واضح آرشیو وب فارسی:ایرنا: آفریقا؛ عرصه رقابت آمریکا و چین- محمدرضا عرفانیان تهران-ایرنا-معادن عظیم زیر سطحی، منابع فراوان سطحی، معادن گسترده الماس، ذخایر عظیم اورانیوم و همچنین منابع نفت،گاز و زغال سنگ، شرایط اقلیمی خاص و موقعیت راهبردی در کنار دیگر ویژگی های منحصر به فرد آفریقا از سالهای دور قدرتهای جهانی را بسوی این قاره جلب کرده است.
قدرتهای بزرگ جهان نظیر آمریکا، انگلیس، فرانسه و برخی قدرتهای دیگر هر یک به نوبت و گاه همزمان در آفریقا حضور یافته اند ولی از دو دهه پیش نام چین نیز به این گروه اضافه شده است.
نکته حایز اهمیت در این میان اینکه به نظر می رسد چین طی دو دهه اخیر در عرصه اقتصادی آفریقا، گوی سبقت را از دیگر رقیبان خود ربوده و با فاصله زیادی از آنان قرار گرفته است.
از سوی دیگر رقابت واشنگتن و پکن در آفریقا به علت تعدد کشورهای این قاره، زمینه های سیاسی، اقتصادی، فرهنگی و نظامی متفاوت هر یک از آنها، معادن غنی و راهبردی آن و نیز مناطق خاص و استراتژیک از پیچیدگی منحصر بفردی برخوردار است.
باراک اوباما رییس جمهوری آمریکا از روز جمعه سفر خود را به قاره آفریقا آغاز کرد . وی در این سفر قرار است علاوه بر کنیا به برخی کشورهای دیگر آفریقا نیز سفر کند.
سفر اوباما به کنیا اگرچه از سوی برخی رسانه های آفریقایی و حتی غربی باعنوان سفر به خانه پدری توصیف شد ولی از سوی دیگر بیانگر اراده واشنگتن برای تحکیم روابط سیاسی، اقتصادی و نظامی با آفریقا است.
اوباما در شرایطی به کنیا سفر می کند که قرار است تا ماه آینده اجلاس "رشد و توسعه آفریقا" موسوم به AGOA در "گابون" برگزار شود.
کنگره آمریکا در سال 2000 میلادی قانون کمک به رشد و توسعه آفریقا را با هدف افزایش همکاریهای واشنگتن و کشورهای آفریقایی تصویب کرد.
براساس این قانون، واشنگتن از اقتصاد کشورهای آفریقایی حمایت کرده و زمینه را برای فروش کالاها و محصولات کشورهای آفریقایی در آمریکا فراهم می کند.
براساس پیش بینی های بعمل آمده در اجلاس آتی AGOA که ماه آینده در گابون برگزار می شود قرار است بیش از یکهزار هیات نمایندگی رسمی از 39 کشور آفریقایی، نمایندگان رسانه های مختلف و نیز کارشناسان و شخصیت های مختلف آفریقا و جهان در این اجلاس شرکت کنند.
براساس آمار رسمی، مبادلات اقتصادی آمریکا و قاره آفریقا حدود 73 میلیارد دلار ، مبادلات اقتصادی اروپا و قاره سیاه حدود 140 میلیارد دلار و مبادلات اقتصادی چین و آفریقا بیش از 200 میلیارد دلار برآورد شده است.
بررسی های آماری بیانگر آن است که آمریکا فقط یک درصد از سرمایه گذاریهای خارجی خود را به آفریقا اختصاص داده در حالی که چین 4/3 درصد از سرمایه گذاری خود را به آفریقا سرازیر کرده است.
به این ترتیب روشن است که واشنگتن در عرصه رقابت اقتصادی در آفریقا بشدت از چین عقب مانده و این وضعیت قطعا از دیدگاه مقامات آمریکایی مطلوب ارزیابی نمی شود.
به همین خاطر رییس جمهوری آمریکا قبل از عزیمت بسوی کنیا از لزوم تحول در روابط واشنگتن و آفریقا سخن به میان آورد و گفت: آفریقا از پویایی غیرقابل تصوری برخوردار است؛ زیرا در آن بازارهایی با رشد اقتصادی کم نظیر و انعطاف پذیری فوق العاده در حال ظهور است.
