محبوبترینها
قیمت انواع دستگاه تصفیه آب خانگی در ایران
نمایش جنگ دینامیت شو در تهران [از بیوگرافی میلاد صالح پور تا خرید بلیط]
9 روش جرم گیری ماشین لباسشویی سامسونگ برای از بین بردن بوی بد
ساندویچ پانل: بهترین گزینه برای ساخت و ساز سریع
خرید بیمه، استعلام و مقایسه انواع بیمه درمان ✅?
پروازهای مشهد به دبی چه زمانی ارزان می‌شوند؟
تجربه غذاهای فرانسوی در قلب پاریس بهترین رستوران‌ها و کافه‌ها
دلایل زنگ زدن فلزات و روش های جلوگیری از آن
خرید بلیط چارتر هواپیمایی ماهان _ ماهان گشت
سیگنال در ترید چیست؟ بررسی انواع سیگنال در ترید
بهترین هدیه تولد برای متولدین زمستان: هدیه‌های کاربردی برای روزهای سرد
صفحه اول
آرشیو مطالب
ورود/عضویت
هواشناسی
قیمت طلا سکه و ارز
قیمت خودرو
مطالب در سایت شما
تبادل لینک
ارتباط با ما
مطالب سایت سرگرمی سبک زندگی سینما و تلویزیون فرهنگ و هنر پزشکی و سلامت اجتماع و خانواده تصویری دین و اندیشه ورزش اقتصادی سیاسی حوادث علم و فناوری سایتهای دانلود گوناگون
مطالب سایت سرگرمی سبک زندگی سینما و تلویزیون فرهنگ و هنر پزشکی و سلامت اجتماع و خانواده تصویری دین و اندیشه ورزش اقتصادی سیاسی حوادث علم و فناوری سایتهای دانلود گوناگون
آمار وبسایت
تعداد کل بازدیدها :
1830945222
گفتمان امنیتی و جمهوری اسلامی ایران
واضح آرشیو وب فارسی:خبر آنلاین:
گفتمان امنیتی و جمهوری اسلامی ایران وبلاگ > عابدی، سجاد - این واقعیت که گفتمان امنیتی در فردای جنگ سرد وارد عرصه تازه‌ای گردیده است، از اجماع عمومی برخوردار می‌باشد.
بر این اساس، مطالعات امنیتی به جهت اینکه همچنان بتواند جایگاه خود را حفظ نماید، مجبور شده تا از تمرکز سنتی خود بر تهدید، کاربرد و مدیریت نظامی صرف، احتراز جسته، با تجربه نمودن برخی از تحولات بنیادین، به ابعاد و ملاحظات تازه‌ای در تعریف امنیت دست یابد. در همین دوران است که شاهد توسیع موضوعات امنیتی و طرح مسایل تازه‌ای مانند؛ باران‌های اسیدی، ایدز، پارگی لایه ازن، قاچاق مواد مخدر، نابودی منابع طبیعی، گرمی زمین، انفجار جمعیت، آلودگی آب و هوا و... می‌باشیم. اگر چه تصویر امنیتی ارائه شده به ظاهر تازه به نظر می‌رسد اما گمان بر این است که به جز توسیع موضوعی، تحول بنیادین دیگری صورت نپذیرفته و جوهره امنیت همچنان یکسان باقی مانده است.البته تحولات مثبت و قابل توجهی نیز در این دوره صورت گرفته است؛ همچون، رهاسازی رویکرد تک‌بعدی «نظامی‌گرا» و عطف توجه به مقوله کلان‌تر «نزاع» و «ستیز» و در نهایت رسیدن به این حقیقت که امنیت چهره‌ای چندبعدی دارد و نمی‌توان آن را در بعدی واحد چون نظامی تحدید کرد. حاکمیت این بینش تازه است که تولید حجم قابل توجهی از متون مربوط به مطالعات امنیت ملی را به ارمغان می‌آورد که در آنها اقتصاد، محیط زیست، مسایل فرهنگی و فکری، سیاسی، جغرافیایی و... به مثابه ابعاد نوینی از امنیت ملی به بحث و بررسی درآمده‌اند.
