واضح آرشیو وب فارسی:تبیان: شما مومن هستید یا نه؟سیماى سورهى مؤمنون
خداوند سوره حج را به امر مكلفین به عبادت و نیكو كارى بطور اجمال تمام كرد. اكنون این سوره را به تفصیل آن مجمل و بیان كارهاى نیكو آغاز كرده است.سوره مؤمنون هفتاد و چهارمین سوره ای است كه بعد از سوره انبیاء در مكه نازل گردیده است، ولی به نظر مىآید حدود سالهاى هشت بعثت نازل شده باشد و در ترتیب فعلى قرآن مجید سوره بیست و سوم است.این سوره یكصد و هجده آیه دارد، عدد كلمات آن هزار و هشتصد و چهل كلمه و عدد حروف آن: چهار هزار و هشتصد و دو حرف است.با توجّه به بیان سیماى مؤمنان و آثار و نشانههاى ایمان در آیات ابتدایى این سوره، نام «مؤمنون» براى آن انتخاب گردیده است. البتّه سرگذشت پیامبرانى چون حضرت نوح، هود، موسى و عیسى(علیهم السلام) و پاسخ اقوام مختلف به دعوت آنان در ادامه آمده است. فضیلت سوره مؤمنوندر حدیثى از پیامبر (صلی الله علیه و آله) مىخوانیم:من قرء سورة المؤمنین بشرته الملائكة یوم القیامة بالروح و الریحان و ما تقر به عینه عند نزول ملك الموت: " هر كس سوره مؤمنان را تلاوت كند فرشتگان در روز قیامت او را به روح و ریحان بشارت مىدهند و هنگامى كه فرشته مرگ براى قبض روح او مىآید چنان بشارتى به او مىدهد كه چشمش روشن مىشود." (تفسیر مجمع البیان، ج 7، ص 98)از امام حسین- علیه السّلام- روایت شده است كه:هر كه سوره «مؤمنون» را بخواند خداوند او را عاقبت به خیر و سعادتمند گرداند و اگر به قرائت آن در هر روز جمعه عادت كند، جایگاه او در فردوس برین با انبیا و پیامبران باشد» (نورالثقلین، ج 3، ص 527)تكرار این معنى را ضرورى مىدانیم كه ذكر فضائل تلاوت سورهها هرگز به معنى خواندن خالى از اندیشه و تصمیم و عمل نیست، چرا كه این كتاب آسمانى كتاب تربیت و انسان سازى و برنامههاى عملى است، و به راستى اگر كسى برنامههاى عقیدتى و عملى خود را با محتواى این سوره و حتى چند آیه آغاز آن كه بیان صفات مؤمنان است تطبیق دهد آن همه افتخارات باید نصیب او شود.و لذا در بعضى از روایات از پیامبر(صلی الله علیه و آله) نقل شده: هنگام نزول آغاز این سوره فرمود: لقد انزل الى عشر آیات من اقامهن دخل الجنة: " ده آیه بر من نازل شده كه هر كس آنها را بر پا دارد وارد بهشت خواهد شد"! (روح المعانى، ج 18، ص 2)تعبیر به "اقام" (بر پا دارد) به جاى " قرء" (بخواند) گویاى همان حقیقتى است كه در بالا اشاره كردیم كه هدف اصلى پیاده كردن محتواى این آیات در متن زندگى است، نه فقط خواندن.با توجّه به بیان سیماى مؤمنان و آثار و نشانههاى ایمان در آیات ابتدایى این سوره، نام «مؤمنون» براى آن انتخاب گردیده است. البتّه سرگذشت پیامبرانى چون حضرت نوح، هود، موسى و عیسى (علیهم السلام) و پاسخ اقوام مختلف به دعوت آنان در ادامه آمده استمؤمنان امانتدارند!!وَالَّذِینَ هُمْ لِأَماناتِهِمْ وَ عَهْدِهِمْ راعُونَ (مؤمنون-8) و (مؤمنان رستگار) كسانى هستند كه امانتها و پیمانهاى خود را رعایت مىكنند. اهمّیت امانت در روایاتبه نماز و روزه و حجّ مردم ننگرید، به صداقت و امانتدارى آنان بنگرید. (میزان الحكمة و سفینة البحار، واژه «امانت»)پیامبر اكرم (صلوات اللَّه علیه) در آخرین لحظههاى عمر خود به حضرت على (علیه السلام) فرمود: «اد الامانة الى البر و الفاجر فیما قل و جل حتى الخیط و المخیط» امانت را به صاحبش برگردان، چه نیكوكار باشد و چه گناهكار، ارزشمند باشد یا ناچیز، اگر چه مقدارى نخ باشد و یا پارچه و لباسى دوخته شده باشد. (بحارالانوار، ج 77، ص 273)همهى نعمتهاى مادّى، معنوى و سیاسى، امانت الهى هستند. (امام خمینى (ره) فرمود: جمهورى اسلامى امانت الهى است) قرآن كریم برخى از اهل كتاب را كه امانتدار هستند، ستوده است. «وَ مِنْ أَهْلِ الْكِتابِ مَنْ إِنْ تَأْمَنْهُ بِقِنْطارٍ یُؤَدِّهِ إِلَیْكَ» (آل عمران، 75) اگر به برخى از اهل كتاب، مال فراوانى به امانت بسپارى، آن را به تو برمىگرداند. حلال بخورید!!
