تبلیغات
تبلیغات متنی
پرچم تشریفات با کیفیت بالا و قیمت ارزان
پرواز از نگاه دکتر ماکان آریا پارسا
دکتر علی پرند فوق تخصص جراحی پلاستیک
تجهیزات و دستگاه های کلینیک زیبایی
محبوبترینها
سررسید تبلیغاتی 1404 چگونه می‌تواند برندینگ کسب‌وکارتان را تقویت کند؟
چگونه با ثبت آگهی رایگان در سایت های نیازمندیها، کسب و کارتان را به دیگران معرفی کنید؟
بهترین لوله برای لوله کشی آب ساختمان
دانلود آهنگ های برتر ایرانی و خارجی 2024
ماندگاری بیشتر محصولات باغ شما با این روش ساده!
بارش‌های سیل‌آسا در راه است! آیا خانه شما آماده است؟
بارش‌های سیل‌آسا در راه است! آیا خانه شما آماده است؟
قیمت انواع دستگاه تصفیه آب خانگی در ایران
نمایش جنگ دینامیت شو در تهران [از بیوگرافی میلاد صالح پور تا خرید بلیط]
9 روش جرم گیری ماشین لباسشویی سامسونگ برای از بین بردن بوی بد
ساندویچ پانل: بهترین گزینه برای ساخت و ساز سریع
صفحه اول
آرشیو مطالب
ورود/عضویت
هواشناسی
قیمت طلا سکه و ارز
قیمت خودرو
مطالب در سایت شما
تبادل لینک
ارتباط با ما
مطالب سایت سرگرمی سبک زندگی سینما و تلویزیون فرهنگ و هنر پزشکی و سلامت اجتماع و خانواده تصویری دین و اندیشه ورزش اقتصادی سیاسی حوادث علم و فناوری سایتهای دانلود گوناگون
مطالب سایت سرگرمی سبک زندگی سینما و تلویزیون فرهنگ و هنر پزشکی و سلامت اجتماع و خانواده تصویری دین و اندیشه ورزش اقتصادی سیاسی حوادث علم و فناوری سایتهای دانلود گوناگون
آمار وبسایت
تعداد کل بازدیدها :
1848464831
استناد امام رضا(ع) به نبوت حضرت عیسی(ع) برای شبهه امامت فرزندش
واضح آرشیو وب فارسی:مهر: پاسخ به سؤالاتی درباره امام جواد(ع)؛
استناد امام رضا(ع) به نبوت حضرت عیسی(ع) برای شبهه امامت فرزندش
شناسهٔ خبر: 2914556 - دوشنبه ۲۳ شهریور ۱۳۹۴ - ۰۹:۴۹
دین و اندیشه > آیین ها و تشکل های مذهبی
عده‌ای از امام رضا(ع) در مورد امامت حضرت جواد(ع) در کودکی سؤال كردند حضرت به آنها كه به قرآن معتقد بودند، ماجرای نبوت حضرت عيسی(ع) را در نوزادی به عنوان شاهد ذكر كرد. به گزارش خبرنگار مهر، گروه دین و اندیشه خبرگزاری مهر برخی از پرتعدادترین سؤالاتی که توسط مردم از مرکز ملی پاسخگویی به سؤالات دینی پرسیده می شود را برای آگاهی مخاطبان ارائه می کند که امیدواریم مورد توجه قرار گیرد.*چرا امام جواد(ع) كه می دانست پدرش توسط مأمون مسموم شد، با دخترش ازدواج كرد؟ در سنت برخي از معصومان و رهبران ديني مسايلي وجود دارد كه از اسرار الهي بوده و شناخت آن مشكل است. ازدواج امام جواد(ع) با دختر مأمون(ام الفضل) نيز از مسايلي است كه اظهار نظر قطعي درباره آن مشكل است؛ ولي مي توان برخي عوامل را تأثير گذار دانست. ازدواج حضرت جواد(ع) با ام الفضل هم از ناحيه حضرت قابل بررسي است و هم از ناحيه مأمون كه چه اهدافي از ازدواج دختر خود با امام جواد(ع) داشت.به نظر مي رسد مأمون اهداف زير را دنبال مي كرد:۱_ نظارت بر رفتار امام جواد(ع): مأمون با فرستادن دختر خود به خانه امام مي خواست آن حضرت را هميشه زير نظر داشته باشد و دختر مأمون نيز در انجام اين رسالت موفق بود، زيرا در خبر چيني گزارشگري ماهر بود.۲_ جذب حكومت: مأمون تصور مي كرد با اين وصلت امام جواد(ع) را مجذوب ماديات و امكانات سلطنتي نموده و به قداست و حرمت امام لطمه وارد نمايد؛ غافل از اينكه امام جواد(ع) يكي از زاهدترين امامان بوده و جذب دستگاه حكومت نمي گرديد.۳_ جلوگيري از اعتراض علويان: دشمني مأمون با علويان موجب شد كه آنان عليه وي اعتراض نموده و حكومت او را متزلزل كنند. مأمون با اين ازدواج قصد داشت خود را علاقه مند به امام نشان دهد، در نتيجه شيعيان قيام نكنند.طبيعي بود كه مأمون جهت تحقق اهداف فوق شديداً امام را تحت فشار قرار داد و براي اين وصلت از همه راهكارها و اهرم ها بهره گرفت.به نظر مي رسد عوامل زير در ازدواج امام جواد(ع) تأثير گذار بود:۱_ اجبار امام به ازدواج:بي ترديد ازدواج امام جواد(ع) با دختر مأمون خواسته امام نبوده و اين ازدوج مانند ازدواج هاي معمولي كه مبتني بر خواست و رعايت شرايط باشد، صورت نگرفت زيرا امام جواد(ع) مي دانست كه مأمون پدرش (امام رضا(ع) را به شهادت رسانده و يكي از دشمنان خاندان اهل بيت پيامبر(ص) و شيعيان است. از سوي ديگر حكومت مأمون وجاهت قانوني و مشروعيت نداشت.مأمون جهت رسيدن به اهداف خود شديداً امام را تحت فشار قرار داد و حتي حضرت را تهديد نمود. برخي عقيده دارند كه اگر امام ازدواج نمي كرد، ممكن بود امام را ترور كند.(۱) گرچه در قاموس ائمه(ع) ترس از مرگ وجود ندارد، ولي در آن مقطع زنده بودن و رهبري او نقش بنيادي در حفظ دين و مصالح مسلمانان داشت.يكي از نويسندگان مي نويسد: به نظر مي رسد كه موافقت امام با اين ازدواج عمدتاً بر اثر فشاري بود كه مأمون بر امام وارد كرد.(۲)۲_ حفظ شيعيان:يكي از استراتژي هاي مهم خلفاي اموي و عباسي، شيعه ستيزي بوده و آنان از هيچ جنايتي عليه علويان دريغ نكرده و به آزار و زنداني و قتل آنان مي پرداختند. از سوي ديگر يكي از سياست هاي مهم ائمه(ع) حفظ شيعيان بود، چنانكه امام حسن(ع) يكي از علل صلح خويش را حفظ شيعيان بيان نمود. (۳)ائمه(ع) سعي مي كردند با اتخاذ سياست و راهكارهاي منطقي و معقول به حفظ شيعيان بپردازند، گرچه ممكن بود اتخاذ راهكار حفظ شيعيان، شخصيت آن ها را زير سؤال ببرد. شايد امام جواد(ع) از ازدواج با دختر مأمون، حفظ شيعيان را دنبال مي كرد. طبيعي بود كه مأمون با ازدواج دخترش با امام جواد(ع) تا اندازه اي از سياست خصمانه خود عليه شيعيان پرهيز مي كرد، زيرا به حسب ظاهر با امام شيعيان رابطه فاميلي بر قرار كرده بود.