تبلیغات
تبلیغات متنی
محبوبترینها
سه برند برتر کلید و پریز خارجی، لگراند، ویکو و اشنایدر
مراحل قانونی انحصار وراثت در یک نگاه: از کجا شروع کنیم؟
چگونه برای دریافت ویزای ایران اقدام کنیم؟ مدارک لازم و نکات کاربردی
راهنمای خرید یو پی اس برای مراکز درمانی و بیمارستانی مطابق الزامات قانونی
آیا طلاق توافقی نیاز به وکیل دارد؟
چگونه ویزای آفریقای جنوبی را به آسانی دریافت کنیم؟ راهنمای قدم به قدم
همه چیز درباره ویزای آلمان و مراحل دریافت آن
چرا پاسارگاد به عنوان یکی از مهم‌ترین آثار تاریخی ایران شناخته می‌شود؟
خرید انواع خودکار و روان نویس شیک و ارزان
خرید انواع خودکار و روان نویس شیک و ارزان
صفحه اول
آرشیو مطالب
ورود/عضویت
هواشناسی
قیمت طلا سکه و ارز
قیمت خودرو
مطالب در سایت شما
تبادل لینک
ارتباط با ما
مطالب سایت سرگرمی سبک زندگی سینما و تلویزیون فرهنگ و هنر پزشکی و سلامت اجتماع و خانواده تصویری دین و اندیشه ورزش اقتصادی سیاسی حوادث علم و فناوری سایتهای دانلود گوناگون
مطالب سایت سرگرمی سبک زندگی سینما و تلویزیون فرهنگ و هنر پزشکی و سلامت اجتماع و خانواده تصویری دین و اندیشه ورزش اقتصادی سیاسی حوادث علم و فناوری سایتهای دانلود گوناگون
آمار وبسایت
تعداد کل بازدیدها :
1820094674
وضعيت درياي خزر بسيار بحراني است/تيشه به ريشه اکوسيستم درياي خزر زده ايم
واضح آرشیو وب فارسی:خبرگزاری موج:
۲۱ مرداد ۱۳۹۴ (۱۳:۱۵ب.ظ)
در گفت و گو با موج تاکيد شد: وضعيت درياي خزر بسيار بحراني است/تيشه به ريشه اکوسيستم درياي خزر زده ايم موج - يک متخصص ارزيابي گفت: وضعيت درياي خزر در مقايسه با اکوسيستم‌هاي مشابه بسيار بحراني است. ما هرساله منابع ارزشمند شيلات خزر را ازنظر کمي و کيفي از دست مي‌دهيم و انقراض گونه‌ها و آلودگي‌هاي متنابهي را در اين دريا شاهديم.
کريم ثابت رفتار، عضو هيات علمي دانشگاه گيلان گروه محيط زيست و متخصص ارزيابي، اثرات توسعه با تاکيد بر مديريت منابع هيدرولوژيک از دانشگاه ملي استرالياست.
وي در حال حاضر براي گذراندن مقطع پست دکترا با گرايش تغييرات اقليمي در دانشگاه ملي استراليا در حال تحصيل است، ثابت رفتار همچنين مشغول آماده‌سازي تفاهم‌نامه ميان سازمان محيط زيست و دانشکده محيط زيست، دانشگاه گيلان و دانشگاه گريفيث در گلد کوست استراليا است.
21 مرداد به نام درياي خزر نام نهاده شده است، اين روز بهانه‌اي شد تا خبرنگار خبرگزاري موج با اين کارشناس برجسته درباره مخاطرات زيست‌محيطي خزر که هرروز ابعاد گسترده‌تري مي‌گيرد، گفت‌وگويي داشته باشد، ثابت رفتار بيش از 20 سال درباره اين دريا مطالعه و فعاليت داشته است.
موج: به نظر شما از ميان آلاينده‌هاي نفتي، صنعتي، شيميايي و فاضلاب خانگي مهم‌ترين و بيشترين ميزان آلودگي خزر مربوط به کدام‌يک از اين آلاينده‌ها است؟
پاسخ دادن به چنين سوالي مستلزم اين است که ما يک سيستم مانيتورينگ و بازيابي اطلاعات 20 ساله داشته باشيم و از طريق آن، اطلاعات را باهم مقايسه کرده و از مقايسه آن‌ها وضعيت آلودگي‌هاي خزر را دسته‌بندي کنيم.
