واضح آرشیو وب فارسی:ایسنا: سهشنبه ۲ تیر ۱۳۹۴ - ۰۹:۱۴
قدیمیترها یادشان است چطور معاش روزانه با تنورهای کنج حیاط گره خورده بود. به گزارش خبرنگار خبرگزاری دانشجویان ایران (ایسنا)- منطقه خراسان، آنها که پایشان به روستا باز شده باشد و یا اینکه سری به سنتیسراهای شهری زده باشند، میدانند هیچچیز نان تنوری نمیشود. خیلی از ما به یاد داریم که مادربزرگهایمان چگونه از خروسخوان صبح بیدار میشدند و در تاریکخانهها خمیر میمالیدند و معمولاً این کار تا اولین رشتههای نوری که از پنجرههای رنگی میتابید و رقص آردها را در هوا سرخ و آبی و زرد میکرد، ادامه داشت. بعد نوبت تُقس خمیر بود؛ یعنی باید خمیر ورز داده شده، به اندازههای مساوی تقسیم میشد و در مجمرها (سینیهای بزرگ) چیده میشد. مقوله روشن کردن تنور خود پروژه جدایی بود! این که هیزمها و چوبها از چه نوعی باشند و یا اینکه تا چه میزان تنور گرم شود و البته همیشه همراه این کار، خاکستر به چشم میرفت و صورت را لایهای از خاکستر میپوشاند. جدارههای داخلی تنور به مایعی خاص کشیده میشدند و تنور که داغ میشد، همهچیز آماده بود برای چسباندن نان. آنوقت مادربزرگ خمیرها را با چیرهدستی تُنُک (باز) و روی بالشتک پهن میکرد و درحالی که چارقدش صورتش را به خوبی پوشانده بود، روی پله کوچک تنور میایستاد و تا تنور داغ بود، نان را میچسباند.
و البته پیش از همه اینها، مرحله ساخت تنور بود و بعضی از ما به یاد داریم که چگونه استاد تنورساز خاک را از منطقهای خاص جمع میکرد؛ با کاه میآمیخت و مواد دیگری اضافه میکرد و آنگاه گل ویژه تنور آماده بود برای ورز دیدن و بیشتر ورز دیدن و همیشه میشنیدیم گِلی برای تنور خوب است که بیشترین ورز را دیده باشد تا بر اثر حرارت ترک نخورد. از این خاطرهبازیها که بگذریم، سنت تنورمالی در بسیاری از روستاها و بهخصوص روستای نظام آباد بردسکن از قدمت بالایی برخوردار است. مجتبی نظامآبادی پژوهشگر فرهنگ ترشیز کهن در گفتوگو با ایسنا، منطقه خراسان، گفت: در کوچههای قدیمی روستاها بوی گل تازه که به مشام میرسید، نشانگر دو موضوع بود: یکی کاهگل کردن پشتبام خانهها و یا مشغول کار بودن تنورمال در سرایی که امید و زندگی را به اهالی کوچه و رهگذران هدیه میکرد. وی افزود: اکنون شاغلان این حرفه به علت صنعتی شدن و ماشینی بودن تهیه نان، برای ادامه این کار بیرغبت شدهاند و سفارشاتشان بسیار کم شده است. نظامآبادی با بیان اینکه در روستای نظامآباد، محمد، اکبر، اصغر و حسین اقدامی با همه این مشکلات همچنان به این حرفه مشغولند، ادامه داد: آنها کار خود را با دقت و حوصله تحویل دوستداران این حرفه میدهند تا مادران نانوا و احیاناً مردانی که نانوایی را دستمایه معیشت و رزق خود قرار دادهاند، با پخت نانی گرم، صفا و لذت خوردن نان تنوری را بر سفرههای افطار ماه مبارک رمضان ببخشند. وی با اعلام اینکه ساخت تنور حدود 7 یا 8 ساعت طول میکشد و تقریباً 10 سال هم عمر میکند، خاطرنشان کرد: در قدیمتر در هر خانهای معمولاً دو تنور بود؛ یکی برای پخت نان و دیگری برای پخت تفتان و گرده و کلوچه و... و زنان همسایه با آوردن خمیر و دود کردن اسپند به کمک هم میرفتند و در یک روز چند خانواده بر سر چند تنور در روستایی مشغول میشدند و تا آخر ماه، نان مرغوب و تفتان چرب و گرده پیازی یا جزغالهدار میل میکردند. نظامآبادی عنوان کرد: برخلاف امروزه که نانهای کمکیفیت و پر کمیت مطب متخصصین گوارش و معده را شلوغ کرده و بازار نان خشکیها روزبهروز داغتر از دیروز میشود. این پژوهشگر افزود: یک تنورساز دو روز خاک را نم میکند تا خوب خاک، گل و هضم شود؛ بعد با کاه و کمی ماسه مخلوط میکند و ورز میدهد تا در برابر آتش مقاوم شود و نان را نه خمیر کند و نه بسوزاند.
نظامآبادی با اظهار تاسف از اینکه دنیای ماشینی همه آن شور و حال را از بین میبرد، تصریح کرد:این حرفه چندهزارساله روبه فراموشی و نابودی است. وی گفت: با صحبت با چند تن از این افراد در روستا، آنان عقیده داشتند این حرفه پدریمان بوده و ما آن را ادامه میدهیم؛ اما فرزندان ما میلی به ادامهدهی این کار به علت عدم استقبال از این کار ندارند و گذران زندگی ما هم از اول اینگونه رقم خورده است. نظام آبادی خاک رس موجود در بردسکن را برای هنر سفالگری و کاشی و تهیه تنور بسیار مرغوب دانست و اظهار کرد: چنانچه جوانان در این زمینه میلی به فعالیت داشته باشند، امکانات و ملزومات هنر سفال و کوزههای تزیینی بهوفور در منطقه موجود بوده و فقط نیازمند همت جوانان است.
انتهای پیام
این صفحه را در گوگل محبوب کنید
[ارسال شده از: ایسنا]
[تعداد بازديد از اين مطلب: 171]