محبوبترینها
قیمت انواع دستگاه تصفیه آب خانگی در ایران
نمایش جنگ دینامیت شو در تهران [از بیوگرافی میلاد صالح پور تا خرید بلیط]
9 روش جرم گیری ماشین لباسشویی سامسونگ برای از بین بردن بوی بد
ساندویچ پانل: بهترین گزینه برای ساخت و ساز سریع
خرید بیمه، استعلام و مقایسه انواع بیمه درمان ✅?
پروازهای مشهد به دبی چه زمانی ارزان می‌شوند؟
تجربه غذاهای فرانسوی در قلب پاریس بهترین رستوران‌ها و کافه‌ها
دلایل زنگ زدن فلزات و روش های جلوگیری از آن
خرید بلیط چارتر هواپیمایی ماهان _ ماهان گشت
سیگنال در ترید چیست؟ بررسی انواع سیگنال در ترید
بهترین هدیه تولد برای متولدین زمستان: هدیه‌های کاربردی برای روزهای سرد
صفحه اول
آرشیو مطالب
ورود/عضویت
هواشناسی
قیمت طلا سکه و ارز
قیمت خودرو
مطالب در سایت شما
تبادل لینک
ارتباط با ما
مطالب سایت سرگرمی سبک زندگی سینما و تلویزیون فرهنگ و هنر پزشکی و سلامت اجتماع و خانواده تصویری دین و اندیشه ورزش اقتصادی سیاسی حوادث علم و فناوری سایتهای دانلود گوناگون
مطالب سایت سرگرمی سبک زندگی سینما و تلویزیون فرهنگ و هنر پزشکی و سلامت اجتماع و خانواده تصویری دین و اندیشه ورزش اقتصادی سیاسی حوادث علم و فناوری سایتهای دانلود گوناگون
آمار وبسایت
تعداد کل بازدیدها :
1832531531
بحران یمن؛ رویکرد عربستان و نقش موثر ایران در منطقه |اخبار ایران و جهان
واضح آرشیو وب فارسی:تابناک: بحران یمن؛ رویکرد عربستان و نقش موثر ایران در منطقه
امیر رمضانی
کد خبر: ۴۹۹۰۲۱
تاریخ انتشار: ۲۱ ارديبهشت ۱۳۹۴ - ۱۴:۵۱ - 11 May 2015
در این یادداشت بحران یمن، رویکرد عربستان سعودی و نقش فعال جمهوری اسلامی ایران در ترتیبات امنیتی جدید منطقه با توجه به توافق احتمالی هسته‌ای و تاثیر آن بر تغییر استراتژی امریکا در خلیج فارس را مورد بررسی و مداقه قرار خواهیم داد.
منطقه خلیج فارس همواره به دلایل ژئوپلتیک، ژئواستراتژیک و ژئواکونومیک از مناطق حساس و پر اهمیت جهان به شمار می‌رود، به نقل از گراهام فولر این منطقه در بیضی انرژی جهان قرار گرفته است. بخش قابل توجه از منابع انرژی نفت و گاز جهان در اختیار عربستان و ایران است که این مهم آنان را به دو کشور اصلی و تاثیر گذار خلیج فارس تبدیل کرده است. از موضوعات اصلی این منطقه در سطح جهانی، انرژی، امنیت آن، توازن قدرت و در یک کلام ترتیبات امنیتی در خلیج فارس را شامل می‌شود. از طرفی این دو کشور از لحاظ ایدئولوژیک خصوصا از ۱۹۷۹ به بعد و با پیروزی انقلاب اسلامی به دنبال حوزه نفوذ بیشتر و افزایش نقش خود در بین کشورهای منطقه و جهان اسلام برآمدند.
