واضح آرشیو وب فارسی:ایرنا: اجتماعات مدنی، دولت اعتدال و مخالفان آن-دکتر سیدعلی میرباقری* جهان دموکراسی مشروعیت سیاسی دولت ها را با عیار روشنی به نام «قدرت تشکل های مدنی» می سنجد. محبوب ترین دولت ها در قاموس دموکراسی آنهایی است که فضا و فرصت کافی برای رشد و نمو «تشکل های مردم نهاد» فراهم آورد.
از عصر امروز به عنوان دوران قدرت یابی تشکل های مدنی تعبیر شده است دورانی که در آن آحاد و اقشار مختلف جامعه با تکیه بر این نهادها مطالبات و خواسته های خویش را در کانون های قدرت پیش می برند.
با این عیار و معیار می توان به سنجش کارنامه دولت ها در ایران نشست. رابطه دولت های مختلف و نوع تعامل آنها با سازمان ها و تشکل های مردم نهاد از موضوعات مهمی است که به اندازه کافی مورد توجه قرار نگرفته است. جامعه ایران به ظاهر سالیان طولانی است که به داشتن تشکل ها و سازمان های مردم نهاد زینت یافته است اما میزان کارایی این نهاد ها در انتقال مطالبات جامعه به سطوح قدرت از سؤالات جدی است که باید واکاوی شود. آنچه در ترازوی سنجش دموکراسی مهم است قدرت چانه زنی این تشکل ها و میزان تأثیرگذاری آنها در مرحله تدوین و تصویب سیاست ها است.
در تاریخ پرفراز و نشیبی که تشکل های مدنی و سیاسی در ایران داشته اند استادان جامعه شناسی از دوران دولت نهم و دهم به عنوان سخت ترین برهه حیات این نهادها یاد کرده اند تحقیقاتی که برخی از استادان دانشکده جامعه شناسی دانشگاه علامه منتشر کردند دلالت بر این داشت که منحنی حیات تشکل های مدنی در دولت گذشته به نقطه صفر نزدیک شد. طبق این برآورد، بیش از 200 تشکل صنفی در این برهه منحل شد. در این برهه دولت در نقش نه تنها رقیب بلکه خصم اصلی سازمان های مردم نهاد ظاهر شد. هزینه و مخاطرات حضور و فعالیت زیر تابلو تشکل های مدنی چنان شدت گرفت که بسیاری از فعالان و چهره های شاخص در ایران عطای فعالیت مردمی و مدنی را به لقای آن بخشیدند. این گونه شد که در پوپولیسم متجلی در چهره یک دولت همه روزنه ها و مسیرها برای ادامه حیات سازمان هایی که به اراده اقشار و اصناف مختلف فرهنگی، اقتصادی و اجتماعی یا سیاسی شکل گرفته بود، بسته شد. معدود افرادی که برای ادامه فعالیت در ظل این تشکل ها اصرار داشتند در ادامه با فضای پر اتهام و فشارهای سیاسی سیستماتیک دولتمردان وقت خاموش شدند. خانواده دولت اعتدال در آن سال ها هر کدام در هرم همین تشکل ها حضور داشتند و مستقیماً ضربات تفکر پوپولیسم بر نهادهای مدنی را چشیده بودند از همین رو بود که روحانی در روزهای مبارزات انتخاباتی خویش یکی از اهداف و شعارهای اصلی خویش را احیای این تشکل ها و اعاده حیثیت از این نهادهای دموکراتیک اعلام کرد. اکنون که قریب دو سال از عمر دولت اعتدال سپری شده است اتفاقات قابل اعتنایی در روابط سازمان های مردم نهاد و مدنی در حال شکل گیری است.
به اذعان فعالان این تشکل ها، وزارت کشور که در دولت های نهم و دهم در خط مقدم برخورد با تشکل های مدنی و فعالان «ان جی او» ها قرار داشت ظرف این دوسال به یک تغییر رفتار و تغییر نگاه روی آورده است. مقام های ارشد این وزارتخانه در چند نشست صریح که تشکل های مدنی برگزار کردند سیاست همدلی و تعامل را به نمایش گذاشتند. در این نشست ها نمایندگان دولت عمدتاً بر خط مشی اعلام شده روحانی تکیه کردند که وجود نهادهای مدنی را ستون فقرات یک نظام دموکراتیک خوانده است.
اما در صحنه عمل طی این دوسال تشکل های مدنی برای نمایش خواسته های خویش در سطح خیابان و مراکزی مثل دانشگاه و محوطه مجلس و وزارتخانه ها مبادرت کردند. این اجتماعات هر کدام آزمونی برای سنجش میزان پایبندی دولت روحانی به وعده خویش بود بارزترین این تجمعات از سوی صنف معلمان و کارگران به نمایش گذاشته شد. در حالی که برخی از کانون های تصمیم گیر به سنت دوران دولت سابق توصیه به مقابله با این تجمعات می کردند روحانی در سخنانی مهم اعلام کرد که من نسبت به معلمین حق اعتراض را به رسمیت می شناسم، ما حق اعتراض را برای تمام اقشار و اصناف محفوظ دانسته و به رسمیت می شناسیم. اینجا بود که روحانی مرز تفاوت خویش با اسلاف خود را به رخ کشید و به راهپیمایی امسال کارگران اشاره کرد و گفت: شما دیدید امسال برای نخستین بار کارگران به خیابان ها آمدند و راهپیمایی کردند که این در گذشته سابقه نداشته است.
سیاست اعلام شده و اعمال شده روحانی و وزارت کشور او جای تردیدی باقی نمی گذارد که رفتارهای تندی که بتازگی با اجتماع معلمان در مقابل مجلس صورت گرفت مورد تأیید دولت نیست بلکه حرکتی انحرافی است مهار این حرکت های انحرافی نیازمند هشیاری فعالان تشکل های مدنی و افراد تصمیم گیر است تردید نباید داشت مخالفان سیاست اعتدال و آرامش دولت همچنان مترصد فرصتی هستند تا از این فضای اجتماعات برای اجرای نقشه ها و سوداهای سیاسی از جمله امنیتی کردن فضای جامعه بهره بگیرند.
*استاد دانشگاه و مشاور ارشد وزارت کشور
**روزنامه ایران/یکشنبه چهارم مرداد 1394
2054
04/05/1394
این صفحه را در گوگل محبوب کنید
[ارسال شده از: ایرنا]
[تعداد بازديد از اين مطلب: 28]