۳_ تكليف گرايي:بي ترديد فعاليتهاي ائمه(ع) ريشه در انجام تكاليف الهي داشته و همه فعاليتهاي آنان مبتني بر مصالح است. شايد علت ازدواج امام جواد(ع) با ام الفضل بر اساس تكليف بوده است. ائمه(ع) تكليف گراترين انسانها بوده و در برابر انجام دستور الهي مطيع ترين انسانها بودند؛ از اين رو هر گاه براي ائمه از سوي خداوند تكليف تعيين مي شد، انجام مي دادند، گرچه انجام تكليف به ظاهر براي برخي خوشايند نبوده و حتي عمل ائمه(ع) را زير سؤال مي برند. شايد ازدواج امام جواد(ع) با دختر مأمون نوعي تكليفي بود كه تعيين شده بود شايد امام جواد(ع) با اين ازدواج در صدد خدمت به مردم و حفظ دين بود؛ امام با نفوذ در مركز حكومت سعي مي كرد كه شيعيان حفظ شده و تا اندازه اي از سياست دين ستيزي مأمون جلوگيري نمايد و به جامعه ديني خدمت كند. با اتخاذ سياستهاي مطقي _ به رغم آن كه با ام الفضل ازدواج نمود، تحقق اهداف مأمون را در خصوص ازدواج دخترش غير ممكن ساخت.پي نوشت ها:۱.مهدي پيشوايي، سيره پيشوايان، ص ۵۵۹.۲.همان.۳.اخبارالطوال، ص ۲۲۰.*دوره كودكي و جواني امام جواد (ع) و نحوه شهات آن حضرت چگونه بوده است؟در انتظار جواد آل محمد ـ صلّي الله عليه و آله و سلم ـ عمر مبارك امام رضا ـ عليه السّلام ـ به چهل و هفت سال رسيده بود و عقربه تاريخ، سال ۱۹۵ هجري را نشانه مي داد ولي هنوز امام نهم متولد نشده بود. مسئله جانشيني امام رضا ـ عليه السّلام ـ، اصحاب و شيعيان حضرت را متأثر كرده بود. اين اندوه زماني به فزوني رفت كه فرقه واقفيه كه بنا به دلائل مادي و تصرف سهم امام و عدم بازگرداندن آن به حضرت رضا ـ عليه السّلام ـ قائل به غيبت امام كاظم ـ عليه السّلام ـ شده بودند و در تبليغات خويش نداشتن فرزند پسر از براي امام رضا ـ عليه السّلام ـ را دليل بر ادعاي موهوم خود مي دانستند... تا جايي كه يكي از همين افراد در نامه‌اي خطاب به حضرت نوشت: تو چگونه امام هستي در حاليكه فرزندي نداري! حضرت در پاسخ فرمودند: تو از كجا مي داني كه فرزندي ندارم، به خدا سوگند روزها و شبها سپري نمي شود مگر اينكه خداوند فرزند پسري به من عنايت فرمايد كه حق و باطل را از هم جدا سازد. [۱]همچنين يكي از ياران به حضرت عرض مي كند: امام پس از تو كيست؟ آن حضرت فرمودند: فرزندم.سپس گفت: آيا كسي كه فرزند ندارد چگونه جرأت آن را دارد كه بگويد فرزندم؟راوي همين حديث گويد: چند روز سپري نشده بود كه امام جواد ـ عليه السّلام ـ به دنيا آمد. [۲]همچنين ابن قيام واسطي جزو فرقه واقفيه كه امامت حضرت رضا ـ عليه السّلام ـ را قبول نداشت، نزد آن حضرت آمد و به قصد عيب جويي گفت: آيا مي شود كه دو امام در يك مقطع زماني با هم باشند؟حضرت فرمود: نه مگر آنكه يكي از آن دو صامت (خاموش) باشد.ابن قيام گفت: پس چطور براي تو صامت نيست؟امام فرمود: چرا، به خدا سوگند خداوند براي من (فرزندي) قرار مي دهد كه حق و حق خواهان را استوار مي بخشد و باطل و باطل خواهان را نيست و نابود مي كند"[۳].تولد امام جواد ـ عليه السّلام ـتولد مبارك امام جواد ـ عليه السّلام ـ نه تنها پايان بخش دلهره هاي شيعيان و افشاي نيت فرصت طلبان و سود جوياني چون فرقه واقفيه بود، بلكه آغاز فصل نويني از تاريخ تشيع است.در تاريخ ولادت امام جواد ـ عليه السّلام ـ اقوال مختلفي وارد شده از جمله:۱. شيخ كليني در اصول كافي و شيخ مفيد در ارشاد، ولادت حضرت را در رمضان سال ۱۹۵ هجري [۴] دانسته‌اند.۲. ابن شهر آشوب در مناقب و اربلي در كشف الغمه روز ولادت را ۱۹ رمضان سال ۱۹۵ هجري ذكر كرده اند.۳. شيخ طوسي از احمد بن محمد عياشي در انوار البهيه ۱۰ رجب سال ۱۹۵ هجري را روز ولادت حضرت دانسته است.در ميان اقوال سه گانه، فرازي از دعاي ناحيه مقدسه كه در ماه رجب خوانده مي شود قول سوم را تأييد مي نمايد.آنجا كه حضرت مي فرمايند: "اللهم اني اسألك بالمولودين في رجب محمد بن علي الثاني و ابن علي بن محمد المنتجب" علاوه بر آن مشهور بين شيعه همين قول سوم است يعني ولادت آن حضرت روز دهم ماه رجب سال ۱۹۵ هجري قمري مي باشد.كودكي امام جواد ـ عليه السّلام ـآگاهي هاي تاريخي درباره زندگي امام جواد ـ عليه السّلام ـ چندان گسترده نيست؛ زيرا افزون بر آنكه محدوديتهاي سياسي همواره مانع از انتشار اخبار امامان معصوم ـ عليهم السّلام ـ مي گرديد، تقيه و شيوه هاي پنهاني مبارزه كه براي "حفظ امام و شيعيان از فشار حاكميت" بود، عامل مؤثري در عدم نقل اخبار در منابع تاريخي است. ولي شكي نيست كه دوران كودكي امام جواد ـ عليه السّلام ـ از مهمترين دوران زندگي آن حضرت به شمار مي رود چرا كه اولين كودكي بود كه در چنين سني به امامت مي رسيد و معادلات فكري سياسي مردم خصوصا حكمرانان را به هم مي ريزد و برگ جديدي در تاريخ زندگي ائمه ـ عليهم السّلام ـ رقم مي زند.مهمترين رويدادهايي كه در دوران كودكي آن حضرت به وقوع پيوست:۱. در خانواده امام رضا ـ عليه السّلام ـ در محافل شيعه، از حضرت جواد ـ عليه السّلام ـ به عنوان مولودي پر خير و بركت ياد مي شد. چنان كه از امام رضا ـ عليه السّلام ـ منقول است كه فرمودند: "اين مولودي است كه براي شيعيان ما، با بركت‌تر از او زاده نشده است"[۵].۲. خلع سلاح واقفيه توسط امام جواد ـ عليه السّلام ـ [۶]: واقفيه كساني بودند كه در امامت امام موسي كاظم ـ عليه السّلام ـ توقف كرده بودند.۳. آزمايش حضرت توسط جمعي از شيعيان و پاسخ امام جواد ـ عليه السّلام ـ به پرسشهاي آنان در پرتو علم امامت.از جمله امتيازهاي امام جواد ـ عليه السّلام ـ اظهار علم اهل بيت است كه نظيرش وجود ندارد.در تاريخ آمده كه چون حضرت رضا ـ عليه السّلام ـ از دنيا رفت عده اي از بزرگان و علما به مدينه آمدند و سي هزار مسئله در چند روز از حضرت سئوال نمودند و حضرت بدون تأمل و فكر جواب دادند در حالي كه ده سال بيشتر نداشتند [۷].