ملاحظات امنیت ملی جمهوری اسلامی ایران نیز در طول سال‌های پس از انقلاب اسلامی، دچار تحولات گوناگونی شده است. ملاحظات امنیتی کشور به سه گفتمان«بسط محور»، «حفظ محور» و «رشد محور» تفکیک می‌شود. در هر گفتمان چهار متغیر اساسی یعنی اهداف و اصول امنیت ملی، قدرت ملی، تهدیدها و آسیب‌پذیری‌های امنیت ملی و نهایتاً سیاست‌های امنیت ملی مد نظر قرار گرفته است.
گفتمان بسط‌محور؛ در ملاحظات امنیت ملی کشور «گفتمان بسط محور»در سال‌های اولیه، گفتمان نظامیِ نوپا حاکمیت داشت. در این سال‌ها به رغم آن که انقلابیون مذهبی تمامی ساختارهای رسمی سیاسی را در اختیار نداشتند، به تدریج توانستند بر تمامی سیاست‌های اعلامی و اعمالی نظام تسلط یابند و در واقع اندیشه‌های آنها راهنمای اصلی سیاست‌های داخلی و خارجی نظام شود. در نزد انقلابیون مفهوم امنیت ملی از اعتبار ذاتی بهره‌مند نبود، حتی نسبت به هر آن‌چه که از بار ملی برخوردار بود نظیر هویت ملی، منافع ملی، و امنیت ملی، نوعی تنفر و بدبینی احساس می‌شد. بر این اساس مفهوم امنیت در قالب کلان دارای ویژگی‌های ارزشی می‌شد و به جای امنیت ملی ترکیب‌هایی نظیر امنیت نظام، امنیت امت اسلامی مورد توجه قرار می‌گرفت. چنین تعریفی از امنیت، به معنای دامن زدن به ماهیت گسترش یابندگی انقلاب نیز بود. بر این اساس انقلابیون علاوه بر تمرکز نسبت به اصلاح زندگی فردی و اجتماعی ملت، بسط ارزش‌های اسلامی در ماورای مرزهای ملی را نیز جزء وظایف اولیه خود احساس می‌کردند. آنها از یک سو ایران را برای اسلام می‌خواستند و از سوی دیگر نقش ایران اسلامی را همانند قطب و محور برای جهان اسلام در نظر داشتند.
از نتایج ملاحظات امنیت ملی کشور در گفتمان بسط محور می‌توان به این موارد اشاره کرد: «مرزبندی‌ها و حصارهای ملی‌گرایی طرد می‌شدند»، «از الگوی انقلابی پیروی می‌شد»، «ملاحظات امنیت ملی از الگوی مُدونی پیروی نمی‌کرد»، «ابعاد مختلف در ملاحظات امنیتی کشور شامل اهداف و اصول، مقدورات ملی، تهدیدها و آسیب‌پذیری و سیاست‌های امنیت ملی از نقطه صفر شروع می‌شدند»، «اهداف امنیتی تابع سیاست‌های کلان انقلابی، به دنبال آرمان‌ها و اصول انسانی و اسلامی بوده که نشان‌دهنده ماهیت نرم‌افزاری امنیت ملی بود»، «انقلاب و نظام در مقابل تهدیدات آسیب‌پذیر بود»، «حاکمیت سیاسی در اولویت سایر ابعاد از قبیل اجتماعی، فرهنگی، اقتصادی و امنیتی قرار داشت».