حمله عربستان به یمن، رقابت منطقه‌ای با ایران
اگرچه تنش‌زدایی و اعتمادسازی به‌عنوان واقعیت اجتناب‌ناپذیر سیاست منطقه‌ای ایران محسوب می‌شود، اما عربستان در زمرة بازیگران منطقه‌ای قرار دارد که از اوایل دهة ۱۹۷۰ در صدد بوده تا زمینه‌های متوازن‌سازی قدرت منطقه‌ای ایران را به‌وجود آورد. چنین فرآیندی را می‌توان در ارتباط با «دکترین نیکسون» مورد ملاحظه قرار داد. دکترین نیکسون کارکرد خود را در سال ۱۹۷۹ از دست داد. در حالی‌که عربستان در دوران بعد از انقلاب اسلامی و ایجاد تضاد ایدولوژیک بین این دوکشور عهده‌دار نقش مؤثرتری در ایجاد موازنة منطقه‌ای بوده است. در واقع وجود رابطه استراتژیک فرامنطقه‌ای عربستان و امریکا را می‌توان یکی از اصلیترین عوامل تاثیرگذار در منازعات منطقه‌ای خلیج فارس و خاورمیانه در مقابله با ایران برشمرد.
هرچند در دوره‌هایی جمهوری اسلامی ایران سیاست تنش زدایی را در پیش گرفت و در پاره‌ای از موضوعات روابط بهبود یافت، ولی تضادهای ایدئولوژیک این دو کشور مساله‌ای نبود که به راحتی بتوان از آن عبور کرد. چرا که اگر تضادهای سیاسی کشور‌ها از حوزه ژئوپلتیکی به عرصه ایدئولوژیک تسری پیدا کند در آن شرایط سازوکارهای مبتنی بر تنش زدایی از موفقیت و اثربخشی چندانی برخوردار نخواهد بود.
حمایت از گروه‌های سنی سلفی در کشورهای مختلف و متعاقب آن حمایت از جریانات تکفیری در منطقه در زمره کارویژه اصلی سرویس‌های اطلاعاتی عربستان محسوب می‌شود. عربستان سعودی همواره محوریت اصلی سازماندهی نیروهایی را عهده‌دار بوده است که علیه دولت سوریه، عراق، حزب‌الله در لبنان و شیعیان منطقه ایفای نقش می‌کنند. نتیجة چنین فرایندی را باید در گسترش مداخله‌گری عربستان در کشورهایی همانند بحرین و یمن نیز مشاهده کرد.
با شکست سیاستهای عربستان در سوریه و عراق و نفوذ بیشتر ایران، این کشور در برابر انقلاب مردمی یمن با حامیان منطقه‌ای و بین المللی خود، دست به اقدام نظامی مستقیم زد. ورود مستقیم و حمله نظامی در واکنش به ناآرامی‌های یمن در راستای تلاش برای تغییر موازنة منطقه‌ای از سوی عربستان در مقابله با قدرت گرفتن ایران در منطقه تلقی می‌شود. درصورتی که همواره راهبرد جمهوری اسلامی ایران، حل و فصل منازعات، با کمک کشورهای منطقه بدون حضور قدرتهای فرامنطقه‌ای بوده است.
درواقع عربستان با اقدام پیش دستانه و استفاده از قدرت برتر نظامی سرکوب را در پیش گرفت تا خواسته‌های خود در یمن را اجرا کند. نکته حائز اهمیت این است که این اقدام عربستان در پی در خواست ریس جمهوری مستعفی و فراری، عبد ربه منصورهادی از کشورهای عربی صورت گرفته است. این درحالی است که یمن عضو شورای همکاری خلیج فارس نبوده و اتحادیه عرب نیز پس از حمله عربستان در این خصوص تشکیل جلسه داد. این موضوع بیانگر آن است که اقدام عربستان نه در چارچوب سپر جزیره و نه در قالب اتحادیه عرب قابل توجیه است. از سوی دیگر حمله عربستان به یمن و قطعنامه شورای امنیت با قوانین حقوق بین الملل سازگار نبود، چرا که نه تجاوزی از سوی یمن صورت گرفته و نه در صورت احساس خطر احتمالی از سوی این کشور هیچ تناسبی برای عملیات نظامی وجود ندارد، بلکه جنگ تمام عیار برای حفظ قدرت مورد نظر عربستان و امریکا در یمن است.
