واضح آرشیو وب فارسی:خبرگزاری موج:
۱۷ خرداد ۱۳۹۴ (۹:۲۱ق.ظ)
الحاق کريمه به روسيه، پيروزي يا شکست سياست خارجي پوتين؟ گروه اقتصاد سياسي خبرگزاري موج؛
زماني که ويکتور يانوکوويچ، رئيسجمهور روس گراي اوکراين، توافقنامه تجاري با اتحاديه اروپا را امضا نکرد، هرگز کي يف گمان نميکرد که اين اقدام سرآغاز شورش داخلي، تجزيه کريمه و جنگ در استان هاي شرقي و بي ثباتي اقتصادي کشور شود.
اگر زماني آلمان، طعمه تقسيم شده شرق و غرب بود، امروز اهميت ژئواستراتژيک و ژئوپولتيک اوکراين باعث شد، کي يف جايگزين برلين دوره جنگ سرد شود، با اين تفاوت که اين بار ديوار تاريخي، دورتر از پايتخت و در شرق اوکراين در حال احداث است.
با کنار رفتن يانوکوويچ از پست رياست جمهوري و روي کار آمدن عناصر طرفدار غرب و اتحاديه اروپا، مسکو که مترصد فرصت براي تسخير مجدد شبهجزيره کريمه بود، پرچم سه رنگ روسيه را در اين منطقه به اهتزاز در آورد. پس از اين ماجرا استانهاي شرقي با جمعيت اکثرا روس تبار، ناآرام شدند. در اين تحولات درخواست اقوام روس ساکن اوکراين براي برگزاري همهپرسي و به احتمال زياد پيوستن به فدراسيون روسيه مانند آنچه در کريمه رخ داده بود، مستمسک حمايت کرملين از جداييطلبان مسلح شد.
در اين ميان واکنش غرب به توسعه سرزميني و دستيابي روسيه به پايگاههاي نظامي در بنادر کريمه که قدرت مانور اين کشور را به يکباره در درياي مديترانه، درياي سياه، اروپاي شرقي و شمال آفريقا ارتقا ميداد، تصويب تحريمهاي اقتصادي و نظامي بود. پس از اين وقايع رسانهها شروع به مخابره اخباري در رابطه با برگزاري رزمايشهاي نظامي دريايي، هوايي و زميني دو يا چندجانبه کشورهاي اروپايي با حضور ناتو و آمريکا از يکسو و تقويت حضور نظامي روسيه در مرزهاي اروپايي کردند. به نحوي که آغاز مانور اروپا با شروع تحرکات نظامي روسيه و يا برعکس همراه بود.
بر اين اساس ناتو تنها در سال 2014، نزديک به 200 رزمايش برگزار کرد که طبق اعلام دبير کل اين سازمان اين روند ادامه خواهد داشت.
همچنين شاهد هستيم که نگراني از اقدامات آتي روسيه در کشورهاي حوزه بالتيک و داراي قوميت روس، باعث درخواست رهبران لهستان، روماني، ليتواني، لتوني و استوني براي حضور نظامي آمريکا و ناتو در اين کشورها شد. در همين راستا ايالاتمتحده اعلام کرد تصميم دارد سامانه ضد موشکي ايجيس AEGIS را تا پايان سال 2015 در روماني مستقر کند.
ضمن آنکه اخباري مبتني بر افزايش بودجه نظامي کشورهاي حوزه بالتيک و توسعه روابط امنيتي و دفاعي فنلاند و سوئد با اعضاي ناتو و برگزاري رزمايشهاي نظامي با يکديگر منتشر شد.
علاوه بر اين، 9 شرکت بزرگ نظامي روسيه نيز از سوي اتحاديه اروپا تحت تحريم قرارگرفت. موضوعي که ميتواند بر حجم صادرات تسليحاتي مسکو در سال جاري اثر منفي بگذارد. گفتني است اين کشور در سال گذشته با نزديک به 14 ميليارد دلار تجهيزات نظامي صادر شده، در مقام دوم جهان قرار گرفت.
همچنين در نتيجه بحران اوکراين و تحريمهاي غرب، رشد اقتصادي روسيه طبق نظر کارشناسان اقتصادي در سال 2015 با 4 درصد کاهش رو به رو ميشود.
