محبوبترینها
با چاپ روی وسایل یک کسب و کار پرسود بسازید
قیمت دیگ بخار و تولیدکننده اصلی دیگ بخار
معروف‌ترین هدیه و سوغاتی یزد مشخص شد!
آشنایی با انواع دوربین مداربسته ضد آب
پرداخت اینترنتی قبوض ساختمان (پرداخت قبض گاز، برق و آب)
بهترین دوره آموزش سئو محتوا در سال 1403 با نام طوفان ۱۴۰۳ در فروردین ماه شروع می شود
یک صرافی ارز دیجیتال چه امکاناتی باید داشته باشد؟
تعمیرگاه مجاز تعمیر ماشین لباسشویی در شرق تهران
تعمیرگاه مجاز تعمیر ماشین لباسشویی در شرق تهران
جراحی و درمان ریشه دندان عفونی با خانم دکتر صفوراامامی
چه مواردی بر قیمت کابین دوش حمام تاثیر دارند؟
صفحه اول
آرشیو مطالب
ورود/عضویت
هواشناسی
قیمت طلا سکه و ارز
قیمت خودرو
مطالب در سایت شما
تبادل لینک
ارتباط با ما
مطالب سایت سرگرمی سبک زندگی سینما و تلویزیون فرهنگ و هنر پزشکی و سلامت اجتماع و خانواده تصویری دین و اندیشه ورزش اقتصادی سیاسی حوادث علم و فناوری سایتهای دانلود گوناگون
مطالب سایت سرگرمی سبک زندگی سینما و تلویزیون فرهنگ و هنر پزشکی و سلامت اجتماع و خانواده تصویری دین و اندیشه ورزش اقتصادی سیاسی حوادث علم و فناوری سایتهای دانلود گوناگون
آمار وبسایت
تعداد کل بازدیدها :
1798439217
فرهنگ وارداتي حفر چاه، منابع آبي و فرهنگ بوميان را به يغما برد/ جاي آب در زيرزمين است نه در سد
واضح آرشیو وب فارسی:خبرگزاری موج:
۱۴ مرداد ۱۳۹۴ (۱۱:۱ق.ظ)
مشاور رييس سازمان زمين‌شناسي و اکتشافات معدني کشور: فرهنگ وارداتي حفر چاه، منابع آبي و فرهنگ بوميان را به يغما برد/ جاي آب در زيرزمين است نه در سد موج - از حدود 40 سال پيش که فرهنگ چاه وارد کشور شد، همه دانش و تجربه ما از آب زيرزميني به فراموشي سپرده شد. يادمان رفت در چه اقليمي زندگي مي‌کنيم و شروع به برداشت غيرمنطقي از منابع زيرزميني کرديم.
محمدجواد بلورچي مشاور رييس سازمان زمين‌شناسي و اکتشافات معدني کشور در گفت‌وگوي تفصيلي با خبرنگار موج به بررسي مخاطرات فرونشست زمين و تغيير الگوي مصرف برداشت آب در کشور پرداخت.
به‌طور علمي دلايل فرونشست زمين را چه مي‌دانيد؟
خلل و فرج واحدهاي آبرفتي دشت‌هاي دنيا عمدتاً با آب پرشده و اين آب‌ها از مناطق مرطوب که هرسال براثر بارندگي پر مي‌شوند مناطقي مثل ايران که بارندگي کم است، ممکن است ده تا بيست سال طول بکشد تا آبخواني پر شود. فضاهاي زيرزميني که با آب پر بوده است زمان طولاني برده تا پر شود به شکل طبيعي در زير پاي ما وجود داشته تا 40-50 سال پيش ما با يک سيستم هوشمند پايدار به نام قنات از آب زيرزميني استفاده مي‌کرديم. به اين معني که هرسال که بارندگي بيشتر بوده آبدهي بيشتر و هرسال که بارندگي کمتري بوده است، آبدهي قنات کمتر بوده است و مردم خود را با آن سازگار مي‌کردند اما از حدود 40 سال پيش که چاه وارد کشور شد همه دانش و تجربه ما از آب زيرزميني به فراموشي سپرده شد، يادمان رفت در چه اقليمي زندگي مي‌کنيم و شروع به برداشت غيرمنطقي از منابع زيرزميني کرديم.