۴. مناظره علمي با گروهي از معتزله و نيز با دانشمندان نامدار زمان مأمون از جمله يحيي بن اكثم و تحير يحيي از طرح فروعات زيادي در مورد مسئله‌اش توسط امام ـ عليه السّلام ـ [۸]۵. تزويج توطئه‌آميز ام الفضل به امام ـ عليه السّلام ـ توسط مأمون؛ اين ازدواج كه مأمون بر آن اصرار داشت، كاملا جنبه سياسي داشت و اهداف شومي را دنبال مي كرد.۶. ايجاد شبكه ارتباطي وكالت توسط حضرت؛ امام جواد ـ عليه السّلام ـ با تمام محدوديتهاي موجود، از طريق نصب وكلا و نمايندگان، ارتباط خود را با شيعيان حفظ مي كرد و با اين عمل از تجزيه نيروهاي شيعه جلوگيري مي كرد.حتي امام به هواداران خود اجازه مي داد كه به درون دستگاه حكومت نفوذ كرده مناصب حساس را در دست گيرند.جواني امام جواد ـ عليه السّلام ـچنانكه گفته شد مهمترين عملكرد و فعاليت علمي، فرهنگي و سياسي ـ اجتماعي امام جواد ـ عليه السّلام ـ كه تاريخ را به حيرت واداشته است همان دوران كودكي آن حضرت بوده است ولي دوران جواني امام ـ عليه السّلام ـ نيز خالي از اتفاق و رويداد نبوده است.وقايع دوران جواني:۱. تربيت شاگردان و انتشار علوم و دانش هاي خود توسط آنان؛ گرچه دوره امام جواد ـ عليه السّلام ـ به دليل فشارهاي سياسي و كنترل شديد فعاليت آن حضرت از طرف دربار خلافت، شعاع فعاليت ايشان بسيار محدود بود با اين حال تربيت شاگرد در دستور كار حضرت هر چند به تعداد كم قرار داشت. بنابراين اگر مي خوانيم كه تعداد راويان و اصحاب حضرت جواد ـ عليه السّلام ـ قريب صد و ده نفر بوده اند [۹] و جمعا ۲۵۰ حديث از آن حضرت نقل شده، نبايد تعجب كنيم، زيرا از يك سو، آن حضرت شديدا تحت مراقبت و كنترل سياسي بود و از طرف ديگر، زود به شهادت رسيد و به اتفاق دانشمندان بيش از بيست و پنج سال عمر نكرد. [۱۰]۲. سفر حج: امام پس از شهادت پدر بزرگوارش به سفر حج رفت و از آنجا به مدينه بازگشت و تا پايان خلافت مأمون در آن شهر ساكن بود.۳. شهادت امام ـ عليه السّلام:مأمون در سال ۲۱۸ هـ. ق درگذشت و پس از او برادرش "معتصم" جاي او را گرفت او در سال ۲۲۰ هـ. ق امام را از مدينه به بغداد آورد تا از نزديك مراقب او باشد. در مجلسي كه براي تعيين محل قطع دست دزد تشكيل داده بود، امام را نيز شركت داد و قاضي بغداد و ديگران شرمنده شدند و بذر كينه در درون معتصم نهاده شد، معتصم كه درصدد قتل حضرت بود اين قضيه او را بيشتر تحريك كرد و سرانجام منظور پليد خود را عملي ساخت و امام را توسط ام الفضل مسموم و شهيد نمود. [۱۱]بنابر آنچه گفته شد تولد حضرت جواد ـ عليه السّلام ـ در شرايطي صورت گرفت كه خير و بركت خاصي براي شيعيان به ارمغان آورد، بدين معنا كه عصر امام رضا ـ عليه السّلام ـ عصر ويژه‌اي بود و حضرت در تعيين جانشين خود و معرفي امام بعدي، با مشكلاتي روبرو بود كه در عصر امامان قبلي، بي سابقه بوده است، روي همين بود كه خداوند چنان علمي به حضرت بخشيد كه در همان دوران كودكي اسلام و تشيع را احيا كرد و دشمنان را لب به دندان قرار داد و تلاشهاي زيادي را در اين راه از خود نشان داد و در دوران كوتاه عمرش انقلابي علمي و فرهنگي به راه انداخت و در همين راه به شهادت رسيد.معرفي منابع جهت مطالعه بيشتر:۱ـ منتهي الامال، ج ۲، شيخ عباس قمي.۲ـ سيره پيشوايان، مهدي پيشوايي.۳ـ حيات فكري و سياسي امامان شيعه، رسول جعفريان.پي نوشتها:[۱] . طبرسي، اعلام الوري، تهران، دارالكتب الاسلاميه، چاپ سوم، بي تا، ص۳۴۶.[۲] . علي بن عيسي اربلي، كشف الغمه، مكتب بني هاشمي تبريزي، ۱۳۸۱ ق، ج ۲، ص ۳۵۲.[۳] . شيخ مفيد، الارشاد، ترجمه رسولي محلاتي، تهران، انتشارات علميه اسلاميه، بي تا، ج ۲، ص ۲۶۷.[۴] . كليني، اصول كافي، قم، نشر اسوه، چاپ اول، ۱۴۱۸ ق، ج ۱، ص ۵۶۱.[۵] . طبرسي، اعلام الوري، المكتبة الاسلامي، چاپ سوم، بي تا، ص ۳۴۷.[۶] . علي بن عيسي الإربلي، كشف الغمه، مكتبة بني هاشمي تبريز، ۱۳۸۱ هـ. ق، ج ۲، ص ۱۴۲.[۷] . كليني، اصول كافي، قم، چاپ و نشر اسوه، چاپ اول، ۱۴۱۸ هـ. ق، ج ۱، ص ۵۶۶.[۸] . شيخ مفيد، الإختصاص، تعليق: علي اكبر غفاري، انتشارات جامعه مدرسين، قم، بي تا، ص ۹۹.[۹] . شيخ طوسي، رجال، منشورات المكتبة الحيدريه، چاپ اول، نجف، ۱۳۸۱ هـ. ق، ص ۳۹۷ـ۴۰۹.[۱۰] . شيخ مفيد، الارشاد، ترجمه رسولي محلاتي، انتشارات علميه اسلاميه، تهران، بي تا، ج ۲، ص ۲۸۴.[۱۱] . كليني، الكافي، دارالكتب الاسلاميه، تهران، چاپ چهارم، ۱۳۶۵ ش، ج ۱، ص ۳۲۳.*مهمترین وقایع دوران امامت و برخي از فضائل و كرامات امام جواد ـ عليه السّلام ـ را ذكر كنيد.دوران امامت:"امام جواد ـ عليه السّلام ـ پيشواي نهم شيعيان در سال ۲۰۳ ه. ق پس از شهادت پدر بزرگوارش امام رضا ـ عليه السّلام ـ در سن هشت سالگي، به تصريح پيشوايان گذشته و با تعيين امام رضا ـ عليه السّلام ـ عهده دار امامت شد. بيشتر عمر ۲۵ ساله حضرت يعني ۱۷ سال دوران امامت او با زمامداري مأمون (۲۱۸- ۲۰۳) و معتصم (۲۲۰- ۲۱۸) مصادف بود".از آنجا كه امام جواد ـ عليه السّلام ـ در سن كودكي به امامت رسيد بعضي از شيعيان، در امامت آن جناب تأملي داشتند تا آنكه علماء و افاضل و اشراف شيعه از اطراف عالم متوجه حج گرديدند و بعد از مناسك حج به خدمت آن حضرت شرفياب شده و از مشاهده فضائل و معجزات و كرامات ايشان اقرار به امامت آن منبع سعادات نمودند و رنگ شبهه از آيينه خاطرات خود زدودند، در اينجا به برخي از فضائل و كرامات آن حضرت اشاره مي كنيم.فضائل امام جواد ـ عليه السّلام ـ را مي توان به دو دسته تقسيم كرد: ۱. فضائل علمي ۲. فضائل اخلاقي۱. فضائل علمي امام ـ عليه السّلام ـ : امام جواد ـ عليه السّلام ـ از دو جهت به مناظرات علمي كشانده مي شد.نخست: از طرف شيعيان خود كه با توجه به سن كم آن حضرت مي خواستند علم الهي را دريابند.