واضح آرشیو وب فارسی:خلیج فارس: مدیر مؤسسه انسان شناسی و فرهنگ مهرماه، زمانی برای آغازی نو است. تقویم ها با منطق چرخه ای که در خود دارند، یک امید هرچند کوچک را حمل می کنند؛ اینکه بتوان دست به بهبود موقعیت ها و زمینه هایی زد تا زندگی بهتری برای شمار بزرگ تری از مردم فراهم آید. اول مهر، یکی از این نقاط چرخه ای در تاریخ ماست که یک جامعه مبتنی بر کشاورزی و زایندگی را همیشه به آینده و آغازی دوباره امیدوار می کند. وضعیت امروز در آموزش وپرورش و دانشگاه های ما، وضعیتی به دور از موقعیت های آرمانی است و این را هم کنشگران درون آنها می دانند و هم کسانی که این موقعیت ها برای تربیت ایشان ساخته شده است؛ یعنی دانش آموزان و دانشجویان. ابتدا لازم است به عنوان چارچوب بحث، به خطرات بزرگی که این نهادها را تهدید می کنند اشاره کنم. کالایی شدن و سلطه اقتصاد مصرف گرا می تواند همه دستاوردهای مردم سالارانه بیش از صد سال کوشندگان آموزش در کشور را بر باد دهد. در کنار این خطر، نخبه گرایی و این تمایل بیمارگونه و کاذب به «برترین»، «بهترین» و «سرآمد»بودن و درنتیجه تلاش برای تمرکز بر «استعداد های درخشان» به جای بالابردن سطح عمومی نظام آموزشی نیز به عنوان تهدید وجود دارد. سومین موضوع، خطرات یک راه حل غلط و وابسته به دو مورد پیشین، یعنی کمی گرایی و تفکر مهندسی است؛ اینکه تصور کنیم هر قدر تعداد دانش آموزان، دانشجویان و استادان و دانشگاه ها بیشتر شود و این نهادها بزرگ تر و سرشارتر از رشته های گسترده و مقالات علمی و نشریات و... شوند، ما از نظر علمی در وضعیت بهتری قرار می گیریم. نتیجه این خطرات به وجودآمدن یا تداوم نقاط سیاهی است، مانند غول کنکور و فساد ناشی از آن، بیماری همه گیر کلاس های تقویتی و کتاب های کمک آموزشی و تدریس خصوصی و رقابت ها و مسابقات بی پایان، تقلب های علمی در همه سطوح و وضعیت اسف بار جذب و ارتقا و پایین آمدن اعتبار مدارک و عناوین دانشگاهی در سطح جامعه. اما آیا می توان چشم اندازهای مثبتی را دراین میان مطرح کرد؟ بله، پاسخ به این پرسش، مثبت است. حتی در بدترین شرایط اگر قدم اول، یعنی شناخت مشکلات و آسیب شناسی درست انجام شود، درمان و ازمیان بردن مشکلات نیز ممکن است؛ ازاین رو به گمان ما اقداماتی هست که می توان به مثابه چارچوب های اصلی خروج از بحران آموزشی یا کمک در این زمینه انجام داد. در زمینه آموزش وپرورش، مهم ترین اقدام، تخصیص بودجه کافی برای بهبود وضعیت مدارس عمومی (دولتی و مردمی) است تا به بهبود وضعیت آموزگاران و رساندن معیشت آنها به موقعیتی که بتوانند به کار خویش واقعا دل دهند و امکان تداوم مناسب آن را داشته باشند، منجر شود. بهبود وضعیت فیزیکی و کالبدی مدارس، تمرکززدایی از آنها با دنبال کردن یک سیاست محله محور و دادن اختیارات بیشتر به شهرداری های محلی برای مدیریت مدارس و استفاده بیشتر از بودجه های عمومی به جای فشارآوردن به والدین، ضرورتی مطلق دارد. مدارس دولتی ما باید به سوی الگوی دولت، رفاهی پیش روند و برای کشوری همچون ایران با درآمدهای بالای عمومی این به هیچ عنوان چشم اندازی غیرقابل تصور نیست. گسترش نظام آموزش دبستانی و دبیرستانی می تواند و باید از طریق مردم محورکردن آنها انجام شود، یعنی امکان دادن به ایجاد مدارس غیردولتی هرچه بیشتر؛ اما مدرسه غیردولتی به معنی