گفتمان حفظ‌محور؛ وقوع جنگ نقطه عطفی در ملاحظات امنیت ملی کشور بود. در شرایطی که هنوز بسیاری از مفاهیم انقلاب در حال تعریف شدن بودند و هنوز کلاف انقلاب در حال گشوده شدن بود، جنگ تحمیلی آغاز شد. در واقع نیروهای سیاسی موجود هنوز در بسیاری از عرصه‌ها به توافق اساسی نرسیده بودند و دگرگونی‌های سیاسی قابلیت بسط بیشتری داشت. به همین دلیل است که حتی در یک سال اول جنگ، جامعه انقلابی درگیر مسایلی بود که چندان با جوامع درگیر جنگ همخوانی نداشت. تنها با فروکش کردن التهاب سیاسی پس از عزل بنی‌صدر و تابستان 1360 و دستیابی به یک وحدت سیاسی میان مسئولان انقلابی، جنگ به مثابه موضوع اصلی امنیت ملی در راس قرار گرفت. دوران حفظ‌محور از ابتدای سال دوم جنگ تا پایان آن بر ملاحظات امنیت کشور حاکم بود. بدیهی است وجه تمایز اساسی این دوره با دوره قبل، محدود بودن دایره معضلات اساسی امنیتی نظام در یک عامل اساسی یعنی جنگ و مسایل وابسته به آن بود. بدین خاطر حفظ و حراست از تمامیت ارضی کشور و تامین امنیت نظام در برابر تهدید عینی عراق در محور توجهات اساسی نظام قرار می‌گیرد. با این وجود دوره جدید از نظر جنبه‌های ایدئولوژیک با دوره گذشته همخوانی دارد. تحولات جنگی و نوع مقاومت‌های شکل‌گرفته در کنار آرایش نیروهای متخاصم، حتی باعث افزایش تاثیرات ایدئولوژیک در برخی برهه‌ها بر ملاحظات امنیت کشور می‌شد. با این حال واقعیت‌های جنگی در کنترل بسیاری از اهداف آرمانی و ایدئولوژیک گذشته به صورت موقت تعیین‌کننده بود.
با توجه به بررسی‌های انجام شده نتایج بدست آمده در زمینه ملاحظات امنیت ملی کشور در گفتمان حفظ‌محور عبارتند از: «ملاحظات امنیت ملی در حواشی مرزهای ملی تمرکز یافت»، «از عناصر قدرت‌زای معنوی بهره‌گیری بیشتری انجام می‌شد»، «تداوم انقلاب از طریق جنگ بیمه شد»، «توانایی بسیج و انسجام جامعه ایرانی برای رویارویی با بحران‌های برانداز بیرونی اثبات شد»، «ضرورت توانمندسازی نظامی نمایان شد»، «پشتوانه اقتصادی کشور به عنوان عمده‌ترین تحولات منفی‌ساز کاهش یافت»، «از ملاحظات غیرواقعی در سیاست خارجی جلوگیری شد»، «جنبه‌هایی از عملگرایی در سیاست‌های خارجی تحمیل شد».
گفتمان رشدمحور؛ جنگ ملاحظات امنیتی را بیشتر در حواشی مرزهای ملی متمرکز ساخته بود، ولی پایان آن و شروع تحولات گسترده در کشور، بیش از هر چیز مرکز ثقل این ملاحظات را به درون مرزهای ملی انتقال داد. پایان جنگ با دگرگونی‌های دیگر در سطوح داخلی، منطقه‌ای و بین‌المللی همراه بود. در سطح داخل با اصلاح قانون اساسی و تمرکز قدرت در ریاست جمهوری، زمینه‌های اختلافات احتمالی در قوای اجرایی کشور برطرف شد اما این مساله به معنای پایان رقابت‌های سیاسی در مجموعه عالی سیاستمداران کشور نبود. در طول این مدت می‌توان از سه دیدگاه مهم در نزد نخبگان عالی کشور نسبت به امنیت ملی سراغ گرفت. اول،دیدگاه مبتنی بر رشد اقتصادی. دوم، دیدگاه مبتنی بر تفکر ایدئولوژیک و سوم، دیدگاه مبتنی بر توسعه فرهنگی ـ سیاسی.
در کنار این تحولات داخلی دگرگونی‌های منطقه‌ای و بین‌المللی نیز در شکل‌گیری ملاحظات جدید امنیت ملی کشور موثر بوده‌اند. فروکش کردن نقش ایدئولوژی در نظام بین‌المللی پس از سقوط کمونیسم و برپایی نظمی نوین در این نظام که منجر به رشد رفتارهای انحصارگرایانه قدرت‌ها و مخصوصاً آمریکا شد، بر امنیت ملی کشور تاثیرات تعیین‌کننده‌ای داشته‌اند. در کنار این تحولات، روندهایی نظیر تشدید اقتصادی شدن روابط بین‌الملل و تکامل فرآیند جهانی شدن نیز از عوامل موثر بوده‌اند. در سطح منطقه نیز آثار فروپاشی شوروی و پیدایش کشورهای جدید در حوزه شمالی کشور و همچنین تداوم و تصاعد در بحران‌های منطقه‌ای خاورمیانه مشغولیت‌های فراوانی را برای دولتمردان خلق نمود.
