واضح آرشیو وب فارسی:جوان آنلاین: توسعه كارآفريني در گرو كاربردي شدن پژوهشهاست
گفته ميشود پژوهشهاي هدفمند، درآمدزا هستند و در جهت پاسخگويي به نيازهاي كشور نقش كليدي دارند؛ منظور از پژوهشهاي هدفمند، يعني مجموعه طرحهايي كه كاربردي و عملياتي بوده و به توليد ثروت كمك ميكند، البته امروزه اغلب پژوهشها فاقد اين ويژگيهاست.
نویسنده : مليحه زرينپور
از سوي ديگر دانشگاههاي ما آموزشهاي تئوري و نظري را مبنا قرار داده و روحيه پژوهش در فضاهاي علمي تقويت نميشود لذا نتيجه اين شده كه امروز ميان دانشجويان ما با پژوهش شكافي عميق برقرار است. در همين ارتباط دكتر محمد مهدينژاد نوري از استادان دانشگاه صنعتي مالك اشتر و مشاور علمي وزير دفاع در گفتوگو با ما به راههاي هدفمند كردن پژوهش پرداخته است. چه راههايي براي هدفمند كردن پژوهش وجود دارد؟ 10 راهكار براي انجام پژوهشهاي هدفمند وجود دارد، اولين اقدام براي حركت در اين مسير، ارتقاي بهرهوري، تعريف و اجراي طرحهاي كلان ملي است، يعني به جاي اينكه پروژههاي كوچك و ريز تعريف كنيم، چند طرح بزرگ كه مورد نياز كشور است را تعريف كرده و توانمنديها و ظرفيتهاي لازم را پيرامون اين موضوع بسيج كنيم. اين طرحهاي بزرگ ميتواند همانند طرح ماهواره ملي و ساخت هواپيماي مسافربري باشد. دومين راه اين است كه نقشه جامع علمي مورد توجه باشد، اين نقشه بايد مبناي هرگونه تصميمگيري براي بحثهاي اجرايي قرار گيرد، اكنون يك نقشه جامع علمي داريم اما بايد اين امر به عنوان محور وحدت و توسعه مدنظر قرار گيرد تا بتوان در مسير پژوهشهاي هدفمند حركت كرد، نبايد فراموش كنيم كه اين مبحث ستون علمي و پژوهشي است. سومين راهكار براي تحقق اين امر هدفمند كردن منابع مالي و منبع تأمين آن است، يعني بايد براي همين پولهايي كه داريم خوب برنامهريزي كنيم. به عنوان نمونه بايد اين مسئله بررسي شود كه چطور بايد سرمايهها را براي پاسخ به نيازمنديها در بخش پژوهش هزينه كنيم. همچنين در حوزه پژوهش بايد طرحهاي كاربردي محور قرار گيرد و بر مبناي آن توسعه نيروي انساني و برنامهريزي عملياتي در دستور كار قرار گيرد، در همين راستا ضرورت دارد تا بخشي از تأمين منابع يعني حدود 20 تا 30 درصد آن از محل دستاوردهاي پژوهشي به دست بيايد. در صورتي ميتوان پژوهشها را به معناي واقعي كلمه هدفمند كرد كه ميان هيئت علمي و بخش مديريت دانشگاه و به طور كلي ميان دانشگاه و صنعت ارتباطي دو سويه و تنگاتنگ برقرار باشد. چهارمين راه نيز اين است كه آييننامه ارتقاي اعضاي هيئت علمي و محققين اصلاح شود، اكنون از كسي كه ميخواهد ارتقا پيدا كند، سؤال ميشود كه چند مقاله نوشتهاي يا چند دانشجو تربيت كردهاي اما اين مسئله را نميپرسند كه اين مقالات چقدر كاربردي بوده و چقدر مقالات و پژوهشهاي آنها به راهاندازي طرحهاي ملي و صنعتي منجر شده است. اگر اين آييننامه