دوم: از طرف حكومت، به ويژه مأمون و معتصم، دو خليفه معاصر آن حضرت. خلفا مي كوشيدند با تشكيل مناظره، شيعيان را رو در روي برخي از دانشمندان بنام زمان قرار دهند تا شايد در پاسخ برخي از پرسشها درمانده شوند و شيعيان از اين رهگذر، در اعتقاد خود (وجود علم الهي نزد ائمه اهل بيت عليهم السلام) دچار مشكل شده و از پيروي آنها دست بردارند ولي در همه اين بحثها و مناظرات علمي، حضرت جواد ـ عليه السّلام ـ با پاسخهاي قاطع و روشنگر، اعتقاد و اطمينان كامل شيعيان به امامت آن حضرت را تثبيت كرد و ابرهاي تيره ابهام و شبهه را از فضاي فكر و ذهن آنان كنار زد و خورشيد حقيقت را آشكار ساخت.از جمله مناظرات آن حضرت به مناظره با يحيي بن اكثم [۱] اشاره مي كنيم: "با حضور عباسيان و مأمون، يحيي بن اكثم از حضرت جواد ـ عليه السّلام ـ پرسيد: مُحرِمي كه حيواني را كشته، وظيفه اش چيست؟ امام در جواب از وي پرسيد: آيا فرد مُحرِم، صيد را در حرم كشته يا بيرون از آن؟ آيا مُحرِم جاهل به حكم بوده يا عالم به حكم؟ آيا عمداً آن را كشته يا به خطا؟ آيا مُحرِم آزاد بوده يا برده؟ آيا بالغ بوده يا نابالغ؟ هنگام رفتن به مكه آن را كشته يا در موقع بازگشت؟ صيد از پرندگان بوده يا غير از آن؟ صيد كوچك بوده يا بزرگ؟ مُحرِم اصرار بر عمل خود دارد يا از كرده خود پشيمان است؟ در شب صيد را كشته يا در روز؟ مُحرِم در حال عمره بوده يا حج؟ "[۲]با اين فروضي كه امام جواد ـ عليه السّلام ـ براي مسأله طرح كرد، يحيي حيرت زده و درمانده شد تا جايي كه همه حضار از رنگ باختن چهره اش شكست او را به وضوح دريافتند. آنگاه امام از يحيي بن اكثم پرسيد: مرا از مردي خبر بده كه زني در اوايل صبح بر او حرام بود، روز كه بالا آمد آن زن بر وي حلال شد و در هنگام ظهر دوباره بر او حرام گرديد و در موقع عصر حلال شد و در موقع عشاء حلال و در نيمه شب باز بر او حرام و در هنگام طلوع آفتاب حلال شد؛ مسأله اين زن چيست؟ و چگونه بر او حلال و حرام مي شود؟ - يحيي گفت: به خدا سوگند كه من جواب اين مسأله را نمي دانم شما بفرماييد تا ياد بگيرم.حضرت فرمود: اين زن كنيز شخص ديگري بوده كه بر اين مرد حرام بود، روز كه بالا آمد كنيز را از صاحبش خريداري كرد و حلال شد. ظهر او را آزاد كرد و بدين جهت بر او حرام شد. عصر با او ازدواج كرد و حلال شد. هنگام غروب او را ظهار [۳] كرد و در نتيجه بر او حرام شد و در وقت عشاء كفاره ظهار داد و دوباره بر وي حلال شد، نيمه شب او را طلاق داد و به اين علت حرام شد؛ صبح رجوع كرد و دوباره بر او حلال شد. مأمون بار ديگر در مقابل دانش امام اظهار شگفتي كرد و گفت: كمي سن مانع از كمال عقل براي اين خاندان نمي شود".[۴]علم امام جواد عليه السّلام به قصد و نيت اشخاص"محمد بن حمزه از محمد بن علي هاشمي نقل كرده كه او گفت: صبح روز ازدواج امام جواد ـ عليه السّلام ـ با ام الفضل بر او وارد شدم و به علت دارويي كه شب قبل خورده بودم عطش مرا فرا گرفته بود ولي از حضرت خجالت كشيدم آب طلب كنم، امام به صورتم نگاهي كرد و فرمود: خيلي تشنه اي درست است؟ گفتم: بله حضرت به غلامش فرمود آب بياور من با خودم فكر كردم الان برايم آب زهرآلود مي آورد، غلام آب را آورد حضرت لبخندي زد پس آب را از غلام گرفت و مقداري نوشيد سپس به من داد و من نوشيدم، مدت زيادي نزد حضرت ماندم، دوباره تشنه ام شد حضرت بار ديگر آب طلبيد و همان كاري را كه دفعه اول انجام داده بود انجام داد. محمد بن حمزه گفت كه محمد بن علي هاشمي به من گفت: به خدا سوگند ابو جعفر ـ عليه السّلام ـ آنچه را در دلها باشد مي داند همچنانكه شيعيان مي گويند".[۵]فضائل اخلاقي امام جواد عليه السّلام:از ميان القاب امام جواد عليه اسلام دو لقب "التقي و الجواد" مشهورترين القاب است كه خود دليل بر اين است كه آن حضرت در دوران نوجواني و دوران پذيرش مسئوليت امامت و جوان بودن در هنگام شهادت، به صفت پارسايي آراسته بوده و خدمت رساني و سخاوتمندي نسبت به مردم و اطرافيان كار هميشگي او بوده است. كارنامه امام در سه سال حاضر نبودن پدر در مدينه و ارجاع امور ديني و اجتماعي و خانوادگي توسط امام هشتم به وي، گواه كارداني و جامعيت و فضيلت امام نهم مي باشد."امام هشتم به آن حضرت توصيه كرد ورود و خروج تو از درب بزرگ باشد، به همراه خود طلا و نقره داشته باش و كمتر از پنجاه دينار به عموهاي خود عطا نكن، انفاق كن و از فقر هراسناك مباش كه قدرت الهي با تو است و امام جواد ـ عليه السّلام ـ طبق توصيه پدر بزرگوارش عمل مي كرد".[۶]بهره‌گيري از فرصت براي رفع مشكلات مردم و گره گشايي ازكار آنان از مسلمات سيره امام جواد ـ عليه السّلام ـ است؛ چنان كه "مردي از اهالي سجستان خراسان در سفر حج به محضر امام رسيد و از بدهي خود در ديوان والي شهر خود صحبت كرد و اعلام داشت كه والي سرزمين ما، شما خاندان پيامبر را دوست دارد، با نامه اي از وي بخواهيد در خراج (ماليات) به من احسان نمايد حضرت كاغذي گرفت و مكتوب نمود "رساننده نامه مدعي است شما عقيده شايسته اي داريد، پس به وي احسان‌نما" با ورود به سجستان، والي به دليل اطلاع از نامه امام به استقبال وي آمد و پس از پرسش از مشكل او، ماليات را بخشيد و كمك مناسبي نيز به او كرد".[۷]نمونه هايي از معجزات و كرامات حضرت جواد عليه السّلام:۱. "هنگامي كه امام جواد ـ عليه السّلام ـ با ام الفضل همسر خود از بغداد به مدينه مراجعت مي فرمود در كوفه به خانه مسيّب رسيد و آن هنگام غروب آفتاب بود پس حضرت داخل مسجد شد و در صحن مسجد درخت سدري بود كه ميوه نمي داد، حضرت كوزه آبي طلبيد و در زير آن درخت وضو گرفت و نماز مغرب را به صورت جماعت به جا آورد... سپس وقتي كه مردم كنار درخت آمدند و ديدند كه ميوه بسيار خوبي دارد تعجب كردند و از سدر آن خوردند، ديدند كه شيرين است و دانه ندارد، سپس مردم با آن حضرت وداع كردند و ايشان به مدينه تشريف بردند".