واضح آرشیو وب فارسی:جام جم آنلاین:
یادداشت روابط خویشاوندی؛واقعی و غیرمجازی تغییرات شتابان فرهنگی و اجتماعی موجب کمرنگ شدن روابط خویشاوندی، ارتباطات همسایگی و نیز تضعیف شبکههای اجتماعی خویشاوندی شده و بر اثر کاهش ارتباط و ضعف رفت و آمدهای فامیلی، نوعی حالت تکافتادگی و فردگرایی در خانوادهها پدید آمده است.
شبکه های خویشاوندی نسبت به هم دارای تعهد اخلاقی و احساسات عاطفی هستند. آنها در مواقع نیازمندی و مشکلات اقتصادی و اجتماعی به هم کمک می کنند همچنین در صورت بروز شکست های عاطفی ناشی از جدایی، بیماری و سوگ در کنار یکدیگر هستند و غالبا با هم اشتراک مساعی و همکاری دارند، اما در خانواده های امروزی افراد به فردگرایی گرایش دارند که این روابط متقابل میان خانواده ها را دچار چالش کرده است. در بیشتر شهرها و بویژه کلانشهرها، رفت و آمدهای خانوادگی بسیار اندک دیده می شود و خانواده های گسترده ای که در آنها از پدربزرگ و مادربزرگ گرفته تا دایی و عمو در کنار هم زندگی می کردند، جای خود را به خانواده های هسته ای داده است. شاید بتوان اصلی ترین دلیل این وضعیت را تغییرات سبک زندگی و جستجوی شغل در شهرهای بزرگ دانست چون همزمان با رشد تحصیلات شهروندان، مشاغل قدیمی و سنتی دیگر جذابیت ها و کارکردهای گذشته را از دست داده و مشاغل بوروکراتیک و اداری جایگزین آنها شده است. همچنین بسیاری از زوج های جوان ترجیح می دهند حتی به قیمت اجاره نشینی و دوری از خانواده هایشان، استقلال اقتصادی و سکونتی داشته باشند تا جایی که بازتولید این شرایط در دهه گذشته وضعی را خلق کرده تا شبکه های خویشاوندی قدیمی بشدت تضعیف شده و جای روابط صمیمانه و چهره به چهره را شبکه های اجتماعی مجازی، پیامک، ایمیل و چت بگیرد. صرف نظر از کارکردهایی نظیر حمایت اجتماعی خویشاوندان در برهه های مختلف زندگی و تاثیرات روان شناختی و عاطفی که ناشی از ارتباطات فامیلی و مهمانی رفتن ها و مهمان داشتن ها ایفا می کرد، شبکه های خویشاوندی می توانست فرصت هایی مانند انتخاب همسر، پادرمیانی، ریش سفیدی، کمک های اقتصادی و همکاری های شغلی را ایجاد و تقویت کند. امروزه برخی از این کارکردها را نهادهای اجتماعی متعدد مانند مشاوره های روانشناختی، مدارس، دانشگاه ها، رسانه ها و شبکه های اجتماعی مجازی به عهده گرفته اند و حتی برخی از شهروندان ممکن است برخی از دید و بازدیدهای معمول را با شبکه های اجتماعی مانند وایبر، واتس آپ، تلگرام و اینستاگرام انجام دهند. در عصر حاضر، شبکه های اجتماعی مجازی وارد عرصه زندگی خصوصی مردم شده و بخش قابل توجهی از اوقات فراغت و حتی ساعات کاری افراد را به خود اختصاص داده اند، طبیعی است که بازگشت به گذشته و تصویرسازی دوباره ارتباطات سنتی خویشاوندی امکانپذیر نیست، اما نهادهای جامعه پذیرکننده مثل خانواده، مدارس و صداوسیما می توانند تا حدودی نقش تعدیل کننده برای کاهش کژکارکردهای شبکه های اجتماعی مجازی ایفا کنند. البته خانواده در مقایسه با گروه همسالان، رسانه یا گروه های رسمی مانند نهاد آموزش و پرورش و دانشگاه در مواجهه با فناوری های جدید نقش موثرتری دارد. مثلا خانواده با نظارت داخلی و با امکاناتی که در اختیار افراد قرار می دهد (مانند هزینه ای که برای تجهیزات یا استفاده از خدمات اینترنت پرداخت می کند) می تواند بر آنها کنترل هم داشته باشد. در کنار خانواده، مدرسه نیز نقش مهمی دارد و آموزش مهارت های ارتباطی به دانش آموزان در مدارس کمک می کند کودکان و نوجوانان از طریق بازی کردن، گوش دادن به داستان، تماشای فیلم، خواندن متن، مقابله با ترس، گفت وگو با دوستان و آموزگار و اعضای خانواده، دارای مهارت های ارتباطی موثر شوند. البته این مهارت ها می تواند به بزرگسالان نیز در بهبود روابط اجتماعی و فامیلی کمک کند زیرا مهارت های ارتباطی باعث می شود افراد با شناخت مناسب از شبکه های خویشاوندی در ارتباط با نزدیکان دچار سوءتفاهم و مشکل نشوند. بخشی از آسیب های ناشی از تضعیف شبکه های ارتباطی خویشاوندی گریزناپذیر هستند، اما می توانیم برای ترمیم روابط خویشاوندی مطابق با تغییرات فرهنگی برنامه ریزی کنیم. صد البته اگر نیازهای اساسی شهروندان برآورده شود افراد ساعات بیشتری برای با هم بودن های واقعی خواهند داشت، اما اگر شهروندان عمده ساعات شبانه روز را برای گذران معیشت سپری کنند، انتظار روابط نزدیک خویشاوندی آرمان گرایانه به نظر می رسد. دکتر موسی خدمتگزار خوشدل جامعه شناس
 
سه شنبه 27 مرداد 1394 ساعت 06:13
این صفحه را در گوگل محبوب کنید
[ارسال شده از: جام جم آنلاین]
[تعداد بازديد از اين مطلب: 67]