واضح آرشیو وب فارسی:ایرنا: یک پژوهشگر: ادبیات دفاع مقدس به خوبی نقد نشده است تهران - ایرنا - نویسنده و پژوهشگر حوزه ادبیات دفاع مقدس با بیان اینکه خصوصیات ویژه جنگ تحمیلی یعنی طولانی بودن، درگیر کردن همه اقشار، گستردگی و جنگ شهرها گفت: درحالی که این مختصات ظرفیتی برای نویسندگان به شمار می آید، اما ادبیات آن به خوبی نقد نشده است .
به گزارش خبرنگار گروه فرهنگی ایرنا ، بلقیس سلیمانی روز دوشنبه در نشست آشنایی با ظرفیت های مطالعاتی دفاع مقدس در فرهنگستان زبان و ادب فارسی اولین خصوصیت جنگ تحمیلی را طولانی بودن آن دانست.وی گفت : به تعبیر بعضی ها این طولانی ترین جنگ قرن بود و جنگ طولانی بازه های زمانی متفاوتی از جمله دوران تهییج، فرسودگی و رکود دارد. افرادی هم که در آن شرکت می کنند در موقعیت های مختلفی هستند. وضعیت در پایان جنگ با ابتدای آن بسیار متفاوت بود و بسیاری از رزمنده ها حتی در پایان جنگ صحبت از کمبود نیرو می کردند.وی خاطرنشان کرد: همین سیر در ادبیات نیز دیده می شود، در سال هایی که جنگ هست ادبیات ما تهییجی است و رسالت خود را تهییج مردم می داند اما این مسیر ادامه نمی یابد و طبیعی هم هست.نویسنده رمان بازی آخر بانو ادامه داد: در ادامه ادبیات دفاع مقدس به ادبیات تبیینی میل می یابد و کسانی می خواهند بفهمند چه اتفاقی افتاده است، قهرمانی که در دوره جنگ قهرمان منزه و آرمانی هست در دوره های بعد تغییر می کند. همین قهرمان از دید نویسنده امروز و نویسنده دهه 1360 نیز کاملا متفاوت است.سلیمانی یادآور شد: جنگ همواره ادبیات حماسی تولید نمی کند، ادبیات خشونت بار و عفن هم تولید می کند و این موضوع که ما دفاع کننده بودیم نمی تواند خشوت آن را از بین ببرد. از طرف دیگر می تواند طولانی شدن جنگ پیامدهایی دارد از جمله اینکه می تواند حوزه پژوهش و داستانی را همزمان غنی کند. حتی خاطراتی که در زمان جنگ ثبت می شود یا بعد از آن بازهم فرق دارد. به همین دلیل کتابی مثل دا (نوشته سید زهرا حسینی) 20 سال بعد از جنگ نوشته و منتشر می شود زیرا به اعتقاد من کتابی کاملا ناتورالیسیتی است و جنبه های سیاه و تلخ جنگ را روایت می کند ، جای آن در دهه 1360 و همزمان با جنگ نیست و اصولا روحیه ها را ناکارآمد می کند.**بسیج اولیه با دوران پاین جنگ متفاوت است وی در ادامه گفت : خصوصیت بعدی جنگ این است که همه اقشار را درگیر می کند، یک جنگ کلاسیک نیست که نیروهای نظامی با هم در آن بجنگند. جنگ تحمیلی زمانی آغاز می شود که ارتش تقریبا به دلایلی آمادگی و توان دفاع ندارد و به همین دلیل ارتش های مردمی شکل می کیرد که به نام بسیج توصیف می شود. اما بسیج اولیه با بسیج دوران پایان جنگ متفاوت است. بسیح اولیه فارغ از جبهه گیری های سیاسی است و همه آدم ها در جنگ شرکت می کنند؛ اما بعدها جنگ میهنی به جنگ عقیدتی تبدیل می شود و شکل بسیج هم تغییر می کند. این خصوصیت هم عرصه های فراوانی را برای پژوهش به روی همه می گشاید.سلیمانی افزود: ورود اقشار مختلف در جنگ باعث می شود ادبیات جنگ ادبیات منحصر به فردی متشکل از گویش های مخالف و آدم هایی با فرهنگ های متنوع و گوناگون باشد. اما تاکنون این وجهه جنگ در ادبیات دفاع مقدس کمتر درنظر گرفته شده است و شخصیت ها بیشتر از اینکه فرد باشند تیپ هستند. مانند مادر صبور، ایثارگر، پشتیبان جنگ یا بسیجی اهل عرفان، ساده دل و رمز و رازدار و ...