ضمن آن که وقتي آمريکا دو شرکت نفتي بزرگ روسي، روس نفت و نواتک و همچنين دو بانک گاز پروم بانک و نشن اکونوم بانک را به فهرست تحريمهاي خود عليه روسيه افزود، فروش اوراق قرضه و مايملک بانکهاي دولتي روسيه در بازارهاي اروپايي ممنوع شد. اين روند در نهايت به خروج 128 ميليارد دلار از سرمايهگذاريهاي شرکت هاي خارجي در روسيه انجاميد.
در واقع تحريم سيستم بانکي روسيه علاوه بر فرار سرمايه، موجب اشکال نقدينگي و ذخاير ارزي و در نتيجه استقراض و تاخير در پرداخت تعهدات شد. چنان که وزير دارايي روسيه از زيان سالانه 40 ميليارد دلاري اين کشور درنتيجه تحريمهاي اقتصادي غرب خبر داد.
از طرفي وابستگي 76 درصدي اروپا به نفت و گاز روسيه، بر اين اساس امنيت انرژي اروپا به دليل وابستگي 76 درصدي به نفت و گاز روسيه در اثر محدوديت شرکتهاي نفتي براي دريافت وامهاي بلندمدت و سرمايهگذاري خارجي در پروژههاي قطبي و استخراجي با خطر رو به رو مي شود. اما به نظر مي رسد بيش از اروپايي ها، اين اقتصاد متکي به انرژي روسيه است که با بحران مواجه خواهد شد.
شاهد مثال اين مساله هم سقوط بيش از 50 درصدي ارزش روبل از آغاز سال ۲۰۱۴ و ادامه اين روند نزولي است. ضمن آن که گفته ميشود تا پايان سال جاري ميلادي روسيه با کاهش 4 درصدي رشد اقتصادي رو به رو خواهد شد.
گفتني است، بخشي از اين ضررهاي اقتصادي، مربوط به واکنش روسيه به تحريمهاي غرب است؛ زيرا اين کشور به مدت يک سال واردات محصولات لبني و ميوه از اروپا را در تقابل با تحريمهاي غرب ممنوع کرد. اگرچه تصميم مذکور کشاورزان و توليدکنندگان اروپايي را متضرر کرد اما از آنجا که روسيه مجبور شد نيازهاي خود را از کشورهاي دوري مانند برزيل و مصر تامين کند، بهتبع هزينه بيشتري نسبت به قبل بايد متحمل شود.
نتيجه بعدي اين تحولات در رشد نرخ بيکاري روسيه خواهد بود. اين کشور هماکنون با نرخ بيکاري پنج درصد روبرو است که در مقايسه با ساير کشورها رقم کمي محسوب ميشود. ولي با توجه به روند اقتصادي مذکور، روسيه بايد خود را براي افزايش بيکاري آماده کند.
با توجه به نتايج اقتصادي، نظامي و سياسي ناشي از الحاق شبهجزيره کريمه براي فدراسيون روسيه، اقدام مذکور در سياست خارجي پوتين چگونه ارزيابي مي شود؟
براي پاسخ به اين سوال اگر به ارقام اقتصادي ارائه شده در کنار تقويت بلوکبنديهاي نظامي و سياسي اروپاي شرقي با ناتو و آمريکا نگاهي انداخته شود، بدون شک جواب «شکست در سياست خارجي پوتين» خواهد بود.
اما اگر براي پاسخ به اين سوال، فضاي جنگ سرد مفروض گرفته شود، بايد گفت پوتين به واسطه آنکه توانست با کسب پايگاه نظامي استراتژيک در درياي سياه و اعلام قدرت عملگرايي در صحنه بينالملل به ايالاتمتحده، به پيروز ميدان بوده است.
ولي شايان ذکر است براي جواب دادن به اين سوال بايد نوع چنينش ابزارهاي قدرت (اقتصادي، سياسي، نظامي) در هرم قدرت قرن بيستويک در نظر گرفته شود تا بتوان چشماندازي بر مبناي واقعيت از آينده رويکرد ولادمير پويتن به دست آورد.
زهرا سادات حسيني
این صفحه را در گوگل محبوب کنید
[ارسال شده از: خبرگزاری موج]
[تعداد بازديد از اين مطلب: 108]