واشنگتن به منظور کاستن از فاصله خود با چین در عرصه رقابت در آفریقا از چندی پیش اعطای اعتباراتی برای بهبود زیرساختهای اقتصادی در قاره سیاه را مطرح کرده است.
باراک اوباما به همین منظور دو سال پیش تعهد کرد که آمریکا به منظور بهینه سازی شبکه برق رسانی 10 کشور آفریقایی بیش از هفت میلیارد دلار اختصاص دهد.
نکته حایز اهمیت در رویارویی واشنگتن و پکن در قاره آفریقا اینکه گرچه به نظر می رسد آمریکا در زمینه مبادلات اقتصادی از پکن عقب مانده ولی در زمینه نظامی از دیگر هماوردان خود در آفریقا کاملا پیشی گرفته است.
در این راستا آمریکا تلاش کرده و می کند که با کشورهای آفریقایی به سطح بالاتری از همکاری نظامی دست یابد.
نیروهای نظامی آمریکا در حال حاضر در کشورهای موسوم به ساحل آفریقا حضور دارند ولی از دیدگاه واشنگتن این حضور نظامی کافی نیست و به همین علت مقامات پنتاگون خواستار تقویت همکاریهای نظامی با آفریقا هستند.
آمریکا پس از حادثه 11 سپتامبر و در سال 2003 میلادی با هدف مبارزه با تروریسم یک پایگاه نظامی در "جیبوتی" ایجاد کرد. حدود سه هزار و 200 نیروی نظامی آمریکا در این پایگاه مشغول کار هستند که فعالیت های نظامی آمریکا را در منطقه موسوم به "شاخ آفریقا" مدیریت و رصد می کنند.
از این پایگاه هواپیماهای بدون سرنشین علیه مواضع القاعده در شبه جزیره عربستان و سومالی هدایت می شوند.
همچنین نیروهای نظامی آمریکا که تعداد آنها بالغ بر 200 تن برآورد شده با هدف مبارزه با گروههای تکفیری در نیجر مستقر هستند.
از سوی دیگر واشنگتن تعدادی نیروی نظامی در آفریقای مرکزی و نیز حدود 3 هزار نیروی نظامی با عنوان تلاش برای جلوگیری از گسترش بیماری "ابولا" در غرب آفریقا مستقر کرده است.
با این وجود واشنگتن این میزان و سطح از حضور نظامی در آفریقا را کافی نمی داند و خواستار افزایش حضور نظامی خود در کشورهای آفریقایی است.
واشنگتن برای دستیابی به این هدف به کشورهای متعدد آفریقایی ، امضای پیمانهای نظامی گوناگون را پیشنهاد داده است.
واشنگتن همچنین در سال 2007 میلادی و با هدف هدایت عملیات نظامی در آفریقا ستاد فرماندهی موسوم به "آفریکام" AFRICOM را تاسیس کرد.
مسوولیت مداخله نظامی در لیبی در سال 2011 میلادی و همچنین مداخله نظامی در کشور آفریقایی "مالی" و "چاد" نیز برعهده ستاد فرماندهی "آفریکام" قرار داشت.
هم اکنون نیروهای نظامی، مشاوران و نیروهای ویژه آمریکا حداقل در 10 کشور موسوم به ساحل آفریقا حضور دارند.
نیروهای ویژه آمریکا همچنین در پایگاههای هوایی سومالی مستقر هستند و ازآنجا هواپیماهای بدون سرنشین را علیه مواضع گروه تکفیری و تروریستی "الشباب" هدایت می کنند.
براین اساس می توان نتیجه گرفت که واشنگتن در مواجهه با پازل آفریقا اگرچه به نظر می رسد در عرصه اقتصادی تا کنون بازی را به پکن واگذار کرده است ، ولی در زمینه نظامی و مدیریت بحران های نظامی در آفریقا همچنان بر رقیب خود برتری دارد.
این رقابت تنگاتنگ ابرقدرتها در قاره آفریقا گرچه ممکن است برای کشورهای این قاره منافعی نیز دربرداشته باشد ولی در صورت تداخل منافع می تواند شرایط را برای هریک از عوامل حاضر در این صحنه اعم از عوامل بیرونی و یا درونی دشوار کند و به یک بحران پیچیده تبدیل شود.
خاورم ** 1583 ** 1546
03/05/1394
این صفحه را در گوگل محبوب کنید
[ارسال شده از: ایرنا]
[تعداد بازديد از اين مطلب: 66]