واضح آرشیو وب فارسی:ایرنا: خودمشت و مالی نشر-فرید مرادی نشر ایران مقوله ای جدا از جامعه ایران نیست، هر آنچه از نظر اقتصادی ارکان جامعه را تحت تأثیر قرار می دهد بر نشر هم مؤثر است. گرانی اقلام زندگی، رشد بی رویه نرخ تورم، کاهش قدرت خرید همگان، بدنه نشر را بشدت دچار مشکل کرده است.
راهکارهای رودررویی با این مشکلات به ظاهر چاره ناپذیر چیست، آیا آنچه هم اکنون در روند تولید کتاب شاهد آن هستیم امری بجا و منطبق بر چاره گری است. امروز شاهد کاهش تیراژ کتاب، کم شدن عناوین، کاستن از فعالیت تولیدی و حتی توقف تولید در بسیاری از مؤسسات نشر هستیم. جواب نیز روشن است، خریدار کتاب کم است، مؤسسات توزیع یا سفارش نمی دهند و درخواستشان در حداقل است، آمار چک های بلا وصول رو به تزاید و تاریخ چک های وصولی بسیار طولانی مدت است. با چنین نگره ای نمی توان چشم امید به فردای نشر ایران داشت، دلایل آن نیز روشن است. نشر در کشور ما در حوزه های کتاب کودک و نوجوان، کتاب های درسی دانشگاهی و کمک آموزشی، کتب دینی و بالاخره کتابهای حوزه عمومی تعریف می شود، سه رشته اول حدود 27 درصد ناشران فعال کشور را با 82 درصد آمار تولید کتاب در برمی گیرد و ناشران حوزه عمومی با حدود 18 درصد تولید کتاب 73 درصد ناشران را پوشش می دهد، یعنی اگر تولید کتاب را در ایران شصت هزار عنوان در نظر بگیریم، 73 درصد ناشران فقط تولیدگر 10 هزار عنوان کتاب هستند و تازه این آمار نکات نگران کننده دیگری هم با خود دارد، کمترین تیراژ مربوط به این حوزه ( حوزه عمومی) است، بیشترین حد ممیزی، نظارت و معطلی در چرخه بررسی شامل کتاب های این بخش است، بیشترین نگرانی نهادهای رسمی در امر نشر به این حوزه ارتباط می یابد. طعن و لعن و نفرین، غیر مجاز شدن و حذف شامل این گروه ناشران می شود و کمترین گردش مالی نشر و ریسک پذیر ترین سرمایه گذاری هم به این چرخه مربوط است.
ورود ناشران به سه چرخه نخست آدابی دارد که برای هر کس براحتی دست یافتنی نیست، اول اینکه داشتن تخصص یا تجربه علمی با بهره گیری از متخصصان و در نتیجه هزینه بری بالاتر یکی از فاکتورهای فعالیت در حوزه های یاد شده است، کسب نظر موافق دایره ای که آن گروه از ناشران در آن قرار دارند و اجازه ورود راحت را به هر کس نمی دهند. هر یک از گروه های یاد شده صاحب انجمن هایی است که سیاست های راهبردی ناشران آن گروه را تعیین می کنند و طبیعی است که گرفتن سهمی از بازار آن هم درجایی که رقابت جدی است اجازه ورود به هر از گرد راه رسیده ای را نمی دهد. بویژه که دست نهادهای دولتی برای حمایت، خرید یا همکاری با گروه های یاد شده به دلیل مسأله نداشتن حوزه های تولیدی آنها بازتر است و نهادهای فرهنگی (آموزش و پرورش، وزارت علوم و فناوری، بهداشت و درمان، ارشاد) ترجیحاً بودجه های خرید خود را به این گروه از ناشران اختصاص می دهند، ضمن اینکه اصلاً حوزه تولید آنها مصرف کننده تعریف شده دارد که در مقاطعی از سال به اجبار خرید خود را انجام می دهد پس این گروه ها هیچ مشکلی از جنبه اقتصادی ندارند و براحتی برنامه ریزی تولید خود را انجام می دهند و با توجه به اینکه بالای 80 درصد تولید و اقتصاد نشر را در اختیار دارند عاملی تهدید گر را هم در برابر خود نمی بینند. نهادهای فرهنگی دولت هم از این گروه ها رضایت دارند، از نظر آماری هم دولت با بسنده کردن به حجم تولید سه گروه اول می تواند با سربلندی از بیش از 50 هزار عنوان کتاب تولیدی این گروه ها به عنوان سند افتخار فرهنگی یاد کند. اما سؤال اصلی هنوز پا بر جاست، چرا اکثر دارندگان پروانه نشر علی رغم همه این مشکلات همچنان به حوزه عمومی روی می آورند. دلایل آن البته بسیار است که به اجمال به مهمترین آنها می پردازیم:
- ورود به این چرخه تولید به ظاهر نیاز به تخصص ندارد و جان کلام اینجاست، هرکس با گرفتن یک جواز موقت نشر، گردآوردن اندکی سرمایه (چند میلیون تومان) و سرکشی به یکی دو تا سایت کتابی جمع و جور می شود. تولید کتاب در دنیای مدرن اما چرخه ای به غایت پیچیده است و چنین آسان نمی توان وارد آن شد. شناخت بازار، دانش یا به خدمت گرفتن دانش در حوزه مورد نظر، راه اندازی دفتر تولید کارآمد (روابط عمومی، حروف نگار، نمونه خوان، کتاب پرداز، ویراستار، ناظر چاپ، مسئول امور مالی و اداری، کتابخانه مرجع یا تخصصی)، ارتباط با بدنه نشر جهان و مطلع بودن از تازه های مهم نشر در جهان، توجه جدی به ساختار کتاب (پیشا متن و پسا متن و متن، حروف مناسب، رعایت فاصله بین کلمات، بین سطور و از حواشی، تعریف درست فصول، صفحه آرایی، سرصفحه، پانوشت، تدوین و استخراج درست نمایه، جانمایی مناسب عکس، تهیه مناسب جداول و شناخت درست سیستم های حروف نگاری و محیط هایی که می توان حروف را در آن به کار گرفت) اموری نیست که یک شبه یا حتی یک ساله فراهم شود، علاوه بر آن شناخت کاغذ، مقوا، رنگ و چاپ را نیز باید به موارد یاد شده بالا افزود. حالا واقعاً در نشر حوزه عمومی کشور چند ناشر آگاه بر این امور را سراغ داریم؟ پس تراکم ناشران در این بخش که از سر سهل انگاری و ساده اندیشی آن را فضایی مناسب برای تولید کتاب می دانند یکی از اصلی ترین عوارض است. درنتیجه شما با انبوهی از تولید روبه رو هستید که حداقل استانداردها در آنها رعایت نشده است.
*روزنامه ایران/بیستم اردیبهشت 1394
20/02/1394
این صفحه را در گوگل محبوب کنید
[ارسال شده از: ایرنا]
[تعداد بازديد از اين مطلب: 83]