دادن سهم و يا عدد و ارقام بايد بر اساس اطلاعات تاييد شده و مشخص باشد و ما تنها مي‌توانيم ازنظر کيفي درباره آلودگي‌ها سخن بگوييم، چراکه منطبق بر واقعيت‌هاي موجود است و در آن شکي نيست.
متاسفانه بخشي از آلودگي‌هاي موجود در درياي خزر به کشورهاي شمالي حوزه خزر (روسيه، آذربايجان، قزاقستان و ترکمنستان) بازمي‌گردد که اطلاعات صحيحي از ميان اين آلودگي‌ها را در اختيار مجامع بين‌المللي قرار نمي‌دهند و ما هم در کشورمان يا اطلاعاتي نداريم و يا اينکه اطلاعات ما دقيق و کامل نيست به همين دليل به‌صورت علمي و منطقي نمي‌توان اين آلايندگي را سهم‌بندي کنيم.
بيشترين آلاينده‌ها مربوط به آلاينده‌هاي نفتي و در کشور آذربايجان است، چون بيشترين تأسيسات نفتي مربوط به اين کشور است، اين کشور که بخشي از شوروي بزرگ است داراي تاسيسات نفتي و پالايشگاهي و تأسيسات نفتي هيدروکربني است و مي‌تواند سهم بسزايي در آلودگي خزر داشته باشد.
کشور ما نيز خوشبختانه و شوربختانه در نفت درياي خزر فعاليت چشم‌گير و معناداري ندارد سهمي هم در ايجاد اين نوع آلودگي ندارد.
اما ايران با رهاسازي فاضلاب‌هاي صنعتي، شيميايي و خانگي در اين دريا وضعيت بسيار بسيار نگران‌کننده دارد، چراکه کارخانه‌ها و موسسات حوزه جنوبي درياي خزر نه‌تنها مجهز به سيستم‌هاي قابل‌پيگيري و استاندارد تصفيه فاضلاب بيولوژيک، شيميايي و فيزيکي نيستند که متاسفانه تابه‌حال سيستم‌هاي متمرکز تصفيه‌خانه فاضلاب خانگي و شهري را هم در اين مناطق فراهم نکرده‌ايم.
پساب‌هاي کشاورزي نيز خصوصا در استان‌هاي شمالي مثل گيلان و مازندران که حاوي کودها و سموم است، بدون هيچ‌گونه بررسي دقيق و محاسبات و نظارت مناسبي از سوي سازمان‌هاي مرتبط با محيط زيست وارد شبکه‌هاي رودخانه‌اي مي‌شوند.
کشور ما هم سهم بسزايي در ايجاد آلودگي‌هاي صنعتي خزر دارد که البته در مقايسه با کشور روسيه و ديگر کشورهاي حاشيه شمالي درياي خزر قابل‌مقايسه نيست، چراکه اين کشورها کارخانه‌ها صنعتي و تبديلي زيادي دارند که مي‌تواند سهم بسزايي در ايجاد آلودگي داشته باشند. اما چون آمار دقيقي نداريم تنها درباره کشور خودمان مي‌توانيم اظهارنظر مهم و معني‌داري را داشته باشيم.
موج: چه آلودگي‌هاي مربوط به ايران است؟
متاسفانه وضعيت کشور ما اصلا خوب نيست و اگر بخواهيم خيلي خوش‌بينانه نظر بدهيم حداقل بين 20-30 درصد از آلودگي‌هايي که مربوط به درياي خزر در حوزه منابع صنعتي، شيميايي و خانگي مي‌شود مربوط به کشور ما خواهد شد.
موج: وضعيت آبزيان خزر چگونه است؟ چندگونه در معرض انقراض وجود دارد؟
گزارش‌هاي کم‌وبيش تاييد شده نشانگر اين است که در حوزه خزر، چه در حوزه داخلي و چه حوزه‌هاي حاشيه‌اي چيزي بين 150-180 گونه در حال انقراض وجود دارد که حداقل مي‌توان گفت حدود 5-10 مورد از اين انقراض مربوط به ماهيان صنعتي است.