كه به آن اشاره كردم، اصلاح شود آنگاه محققين و پژوهشگران ما براي ارتقاي مرتبه، پژوهشهايي را انجام ميدهند كه كاربردي است و گوشهاي از مشكلات كشور را حل ميكند. تقويت دانشگاه و صنعت، پنجمين راهكاري است كه ميتوان از طريق آن به هدفمند كردن پژوهشها كمك كرد، بر اين اساس ميتوانيم مشوقها و محدوديتها را به صورت همزمان به كار گرفت، منظور از مشوق يعني اينكه اگر صنعتي آمد و با دانشگاه كار كرد، مشوقهايي برايش در نظر گرفته شود، مثلاً معافيت مالياتي مورد توجه قرار گيرد. منظور از محدوديت هم يعني اينكه اگر كسي نتوانست به دانش توليد يك محصول دست پيدا كند، حق واردات ندارد. فرآيندهاي دانشگاه و مراكز پژوهشي اصلاح شود اصلاح ساختار و فرآيندهاي دانشگاه و مراكز پژوهشي نيز از ديگر اقداماتي است كه بايد به منظور اتخاذ پژوهشهاي هدفمند در دستور كار قرار بگيرد، اكنون در عمده دانشگاههاي ما آموزش سالاري حاكم است در واقع پژوهش و دستاوردهاي پژوهشي و ارتباط آن با صنعت يك مسئله حاشيهاي است و ضرورت ايجاب ميكند كه اين ساختارها و تشكيلات اصلاح شود. رهبر انقلاب بر اين مسئله تأكيد كردهاند كه بايد پژوهشگاههاي دانشگاهي ايجاد شود زيرا وقتي پژوهشگاه ايجاد شود، ساختار و ظرفيت پژوهش ارتقا مييابد و از سوي ديگر با اين اقدام ميتوانيم به سمت دانشگاه تمدن ساز و كارآفرين حركت كنيم. ترويج فرهنگ صحيح در حوزه انجام پژوهشها از ديگر راههاي هدفمند كردن اين مقوله است، تا وقتي كه اين باور و ارزشمداري در رابطه با كاربردي كردن علم و تبديل آن به ثروت در دانشگاهها، بخش صنعت و جامعه مدنظر قرار نگيرد، نميتوانيم شاهد هدفمند شدن پژوهشها باشيم لذا اصل فرهنگسازي در اين رابطه خيلي مهم است. نيازمندي اقتصاد مقاومتي و دانش بنيان به پژوهش و علم مقام معظم رهبري نقش عمدهاي در ايجاد چنين ديدگاه فرهنگي دارند و همواره بر كاربردي كردن علم و پژوهشها تأكيد داشتهاند، زماني كه علم و پژوهش شما كاربردي بوده و تبديل به ثروت شود، فرهنگ كارآفريني نيز در دانشگاهها توسعه پيدا ميكند. اصلاح الگوي اقتصاد كلان كشور از مهمترين راههاي هدفمندي پژوهشهاست، اگر در يك جامعه اقتصاد كلان محاسبهگر باشد، علم رشد نميكند و به پژوهش نياز نيست اما اگر اقتصاد مقاومتي و دانشبنيان باشد به پژوهش و علم نياز است. اگر اقتصاد ما اقتصاد مقاومتي و مبتني بر اقتصاد دانش بنيان باشد، پژوهشها هدفمند ميشود. ساماندهي نظام ملي نوآوري به انجام پژوهشهاي هدفدار منجر ميشود ساماندهي نظام ملي نوآوري هم در رديف عواملي قرار دارد كه ميتواند به انجام پژوهشهاي هدفدار منجر شود، اگر ميخواهيم پژوهش ما در چرخه نوآوري تبديل به ثروت شود بايد به موضوع تجاريسازي توجه كنيم. توسعه هدفمند ساختارهاي پژوهشي نيز دهمين عاملي است كه در پژوهش هدفمند نقش دارد، همان طور كه همه ما ميدانيم يكي از مصيبتهاي