واضح آرشیو وب فارسی:تبیان: بدانیم درباره قطعه و مثنویقالب های شعر فارسیقالب های شعر فارسی، بدانیم درباره غزل
قطعه"قطعه" شعری است که معمولاً مصراع های اولین بیت آن هم قافیه نیستند ولی مصراع دوم تمام ادبیات آن هم قافیه اند. طول قطعه دو بیت یا بیشتر است.قطعه را بیشتر در بیان مطالب اخلاقی و تعلیمی و مناظره و نامه نگاری بکار می برند.قدیمی ترین قطعه ها مربوط به ابن یمین است و از بین شاعران معاصر پروین اعتصامی نیز بیشتر اشعارش را در قالب قطعه سروده است.پروین اعتصامی مناظره های زیادی در قالب قطعه دارد از قبیل مناظره نخ و سوزن، سیر و پیاز و ......شکل تصویری قطعه به شکل زیر است:......................الف///////// ...................... ب...................... ج ////////// ...................... ب...................... د ////////// ...................... بعلت اسم گذاری قطعه این است که شعری با قالب قطعه مانند آن است که از وسط یک قصیده برداشته شده باشد و در واقع قطعه ای از یک قصیده است.قطعه را بیشتر در بیان مطالب اخلاقی و تعلیمی و مناظره و نامه نگاری بکار می برند.نشنیده ای که زیر چناری کدوبنی بررست و بردمید بر او بر، به روز بیستپرسیدازچنار که توچند روزه ای؟ گفتا چنار سال مرا بیشتر ز سی استخندید پس بدو که من از تو به بیست روز برتر شدم بگوی که این کاهلیت چیست؟او را چنارگفت که امروز ای کدو باتو مراهنوز نه هنگام داوری استفردا که بر من و تو وزد باد مهرگان آنگه شود پدید که نامرد و مرد کیست!!! (انوری)مثنویواژه ی مثنوی از کلمه ی "مثنی" به معنی دوتائی گرفته شده است. زیرا در هر بیت دو قافیه آمده است که با قافیه بیت بعد فرق می کند.از آنجا که مثنوی به لحاظ قافیه محدودیت ندارد بیشتر برای موضوعات طولانی به کار می رود.خصوصیات مثنوی باعث شده است که داستان ها اغلب در قالب مثنوی سروده شوند. علاوه بر داستان سرایی، برای هر موضوعی که طولانی باشد هم از مثنوی استفاده می شود.مثلاً در ادبیات آموزشی مثل آموزه های صوفیان هم از قالب مثنوی بهره می برده اند.سرودن مثنوی از قرن سوم و چهارم هجری آغاز شده است که از بهترین مثنوی ها می توان به شاهنامه فردوسی، حدیقه سنایی، خمسه نظامی و مثنوی مولوی اشاره کرد.قدیمی ترین مثنوی سروده شده- که اکنون به جز چند بیت چیزی از آن در دست نیست- مربوط به رودکی است که متن کلیله و دمنه را در قالب مثنوی به نظم در آورده بود.نمونه ای از مثنوی از بوستان سعدیحکایتیکی گربه در خانه زال بودکه برگشته ایام و بد حال بودروان شد به مهمان سرای امیرغلامان سلطان زدند شر به تیرچکان خونش از استخوان می دویدهمی گفت و از هول جان می دویداگر جستم از دست این تیر زنمن و موش و ویرانه پیر زنبخش ادبیات تبیانمنبع: سایت سارا شعر
این صفحه را در گوگل محبوب کنید
[ارسال شده از: تبیان]
[تعداد بازديد از اين مطلب: 5719]