واضح آرشیو وب فارسی:مهر: مسعود کوثری:
باید از آدم اتوکشیده در رمان جنگ دور شویم
شناسهٔ خبر: 2774585 - چهارشنبه ۲۰ خرداد ۱۳۹۴ - ۱۴:۲۷
فرهنگ > شعر و ادب
مسعود کوثری گفت: جای انسان واقعی درگیر جنگ، با تمام ابعاد وجودیاش، در ادبیات داستانی ما خالی است و برای دور ماندن از این آسیب، باید از انسان اتوکشیده در رمان جنگمان دور شویم. به گزارش خبرگزاری مهر به نقل از روابط عمومی موسسه شهرستان ادب هشتمین نشست از نشستهای تخصصی ادبیات داستانی با موضوع «تاثیرات متقابل ادبیات و جنگ» با حضور «دکتر مسعود کوثری» جامعهشناس و «مجید قیصری» داستاننویس، دیروز سهشنبه ۱۹ خردادماه در محل موسسه شهرستان ادب برگزار شد.در این برنامه که با حضور جمعی از علاقمندان ادبیات داستانی همراه بود، دکتر مسعود کوثری، استاد جامعهشناسی، سخنانش را با اشاره به جایگاه مرگ در فلسفه آغاز کرد، و در ادامه گفت: «جنگ پدیدهای است که در آن انسان با مرگ مواجههی مستقیم و رودررو دارد؛ و این مواجهه دستمایه خوبی برای داستاننویسی است. هر کسی که با جنگ مرتبط است، با مرگ مرتبط است. لحظه مرگ، لحظهای است که انسانها از بند عادتوارهها رهایی مییابند، و نیز لحظهای است که آدمی زمان را با تمام وجود احساس میکند؛ و اینها سوژههای مناسبی برای ادبیات هستند.»این استاد دانشگاه در همچنین با بیان اینکه در ادبیات جنگ موضوعات مهمتر از کار تاریخی و سیاسی است، افزود: «ادبیاتی که به جنگ میپردازد، به دنبال چرایی آغاز جنگ نمیرود؛ بلکه این نوع ادبی به دنبال نشان دادن تاثیر جنگ بر تمامی ابعاد زندگی انسانهاست.»کوثری با اشاره به وضعیت ادبیات دفاع مقدس در کشورمان، گفت: «جای انسان واقعی درگیر جنگ، با تمام ابعاد وجودیاش، در ادبیات داستانی ما خالی است. ما آدمهای حاضر در جبهه را آنقدر پیراستهایم که از وجوه انسانیشان دور کردهایم. و همین مسئله باعث شده که آنها تا حدودی غیرواقعی به نظر بیایند. ما برای دور ماندن از این آسیب، باید از انسان اتوکشیده در رمان جنگمان دور شویم؛ چرا که آدم اتوکشیده نمیتواند جنگ را پیش ببرد!» و سپس به جای خالی نظریهپردازی در ادبیات دفاع مقدس ایران اشاره کرد، و ادامه داد: «بوطیقای ادبیات ما هنوز درنیامده است. وظیفهی امروز ما این است که این کار را انجام بدهیم و به زیرشاخههای این ژانر ادبی، از قبیل ادبیات جبهه، ادبیات زندان/اسارت، ادبیات مهاجرت/اردوگاه، ادبیات اشغال/مقاومت و ادبیات تبعید توجه کنیم و بها بدهیم.»نویسنده کتاب «ادبیات جنگ و موج نو» در ادامه به بیان تفاوت نگاه نویسندهها به جنگ پس از جنگ دوم جهانی پرداخت و گفت: «در رمان جنگ و صلح هنوز جنگ با دشمن نشانهی بزرگی و اشرافزادگی و نشان شان والای اجتماعی است؛ اما این روند بعد از جنگ جهانی دوم دگرگون شد، و ما در این جنگ با انسان واقعی با تمام خصوصیات انسانیاش مواجه شدیم. از این تاریخ، در ادبیات جنگ انسان اندیشنده پیدا شد، جنگ را نویسندههای اندیشمند بازاندیشی کردند، و دهشتناکیاش را افشار کردند. از همین رو بخشی از بزرگی این جنگ ناشی از ادبیاتی است که پس از آن به نگارش درآمد.»این پژوهشگر و استاد دانشگاه سخنانش را با اظهار نظر درباره وضعیت ادبیات داستانی ناظر به جنگ کشورمان به پایان برد، و گفت: «ادبیات جنگ ما، ادبیات متاثر از جنگ است، نه ادبیات موثر بر جنگ؛ بر خلاف غرب که ادبیات جنگ را ساخت و دهشتناکیاش را به رخ کشید. ادبیات ما هنوز در فاز اول است؛ و ما هنوز وارد فاز دوم این روند که آفرینش ادبیاتی است که جنگ را تحت تاثیر قرار بدهد، نشدهایم!»«مجید قیصری» دیگر سخنران این نشست بود که سخنانش را با یادی از غواصان شهید آغاز کرد و گفت: «من هر وقت میخواهم خودم را از فضای جنگ کنار بکشم، به یکباره موجی همانند این موج غواصان از راه میرسد و دوباره اسیر میشوم.»این نویسنده با بیان اینکه نگاهش به بحث جنگ و ادبیات در کشورمان انتقادی است، گفت: «من اعتقادم این است که دفاع ما دفاعی مقدس بوده است، همچنان که هر دفاعی چه شخصی و چه جمعیاش برای هر مردمی مقدس است؛ اما در عین حال معتقدم نگاه ایدئولوژیک به ادبیات جنگ ما لطمه زده است. ادبیات جنگ یک ژانر است و ادبیات دفاع یک شاخه از این ژانر. اما در کشور ما این زیرشاخه جا را بر ژانر اصلی تنگ کرده است.»نویسنده رمان «باغ تلو» ادامه داد: «مشکل دیگر ما این است که نویسندههای ما از منظر سیاستمدارها به هنر خود نگاه میکنند نه منظر یک هنرمند! و شاید به همین دلیل باشد که مثلا ما در ادبیات جنگمان هیچگاه وارد پادگانها نشدیم، چرا که این رفتار هنری هیچگاه برای سیاستمدارها جذاب نبوده است.»وی سپس به وضعیت ادبیات جنگ در جهان اشاره کرد و گفت: «از جنگ جهانی دوم به بعد، سربازان و سیاهیلشگرها قلم به دست گرفتند و جنگ را روایت کردند؛ به همین دلیل دیگر امکان لاپوشانی و مخفی کردن مصائب جنگ برای اشراف وجود نداشت، و کار از دست آنها خارج شد. و همین سربازها بودند که عمق بدبختیهایی را که جنگ به بار میآورد را افشا کردند و موج ادبیات ضد جنگ را راه انداختند.» نویسندهی مجموعه داستان «گوساله سرگردان» سخنان خود به بیان جای خالی صداهای متنوع در عرصهی ادبیات داستانی دفاع مقدس پرداخت و سخنانش را اینگونه به پایان برد: «ما در طول این سالها، در ادبیات دفاع مقدس، به چگونگیها پاسخ دادهایم، اما هنوز به چراییها نپرداختهایم؛ و امروز روزی است که داستاننویسی ما باید به دنبال تحلیل جنگ برود.»
این صفحه را در گوگل محبوب کنید
[ارسال شده از: مهر]
[تعداد بازديد از اين مطلب: 11]