واضح آرشیو وب فارسی:جام جم آنلاین:
خلیج فارس؛ شاهراه حیاتی منطقه دکترین «نظامیگری نفتی» اعراب در حاشیه خلیج فارس یکی از مهمترین نشانههای وجود بحران امنیتی در هر منطقه از جهان، شدت رشد خرید سلاح از سوی دولتها در آن منطقه است. اتفاقی که در ارتباط با سیاستهای تسلیحاتی دولتهای عرب حاشیه خلیج فارس، حکایت از هراس امنیتی آنها از پیرامون خود دارد.
پنج سال قبل موسسه بین المللی «استکهلم» با ارائه آماری نشان داد که از سال 1988 تا 2006، بودجه نظامی کشورهای خاورمیانه 40 درصد رشد یافته و کشورهای عضو شورای همکاری خلیج فارس از سال 1997 تا 2006 بالغ بر 300 میلیارد دلار در زمینه خرید تجهیزات نظامی سرمایه گذاری کرده اند به گونه ای که رتبه اول افزایش بودجه نظامی جهان در این سال ها به کشورهای عضو این شورا اختصاص دارد. این هراس امنیتی که تلاش شده با تقویت ارتش های اجاره ای در منطقه جبران شود، باعث شده ریاض که سال 2013 در مجموع 56.7 میلیارد دلار هزینه نظامی کرده بود، در سال 2014 بودجه نظامی خود را 17 درصد بیشتر کند. موسسه تحقیقات صلح بین المللی استکهلم در گزارش سالانه خود با عنوان «روند هزینه ارتش های جهان در سال 2014»، ریاض را پس از آمریکا، چین و روسیه پرخرج ترین ارتش جهان ارزیابی کرده و آمارها نشان می دهد بودجه نظامی عربستان در ۱۰سال اخیر بیش از دو برابر رشد داشته است. به گزارش پایگاه اینترنتی گلوبال فایر پاور، تعداد نیروهای ارتش عربستان به 233 هزار نفر می رسد و تعداد نیروهای ذخیره آن 25 هزار نفر است. ارتش عربستان 1909 تانک، 4890 خودروی زرهی، 977 جنگنده، 368 هلیکوپتر و 23 یگان دریایی دارد. البته این سرمایه گذاری هنگفت نظامی نه فقط نتوانسته کمکی به افزایش ضریب امنیتی عربستان کند، بلکه چالش های امنیتی این کشور را افزایش داده و به رقابت تسلیحاتی در منطقه منتهی شده است. شاید برای همین است که بودجه نظامی کشورهای خاورمیانه سال ۲۰۱۳ میلادی با ۴ درصد رشد به ۱۵۰میلیارد دلار رسیده است. گزارش موسسه آی.اچ.اس (IHS) در مورد هزینه های نظامی کشورهای مختلف در سال 2013 نشان می دهد کشورهای جهان در مجموع در این سال 1500 میلیارد دلار را به هزینه های نظامی اختصاص داده اند و در میان چهار کشوری که بودجه های نظامی آنها بیشترین رشد را داشته، سه کشور در منطقه خاورمیانه قرار داشته است. سال 2013 هزینه های نظامی آنگولا به میزان 39 درصد افزایش یافته که بیشترین افزایش بودجه نظامی محسوب می شود و پس از آن کشورهای عمان، عراق و بحرین قرار دارند که بودجه نظامی آنها به ترتیب 36، 32 و 29 درصد افزایش یافته است. در چارچوب رقابت تسلیحاتی در منطقه، بودجه نظامی عمان در 2013 معادل 9.3 میلیارد دلار بوده و ارتش این کشور هم با 62 هزار نیرو و 20 هزار نیروی ذخیره، 215 تانک، 1040خودروی زرهی، 101 جنگنده، 42 هلیکوپتر و هشت یگان دریایی در جایگاه نهم در میان کشورهای عربی و در جایگاه شصت ونهم در میان ارتش های جهان قرار دارد. ارتش کویت نیز با 14 هزار و 500 نیرو، 368 تانک، 932 خودروی زرهی، 108 جنگنده، 44 هلیکوپتر و 44 یگان دریایی در جایگاه دهم قدرتمندترین ارتش های عربی و در جایگاه هفتادو چهارم جهان قرار دارد و بودجه دفاعی آن به 5.1 میلیارد دلار می رسد. گفته می شود قطر، دیگر عضو شورای همکاری