[۸]۲. از حسين مكاري نقل شده كه گفت زماني كه امام محمد تقي ــ عليه السّلام ــ در بغداد بود وارد بغداد شدم، ديدم كه حضرت نزد خليفه در نهايت جلالت است با خودم گفتم كه حضرت جواد ـ عليه السّلام ـ با اين مقام و مرتبه اي كه اينجا دارد و از حيث جلال و طعام هاي لذيذي كه در اختيار دارد، ديگر به مدينه بر نخواهد گشت، همين كه اين خيال در خاطر من گذشت ديدم آن جناب سر به زير افكند، سپس سر بلند كرد در حالي كه رنگ مباركش زرد شده بود فرمود: اي حسين نان جو با نمك نيم كوب در حرم رسول خدا ـ صلّي الله عليه و آله ـ نزد من بهتر است از آن چه كه در اينجا مشاهده مي كني".[۹]۳. "از اسماعيل بن عباس هاشمي نقل شده كه گفت: روز عيدي خدمت حضرت جواد ـ عليه السّلام ـ رفتم و از تنگي معاش خود نزد حضرت شكايت كردم، آن حضرت از محل نماز خود يك مشت خاك برداشت، خاك به بركت دست آن حضرت پاره طلايي گداخته شد پس آن را به من عطا كرد و من به بازار بردم كه ۱۶ مثقال بود".[۱۰]درباره فضائل و مناقب و كرامات امام جواد ـ عليه السّلام ــ كتابهاي زيادي نوشته شده است و به تعداد بيشتري اشاره گرديده كه در اين نوشته مجال ذكر آنها نيست، براي اطلاع بيشتر به كتب تاريخي مراجعه شود.معرفي منابع جهت مطالعه بيشتر:۱ـ منتهي الآمال، شيخ عباس قمي(ره) ج۲.۲ـ سيره پيشوايان، مهدي پيشوايي.۳ـ الامام الجواد من المهد الي الحد، محمد كاظم قزويني.پي نوشتها:[۱] . يحيي يكي از دانشمندان نامدار زمان مأمون، خليفه عباسي، بود كه شهرت علمي او در رشته هاي گوناگون علوم آن زمان زبانزد خاص و عام بود.[۲] . شيخ مفيد، الارشاد، كنگره جهاني شيخ مفيد، چاپ اول، ۱۴۱۳ق، ج۲، ص۲۸۳.[۳] . ظهار عبارت از اين است كه مردي به زن خود بگويد: پشت تو براي من مانند پشت مادرم يا خواهرم يا دخترم است، در اين صورت بايد كفاره ظهار بدهد تا همسرش مجدداً بر او حلال گردد.[۴] . فضل بن حسن طبرسي، إعلام الوري، قم، دارالكتب الاسلاميه، چاپ سوم، ص۳۵۳.[۵] . شيخ مفيد، الارشاد، چاپ كنگره جهاني شيخ مفيد، چاپ اول، ۱۴۱۳ق، ج۲، ص۲۹۱.[۶] . محمد بن يعقوب كليني، الكافي، تهران، دارالكتب الاسلاميه، چاپ چهارم، ۱۳۶۵ش، ج۴، ص۴۳.[۷] . همان، ج۵، ص۱۱۱.[۸] . علي بن عيسي إربلي، كشف النعمه، تبريز، مكتبه بني هاشمي، ۱۳۸۱ش، ج۲، ص۳۵۷.[۹] . قطب الدين راوندي، الخرائج و الجرائح، قم، مؤسسه امام مهدي(عج)، چاپ اول، ۱۴۰۹ق، ج۱، ص۳۸۳.[۱۰] . همان.*نام فرزندان امام جواد(عليه السلام) و شرح مختصري از احوال آنها را بیان می کنید؟برخي از تواريخ فرزندان امام جواد ـ عليه السّلام ـ را هشت فرزند ذكر كرده اند و بعضي كمتر، "شيخ مفيد در كتاب الإرشاد فرموده كه حضرت جواد ـ عليه السّلام ـ داراي چهار فرزند پسر و دختر بود"[۱]. محدث قمي در منتهي الآمال به نقل از كتاب تاريخ قم نام چند دختر ديگر از امام جواد ـ عليه السّلام ـ را ذكر مي كند. از بين فرزندان امام جواد ـ عليه السّلام ـ برخي به خاطر نقش اجتماعي بيشتر به صورت برجسته در تاريخ ياد شده اند و بعضي هم تنها نامشان ذكر شده و شرح حالي از آنها به ميان نيامده، ما هم در اين نوشته طبق نقل تاريخ به شرح حال بعضي از آنها مي پردازيم و به ذكر نام بعضي ديگر اكتفا مي كنيم.قبل از پرداختن به اسامي فرزندان حضرت ذكر دو نكته لازم است و آن اينكه مادر همه فرزندان امام جواد ـ عليه السّلام ـ بانويي است به نام "سمانه مغربيه" كه زني با كمال بود ولي از ام الفضل همسر ديگر امام فرزندي به دنيا نيامد. نكته ديگر آنكه همه اين فرزندان بزرگوار منشأ خدمات ارزنده اي براي جهان اسلام بودند و هركدام در دوران خود از بهترين مردان و زنان به شمار مي رفتند و از شايستگان زمان بودند و عموماً در اطراف شهر قم مدفونند، سادات و مردان مجاهد و بزرگواري از نسل پاك ايشان به دنيا آمدند، برنامه هاي عمراني قم و موقوفات و قبه و بارگاه حضرت معصومه ـ سلام الله عليها ـ به دست ايشان انجام گرديده و آنها كه در قم مي زيستند منشأ خدمات شايسته اي براي مردم قم بودند.فرزندان امام جواد عليه السلام:۱. امام علي النقي الهادي ـ عليه السّلام ـ : ايشان پيشوا و رهبر و هادي امت اسلام بعد از پدر بزرگوارشان بودند، آن شخصيت والا نيز مانند پدر بزرگوار و پدران گراميش تمام عمر ۲۸ ساله را تحت نظر شديد خلفاي عباسي بود. لذا شيعه از محضر پر فيض ايشان بصورت كامل و آزاد نتوانست استفاده كند.۲. موسي مبرقع: دومين فرزند برجسته و بزرگوار امام جواد ـ عليه السّلام ـ ابو احمد موسي مبرقع نام دارد از آنجا كه موسي داراي شمايل بسيار زيبا و صورت جميل بود كه هر كس را به يك نظر مي فريفت در كوچه ها برقع به صورت مي انداخت تا زنان و مردان از ديدن او ناراحت نشوند از اين جهت او را موسي مبرقع گويند. تولد موسي مبرقع را در سال ۲۱۴ هـ. ق نوشته اند و در هنگام مرگ پدرش حدود ۵ يا ۶ سال بيشتر نداشت، چنانكه برادر بزرگوارش حضرت علي النقي ـ عليه السّلام ـ ۷ يا ۸ سال بيشتر نداشت، موسي ۳۰ ساله بود كه از مدينه هجرت كرد و راهي قم شد و در هنگامي كه در شهر مدينه بود، سرپرستي اولاد امام جواد ـ عليه السّلام ـ را مي كرد و اموال صغار آن بزرگوار را سرپرستي مي نمود و موقوفات و صدقات پدرش را به اهلش مي رسانيد.در سال ۲۴۴ بود كه متوكل عباسي كه از موقعيت موسي مبرقع وحشت داشت او را از مدينه به بغداد احضار كرد و ايشان را در شهر سامرا منزل داد تا او را مثل برادر بزرگوارش امام علي النقي ـ عليه السّلام ـ زير نظر داشته باشد و ايشان تا سال ۲۴۷ كه متوكل مُرد در سامرا بود، پس از مرگ متوكل، موسي به ايران آمد و سال ۲۵۶ بود كه به قم وارد شد. موسي در قم مزارعي ايجاد كرد و خود به كار كشاورزي پرداخت و در همان جا ساكن گرديد. "[۲] در شهر قم ساداتي كه منتسب به موسي مبرقع هستند خود را به سادات برقعي معرفي نموده و به اين عنوان مشهورند. موسي مبرقع پنج پسر داشت به نام هاي: ابوالقاسم حسين و علي و احمد و محمد و جعفر. "اولاد و ذريّه موسي مبرقع غالبا در ري و قم بودند و از آنجا به قزوين، همدان، خراسان، كشمير، هندوستان و ساير بلاد منتشر شدند، و الان در بلاد شيعه از اعظم طوائف سادات و اشرافند"[۳]."