چرا گرايش به استفاده از چاه بيشتر از آب قنات است؟
در مقايسه رابطه قنات و چاه، قنات مانند شيري مي‌ماند که در پستان يک گاو وجود دارد و چاه مانند کشيدن خون از رگ‌هاي گاو است، وقتي از يک گاو شير مي‌دوشيم زندگي آن به خطر نمي‌افتد، اگر به‌جاي دوشيدن شيرآن گاو خونش را با سرنگ بکشيم، آيا نتيجه مشابهي دارد؟ کاري که چاه مي‌کند مثل سرنگ است رفتار غيردوستانه و به‌شدت خصمانه است. آيا يک گاو بيش از 5-10 ليتر خون دارد؟ آيا با افزايش سوزن‌ها، خون بيشتري از بدنش مي‌توانيم بکشيم؟ اما در طول زندگي يک گاو ممکن است هزاران ليتر شيراز آن بگيريم. تقريباً رابطه بين قنات و چاه چنين رابطه‌اي، رابطه بين شير و خون است؛ که آن‌يکي مي‌کشد؛ حيوان و طبيعت را از بين مي‌برد و قنات رابطه‌اي است که به‌سلامت و رشد هر دو مي‌انجامد، با برداشت بيش‌ازحد از آب زيرزميني و کشيدن آب از زيرزمين، حفره‌هاي آب زيرزميني خالي شدند و سال بعد با بارندگي جايگزين نشدند.
آيا نسبت برداشت آب از قنات بيشتر است؟
برعکس تصور، ميزان برداشت از قنات بيشتر است. اما حفر چاه ساده‌تر است و حفر قنات زحمت بيشتري دارد. چاه مالک شخصي دارد درصورتي‌که قنات براي همه مردم بوده است. ما برعکس فرهنگمان رفتار کرديم. در بحث آب‌هاي زيرزميني هيچ‌کس مالک آب نبود. درگذشته همه در استفاده از ساخت قنات سهم داشتند و در مراحل ساخت، بهره‌بردارش همه حضور داشتند؛ اما چاه باعث به فراموشي سپرده شدن همه اين فرهنگ شد. فکر کرديم با حفر چاه به درياي بيکراني از آب وصليم، نمي‌دانستيم اين چاله محدود است و هر چه بيشتر از آن آب بکشد مرگ آبخوان زير پايش را تعجيل مي‌کند. آن فضاي خالي که با آب پرشده بود، درنهايت ظرف چند سال خشک شد و فضاي خالي ايجادشده؛ تحت اثر وزن رسوبات بالايي از بين رفت و له شد. بايد بدانيم، با خشک شدن چاه‌ها، رسوبات در زمين مانند مُهر تبديل به خاک متراکم و غيرقابل نفوذ مي‌شود و پس‌ازآن هر چه باران ببارد در سطح جاري و تبديل به سيل مي‌شود.
اگر همين امروز تصميم به عدم برداشت از آب زيرزميني بگيريم چه مي‌شود؟
ما اگر همين امروز بخواهيم از برداشت آب زيرزميني دست‌برداريم فقط ممکن است يک‌قسمتي از آبخوان را بتوانيم حفظ کنيم و بقيه آن آبخوان را ازدست‌داده‌ايم. نه‌فقط ما که بقيه نسل‌هاي آينده ازدست‌داده‌اند، ما لحظه‌به‌لحظه ميليون‌ها مترمکعب از آب‌هاي زيرزميني را از دست مي‌دهيم؛ و اين لحظه‌به‌لحظه از دست دادن زمان به معني از دست دادن ميليون‌ها مترمکعب فضاي زيرزميني است. فرهنگ چاه از کجا وارد ايران شد؟ فرهنگ چاه از اروپا وارد ايران شد که شرايط آنها قابل‌مقايسه با ايران نيست در اروپا به‌طور ميانگين حداکثر 800 ميلي‌متر بارندگي دارند ميانگين بارندگي کشور ما 200 ميلي‌متر است. در مقايسه با کشورهاي اروپايي که کاملاً سبز هستند، در ايران تنها نوار شمالي کشور سبز است که در همان منطقه هم آن‌قدر آب زيرزميني برداشت مي‌کنيم که آب درياي خزر در حال نفوذ به چاه‌ها نفوذ است و چاهه‌اي آب شيرينمان هم در حال شور شدن است، يعني ما کنار درياهايمان هم به منابع زيرزميني رحم نکرديم.
