واضح آرشیو وب فارسی:ايرنا: از امروز، سده دوم فعاليت صنعت نفت ايران آغاز ميشود
اقتصاد. نفت و گاز. وزارت نفت
مژگان توانا :صنعت نفت ايران در روز پنجم خرداد ۱۳۸۷يك سده فعاليت خود را با مجموعهاي از موفقيتها ، تلاشها و ناكاميها پشت سر گذاشت و از امروز سده دوم كار خود را با گنجينهاي از تجربه و درس از آنچه در صد سال گذشته اتفاق افتاده است، آغاز ميكند.
زماني كه اولين چاه نفت در ايران در يك صد سال قبل در منطقه مسجد سليمان در استان خوزستان توسط انگليسها كشف شد ، دولت وقت ايران هيچ آگاهي و دركي از اين اتفاق مهم نداشت. اما كاشفان آن به خوبي ميدانستند به چه ثروتي در ايران دست يافتهاند و پايههاي استعمار خود در ايران را با قراردادهاي استثماري استخراج، توليد و فروش نفت خام ايران بنا نهادند.
اولين واكنشي كه يك دولتمرد ايران نسبت به قرارداد نفت انگليس با ايران نشان داد ، رضا خان بود كه نتيجه آن از وضعيت اوليه بدتر بود. براساس قراردادي كه انگليس با دولت ايران امضا كرده بود ، فقط ۱۶درصد از كل منافع نفت را به دولت ايران ميداد. اما با اعتراض رضاخان اين وضعيت بدتر و قرار شد فقط بابت هر بشكه نفت ايران ۲۰سنت به دولت ايران تعلق گيرد.
اوج مخالفت ايران با عملكرد استعماري انگليس در حوزه نفت ايران ، نهضت ملي شدن نفت بود.
تشريح آنچه كه در اين نهضت اتفاق افتاد از حوصله اين مطلب خارج است، اما هدف بانيان اين نهضت اين بود كه ايران بر منابع زيرزميني و روزميني خود حاكميت داشته باشد.
تحقق اين امر سبب شد در زمان پيروزي انقلاب شكوهمند اسلامي و خروج شركت هاي خارجي از صنعت نفت ايران ، دولت جمهوري اسلامي ايران در حل دعاوي اين شركتها كه در دادگاههاي بينالمللي مطرح شده بود، با مشكلات كمتري مواجه شود. زيرا آنها هيچ حقي نسبت به منابع نفت ايران نداشتند.
حضور شركتهاي خارجي در صنعت نفت ايران و اداره اين صنعت تا پيش از پيروزي انقلاب اسلامي ادامه داشت و با وابستگي كامل اين صنعت به خارج همراه بود. برخي پيروزي انقلاب اسلامي را دوره واقعي ملي شدن صنعت نفت ايران ميدانند از آن بابت كه نه فقط تسلط بر منابع نفت و گاز در اختيار دولت بوده ، بلكه اداره آن نيز توسط نيروهاي متخصص ايراني انجام شده است نيروهاي مومن و متخصص صنعت نفت ايران در طول سالهاي جنگ تحميلي عراق كه تاسيسات نفتي ايران بارها از سوي دشمن بعثي بمباران شد ، نه فقط توانستند با كار شبانه روزي اين تاسيسات را سرپا نگاه دارند ، بلكه اجازه ندادند يك روز توليد و صادرات نفت ايران قطع شود.
با پايان جنگ و شروع دوران بازسازي نيز نيروهاي توانمند صنعت نفت ايران بودند كه تجهيزات آسيب ديده را بازسازي كردند و سبب شدند توليد، فراورش و صادرات نفت خام براي تامين نيازهاي مالي كشور جريان داشته باشد.
حضور شركتهاي ايراني در طرحهاي بالادستي و پايين دستي صنعت نفت ايران از زمان پيروزي انقلاب اسلامي تاكنون هرروز پررنگ تر شده است. به طوري كه اكنون در مرحلهاي قرار داريم كه توسعه ميدانهاي بزرگ نفت وگاز كشور به بخش داخلي واگذار ميشود. نمونه بارز و عملي آن توسعه ميدان ازادگان و دستيابي به توليد زودهنگام ۲۵هزار بشكه در روز در دي ماه سال گذشته است.