خلیج فارس هم 10 درصد از تولید ناخالص داخلی خود را به تجهیز نیروی نظامی خود اختصاص می دهد. بحرین هم از نظر افزایش هزینه های نظامی سال 2013 پس از عراق قرار گرفته و یکی از 23 کشوری بود که هزینه نظامی بالایی داشتند. بر اساس آمارهای بین المللی، هزینه نظامی بحرین در مقایسه با سال 2004 با 110 درصد افزایش به یک میلیارد و 236 میلیون دلار رسید که بالاترین رقم هزینه نظامی در تاریخ بحرین به شمار می آید و به نظر می رسد افزایش این هزینه ها ناشی از خرید سلاح هایی است که از آن در سرکوب ناآرامی های داخلی استفاده می شود. این در حالی است که بر اساس رتبه بندی که موسسه HIS آمریکا در مورد ارتش کشورهای خاورمیانه انجام داده است، ارتش بحرین در بین کشورهای حاشیه خلیج فارس در جایگاه آخر قرار دارد. گفته می شود ارتش امارات هم پنجمین ارتش قدرتمند در میان کشورهای عربی و چهل و دومین ارتش قدرتمند در جهان است. تعداد نیروهای ارتش امارات 65 هزار نفر است و نیروهای ذخیره در اختیار ندارد. ارتش امارات 545 دستگاه تانک، 1540 خودروی زرهی، 457 جنگنده، 140 هلیکوپتر و 70 یگان دریایی دارد و بودجه دفاعی آن به 15.2 میلیارد دلار می رسد. فنلا مک گرتی، تحلیلگر ارشد موسسه آی.اچ.اس درباره تکیه بیش از اندازه اعراب حاشیه خلیج فارس به نیروی نظامی، به خبرگزاری بلومبرگ گفته که رشد هزینه های نظامی در منطقه خاورمیانه جالب توجه است بخصوص که در میان 10 کشوری که دو سال قبل بیشترین رشد هزینه های نظامی را تجربه کرده اند، شش کشور در منطقه خاورمیانه قرار دارند. او از عمان، عربستان، بحرین و امارات عربی متحده که همگی عضو شورای همکاری خلیج فارس هستند، به عنوان کشورهایی در منطقه یاد کرده که بودجه نظامی آنها به میزان قابل توجهی روبه افزایش است. اگرچه به نظر می رسد یکی از دلایل اصلی این خریدهای نظامی سرسام آور پروژه تبلیغاتی لابی های کارخانجات اسلحه سازی غرب تحت چارچوب کلی «ایران هراسی» باشد، اما جالب اینجاست که تحریم های نظامی ایران باعث شده کشورمان تقویت بنیه دفاعی خود را عمدتا معطوف به تولید داخلی کرده و بر خلاف کشورهای عربی منطقه، وابسته به کشورهای دیگر نباشد. تهران بارها اعلام کرده که توان دفاعی خود را بر اساس دکترین بازدارندگی فعال گسترش داده و برخلاف برخی دیگر از کشورها که سابقه تجاوز نظامی به همسایگان خود را دارند، کارنامه هراس انگیزی نداشته که بخواهد کشورهای منطقه را بترساند. بنابراین برخی تحلیلگران بر این عقیده هستند که شاید ترس امنیتی اعراب و هزینه های بالای نظامی آنها، نه از برنامه های موشکی یا هسته ای ایران، بلکه از نارضایتی های داخلی است. با وجود این به نظر می رسد اگر کشورهای عرب حاشیه خلیج فارس، تنها بخشی از دلارهای نفتی هزینه شده خود در راه خرید ابزارهای نظامی را برای تقویت تبادلات اقتصادی میان خود هزینه کنند، هم دغدغه های امنیتی شان کاهش خواهد یافت و هم ارتش های پرهزینه و البته ناکارآمدشان، می توانند در سایه همبستگی اقتصادی، به جای تجاوز به دیگر همسایگان عرب، برای تأمین امنیت دسته جمعی در منطقه و جلوگیری از نفوذ بازیگران فرامنطقه ای بکوشند.
 
دوشنبه 7 اردیبهشت 1394 ساعت 04:50
این صفحه را در گوگل محبوب کنید
[ارسال شده از: جام جم آنلاین]
[تعداد بازديد از اين مطلب: 83]