كشورمان اين است كه هر مركز پژوهشي يك سري فضاها را ايجاد ميكند كه با نياز كشور مرتبط نبوده و همخواني لازم را ندارد، به عبارت سادهتر ما در حال حاضر جايي هزينه ميكنيم كه در راستاي نيازهايمان نيست. اگر در دانشگاه تهران يك ميليارد تومان پول داديم و آزمايشگاه راه انداختيم بايد از طرحهاي پژوهشي حمايت شود، ما آزمايشگاه نمادين نميخواهيم، ما آزمايشگاهي ميخواهيم كه از پژوهشهاي كاربري پشتيباني كند، همچنين بايد زيرساختهاي هدفمند به منظور انجام پژوهشهاي صحيح و كاربردي توسعه پيدا كند. چرا در دانشگاههاي ما بهرغم شعارهايي كه داده ميشود به موضوعات تئوري و نظري بيش از مباحث پژوهشي توجه ميشود، در واقع چرا تربيت پژوهشمحور دانشجو هنوز در دستور كار دانشگاهها قرار نگرفته است؟ 20 درصد اين امر تقصير ساختار تاريخي دانشگاههاست و 80 درصد آن به بحثهاي مديريتي برميگردد يعني شوراي عالي انقلاب فرهنگي، وزارتخانه علوم و بهداشت جزو دستگاههاي اجرايي هستند كه در عدم پژوهشمحور كردن دانشجويان تقصير دارند. بنابراين براي اينكه بتوانيم دانشجو را پژوهشمحور بار بياوريم بايد ساختار تاريخي دانشگاه و عادات گذشته اساتيد ما تغيير كند و استادان ما فقط درس ندهند و بعد هم از كلاس خارج شوند، بلكه خود نيز به امر پژوهشهاي كاربردي تكيه كرده و دانشجو را در اين مسير تربيت كنند. دانشجويان ما چندين سال فقط با مباحث تئوري و نظري آشنا ميشوند اما هيچ گاه به پژوهش روي نميآورند، اگر هم پژوهشي انجام دهند، فقط پژوهش انجام دادهاند يعني كاربردي و عملياتي نيست. آيا شما هم اين مسئله را تأييد ميكنيد كه در كشور ما كمتر به پژوهش توجه ميشود؟ علت اين مسئله چيست؟ بله اين مسئله را قبول دارم، وقتي به پژوهش اهميت داده نميشود، يعني اينكه برنامهاي براي رشد پايدار وجود ندارد. در كشور ما مشكلات و آسيبها به صورت ضربتي حل ميشود يعني براي رفع مشكل و پاسخ به نيازها، به مقوله پژوهش توجه نميكنيم و نميخواهيم با بررسي و تحقيق آن مسئله را حل كنيم. علت اين امر ناشي از تفكري است كه بر سيستم فكري مسئولان ما حاكم است، در واقع آنان ترجيح ميدهند تا همه مشكلات و نيازها يك دفعه حل شود و نميخواهند تا با ميدان دادن به پژوهشگر مسئله را به صورت ريشهاي و پايهاي حل كنند. در حقيقت به دنبال مصرف مسكن و پوشش دادن درد هستند و نميخواهند تا با جراحي مسئله را حل كنند. يكي از علتهاي عقبماندگي ما در برخي از بخشها ناشي از اين مسئله است كه دانشجوي ما پژوهشمحور بار نميآيد در نتيجه ياد نميگيرد تا براي حل مشكل به سراغ پژوهشهاي كاربردي برود. اگر از نفت دست برداريم آن وقت پژوهش در كشور ما معناي واقعي و هدفمند خود را پيدا ميكند.
منبع : روزنامه جوان
تاریخ انتشار: ۱۶ شهريور ۱۳۹۴ - ۱۵:۳۸
این صفحه را در گوگل محبوب کنید
[ارسال شده از: جوان آنلاین]
[تعداد بازديد از اين مطلب: 67]