در حالي كه چند سال معطل شركت ژاپني اينپكس براي تعيين تكليف حضورش در اين ميدان بوديم،در نهايت براي جلوگيري از زيان بيشتر تاخير در توسعه اين ميدان، شركت نفت مناطق نفت خيز جنوب كار را بعهده گرفت. اين اميدواري وجود دارد كه توليد نفت از اين ميدان در زمستان امسال به ۵۰هزار بشكه در روز برسد.
مهندس غلامحسين نوذري وزير نفت ايران بارها اعلام كرده است كه وزارت نفت وقت زيادي را براي تصميمگيري شركتهاي خارجي به منظور حضور در طرحهاي نفت و گاز ايران صرف نخواهد كرد و اگر در زمان مقتضي مذاكرات با انها به نتيجه نرسد، كار به شركتهاي داخلي واگذار ميشود. اين نويدي براي شركت هاي داخلي است كه در راستاي اين پيام خود را توانمندتر سازند و سعي كنند از نظر فناوري هرچه بيشتر به سطح بينالمللي و روز دنيا نزديك تر شوند.
شاخصهاي عمده يك صد سال فعاليت صنعت نفت ايران را ميتوان حاكميت كشور بر منابع نفت و گاز، توانمندسازي نيروي انساني و شركتهاي داخلي و حضور موثر در تاسيس سازمان كشورهاي صادركننده نفت اوپك و مجمع كشورهاي صادركننده گاز برشمرد.
اما از شاخصهاي بارز منفي شكلگيري صنعت نفت در ايران ، نقش روز به روز رو به افزايش درامدهاي اين بخش در اقتصاد كشور است. برخي معتقدند كه تا اواسط دهه ۱۳۳۰نفت نقش بارزي در اقتصاد ايران نداشته و با افزايش قيمت نفت در دهه ۱۳۵۰اثر آن قوي تر شده و درامد سرانه ايران به دليل نفت افزايش يافته است. به طوري كه متوسط شاخص سهم مستقيم درامد نفت در بودجه دولت در سه دهه گذشته ۶۰درصد بوده وسهم درامدهاي نفت از صادرات كل كشور در دوره مذكور بين ۷۶تا ۹۸درصد در نوسان بوده است.
برخي كارشناسان ميگويند: ثابت شده است، كشورهايي كه منابع نفتي در اختيار دارند، سعي ميكنند نيازهاي خود را از طريق صرف درامدهاي حاصل از اين منابع تامين كنند و نيازي به بهبود كارايي و عملكرد خود نميبيينند.
لذا در شروع سده دوم فعاليت صنعت نفت ايران و كسب تجربه از صد سال گذشته، نگاه دولتمردان بايد به در اختيارگرفتن نفت در خدمت توليد، اقتصاد ملي، صنعت داخلي و ايجاد بنيانهاي توسعه باشد. حركتي كه جرقه آن در دوره نهضت ملي شدن نفت زده شد و مرحوم مصدق را ميتوان از بنيانگذاران اقتصاد مولد در كشور ناميد.
از آنجايي كه قرن ۲۱را قرن گاز نامگذاري كرده اند، به نظر ميرسد جمهوري اسلامي ايران با در ا ختيار داشتن دومين ذخاير گاز دنيا و ذخيره بيش از ۲۶تريليون مترمكعب و امضاي يك قرارداد گاز به اروپا و چندين تفاهم نامه صادرات گاز از بازيگران اصلي بازار گاز دنيا خواهد شد. آنچه مهم است بايد از تجربه يك صد سال فعاليت صنعت نفت كه به طور عمده در حوزه نفت بوده است ، در گسترش فعاليت در حوزه گاز و مديريت صحيح آن ، استفاده كرد.
دوشنبه 6 خرداد 1387
این صفحه را در گوگل محبوب کنید
[ارسال شده از: ايرنا]
[تعداد بازديد از اين مطلب: 458]