موسي مبرقع در شب چهارشنبه هشت روز مانده به آخر ربيع الاول سال ۲۹۶ هـ. ق در شهر قم وفات كرد و او را در منزل خودش به خاك سپردند و اكنون آرامگاه او مشهور است به چهل اختران"[۴] بقعه بزرگ كه به نام ۴۰ اختران است در كتيبه آن اسم شاه طهماسب به تاريخ ۹۳۵ ثبت است. نخستين كسي كه در آن دفن شد محمد بن موسي مبرقع بوده، پس از آن همسر او بُرَيْهد [۵] دختر جعفر (فرزند امام علي النقي) در كنار شوهر دفن شد. در كنار محمد فرزند موسي و نزديكي آرامگاه او گروهي از علوي ها و فاطمي ها، همگي از اعقاب موسي مبرقع مي باشند كه در آن جايگاه دفنند" و معروفند به چهل اختران و امروزه ملجأ و مأمني هستند براي شيفتگان امامت و ولايت و مرهمي براي دلسوختگان و دردمندان.۳. حكيمه خاتون: اين زن با تقوا كه از شايسته ترين زنان عصر خود به شمار مي رفت و در فضل و هنر ممتاز بود، از برجسته ترين دختران امام جواد ـ عليه السّلام ـ مي باشد. حكيمه در طول حيات پربركتش ۴ امام را درك كرد و از محضر آنان بهره برد، پدر گراميش امام جواد ـ عليه السّلام ـ، برادرش حضرت هادي ـ عليه السّلام ـ، برادرزاده اش امام عسكري ـ عليه السّلام ـ و امام زمان (عج) را كه خود افتخار قابلگي امام دوازدهم را هم داشت.از افتخارات ديگر حكيمه خاتون، تعليم و تربيت نرجس خاتون مادر امام زمان (عج) بود، حكيمه در نزد ائمه ـ عليهم السّلام ـ مكرم و محترم بود و مورد وثوق و اطمينان تا جائي كه به مقام سفارت امام نائل آمد، عرايض مردم را به امام زمان (عج) مي رسانيد و توقيعات امام را به مردم بر مي گردانيد.گويند: نواب امام زمان (عج) به وسيله اين بانو با امام رابطه برقرار مي كردند در كمال الدين از احمد بن ابراهيم نقل شده كه گفت من بر حكيمه خاتون دختر امام جواد ـ عليه السّلام ـ در سال ۲۶۲ وارد شدم و هرچه مي خواستم از پشت پرده از آن حضرت مي پرسيدم او به ما جواب مي داد و او واسطه حجة بن الحسن العسكري بود كه تمام امور مربوط به شيعه را انجام مي داد"[۶].از حكيمه خاتون اخبار و احاديث بسياري نقل شده و آيات بسياري را تفسير نموده است كه دليل بر قدرت علمي و روح ايمان و ولايت او مي باشد. او با يكي از علويين به نام ابو علي الحسن المحدث از نوادگان امام سجاد ـ عليه السّلام ـ ازدواج كرد و نتيجه اين ازدواج يك پسر و يك دختر بود.حكيمه خاتون سرانجام در سال ۲۷۴ هـ. ق وفات يافت. مرقد شريفش در جوار ضريح امام هادي و امام عسكري ـ عليهما السّلام ـ قرار دارد كه زيارت آن جناب مستحب مؤكد است.ـ ديگر فرزندان امام جواد ـ عليه السّلام ـ كه هر كدام در موقعيت و زمان روزگار خود از برترين و بهترين مردم دوران خود بودند در تاريخ شرح حالي از آنها وارد نشده، تنها اسامي آنها در صفحات تاريخ به چشم مي خورد كه در ادامه به اين اسماء مقدس اشاره مي شود:۴. ابو احمد حسين۵. ابو موسي عمران۶. فاطمه۷. خديجه۸. ام كلثوم"در تاريخ قم نام زينب، ام محمد و ميمونه هم به چشم مي خورد كه از دختران امام جواد ـ عليه السّلام ـ به شمار رفته اند"[۷]."مرحوم شيخ مفيد هم از دختران امام جواد ـ عليه السّلام ـ دختري به نام "اماحه" نام برده و فرموده امام جواد ـ عليه السّلام ـ چهار فرزند داشت، علي كه امام بعد از او بود موسي، فاطمه و اماحه"[۸].نتيجه: آنچه در تاريخ مشهور است اين است كه امام جواد ـ عليه السّلام ـ صاحب هشت فرزند بود كه نام سه نفر از آنها يعني (علي النقي ـ عليه السّلام ـ، موسي و حكيمه) مورد اتفاق همه است امّا در نام بقيه اختلاف وجود دارد كه اسامي آنها ذكر شد.معرفي منابع جهت مطالعه بيشتر:۱ـ تحليلي از زندگاني امام محمد تقي ـ عليه السّلام ـ۲ـ زندگاني امام جواد ـ عليه السّلام ـ۳ـ منتهي الآمال، شيخ عباس قمي.۴ـ الإمام الجواد من المهد الي اللّحد، سيد محمد كاظم قزويني.پي نوشتها:[۱] . شيخ مفيد، الإرشاد، چاپ كنگره شيخ مفيد، چاپ اول، ۱۴۱۳ق، ج۲، ص۲۹۵.[۲] . محمد حسين ناصر الشيعه، تاريخ قم، بيروت، انتشارات دارالفكر، چاپ سوم، ۱۳۵۰ش، ص۱۱۴.[۳] . شيخ عباس قمي، منتهي الامال، قم، انتشارات هجرت، چاپ يازدهم، ج۲، ص۶۲۲.[۴] . چهل اختران محله اي است در خيابان آذر شهر مقدس قم.[۵] . Boraiheh.[۶] . شيخ صدوق، اكمال الدين، قم، دارالكتب الاسلاميه، چاپ دوم، ۱۳۹۵ق، ج۲، ص۵۰۱.[۷] . محمد حسين ناصر الشيعه، تاريخ قم، بيروت، انتشارات دارالفكر، چاپ سوم، ۱۳۵۰، ص۱۱۴.[۸] . شيخ مفيد، الإرشاد، چاپ كنگره شيخ مفيد، قم، چاپ اول، ۱۴۱۳ق، ج۲، ص۲۹۵.نام برخي از ياران و اصحاب امام جواد ـ عليه السّلام ـ را همراه با شرح مختصري از زندگي شان بيان كنيد؟در هر دوره اي كه امامان شيعه پرچم هدايت جامعه را برعهده مي گرفتند، و امامت جامعه را عهده دار مي شدند، به تربيت شاگردان مي پرداختند. شاگرداني كه هركدام وزنه علمي بزرگي به شمار مي رفتند و در ميدان رقابت سرآمد دانشمندان عصر خود بودند. حضرت امام جواد ـ عليه السّلام ـ امام نهم ما شيعيان نيز به تربيت شاگرداني پرداختند كه مايه استمرار و پايداري تشيع بودند.آنها در رشد و شكوفايي تمدن اسلام سهم بسزايي داشتند، لذا شايسته است كه براي احياي نام و ياد و آثار و مرام تربيت يافتگان مكتب ائمه و معرفي آنان به نسل حاضر و آينده تلاش نمود. ما در اين بحث به برخي از اين بزرگواران اشاره خواهيم كرد.