در دوره تهییجی این روند پررنگ تر است و بعد از جنگ گفتمان تکثرگرا شکل می گیرد و تیپ های جنگی به فرد تبدیل می شوند و تا حدی ماندگار هستند.**گستردگی جنگ ایران و عراق از نظر وی ، خصوصیت دیگر گستردگی جنگ ایران و عراق است. ایران جبهه طولانی با عراق از سردشت در غرب کشور گرفته تا جزایر مینو و گلوگاه اروند داشت و حتی جنگ به شهرها نیز کشیده شد. نویسنده می تواند مناطقی از کردستان یا جنوب ایران را حوزه داستانی خود قرار دهد که همه اینها ظرفیتی برای نویسنده به شمار می آید.نویسنده رمان سگ سالی تاکید کرد: جنگ شهرها از دیگر خصوصیات جنگ تحمیلی بود که فرصت خوبی برای نویسنده ها ایجاد می کند. نویسنده هایی در دوران جنگ وارد عرصه نویسندگی شدند و آثار خامی تولید کردند بعضی از آنها از گردونه حذف شدند اینها عموما افرادی بودند که دیده های خود را مکتوب کردند. در همین حال نویسندگان حرفه ای هم در پشت جبهه بودند که تبعات جنگ در شهرها را بررسی کردند مانند امیر حسن چهلتن. این پژوهشگر حوزه ادبیات دفاع مقدس یادآور شد: نسل جدیدی از نویسنده ها وارد این حوزه شده اند که تبعات جنگ را بر کودکی خود در کتاب هایشان بررسی می کنند مانند رمان دیوار نوشته علیرضا غلامی که امسال منتشر شد.**خلاهای ادبیات دفاع مقدسسلیمانی در پایان سخنرانی خود گفت: آنچه باید روی آن کار کنیم این است که چرا آثار جنگی کامل خوانده نمی شوند غیر از خاطرات؟ در ضمن همین خاطرات هم آیا به شکل مکانیکی و سفارشی خوانده می شود یا مفید؟ چرا شعر به نوعی از ادبیات داستانی جلو افتاده است؟ باید بدانیم که شعر در ایران زمینه تاریخی کسترده ای دارد و اصلا شعر نگاه متفاوتی دارد. نباید فراموش کرد که ادبیات داستانی ژانری برگرفته از غرب است و وقتی این نوع ادبی وارد شد باید الزامات آن هم وارد شود تا اثر خلاقه ای پدید آید.وی ادامه داد: رمان و داستان برای طبقه متوسط در جامعه صنعتی شهری تولید می شود و به این معنا باید جامعه و جهان آن جامعه ای باز باشد که در آن هر آدمی نگاه خود را دارد و نگاه کلیشه ای اصلا کاربرد ندارد. اما ادبیات جنگ نتوانسته لوازم این گونه ادبی را درک کند. بعضی نویسنده های ادبیات جنگ از سر درد نوشتند اما این موضوع مانع از آن شد که الزامات آن را درک کنند و به همین دلیل هنوز رمان خوب در ادبیات جنگ نداریم.سلیمانی افزود: از طرف دیگر نظام هم جنگ و فرماندهان مشهور آن را مصادره کرد؛ چون از آنها استفاده می کرد، پشت آنها پنهان شده بود و بودجه کلانی را به مراکز مختلف برای تولید این آثار اختصاص داد. مراکزی که کتاب سفارش می داند اگر سفارش دهنده ای نبود و نویسنده ای مستقل می خواست بنویسد توی لیست می رفت و این بد است.من معتقدم اصلا واقعیت نداریم، واقعیت از دیدگاه های مختلف ساخته می شود باید پذیرفت که واقعیت جنگ از دید آقای (آیت الله) هاشمی رفسنجانی با واقعیت جنگ از دید آقای محسن رضایی فرق دارد؛ اما دوستان ما این را نپذیرفتند که هر کس می تواند از دید خود به جنگ نگاه کند و با خلط مبحث می گویند. اگر ادبیاتی در مورد دفاع مقدس نوشته شده باشد خودش هم مقدس است و به همین دلیل نقد ادبیات دفاع مقدس به شدت ضعیف شد چون فکر کردند نباید ادبیات دفاع مقدس را نقد کنند.وی این توضیح را نیز داد که که در زمینه ادبیات دفاع مقدس کاری نکرده و آخرین آنها در دهه سال 1380 با عنوان تفنگ و ترازو بوده است .فراهنگ**9157**1601**
06/07/1394
این صفحه را در گوگل محبوب کنید
[ارسال شده از: ایرنا]
[تعداد بازديد از اين مطلب: 18]