موج: دليل اين گستردگي انقراض در ميان گونه‌هاي خزري چيست؟
در مصاحبه‌هايي طي ده سال گذشته داشته‌ام، مرتبا به بحث خطري که اکوسيستم درياي خزر را تهديد مي‌کند اشاره‌کرده و روي آن اشارات مستدل و روشني را داشته‌ام.
مسلما آبزيان درياي خزر به دليل آلودگي‌ها و دست‌اندازي‌هاي غيراصولي در رودخانه‌هاي ورودي به خزر، چه در حوزه شمالي خزر توسط چهار کشور همسايه و چه در قسمت جنوبي کشور ما، به دليل عدم مديريت صحيح در رودخانه‌هاي کشور با خطر انقراض مواجه شده‌اند. يکي از آن نمودهاي اين مديريت ناصحيح احداث سدهايي است و جديدترين نمونه آن سد شفا رود است.
ما با چنين حرکاتي خودمان تيشه به ريشه اکوسيستم درياي خزر مي‌زنيم. اگر در احداث سدها بر روي رودخانه‌ها اصول رعايت نشود و بدون برنامه‌ريزي اثرات توسعه صورت بگيرد که نمونه بارز آن سد شفا روداست، اين‌ها مناطق مصبي، دلتاها و مناطق بسيار ارزشمند اکوسيستمي را نابود مي‌کند.
بايد توجه داشته باشيم که اگر اکوسيستم‌هاي جنگلي نابود شوند، به‌تدريج درياي خزر به دليل تأثر از شرايط حوزه آبريز رو به نابودي مي‌رود.
فراموش نکنيد که ما به‌طور ميانگين تنها روزانه يک‌تن زباله در شهر رشت توليد مي‌کنيم که اين حجم زباله بدون هيچ فرآيندي مديريت پسماندي به منطقه سراوان منتقل مي شود و شيرابه‌هاي اين زباله‌ها بدون مديريت وارد شبکه آب‌هاي زيرزميني شده و با توجه به شيب هيدروليکي اين منطقه با دريا شيرابه ها وارد آب دريا مي‌شود. البته اين تنها مربوط به شهر رشت نيست.
در 16 شهرستان استان گيلان همچنين در استان مازندران و گلستان به علاوه کشورهاي همسايه خزر با حجمي از آلودگي‌هاي خطرناک بيولوژيک، شيميايي، فيزيکي، شوک‌هاي حرارتي و يا اتفاقاتي مواجهيم که منجر به نابود شدن تالاب‌هاي حاشيه درياي خزر شده است.
بارها اعلام کرده‌ام تالاب انزلي که به‌تنهايي به‌عنوان يک اکوسيستم بين‌المللي در سطح جهان حائز اهميت است، به‌عنوان يک ضربه‌گير و اکو تن است که براي دريا خزر از اهميت بسيار بالايي برخوردار است اين تالاب ازنظر ايجاد زيستگاه‌هاي جانبي و تعادل هيدروليک و سيستماتيک و بسياري از مسائل ديگر محيط‌زيست و اکولوژي خزر تحت تاثير قرار مي‌دهد.
موج: کنوانسيون خزر چه الزاماتي را براي حفظ خزر ايجاد کرد؟ کشورهاي پيرامون تا چه حد الزامات را رعايت کردند؟
بايد بدانيم که کنوانسيون‌ها به‌خودي‌خود بازدارنده نيست و اين به سطح اراده مديران، مردم و جامعه‌اي که مي‌خواهد اين کنوانسيون در آن اجرا شود بازمي‌گردد. ايران از همان ابتداي شکل‌گيري کنوانسيون خزر به‌عنوان يکي از معاهدات بين‌المللي و هم‌پيمان شناخته شد، اما صرف وجود يک کنوانسيون و معاهده و عهدنامه و بندهاي آن ضامن اجرايي حفاظت از يک اکوسيستم نيست و اين درباره درياي خزر به‌شدت ديده مي‌شود. هيچ‌کدام از پنج کشوري که حوزه درياي خزر قرار دارند پايبندي به حفاظت از اکوسيستم از خودشان نشان نداده‌اند و حتي به بندهاي آن‌هم پايبند نبوده‌اند.
