیاز داشت. چون سیگار سفالی به قطر و طول یک سیگار یا کمی بیشتر ساخته می شد و فروسیگاری می توانست آن را در قوطی سیگار جا بدهد که شکسته نشود. برای تهیه این مکنده سفالی خاک رُس را با موی بُز آمیخته و نوعی گل با زحمت از آن تهیه می کردند گاهی برای مالیدن خاک و تهیه ی گِل چند نفر جوان روی گِل رقص چوبی می کردند ت خوب آماده شود بعد هم استاد می نشست و انواع چوب سیگار گِلی را می ساخت و پس از رنگ کردن و یا به همان سادگی در کوره آتش حرارت می داد و پس از پخته شدن در (کڵ) و سرد شدن برای فروش به بازار می فرستادند. کڵ تلی از آتش بود که با چوب و تپاله و فضولات حیوانی شعله ور می شد و سفال را در لای آنها می چیدند و آتش می زدند. مهابادی ها بهترین مشتری دمنه سقز بودند و بطور انبوه از اینجا به مهاباد و ارومیه صادر می شد و ارمغان سقز بود. نوع دیگر دمنه را خراطها می ساختند از چوب انار و توت و گردو، یعنی از ترکیه چای این چوبها که پس از خشک شدن و آماده کاری سوراخ می کردند با مته و یا آهن داغ فرو کردن چوب را سوراخ و سپس هر دوی جای دم و بازدم را آماده و سمباده می زدند و با نوعی رنگ شفاف قهوه ای و گردوئی رنگ زده و بر دهانه آن فلزی زرد حلقه وار از برنج نصب می کردند تا ته سیگار چوب را نسوزاند. این نوع چوب سیگار در اندازه کوتاه و بلند تهیه می شد گاهی مردان عشایر و بازاریان را نوع بلند آن را بر شال کمرشان نصب می کردند و هنگام سیگار کشیدن استفاده می کردند. شادروان ملامصطفی بارزانی بطوری که در کتب نوشته هنگام نقشه کشیدن و غرق شدن در فکر چوب سیگار می ساختند و عکس وی در غار محل کارش موجود است که وارد چوب سیگار می تراشد، بسیار مناسب است برای مبارزه با نیکوتین و زهر سیگار این صنعت دوباره احیاء شود و سرمایه هم لازم ندارد. 2- دیمه ن شوره - دیمن در کردی یعنی صورت و آنچه از انسان دیده می شو و برای شستن صورت در سقز نوعی صابون مخصوص حمام می ساختند بنام دیمه شووره – که در مهاباد آن را ڕیشۆڵ .. می نامیدند و مهابادی ها بهترین خریدار دیمه شوره یا ریشول سقز بودند. این فرآورده از قلع و روی و پیه حیوان اهلی تهیه می شد و در سقز چند خانم قدیمی مشهور سازنده ی آن بودند و شکل این نوع شوینده ی پوست صورت گرد و کوچک بود و در گرمابه ها بیشتر خانمها آن را به پوست صورت و دست و گردن خود می زدند و بطور مطلوبی پوست را شفاف و تمیز می کرد و علاوه بر سقز به شهرهای سنندج و مهاباد و ارومیه صادر می شد و خواهان فراوانی داشت و از ضروریات گرمابه ها بود هیچ نوع زیان و ضرری نداشت. این اساتید علاوه بر آن صابون حمام هم می ساختند لاکن صابون مراغه هنوز خم نوع مطلوب است. 3- خراطی- شهر سقز مرکز صنایع تهیه انواع عصا و چوگان و پیپ و قلمدان چوبی و نیام خنجر و شمشیر از چوب نازک بود که مرحومین استاد مولائی و استاد ناجدی در بازار بالا تمام عمر خود را در این راه صرف کردند. خدا ایشان رحمت کند بنده روزی جلو کارگاه آنها بودیم که دکانی بود مملو از انواع کنده و شاخه های چوب خشک و تنه ی درخت که هر دو نفر بطور نشست و چهار زانو با آلتهای برنده فلزی و تیز و سمباده و رنگ و روغن انواع عصا و پیپ را می ساختند و دیدم که مشتری آمد عصائی را به وی فروختند که نوعی آلت حرب و رزم بود چون دسته عصا را می کشیدی تیغی تیز و کشنده درون عصا جاسازی شده بود و این بهترین سلاح مخفی آن روزگار بود در سفر امیر عباس هویدا نخست وزیر وقت ایران به سقز یکی از این عصاها به وی هدیه شد و ایشان با پرداخت صدهزار تومان اعتبار دستور احداث کارگاه صنایع چوبی در سقز را صادر کردند که با استادی برادران مولائی و ناجدی، کارآموزان به کار مشغول شوند لاکن بر بنده معلوم نیست عاقبت کار به کجا کشید لاکن بیاد دارم در جراید و مطبوعات آن زمان منعکس شده بود. 4- طب محلی- در سقز چند