بازگشت به فرهنگ قنات مي‌تواند در شرايط بحراني کشور مفيد باشد؟
يقيناً ما براي ادامه زندگي در اين فلات کم آب ايران راهي جز برگشت به شيوه زندگي گذشته خود نداريم، اين را بايد فرياد زد که 800 سال پيش کسي به نام محمد کرجي قوانين آب زيرزميني را نوشته است. قوانين آب زيرزميني را دارسي در قرن بيستم ننوشته است بلکه 800 سال پيش يک ايراني آن را نگاشته است. ما هم طبيعت را مي‌شناختيم و هم به‌راحتي مي‌توانستيم سد و بند بسازيم. حتي در 2 هزار سال پيش درزمان داريوش کانال سوئز را حفر کرده‌ايم و اين‌ها نشان توانمندي تاريخي ايرانيان در صنعت آب است. ما اگر مي‌خواستيم سدهاي بزرگ‌تر از سدهاي امروز با فنّاوري اروپا داشته باشيم، صدها سال قبل مي‌ساختيم، چرا اين سدها را نمي‌ساختيم؟ چون مي دانايتم جاي آب در آبخوان و زيرزمين است و براي همين اجازه مي‌داديم آب به زيرزمين برود و حتي به آن کمک مي‌کرديم. سد زيرزميني مي‌ساختيم و زيرزمين آب را نگه مي‌داشتيم و از آن بهره‌برداري مي‌کرديم. بهترين مثال براي صنعت آب ايران را مي‌توان سد و قنات وز وان ميمه اصفهان عنوان کرد که يکي از شاهکارهاي مهندسي آب ماست.
از مخاطرات فرونشست زمين چيست؟
از دست دادن آبخوان، مهم‌ترين مخاطره است. مهم‌ترين نگراني ما زمين شناسان در رخداد فرونشست زمين اين است که آبخوان لحظه‌به‌لحظه به مرگش نزديک مي‌شود. جايي که آب بايد ذخيره شود، در حال از بين رفتن است. عملاً اگر اين آب از ميان برود و به اتمام برسد، جايي براي ذخيره کردن آب براي نسل‌هاي آينده نداريم و خيلي نگران‌کننده است. در کنار اين تغييرات؛ فرونشست باعث ترک سطح زمين و ايجاد چاله‌ها مي‌شود و اين چاله‌ها مي‌تواند به سازها، راه‌آهن، خطوط انتقال نيرو آسيب وارد کند، مي‌توانند موجب ترک‌خوردگي در خانه‌ها شوند و به همين دليل، زلزله با مقياس‌هاي پايين‌تر هم خطرناک شوند. علاوه بر اين؛ دشت‌ها براثر ترک‌هاي ناشي از فرونشست زمين آسيب‌ديده و مقاومت قبلي خودشان را ندارند و همچنين تغيير مسير سيلاب‌ها در آبراه‌ها به دليل از دست دادن نفوذ آب در سطح زمين است که منجر به وسعت سيلاب‌ها مي‌شود. اين‌ها همه دست‌به‌دست هم مي‌دهد توسعه بيابان را ايجاد مي‌کند وزندگي از منطقه برچيده مي‌شود.
چه نقاطي در کشور بيشتر در معرض فرونشست زمين است؟
تقريباً تمام دشت‌هايي که در حال کشاورزي هستند که عمده دشت‌هاي کشور را تشکيل مي‌دهند مثل تهران، خراسان رضوي، کرمان، اصفهان، يزد، همدان، حتي پيرامون درياچه اروميه، استان هرمزگان در دشت ميناب، در کناره خوزستان و جاي‌جاي کشور حتي در دشت گرگان و گنبد و اردبيل هم اين خطر موجود است و بايد به شکل جدي مردم اراده کاهش مصرف آب در بخش کشاورزي را داشته باشند.
چقدر در دشت‌هاي کشور فرونشست زمين داشته‌ايم؟
بالاترين نرخ فرونشست در جهان مربوط به مکزيکوسيتي پايتخت مکزيک است که 32 سانتيمتر بوده است. اما ما در کشور عددهاي بالايي را در جهان در فرونشست به خود اختصاص داده‌ايم، اعداد اندازه‌گيري شده‌اي را مانند فرونشست 30 سانتيمتري سالانه زمين در دشت‌هاي رفسنجان، کاشمر، 25 سانتيمتري در مشهد، 24 سانتيمتري در دشت قزوين، حدود 20-30 سانتيمتر در دشت تهران و پيرامونش، فرونشست وسيع در اصفهان حتي در دشت کوچکي مثل گلپايگان با نرخ 10-12 سانتيمتر در طول سال اتفاق مي‌افتد و اين عددهاي بسيار بزرگي هستند و ما جز رکورد اره‌اي فرونشست زمين هستيم.