موج: چه تهديداتي پيش روي خزر است؟
حيات درياي خزر وابسته به حوزه آبريز و زيستگاه‌هاي حاشيه‌اي آن است. هر حرکتي که در خشکي، در رودخانه‌ها و آب‌هاي زيرزميني، ايجاد سدهاي نامناسب و نداشتن سيستم‌هاي تصفيه فاضلاب خانگي و صنعتي، ايجاد موسسات و کارخانه‌ها حد و حريم قانوني اکولوژيکي رودخانه‌ها قرار نگرفته‌اند و يا نابودي تالاب‌هاي ساحلي (انزلي، ميانکاله، اميرکلايه و.) انجام مي‌دهيم، مي‌تواند به نحوي درتهديد اين اکوسيستم موثر باشد.
ما در حوزه شيلات طوري رفتار کرده ايم که منجر به کاهش تنوع اکولوژيک و نابودي گونه‌هاي بومي و ورود گونه‌هاي غيربومي و مهاجم تنوع شده است، شيلات هم مي‌تواند براي حوزه درياي خزر و شرايط آن بحراني باشد.
موج: آيا آلودگي‌ها تنها معضل خزر است؟
به نظر من بحث درياي خزر تنها آلودگي‌هايش نيست و بحث آلودگي يکي از نگراني‌ها است و ما نگراني شديدي براي بحث‌هاي غير از آلودگي که مربوط به آمايش سرزمين داريم.
رفتارهايي که ما در حوزه‌هاي شمالي و جنوبي اين دريا انجام مي‌دهيم، شريان‌هاي حياتي اين اکوسيستم را از بين مي‌برند. مسلما بحث آلودگي بارزترين و مشخص‌ترين تهديد است، اما متاسفانه با تهديدهاي راديواکتيويته و هسته‌اي کشور روسيه و.... مواجهيم که ممکن است درجايي موردبحث قرار نگيرد.
علاوه بر اين آلودگي‌هاي نفتي که کشور آذربايجان ايجاد کرده است از ديگر تهديدات خزر است چون اين آلودگي شبکه‌هاي هيدروکربني غذايي را براي هميشه از بين مي‌برند و پايداري و ماندگاري ايجاد مي‌کنند و علاوه بر اين با از ميان بردن شرايط تعديل‌کننده اکوسيستم مسموميت‌هاي شديدي ايجاد مي‌کند.
آلودگي‌هاي شيميايي سموم و کودها ديگر تهديدي است. گفته‌شده نزديک به 30 درصد کودها و سموم کشاورزي، بدون مصرف وارد شبکه رودخانه‌اي و آب شرب مي‌شود. اين ميزان کود سم رهاشده باعث شکوفايي، سميت و افزايش نابودي آبزيان و بسياري از تک‌سلولي‌هاي ارزشمند مي‌شوند.
موج: در مقايسه با اکوسيستم‌هاي مشابه، وضعيت خزر را در جهان چطور ارزيابي مي‌کنيد؟
بايد صراحتاً به‌عنوان يک متخصص محيط‌زيست بگويم که وضعيت درياي خزر در مقايسه با اکوسيستم‌هاي مشابه در وضعيت بسيار بحراني و بد قرار دارد. فراموش نکنيد، ما هرساله منابع ارزشمند شيلاتمان را ازنظر کمي و کيفي از دست مي‌دهيم و انقراض گونه‌ها و آلودگي‌هاي متنابهي را شاهديم.
گاهي گفته مي‌شود شنا کردن در اين دريا به دليل آلودگي‌هاي بيولوژيکي و سميّت هاي موجود در آن خطرناک است. علاوه بر اين ماهيان باارزش نيمه غضروفي (خاوياري) حياتشان به نحوي مورد تهديد قرارگرفته که هرساله با کاهش ميزان قابل‌توجهي از آن مواجهيم. ماهيان مولدي که در موسسات تکثير و پرورش ماهي روزبه‌روز کمتر مي‌شود.
مشخصا وقتي زيستگاه و اکوسيستمي شرايط نابهنگام داشته باشد، اين شرايط به زيست زيستمندان آن تسري مي‌يابد که نمود آن را در ماهيان مي‌بينيم. بحث انقراض 150-170 گونه آبزي درياي خزر زنگ خطر اساسي را به صدا درمي‌آورد.