فارغ از این مباحث، رقابت منطقه‌ای عربستان با جمهوری اسلامی ایران است که بر اهمیت موضوع بحران یمن می‌افزاید. بر همین اساس معمولا عربستان و برخی هم پیمانان عربی حاشیه خلیج فارس، نسبت به ایران ادبیاتی به کار می‌گیرند که ماهیت اتهام گرا دارد. این ادبیات جنگ سرد بین دو کشور را تشدید می‌کند. مقامات عربستان سعودی تلاش دارند تا ایران را به اتخاذ مواضع متقابل وادار نمایند. به همین دلیل است که در مصاحبه‌های رسانه‌ای و ادبیات دیپلماتیک خود از عبارتی به نام تهدید ایران استفاده می‌کنند. دراین رابطه می‌توان گفت آن‌ها درک درستی نسبت به شرایط جدید منطقه ندارند، هرچند که توافق احتمالی ایران و غرب به رهبری امریکا در موضوع هسته‌ای بر معادلات امنیتی و نقش موثر ایران در منطقه بیش از پیش صحه خواهد گذاشت. ولی کشورهای منطقه باید با رویکردی مبتنی بر عقلانیت و شناخت قدرت واقعی خود در محیط منطقه‌ای به فهم مشترکی دست یابند و روابط خود را با یکدیگر تقویت کرده تا مدیریت منطقه را در دست بگیرند.
تغییر استراتژی آمریکا در منطقه و نقش موثر ایران
دولت اوباما به خوبی از ترس اعراب از عادی شدن روابط میان ایران و ایالات متحده آگاه است. اما رویکرد جدید امریکا در منطقه را می‌توان در گفت‌و‌گوهایی که اوباما با توماس فریدمن، روزنامه نگار مشهور امریکایی در روز شنبه ۴/۴/۲۰۱۵ در روزنامه نیویورک تایمز داشت، به خوبی مشاهده کرد. رئیس جمهوری امریکا بعید می‌داند که ایران بتواند منبع تهدیدی برای عربستان سعودی و کشورهای عربی دیگر باشد. اوباما تاکید کرد که بزرگ‌ترین تهدیدی که هم پیمانان واشنگتن «اعراب سنی» با آن مواجهند از جانب ایران نخواهد بود بلکه خشم داخلی موجود در آن کشور‌ها است. این رویکرد می‌تواند نشانه‌ای از تغییر استراتژی امریکا در منطقه باشد.
واقعیت قابل ذکر این است که ماهیت ژئوپلتیک منطقه در حال تغییر است، یکی دیگر از نشانه‌های این تغییر را می‌توان توافق هسته‌ای ایران دانست، بر اساس چنین رویکردی توافق نهایی احتمالی ایران و غرب و در پی آن آغاز رفع تحریم‌ها، راهبرد‌ها و سیاستهای آن‌ها در منطقه را نیز تغییر خواهد داد و این خود منجر به افزایش تعاملات جدید در منطقه خواهد شد. از سوی دیگر با توجه به تحولات این چند سال در منطقه از جمله سوریه، لبنان، عراق و هم اکنون یمن و نقش آفرینی منطقه‌ای ایران، بدون شک برای امریکا و غرب با توجه به هزینه‌های زیادی که از حضور در منطقه پرداخته‌اند نیز این نکته محرز است که برای رسیدن به یک نظم و امنیت پایدار در منطقه نباید از نقش ایران به سادگی گذشت. درخواست حضور ایران در نشست ژنو ۳ با دعوت رسمی «دی می‌ستورا» نماینده سازمان ملل در امور سوریه را می‌توان در همین راستا تحلیل نمود. لذا در این شرایط ایران قادر خواهد بود استراتژی امریکا در خلیج فارس و منطقه را دچار چالش کرده و در حل و فصل منازعات منطقه‌ای و بین المللی بیش از پیش ایفای نقش نماید.