چند سال است اين شرايط براي کشور رخ‌داده است؟ پيش‌بيني مي‌کنيد چه زماني وضعيت کشور بحراني شود؟
شروع آن را نمي‌توان مشخص کرد ولي حدود 10 سال است اين پديده را مي‌شناسيم و در حال تلاشيم مردم و مسوولان را به آن آگاه کنيم. ما در اوج بحرانيم و هرلحظه که مي گذر قيمتي از ذخيره آب براي آيندگانمان را از دست مي‌دهيم.
ميان فرونشست زمين فرو چاله فرقي هست؟
فرو چاله‌ها نقطه‌اي و قطعي و لحظه‌اي اتفاق مي‌افتد و تا زماني که حفره زيرزميني به سطح نرسيده باشد هيچ نشانه‌اي از آن بروز نمي‌کند و به آني رخ مي‌دهد، براي مثال: دايره‌اي به شعاع 30 متر ايجاد مي‌کند که خطر جاني جدي دارد. همان‌طور که در سال 92 جاده کاشان ماشيني را بلعيد و کشته به‌جا گذاشت. اما فرونشست زمين بسيار آرام و بطئي در دشت اتفاق مي‌افتد و کسي آن را حس نمي‌کند براي همين خطرناک مي‌شود و مانند سرطان بدون درد پيش مي‌رود وقتي ناگهاني خودش را نشان مي‌دهد؛ اما هر دو در شرايط ويژه‌اي برداشت آب زيرزميني مي‌تواند تشديد شود.
فرونشست زمين در محيط‌هاي شهري هم رخ خواهد داد؟
اگر در بستر شهرها رسوبات ريزدانه آبرفتي باشد، اين پتانسيل وجود دارد که خود شهر هم درخطر فرونشست قرار داشته باشد اما اگر مثل تهران که عمدتاً روي رسوبات درشت‌دانه بناشده باشد، کمتر اين خسارت محتمل است. درواقع هر چه رسوبات دشت به سمت رس تمايل داشته باشد خطر فرونشست بيشتر است با اين حساب همه شهرهايي که در دشت‌اند، در اين وضعيت قرارگرفته‌اند. البته شهرهاي کوهپايه‌اي هم در معرض خطر زلزله‌اند، چراکه ايران يک کشور جوان است و موهبت‌هاي فراواني را به شکل معدن در اختيارمان مي‌گذارد و خطر فراواني است.
آيا بيابان‌زايي و سيلاب‌هاي متعدد هم از دلايل برداشت نادرست از منابع آبي است؟
همه اين‌ها به تغيير اقليم بازمي‌گردد در کشور ما به دليل برداشت بي‌رويه آب‌هاي زيرزميني وضعيت بيابان‌زايي تشديد مي‌شود، اما از منظر جهاني گرم شدن مناطق خشک و مرطوب شدن مناطق خشک اتفاق مي‌افتد و هرسال جابه‌جايي‌هاي عجيب رخدادهاي آب و هوايي، طوفان‌هايي اتفاق مي‌افتد که قبلا سابقه نداشته است، تغييرات اقليمي است که خودمان در آنها نقش موثري را ايفا مي کنيم.
بهره‌برداري از منابع نفت و گاز هم مي‌تواند از دلايل فرونشست زمين باشد؟
بله؛ در مناطقي که منابع نفتي و گازي وجود دارد، فرونشست مربوط به بهره‌برداري از نفت و گاز هم وجود دارد. اين نحوه فرونشست چون اعماق بيشتري دارد، آرام‌تر ولي وسيع‌تر هستند اما فرونشست دشت‌ها در برداشت آب زيرزميني سريع‌تر است، فرونشست دشت‌ها به دليل برداشت آب‌هاي زيرزميني خيلي سريع‌تر و با نرخ بيشتري اتفاق مي‌افتد، متأسفانه چون همه شهرهاي کشور هم در همين دشت‌ها هستند خسارت‌هاي زيان‌بارتري دارند. اما جز دريکي دونقطه‌اي که مناطق نفتي و شهري نزديک‌اند در بقيه جاهاي مناطق نفتي زندگي وجود ندارد. گفت وگو از سميرا خباز
این صفحه را در گوگل محبوب کنید
[ارسال شده از: خبرگزاری موج]
[مشاهده در: www.mojnews.com]
[تعداد بازديد از اين مطلب: 30]
-
گوناگون
پربازدیدترینها