موج: براي بهبود اوضاع چه پيشنهاد‌هايي داريد؟
بدون هيچ تعارفي درياي خزر در شرايط بحراني است، ما بايد هرچه سريع‌تر کارخانه‌هايي که آلودگي‌هاي صنعتي، فيزيکي و شيميايي ايجاد مي‌کنند را مجهز به سيستم هاي تصفيه فاضلاب کنيم و اين تصفيه‌خانه‌ها بايد به‌صورت مستمر از سوي کارشناسان محيط زيست مورد ارزيابي قرار بگيرند.
همچنين بايد سيستم استفاده از کود و سموم را مطابق با شرايط علمي استوار کنيم و تا حد ممکن در مناطقي مثل استان گيلان که ميزان بارندگي و شويندگي اکوسيستمي وجود دارد از اين مواد کمتر استفاده و يا با مديريت صحيح استفاده کنيم.
مهم‌ترين مساله اين است که بار رسوبي و يا موادي که آلودگي‌هاي فيزيکي ناشي از تخريب جنگل ايجاد مي‌کنند، بخصوص در کشور ما در استان‌هاي شمالي مثل استان گلستان و مازندران و گيلان در 50 سال گذشته منجر به کاهش ذخاير جنگلي به يک‌سوم و در بعضي مواقع حتي به يک‌چهارم هم شده است.
اين‌يک فاجعه غيرقابل‌تصور است، با قطع درختان و از بين بردن مراتع و گونه‌هاي علفي در حوزه آبريز خزر و در ارتفاعات بالاي اين حوزه ضربه محکمي به تالاب‌هاي حاشيه‌اي و مناطق مصبي آن وارد کرده‌ايم. ضمن اينکه روش‌هاي غلط مديريتي و توسعه‌اي مثل احداث سدها مزيد بر علت شده است، بايد از مديران پرسيد آيا واقعا وجود سدي مثل شفا رود آن‌چنان ارزشمند بود که رودخانه و منطقه مصبي را مورد تهديد قرار دهيم؟
البته در کنار آن، مديريت زباله و کمپوست تا حد زيادي در حيات درياي خزر موثر است. چراکه هر اتفاقي که در شهرهاي استان‌هاي شمالي و در رودخانه و جنگل و مرتع يا در مزارع چاي و برنج از طريق استفاده بيش‌ازحد از سموم رخ مي‌دهد، بر حيات خزر تاثير مي گذارد.
در واقع هرگونه ساخت و سازي که به‌صورت غيراصولي در حاشيه رودخانه مي‌کنيم، حيات ما را مورد تهديد قرار مي‌دهد، مثل سيل اخير در منطقه چالوس و سيل هاي بنيان افکن گذشته، زنگ‌هاي خطري است طبيعت به گوش ما رسانده اما ما گوش شنوايي نداشته‌ايم.
درياي خزر به‌عنوان بزرگ‌ترين درياچه در جهان، در معرض تهديد است و هرکدام از ما به نابودي آن کمک مي‌کنيم.
فراموش نکنيد در محيط زيست سهم‌بندي مطرح نيست، براي مثال اگر خطاي زيست محيطي اي در آمريکا رخ دهد، دود آن در چشم کانادايي‌ها و مکزيکي‌ها هم مي‌رود.
اگر اشتباهي در محيط‌زيست چين در توسعه نامناسب استراليايي‌ها هم آسيب مي بينند و ماهم به سهم خودمان، روس‌ها و آذربايجاني‌ها هم به سهم و اندازه خودشان در حال نابودي خزر هستند؛ و در واقع هر 5 کشور حاشيه خزر در نابودي اين دريا کوتاهي نکرده اند.
بايد بدانيم محيط زيست سنگ بنا و مبناي اساسي مديريت هر کشوري است و اگر محيط زيست نباشد ديگر جايي براي تنفس خود نخواهيم داشت. بايد همه صرف‌نظر از فکري که داريم محيط زيستمان را حفظ کنيم و اميدوارم کشورمان هم در جهت بهبود اکوسيستم خزر کوشا باشد.
گفت و گو از سميرا خباز
این صفحه را در گوگل محبوب کنید
[ارسال شده از: خبرگزاری موج]
[مشاهده در: www.mojnews.com]
[تعداد بازديد از اين مطلب: 29]
-
گوناگون
پربازدیدترینها