بر اساس آنچه گفته شد، امریکای‌ها می‌دانند که با توافق هسته‌ای و رفع تحریم‌ها، ایران از جایگاه قدرتمندتری در منطقه خصوصا در خلیج فارس برخوردار خواهد شد و این دقیقا نگرانی کشورهای عربی بخصوص عریستان و حتی اسرائیل را در منطقه بدنبال خواهد داشت. لذا شاید این فرضیه مطرح شود که ایالات متحده به دنبال احیای سیاست دو ستونی نیکسون در منطقه است. در این دکترین که در دهه ۷۰ از سوی نیکسون مطرح شد، دولت‌های ایران و عربستان، به عنوان دو ستون مرکزی در راهبرد نوین امریکا، وظیفه رفع خلاء قدرت را در منطقه خلیج فارس و دریای عمان عهده‌دار شدند. اما اکنون فرض حصول اینجایگاه به خاطر قدرت نفوذ و تاثیرگذاری امنیتی ایران در منطقه است که این نقش را تداعی می‌کند، اگر چه در آن زمان ایران متحد استراتژیک امریکا در منطقه بود، اما جمهوری اسلامی ایران همواره به دنبال نقش مستقل و برتر، خارج از سلطه امریکا در منطقه بوده و حل و فصل منازعات منطقه‌ای را تنها با همکاری کشورهای منطقه ممکن می‌داند.
بر اساس چنین نگرشی امریکا نمی‌خواهد عربستان و متحدانش را در منطقه از دست دهد وحاضر نیست ایران به تنهایی تبدیل به قدرت برتر منطقه شود، حمایت امریکا از اقدامات اخیر عربستان در جنگ یمن شاید دلیل این مدعا باشد، از سوی دیگر سعودی‌ها که احساس می‌کردند در سراسر منطقه و خاورمیانه مغلوب ایرانی‌ها شدند، می‌خواستند نفوذ خود را حفظ کنند، لذا از بیم اینکه یمن به طور کامل در دست انقلابیون انصارالله بیافتد با حمله گسترده و ضربتی به این کشور مانور اقتدار و تاثیرگذاری در منطقه را به نمایش گذاشتند و به دنبال انعکاس این پیغام بودند که مرزهای امنیتی عربستان فرا‌تر از مرز جغرافیایی است و متحدان عرب و بین المللی خود را نیز همواره پشت سر خود خواهد داشت. هر چند این امر به صورت کامل محقق نشده است.
در این بین عربستان تمام تلاش خود را در جهت ورود ایران به صحنه جنگ یمن به کار بست تا از این رهگذر علاوه بر تبدیل درگیری‌ها به صحنه رویارویی عرب و عجم و نیز شیعه و سنی بتواند ضمن ایجاد انسجام در ائتلاف همراه خود، اقدام به ایجاد اجماع در جهان اسلام و منطقه به نفع خود و مشروعیت بخشیدن به اقدامات نظامی خود در یمن نماید. اما جمهوری اسلامی ایران با عقلانیت راهبردی در مواجهه با این بحران ضمن خنثی سازی اهداف عربستان توانست قدرت بازیگری و دیپلماسی خود را برجسته سازد. ارائه طرح ۴ ماده‌ای ایران به سازمان ملل وارسال نامه به کشورهای اروپایی، رایزنی‌های گسترده منطقه‌ای و بین المللی از جمله مذاکره تلفنی جان کری با محمد جواد ظریف و سفر وزیر خارجه کشورمان به اسپانیا، پاکستان، عمان و... در این مدت با تاکید بر راه حل سیاسی بحران یمن و تشکیل دولت فراگیر به انتخاب مردم این کشور از جمله دلایل رویکرد منطقی ایران در این خصوص می‌باشد.
این صفحه را در گوگل محبوب کنید
[ارسال شده از: تابناک]
[مشاهده در: www.tabnak.ir]
[تعداد بازديد از اين مطلب: 162]
-
سیاسی
پربازدیدترینها