۱. عبدالعظيم حسني: عبدالعظيم بن عبدالله بن علي بن حسن بن زيد بن حسن بن علي بن ابيطالب ـ عليه السّلام ـ ملقب به حسني است به خاطر انتسابش به امام حسن ـ عليه السّلام ـ وي از اصحاب امام جواد ـ عليه السّلام ـ و امام هادي ـ عليه السّلام ـ بوده است. و مشهور است كه وي در زمان امام هادي ـ عليه السّلام ـ وفات يافته. وي فردي جليل القدر و عالمي وارسته بوده كه روايات و احاديث زيادي از امام جواد و امام هادي ـ عليهم السّلام ـ نقل كرده است او كتاب "خطب اميرالمؤمنين ـ عليه السّلام ـ" و كتاب "اليوم و الليله" را تأليف نموده است. [۱] محمد بن خالد برقي روايت مي كند كه عبدالعظيم حسني از ترس سلطان وقت كه علويين را اذيت و آزار مي كرد و آنان را به قتل مي رساند، گريخت و به شهر ري آمد. و در خانه يكي از شيعيان سكونت گزيد، شيعيان خبر حضور ايشان را شنيدند. [۲] و به نزدش آمده و به حديث او گوش فرا مي دادند و سئوالات شرعي خود را مي پرسيدند. [۳] ايشان در سال ۲۴۵ هـ. ق وفات يافته و هم اكنون مرقدش در شهرري نزديك تهران واقع شده و زيارتگاه عاشقان اهل بيت ـ عليهم السّلام ـ مي باشد. در برخي از روايات ثواب زيارت ايشان را معادل ثواب زيارت امام حسين ـ عليه السّلام ـ ذكر كرده اند. [۴]۲. احمد بن محمد بن ابي نصر بزنطي: وي از جمله ياران و اصحاب امام رضا و امام جواد ـ عليهم السّلام ـ بوده و نزد آن دو بزرگوار داراي منزلتي رفيع بوده است. وي احاديث زيادي از اين دو امام بزرگوار روايت كرده است ايشان از جمله محدثان شيعي موثق معرفي شده است. [۵]بزنطي به عنوان فردي جليل القدر، فقيهي فاضل و يكي از اصحاب اجماع معرفي شده است. [۶]شيخ طوسي در "الفهرست" آورده است: وي از ثقات اهل كوفه مي باشد كه حضرت رضا ـ عليه السّلام ـ را ملاقات كرده است و نزد ايشان مقامي عظيم داشته است. وفات او در سال ۲۱۲ هـ. ق اتفاق افتاده است. [۷] وي كتب متعددي تأليف نموده كه از جمله آنها مي توان به كتاب "الجامع" اشاره كرد. [۸]۳. فضل بن شاذان: فضل بن شاذان نيشابوري از اصحاب امام جواد و امام هادي و عسكري ـ عليهم السّلام ـ بوده است. وي فردي مورد اعتماد و جليل القدر و فقيه و متكلم بوده است. [۹] برخي نوشته اند ۱۸۰ كتاب در فقه و حديث و رد بر فرقه هاي ضاله و... نگاشته كه متأسفانه اكثر آنها از بين رفته است. [۱۰] شيخ طوسي نام برخي از آثار وي را در "الفهرست" ذكر نموده. [۱۱] اكثر تراجم نويسان از وي به نيكي ياد كرده اند. وفات وي در سال ۲۶۰ هـ. ق گزارش شده است. [۱۲] ابن شاذان از جمله كساني است كه امام حسن عسكري ـ عليه السّلام ـ براي وي طلب رحمت فرمودند. [۱۳]۴. حبيب بن اوس طائي: حبيب بن اوس طائي معروف به ابوتمام از اصحاب خاص امام جواد ـ عليه السّلام ـ بوده. او شاعري بزرگ و استاد لغت شناسي و تاريخ و ايام عرب بود. وي داراي قصيده معروفي است كه درباره ائمه دوازده گانه مي باشد. [۱۴] شيخ عباس قمي مي نويسد: "علما گفته اند كه از قبيله "طي" سه كس بيرون آمدند كه هر كدام در باب خود منفرد بودند، حاتم طائي در جود، داود طائي در زهد و ابوتمام طائي در شعر. [۱۵] قبر ابوتمام در موصل معروف است.۵. محمد بن ابي عمير: وي از بزرگترين قبايل عرب مي باشد. علما و دانشمندان، حكم به وثاقت و بزرگواري او نموده اند و او را عابدترين و با ورع ترين مردم زمان خويش مي دانند. و در فقه و دانش او را از افراد برجسته زمان خويش مي شمارند كه داراي كتب بسياري است. [۱۶] از نظر علم حديث وي فردي معتبر مي باشد. [۱۷]وفات وي در سال ۲۱۷ هـ. ق ذكر شده است. [۱۸] شيخ طوسي كتب زيادي براي او ذكر كرده است از جمله اين كتابها مي توان به كتاب "النوادر"، كتاب "الاستطاعه" و كتاب "الرد علي اهل القدر و الجبر" اشاره كرد. [۱۹]۶. محمد بن سنان: وي از ياران برجسته امام جواد ـ عليه السّلام ـ بود. رواياتي وجود دارد كه بر بزرگي شأن و شدت اعتقاد و علم و ورع او دلالت مي كند. [۲۰] امام جواد ـ عليه السّلام ـ درباره او و صفوان بن يحيي فرمود: خداوند از آن دو راضي و خشنود گردد زيرا آنها با من و پدرم هرگز مخالفت نكردند. [۲۱]۷. علي بن مهزيار: علي بن مهزيار اهوازي از اصحاب امام رضا و امام جواد و امام هادي ـ عليهم السّلام ـ بوده است. وي از منزلتي رفيع در نزد ائمه برخوردار بوده و از جانب امامان معصوم وكيل بوده است. او با امام جواد ـ عليه السّلام ـ مراسله و مكاتبه داشته است. امام جواد ـ عليه السّلام ـ در جايي براي او مي نويسد: "نوشته ات به دستم رسيد. از كلامت خوشحال شدم، خداوند تو را مسرور گرداند..."[۲۲] در معجم رجال الحديث آمده است: "وي از خواص ياران امام جواد ـ عليه السّلام ـ بوده و از جانب ايشان وكالت داشته و نزد آن امام بزرگوار داراي قدر و منزلت بوده است. در حديث، جزء موثقين بوده و طعن و ايرادي بر او وارد نشده است. وي كتب زيادي تأليف نموده است. [۲۳] از ديگر ياران آن حضرت مي توان به آدم بن اسحاق قمي، ابراهيم بن مهزيار، احمد بن محمد بن عيسي اشعري قمي، زكريا بن آدم، صفوان بن يحيي و محمد بن اسماعيل بن بزيع اشاره كرد.معرفي منابع جهت مطالعه بيشتر:۱ـ الامام الجواد من المهد الي اللحد، سيد محمد كاظم قزويني.۲ـ رجال، شيخ طوسي.پي نوشتها:[۱] . قزويني، سيد محمد كاظم، الامام الجواد من المهد الي اللحد، قم، مؤسسه الرساله، چاپ اول، ۱۴۱۴ق، ص۲۱۲.[۲] . خوئي، سيد ابوالقاسم موسوي، معجم رجال الحديث، بي جا، مركز نشر الثقافه الاسلاميه، ۱۴۱۳ق، ج۱۷، ص۵۰.[۳] . الامام الجواد من المهد الي اللحد، همان، ص۲۱۲.[۴] . معجم رجال الحديث، همان، ج۱۷، ص۵۲.[۵] . الامام الجواد من المهد الي اللحد، همان، ص۱۲۶.[۶] . محمد بن حسن طوسي، رجال طوسي، نجف، منشورات المكتبه الحيدريه، ۱۳۸۰ق. ، ص۳۹۷.[۷] . محمد بن حسن طبرسي، الفهرست، مشهد، مركز تحقيقات و مطالعات، ۱۳۴۸ق. ، ص۳۶.[۸] . شيخ عباس قمي، الكني و الالقاب، بي تا، بي جا، ج۲، ص۸۰.