نفر جراح و دکتر گیاهی بودند که می گفتند فن خود را از یهودیهای سقز بخصوص حکیم میکائیلی و حکیم اسماعیل آموخته اند. این دو نفر که اصلاً سقزی بودند و با همکیشان خود صدها سال در شهر و روستاهای سقز بطور برادری و برابری زندگی می کردند سرآمد پزشکان عصر خود بودند و فرزندان آنها نیز اکنون دکتر هستند که یکی از آنان به نام دکتر یوسف پرهامی سالهای بعد برای خدمت به سقز برگشته بود. یهودیهای سقز لباس کُردی می پوشیدند و با زبان ما صحبت می کردند و به عطاری و بقالی و تجارت مشغول بودند لاکن کنیسه و گرمابه و محله مخصوص خود را داشتند که به محل موسائیها مشهور بود و عالی ترین ساختمان های سه و دو طبقه آجری در این محله موسائی ها بود و مسلمانان منازل محقری در مقابل آنان داشتند. به هر حال در جریان تشکیل رژیم صهیونیستی این قوم پس از هزاران سال از یار و دیار خود بطور جبری هجرت کردند و املاک و منازل آنان با ثمن بخت از سوی چند نفر مسلمان سقزی خریداری شد و عمارتهای سه طبقه و دکاکین و چهار سوق با بهای چهار و پنج هزار تومان فروخته شد و رفتند.... در سقز مرحومین حاج کریم قیلسونی (خاتونی) و خلیفه صابر نیلوفری و جراحی و کاک احمد ملقرنی و بانو نصرت خانم حجازی و حاج محمدرحیم کهریزه از جراحان نامی بودند و خودم در سال 1337 شاهد بودم مریضی پا شکسته را از اهواز در خوزستان به نزد مرحوم حاج محمدکریم خاتونی آوردند و ایشان در همان جلو دکان خودش او را خوابانید و همراهانش سفت شان و بازوی او را گرفتند و حاجی محل شکستگی ساعد پا را که سوراخ شده بود با انگشتان خود مالیده و فشار داد چند کرم سفید از دهانه زخم بیرون آمده و بیمار ناله اش به آسمان می رسید لاکن وی با بی رحمی تمام کارش را می کرد و دیدم استخوانها را بهم وصل و سپس با کرباس که رویش زرده تخم مرغ محلی و روغن یاس مالیده و چرب کرد محل زخم را بست و دستور داد بیمار را رها کردند و او همانجا بخواب رفت...؛ همراهانش بر پا و دست حاجی کریم بوسه زدند و گفتند پانزده روز است نخوابیده و خلاصه پس از یک هفته با پای خودش به اهواز برگشت. جدا از اینها مرحوم سیدعبدالله فخری و حضرت حاج شیخ عبدالقادر حسینی بیماران را با انواع گیاهان معالجه می کردند حتی حضرت حاج شیخ در تکیه خودش واقع در دوزه غه ره، بیماران روانی را علاج می کرد. 5- خان داری- خان جای هتل و مسافرخانه امروز بود که در سقز چند نفر منازل خود را به این کار اختصاص داده بودند و در اطاقهای خود چند تشک و لحاف و متکای تمیز را پهن کرده و شبانه مسافرین و افراد بی مسکن با پرداخت وجه ناپیزی هر یک در بستری می خوابیدند و اگر اسب یا چهارپائی داشتند آن را نیز به محمدخان می سپردند تا در طویله خان تعلیف و استراحت کند. خانهای مشهور سقز عبارتند بودند از خان ملاحسن در محله کاظم خان و آمنه عرب در نزدیکی آسیاب عرفانی و خا شرافت در محل کاراژ و خان بازار که محل اطراق مسافرین بود. 6- مرکز تفریحی- در سقز مرحوم سیداحمد نجفی اهل سنندج اولین کسی بود که در باغ مرحوم اطمینان بستنی فروشی دایر کرده بود و بهترین نوع بستنی را در محل باغ به مشتریهای پیر و جوان خود می فروخت و مردم زیر درختان سر به فلک کشیده استراحت می کردند پس از او شخصی به نام سوا علی از سنندج آمد و در دهانه بازار شهر و محل مغازه کنونی مرحوم حسینی بنایی کافه بستنی فروشی دایر کرد پس از او مرحوم استاد محسن فاتحی در نزدیکی میدان عقاب بستنی و شیرینی سرا دایر نمود و اکنون استاد حسین فاتحی در کافه قنادی کار او را ادامه می دهد. این بود قسمت آخر مقاله بنده. ---------------------- عمر فاروقی
پنجشنبه ، ۹مهر۱۳۹۴
[مشاهده متن کامل خبر]
این صفحه را در گوگل محبوب کنید
[ارسال شده از: کرد پرس]
[مشاهده در: www.kurdpress.com]
[تعداد بازديد از اين مطلب: 34]
-
گوناگون
پربازدیدترینها