در زمینه ملاحظات امنیت ملی کشور در گفتمان رشد محور می‌توان به این نتایج رسید: «التهابات دو دوره گذشته و درون‌گرایی نسبی در ملاحظات امنیتی کم شد»،« همچنان جای خالی یک دیدگاه سیستماتیک و همه‌جانبه‌نگر در ملاحظات امنیتی کشور احساس می‌شود»،«بر رفاه ملی در کنار صیانت ملی تاکید بیشتری می‌شود»،«ایجاد الگوی ایران نیرومند و سربلند به جای صدور فیزیکی انقلاب قرار گرفته است»، «عناصر قدرت ملی از کیفیت عینی‌تری برخوردار شدند»، «تهدیدات گستردگی بیشتری پیدا کرده است»، «لزوم بینش چندسویه در سیاستگذاری‌ها احساس می‌شود»، «تحول محسوس در میزان توجه به عوامل محیطی پیدا شده است».
بر این اساس به طور کلی می‌توان گفت که «سیاست امنیتی» معنایی متفاوت از آن‌چه تا کنون بوده، پیدا می‌نماید؛ که شامل دو اصل بنیادین است. از یک سو، برنامه‌ریزان سیاسی، دیپلمات‌ها، همچون حقوق‌دانان و نخبگان فکری، در یک برنامه جمعی باید در مقام آن برآیند تا جایی را برای بازیگران خرده و مافوق ملی در عرصه سیاست و اداره جامعه بیابند. از سوی دیگر، عرصه جهانی بیانگر حوزه‌های جدیدی خواهد بود که حکومت‌ها به تنهایی در آن نقش‌آفرین نیستند و به عبارتی «غیرحکومتی» می‌باشند. بنابراین ضمن مشخص شدن قلمرو نفوذ دولت، گونه‌ای خاص از مسایل پدید می‌آید که پیدا کردن راه‌حل مناسب برای آنها ضرورتاً از عهده دولت برنمی‌آید. درک و پذیرش این تفکیک، اصلی مهم در معادلات امنیت به حساب می‌آید. بر این اساس برنامه مطالعاتی تازه‌ای شکل می‌گیرد که ماهیت آن نه صرفاً دفع تهدیدات بلکه ایجاد فرصت‌ها و محقق ساختن نیازمندی‌هایی است که ناظر بر توانمندی‌های یک نظام سیاسی می‌باشد. در این چارچوب است که اندیشه‌گران جدید حوزه مطالعات امنیتی به تفکیک دو رویکرد دولت‌محور و غیر دولت‌محور از یکدیگر پرداخته و به این ترتیب به تعریف و شناساندن بازیگران تازه‌ای در معادلات امنیت ملی می‌پردازند، که تا پیش از آن برای تحلیل‌گران چندان مهم نبودند. همزمان با توسعه مطالعات امنیت ملی، مقوله «تهدیدات» نیز متحول گردیده و شاهد عطف توجه به کانون‌های تهدیدزای تازه‌ای می‌باشیم که عمدتاً غیردولتی بوده و برخلاف دوران جنگ سرد، در دو فضای «مادون»و «مافوق»دولت ملی قرار دارند.
ضمن آنکه ملاحظات امنیت ملی ایران دارای تحولات گوناگونی بوده است؛ که به صورت خلاصه می‌توان از تحول در «برون‌نگری به درون‌نگری» از «رویکرد ایدئولوژیک و تعهدگرایی ناب به واقع‌بینی بیشتر»، از «امت‌محوری به ایران‌محوری»، از «سادگی به پیچیدگی»، و از «تهدیدپنداری به تهدید ـ فرصت‌نگری در نظام بین‌الملل» یاد کرد. در این تحولات شاهد توجه بیشتری به لزوم توازن میان مقدورات و محدودیت‌ها در ملاحظات امنیت ملی هستیم. منبع: ابرار معاصر تهران، 30 تیر 1394
چهارشنبه 31 تیر 1394 - 02:51:01
این صفحه را در گوگل محبوب کنید
[ارسال شده از: خبر آنلاین]
[مشاهده در: www.khabaronline.ir]
[تعداد بازديد از اين مطلب: 93]
-
گوناگون
پربازدیدترینها