[۹] . الفهرست، همان، ص۲۵۴.[۱۰] . الامام الجواد من المهد الي اللحد، همان، ص۲۸۷.[۱۱] . الفهرست، همان، ص۲۵۴.[۱۲] . آقابزرگ تهراني، الذريعه، بيروت، دارالاضواء، چاپ دوم، ۱۴۰۳ق، ج۱۵، ص۱۷۳.[۱۳] . محمد بن حسن طوسي، اختيار معرفه الرجال، تهران، وزارت ارشاد اسلامي، ۱۳۸۲، ص۵۸۴.[۱۴] . الامام الجواد من المهد الي اللحد، همان، ص۱۴۵؛ ابن شهر آشوب اين قصيده را در كتابش مناقب ذكر كرده است.[۱۵] . شيخ عباس قمي، المنتهي، تهران، كتابفروشي مركزي، چاپ دوم، ۱۳۳۳ش، ص۲۳۰.[۱۶] . الفهرست، همان، ص۲۱۸.[۱۷] . المنتهي، همان، ص۱۳۰.[۱۸] . الذريعه، همان، ج۲، ص۱۴۱.[۱۹]. ثقة الاسلام تبريزي، مرأة الكتب، قم، مكتبه آيت الله مرعشي العامه، ۱۴۱۴ق، ص۵۷.[۲۰] . معجم رجال الحديث، همان، ج۱۶، ص۱۵۱.[۲۱] . همان، ج۱۷، ص۱۶۲.[۲۲] . الامام الجواد من المهد الي اللحد، همان، ص۲۷۱.[۲۳] . معجم رجال الحديث، همان، ج۱۲، ص۱۹۲.*امام جواد (ع) چگونه مورد سوء قصد واقع شده و شهيد شدند؟حضرت امام جواد ـ عليه السّلام ـ در دهم ماه رجب سال ۱۹۵ هـ. ق در شهر مدينه ديده به جهان گشود [۱]. رحلت آن بزرگوار در سال ۲۲۰ هـ. ق واقع شده است و سن ايشان هنگام رحلت ۲۵ سال بوده است. [۲] قول مشهور در ارتباط با رحلت اين امام بزرگوار اين است كه ايشان توسط معتصم خليفه عباسي مسموم شده و به شهادت رسيده اند. ابن شهر آشوب مي نويسد: «امام جواد ـ عليه السّلام ـ در آخر ذي القعده در بغداد مسموم شد» [۳] ابن فتال نيشابوري مي نويسد: «امام جواد ـ عليه السّلام ـ در آخر ذي القعده به واسطه سم به شهادت رسيد» [۴] سيد محمد كاظم قزويني مي نويسد: «چيزي كه واضح است و شكي در آن نيست اين است كه امام جواد ـ عليه السّلام ـ به مرگ طبيعي از دنيا نرفته است. هيچ يك از مورخين نگفته اند كه امام به واسطه مرضي يا دردي از دنيا رفته است. بلكه قول صحيح آن است كه بگوئيم: مورخين و محدثين (الا تعداد بسيار نادري) اتفاق بر اين دارند كه امام جواد ـ عليه السّلام ـ را معتصم مسموم كرد. [۵]مسعودي مي نويسد: «هنگامي كه امام جواد ـ عليه السّلام ـ به عراق (بغداد) آمد معتصم و جعفر (پسر مأمون) در فكر كشتن امام جواد ـ عليه السّلام ـ بودند، جعفر خواهرش ام الفضل را وسيله اجراي نيرنگ خود قرار داد، زيرا مي دانست كه ام الفضل، با اينكه علاقه شديدي به امام جواد داشته، از آن حضرت روي گردانده است. زيرا ام الفضل داراي فرزند نشد ولي سمانه (همسر ديگر امام) داراي فرزند گرديد. بر همين اساس ام الفضل جواب مثبت به برادرش جعفر داد و آنها مقداري زهر در درون انگور رازقي نمودند. امام جواد ـ عليه السّلام ـ انگور رازقي را دوست مي داشت وقتي آن حضرت از آن انگور خورد مسموم گرديد...»[۶]. طبري نيز مي نويسد: «سبب وفات امام جواد ـ عليه السّلام ـ اين بود كه ام الفضل دختر مأمون وقتي ديد خداوند از همسر ديگري فرزندي به امام جواد ـ عليه السّلام ـ داده است با سمي كه در دانه هاي انگور وارد كرد امام ـ عليه السّلام ـ را به شهادت رساند. [۷]»مرحوم مجلسي نقل كرده شهادت آن حضرت به واسطه سعايت ابي داود، قاضي وقت در نزد خليفه و با دست كاتب معتصم انجام گرفته است. [۸] در اين روايت نيز شهادت آن حضرت را به واسطه سمّي مي داند كه كاتب معتصم به امام جواد ـ عليه السّلام ـ داده است. هرچند شيخ مفيد در «ارشاد» مي نويسد: «براي من ثابت نشده است كه ايشان مسموم شده باشند» [۹]. امّا ايشان اولاً قول به مسموم شدن امام جواد ـ عليه السّلام ـ را به عنوان يكي از اقوال در شهادت ايشان بيان كرده است. [۱۰]ثانياً: ايشان چند صفحه بعد در كتابش روايتي را ذكر مي كند كه اين روايت دلالت بر اين دارد كه آن حضرت مورد سوء قصد واقع شده اند. ايشان به نقل از اسماعيل بن مهران روايت مي كند كه گفت: هنگامي كه امام جواد ـ عليه السّلام ـ بار اول (دوران مأمون) از مدينه به بغداد آمد، به آن حضرت عرض كردم: فدايت گردم من در مورد شما در اين سفري كه در پيش داريد ترس دارم (مي ترسم شما را بكشند) بعد از شما چه كسي عهده دار امامت مي شود؟ آن حضرت فرمود: آنچه را گمان مي كني در اين سال رخ نمي دهد. هنگامي كه معتصم در سال ۲۲۰ هـ. ق آن حضرت را از مدينه به بغداد طلبيد، باز به محضرش رفتم و عرض كردم: فدايت گردم، شما از مدينه مي رويد، امام بعد از شما كيست؟ آن حضرت گريست سپس فرمود: در اين سال بر من نگران باش امامت بعد از من از آن پسرم علي (امام هادي ـ عليه السّلام ـ) است. [۱۱]علاوه بر اينكه حديثي هم از ائمه شيعه روايت شده كه قول مشهور را تأييد مي كند. در حديثي امام حسن ـ عليه السّلام ـ مي فرمايد: «ما منّا الّا مسموم او مقتول» [۱۲] هيچ يك از ما ائمه نيست مگر اينكه يا مسموم مي شويم و يا (با غير سم) كشته مي شويم.بعد از شهادت امام جواد ـ عليه السّلام ـ فرزندشان امام هادي ـ عليه السّلام ـ به تغسيل و تكفين و نماز بر ايشان پرداخت. [۱۳] و هر چند معتصم خواستار اين بود كه امام جواد ـ عليه السّلام ـ مخفيانه دفن شود و كسي در تشييع جنازه ايشان حاضر نشود، ليكن شيعيان به اين امر آگاه شدند، از منازل خويش خارج شدند و حدود ۱۲۰۰۰ نفر آن حضرت را تشييع كردند و به خاك سپردند. [۱۴]»نتيجه گيري:امام جواد ـ عليه السّلام ـ در سال ۲۲۰ هـ. ق در بغداد به واسطه سمي كه به آن حضرت داده شد به شهادت رسيدند. مسبب اصلي اين اقدام زشت خليفه عباسي معتصم برادر مأمون بوده است. عموم مورخان و محدثان قائلند كه اين سم توسط ام الفضل همسر ايشان به آن حضرت داده شده است.معرفي منابع جهت مطالعه بيشتر:۱ـ منتهي الآمال: شيخ عباس قمي.۲ـ الامام الجواد من المهد
این صفحه را در گوگل محبوب کنید
[ارسال شده از: مهر]
[مشاهده در: www.mehrnews.com]
[تعداد بازديد از اين مطلب: 18]
-
گوناگون
پربازدیدترینها