واضح آرشیو وب فارسی:جام جم آنلاین:
ویژگی های مبارزه امام (ره) نهضتی را که امام خمینی (ره) با بسیج علما و روحانیت علیه لایحه «انجمنهای ایالتی و ولایتی» آغاز کرد، چند ماه بعد و با قیام 15 خرداد 42 به نقطه اوج و عطفی در تاریخ معاصر ایران رسید که لازم است ابعاد آن از همه جهت مورد بررسی قرار گیرد.
1ـ مبارزه امام، مبارزه ای دینی و معنوی بود که انگیزه و اصول و قواعد آن از قواعد و سنت پیامبر(ص) و معصومین(ع)، تحصیل شده بود و از این رو هیچگونه شباهتی با حرکت های سیاستمداران حرفه ای نداشت. مبارزه امام نه یک جنگ قدرت بلکه وظیفه و تکلیفی شرعی بود؛ لذا شکست و پیروزی ظاهری مایه یاس و غرور نمی گردید. این اخلاص به نوبه خود در رهبری امام، قاطعیت بی نظیری پدید آورد. از آنجا که امام مبارزه را تکلیفی شرعی می دانست در راه آن هیچگونه سازش و مماشاتی نشان نداد. مردم مسلمان کشورمان هم که ایشان را مرجع تقلید می دانستند در مبارزه مقدسی قدم نهادند که برای آنها همانند نماز و روزه، شرعا واجب می نمود. 2ـ رهبری سیاسی امام به افسانه جدایی دین از سیاست که ده ها سال توسط رژیم پهلوی تبلیغ و ترویج می شد پایان داد و مبارزات سیاسی ـ مذهبی گذشته را که به رهبری روحانیت انجام گرفته اما به پیروزی نرسیده بود، به حد کمال رساند. مبارزه امام نه صرفا ضد استبدادی بود (مانند نهضت مشروطیت) و نه صرفا ضداستعماری (مانند نهضت ملی)؛ بلکه مبارزه ای بود که همزمان، استبداد و استعمار و از آن مهم تر استکبار و کفر دوره جدید جهان را هدف قرار داد. 3ـ اگرچه انتقاد امام در آغاز غائله انجمن های ایالتی و ولایتی، متوجه دولت بود اما با نامه هایی که به شاه نوشت پای او را که سعی می کرد از معرکه دور باشد به میان کشید. پس از اعلام رفراندوم، امام مخاطب اصلی خود را شاه دانست و او را که مافوق دولت و مجلس و... بود مورد انتقاد و حملات خود قرار داد. تا پیش از آن، سیاستمداران و مبارزان سیاسی یا جرات مخالفت با شاه را نداشتند و یا اصولا به براندازی او معتقد نبودند و با طرح شعار «شاه باید سلطنت کند نه حکومت» و «وفاداری به قانون اساسی» به وجود شاه مشروعیت می دادند. و حال آنکه امام، شاه را عامل اصلی همه فسادهای داخلی و خیانت های بیگانگان می دانست. شاه که تا آن زمان خود را طرفدار اسلام معرفی می کرد و با تظاهر به مذهبی بودن، کم و بیش پایگاهی در میان مردم به دست آورده بود، پس از فاجعه 15 خرداد 42، نقاب ریا از چهر ه خود برداشت و ماهیت ضداسلامی و ضدمردمی اش را آشکار کرد. 4ـ مخاطبین امام، توده های مسلمان انقلابی بودند که هیچ گاه ایمان و اعتقادی به احزاب و جمعیت های سیاسی غیرمذهبی نداشتند و آنها نیز علاقه ای به دستیابی به این توده نشان نمی دادند و حال آنکه سخن امام، فریاد دل آنها بود که از دل بر می آمد و بر عمق جانشان می نشست و انقلاب حالی در آنان بوجود می آورد و آنها را به میدان مبارزه و شهادت طلبی می کشاند. حاملان پیام امام، روحانیون بودند که احترام و جایگاه ویژه ای نزد مردم داشتند و همانها بودند که ندای امام را تا دورترین شهرها و روستاها به گوش مردم شهری و روستایی می رساندند. 5ـ نهضت امام سرآغاز جهت گیری انقلابی مبارزه مردم به قصد براندازی رژیم بود که طبعا بی ثمر بودن فعالیت های احزاب و جمعیت های سیاسی محافظه کار و ناتوانی آنها را در درک و رهبری مبارزه آشکار ساخت. 6ـ امام آمریکا را عامل بدبختی ها و گرفتاری های مردم ایران و مخالف اسلام و قرآن و روحانیت می دانست و رئیس جمهوری آمریکا را «منفورترین افراد بشر در پیش ملت ما» معرفی کرد؛ در حالی که بسیاری از سیاستمداران لیبرال به امید کسب قدرت و تشکیل دولت، بر سر نزدیکی به آمریکا به رقابت با یکدیگر برخاسته بودند. امام آمریکا را از انگلیس بدتر، انگلیس را از آمریکا بدتر، و شوروی را از هر دو بدتر دانست و بدین ترتیب عدم وابستگی مبارزه اسلامی خود را به هر یک از قدرت های جهانی آن روز اعلام داشت. 7ـ امام وجود اسرائیل و صهیونیزم را خطر بزرگی برای مسلمانان، و دوستی شاه و اسرائیل و در دست گرفتن اقتصاد، فرهنگ و سیاست کشور توسط عمال صهیونیست ها (بهایی ها) را فاجعه ای عظیم و لکه ننگ پاک نشدنی برای کشور ایران دانست و شاه را دست نشانده آن کشور معرفی کرد. 8ـ و بالاخره مبارزه مقدس اسلامی امام از موضع فقاهت و مرجعیت، تکان سیاسی ـ فرهنگی ژرفی در حوزه های علمیه پدید آورد که بیش از هر حرکت فرهنگی دیگر موثر بود و از آن پس اجتهاد سیاسی در حوزه ها به صورت امری متعارف درآمد. تفکر غیردینی و چپگرایی که تا آن زمان در دانشگاه ها حاکم بود، از آن پس جای خود را به تدریج به اسلام انقلابی و سازش ناپذیر ـ بدانگونه که امام معرفی کرده بود ـ داد تا بدانجا که در سال های پایانی رژیم شاه، دانشجویان مذهبی، اکثریت چشمگیر دانشجویان مبارز را تشکیل می دادند. دکتر محمدحسن رجبی دوانی - پژوهشگر و نویسنده
 
سه شنبه 12 خرداد 1394 ساعت 08:27
این صفحه را در گوگل محبوب کنید
[ارسال شده از: جام جم آنلاین]
[تعداد بازديد از اين مطلب: 12]