مدرسه «خصوصی» پولی، نیست. تبدیل شدن آموزش و علم به کالا باید به هرقیمتی از بین برود. مردمی شدن از طریق سازمان ها و مؤسسات غیردولتی می تواند راه حلی اساسی در این زمینه باشد. نوسازی کالبدهای فیزیکی مدارس باید با نوسازی ابزارهای آموزشی و تجدیدنظر اساسی در آموزش آموزگاران با استفاده به خصوص از تجربه نیروهای بازنشسته به عنوان نیروهای کمکی و در صورت امکان داوطلب، انجام شود. در سطح آموزش عالی، نیاز به اصلاحات جدی تری وجود دارد. دانشگاه های ما از بحران کمبود اعتبار رنج می برند. ساختارهای عظیمی که هنوز به صورت نظام های بزرگ دانشگاهی، رشته های بی پایان را با عنوان «جامع» گرد هم آورده اند، به یک حباب بزرگ شباهت دارند که دیگر در هیچ کجای دنیا وجود ندارند. برعکس، در دنیا تمرکززدایی دنبال می شود تا بزرگ ترین دانشگاه ها هم مرکب از واحدهای بسیار کوچک استادمحور باشند که روی پروژه های مشخصی کار می کنند و خود وظیفه جذب و ارتقا را درون واحد خویش برعهده و البته در برابر نهادهای بالادستی مسئولیت دارند. اما حفظ تشکیلات دانشگاهی ایران که متعلق به ابتدای قرن بیستم است، جز ضربه زدن به ما نمی تواند نتیجه ای داشته باشد. بحران اعتبار به کمی گرایی و دخالت های گسترده نظام های غیردانشگاهی در نظام دانشگاهی کشیده شده است. امروز دانشگاهیان به ویژه در عرضه علوم انسانی و اجتماعی هرچه بیشتر تشویق می شوند تا خود را از عرصه اجتماعی و رسانه ها و دخالت در آنچه باید بیشترین حضور را داشته باشند؛ یعنی مسائل اجتماعی، کنار بکشند. برعکس آنها تصور می کنند با پناه گرفتن پشت گفتمان های به اصطلاح صددرصد «علمی»، مجلات به اصطلاح «علمی - پژوهشی»، کلاس های رسمی درس و... جایگاهی در علم ملی و بین المللی خواهند داشت که به کلی از آن محروم هستند. در سراسر جهان امروز تلاش می شود که به خصوص این علوم را هرچه بیشتر کاربردی کنند و آنها را با همه مردم در ارتباط قرار داد. دخالت اندیشمندان و دانشگاهیان از طریق رسانه های عمومی و خصوصی و شبکه های اجتماعی و اینترنتی با ابزارهایی مثل گوگل، یوتیوب، آی تیون، آی بوک، آکادمیا، لینکدین و هزاران برنامه دیگر هر روز در حال افزایش است و همین امر است که به علمی در سطوح بالا، امکان ابتکار و خلاقیت های علمی طراز اول می دهد. در حالی که ما ظاهرا عادت کرده ایم همیشه سرنا را از سر گشادش بزنیم و مستقیم سراغ آخرین پله پلکان علمی برویم و طبعا نتیجه اش همان باشد که می بینیم؛ یعنی کاهش مقبولیت علم دانشگاهی و کنشگران علمی و عناوین و مراتب و ارزش دوره ها، به ویژه کاربردی و مفیدبودن آنها برای جامعه. امسال نیز مثل هر سال، هزاران نفر در مقطع دکترا پذیرفته شدند، امسال نیز کمیسیون های دانشگاهی با «دقتی» که فقط خودشان به آن باور دارند، بدون آنکه مقبولیت خودشان تثبیت و پذیرفته شده باشد، دست به «مقبولیت دادن» به دیگران یا «سلب مقبولیت» از آنها و دامن زدن به سلسله مراتب های بی پایان زدند، اما هیچ یک از اینها تا زمانی که جسارت تغییراتی اساسی در ساختار و رویکردها و به بحث گذاشتن و نقد گسترده نظام دانشگاهی و نظام آموزش وپرورش را نداشته باشند، راه به جایی نمی برند. منبع:شرق
یکشنبه ، ۵مهر۱۳۹۴
[مشاهده متن کامل خبر]
این صفحه را در گوگل محبوب کنید
[ارسال شده از: خلیج فارس]
[تعداد بازديد از اين مطلب: 47]