واضح آرشیو وب فارسی:ایرنا: سراب کوه آب درست است نه سراب کیو ! سایت خبری یافته لرستان در یادداشت روز خود می نویسد:شهر خرم آباد تاریخ چند هزار ساله دارد و یکی از شهرهای قدیمی ایران است که از آغاز پیدایش خود تا کنون، تمدن های مختلف و متعددی را تجربه کرده است .
در ادامه مطلب آمده است :خرم آباد در میان دره ای قیفی شکل و پر آب جای گرفته است و شکل و ترکیب آن بیش تر تابع عوامل جغرافیایی این محدوده است.
طبق مستندات تاریخی خرم آباد بین 48 درجه جنوبی و 21 دقیقه طول و 43 دقیقه عرض جغرافیایی واقع شده است. کوه شمالی آن به سیاه کمر (کمره سی) و کوه جنوبی آن چهار یاران نامیده می شود.
این شهر گذشته از تمامی آثار مادی و معنوی بر جای مانده از ادوار مختلف تاریخی و مدنی، به لحاظ برخورداری از مواهب و مناظر طبیعی همچون کوه های زیبا ، جنگل های بلوط ، آبشارها و چشمه ها و سراب ها و ... نیز حائز اهمیت است به طوری که مثلاً در شهر خرم آباد سراب هایی همچون : سراب گلستان (آب ارم) سراب شوا (شهوا ، شاه آباد) سراب یاس، سراب چنگایی (نیلوفر) ، آب اَراز ، سراب تلخ، سراب کوه آب (کیو)، گرداب سنگی ، گرداب دارایی و در اطراف شهر خرم آباد سراب ناوه کش ، سراب کی و ... وجود دارد که خود گویای پر آبی و برخورداری وافی از این موهبت الهی می باشد به طوری که وجود این آب ها و رودها، ایجاد و ساخت پل های گوناگون را از دیرباز تا کنون برای عبور و مرور ضرورت بخشیده است. جالب این که پل ها از دیگر آثار تمدنی شهر خرم آباد و استان لرستان به شمار می آیند.
اما موضوع این نوشتار سراب کوه آب یا کیوی فعلی است که نام آن در چند دهه گذشته دچار تحریف و تغییر غیر واقعی در معنی شده است. حال برای درک موضوع به ارائه مستندات تاریخی و جغرافیایی می پردازیم.
سراب کوه آب در شمال شهر خرم آباد و در زیر کوه و در مجاورت رودخانه بزرگ شهر یا گلال واقع شده است. تمامی منابع تارخی موجود که به جغرافیای شهر خرم آباد اشاره دارند، نام این دریاچه و سراب را کوه آب ثبت کرده اند که برای روشن شدن ذهن خوانندگان به ذکر چند نمونه در ذیل توسل می جوییم:
مرحوم میرزا سید تقی خان تفرشی (میرآقایی) در کتاب "جغرافیای لرستان در اواخر سلطنت ناصرالدین شاه قاجار" برای معرفی سراب فوق الذکر چنین می نویسد: «آب دیگر سرابی است مشهور به کوه آب که در نیم فرسخی (3 کیلومتر) بالای شهر جاری است و قریب 5 سنگ آب دارد. گردابی است که عمق آن را تا حالا کسی نتوانسته معین نماید. به فاصله 200 قدم که به سمت جنوب سیر می کند، داخل روخانه می شود.» (1)
نویسنده ی دیگر ، مرحوم معین السلطنه خرم آبادی است که در کتاب خود با نام "جغرافیای لرستان در جنگ جهانی اول" برای معرفی سراب کوه آب چنین مرقوم می کند که «در آن طرف رودخانه و سمت شمال شرقی باغات هم ، از دو منبع آب بیرون می آید که مشهور هستند به سراب شاه آباد و سراب کوهی آب» (2) و در جای دیگری چنین ادامه می دهد : «و سراب کوهی آب هم ، به همچنین سرد و زلال است . تقریباً 12 سنگ آب دارد. چون نزدیک به رودخانه است، جزیی اراضی از آن مشروب می شود و داخل به رودخانه بزرگ که از کنار شهر می گذرد ، می شود.» (3)
از نویسندگان متاخرتر ، مرحوم علی محمد ساکی – شهردار فقید خرم آباد- در کتاب "جغرافیای تاریخی و تاریخ لرستان" با اندکی تغییر در نام، چنین نام سراب را ثبت کرده و می نویسد : «خرم آباد دارای چشمه های آب گوارایی است که نظیرشان در کم تر شهری وجود دارد، چشمه های گرداب سنگی ، گرداب بزرگ شهر ، کیاب و سراب شاه آباد و آب گلستان و آب های کوچک و بزرگ دیگر نیز بر رونق و زیبایی شهر افزوده اند .» که مقصود نویسنده از کیاب همان کوه آب است. (4)
کتاب "تاریخ لرستان روزگار قاجار" به قلم مرحوم محمد رضا والیزاده معجزی نیز در جاهای مختلف نام سراب را کوه آب ثبت کرده است. (5) حمید ایزدپناه محقق نامدار خرم آبادی نیز در کتبش بر همین نکته اشاره دارد. (6، 7 و 8) در دیگر آثار نظیر نشریه شقایق نیز به این مساله پرداخته شده است. (9) تمامی مولفان کتاب های فوق الذکر همگی از بومیان و ساکنان شهر خرم آباد بوده اند که هنگام ثبت نام اماکن و سراب ها و محلات ملزم به رعایت امانت داری در گفتار و نوشتار صحیح بوده اند تا آیندگان دچار اشتباه نشوند.
جدای از بحث تاریخی و سود جستن از مستندات متقن در تشخیص نام صحیح سراب یا دریاچه کوه آب (کیوی فعلی) باید یک مورد دیگری را نیز مد نظر قرار داد و آن موضوع علم جغرافیاست که به آب ها و سراب هایی که برای مدتی از سال از زمین برآمده و پرآبند و برای مدتی دیگر خشک هستند از پیشوند "کی" برای نامیدن آن ها استفاده می کنند مانند سراب کی (در چگنی)، سراب کیهمان (در سلسله) و ...
از آن جایی که سراب کوه آب (کیو) نیز چند ماه در سال پر آب و چند ماه خشک است از این قاعده مستثنی نبوده و شاید در واقع نام آن "کی آب" باشد.
به هر روی، چه نام سراب و دریاچه فعلی کوه آب باشد به معنای کوهی از آب یا آبی که از کوه می آید یا کی آب در معنای خاص جغرافیایی اش ؛ با نام فعلی آن یعنی "کیو" که در افواه عمومی "کبود" معنا شده است کاملاً در تغایر اساسی است؛ لذا همگی ما ملزم به بابک باباخانیتلفظ صحیح نام ها و رعایت امانت در ذکر نام ها می باشیم . حال آن که نام سراب کوه آب به اندازه کافی مستندات دارد و نیاز به کمی دقت و مطالعه دارد تا نام واقعی آن ثبت و کاربردی شود.
چنان که مشاهده شد با بهره گیری از منابع تاریخی و جغرافیایی معلوم شد نام واقعی این دریاچه ی زیبا "کوه آب" یا "کِی آب" است نه "کیو" به معنای کبود یا فیروزه ای.
منبع سایت یافته لرستان
12/02/1394
این صفحه را در گوگل محبوب کنید
[ارسال شده از: ایرنا]
[تعداد بازديد از اين مطلب: 220]