یا أَیُّهَا الرُّسُلُ كُلُوا مِنَ الطَّیِّباتِ وَ اعْمَلُوا صالِحاً إِنِّی بِما تَعْمَلُونَ عَلِیمٌ (مؤمنون-51)اى پیامبران! از غذاهاى پاكیزه (و پسندیده) بخورید و كار نیكو انجام دهید، همانا من به آنچه انجام مىدهید آگاهم.در قرآن كریم، در كنار «كُلُوا» دستورات دیگرى نیز ذكر شده است مانند:الف: «كُلُوا ... وَ اشْكُرُوا» (سبأ، 15) بخورید و خدا را شكر كنید.ب: «فَكُلُوا ... وَ أَطْعِمُوا» (حج، 28) بخورید و اطعام كنید.ج: «كُلُوا ... وَ لا تُسْرِفُوا» (اعراف، 31) بخورید و اسراف نكنید.پیامبر اكرم (صلوات اللَّه علیه) ذیل این آیه فرمودند: حضرت عیسى از دستمزد نخریسى مادرش مریم تغذیه مىكرد. (تفسیر درّ المنثور)امام صادق (علیه السلام) ذیل این آیه مىفرماید: مراد از طیّب، حلال بودن است. (بحار، ج 11، ص 58)در حدیث مىخوانیم: «ان الله لا یقبل عبادة من فى جوفه لقمة من حرام» كسى كه یك لقمه مال حرام خورده باشد، خداوند عبادت او را نمىپذیرد.(تفسیر مراغى)پیامبر اكرم (صلوات اللَّه علیه) در آخرین لحظههاى عمر خود به حضرت على (علیه السلام) فرمود: «اد الامانة الى البر و الفاجر فیما قل و جل حتى الخیط و المخیط» امانت را به صاحبش برگردان، چه نیكوكار باشد و چه گناهكار، ارزشمند باشد یا ناچیز، اگر چه مقدارى نخ باشد و یا پارچه و لباسى دوخته شده باشدنكتههای آیه1ـ انبیا نیز از موادّ غذایى و مواهب طبیعى بهرهمند مىشوند. (توقّع نابجا از انبیا ممنوع) «كُلُوا» 2ـ براى دعوت مردم بهحقّ، اوّل بهفكر زندگى مادّى آنان باشیم. «كُلُوا ... وَ اعْمَلُوا» 3ـ تمام ادیان الهى با رهبانیّت، انزوا و ریاضت مخالفند. «كُلُوا» (شاید فرمان بخورید بعد از نام عیسى براى جلوگیرى از رهبانیّتى باشد كه در مسیحیّت مطرح است) 4ـ در آنچه مىخورید، دو اصل مهم را فراموش نكنید: الف: حلال بودن.ب: طیّب و پاكیزه بودن. «كُلُوا مِنَ الطَّیِّباتِ» 5ـ غذا خوردن نیز باید هدفدار باشد، نه بر اساس هوس. «كُلُوا وَ اعْمَلُوا» 6ـ عفّت در شكم و تقوا در عمل، مقارن هستند. «كُلُوا مِنَ الطَّیِّباتِ وَ اعْمَلُوا صالِحاً» 7ـ توفیق عمل صالح، در سایهى تغذیه حلال و طیب است. «الطَّیِّباتِ صالِحاً» 8ـ تغذیهى طیّب و سالم و عمل صالح، مورد توجّه تمام ادیان الهى است. «یا أَیُّهَا الرُّسُلُ الطَّیِّباتِ صالِحاً»9ـ اگر بخورید و عمل صالح انجام ندهید، خداوند حتّى به حساب انبیا مىرسد. «إِنِّی بِما تَعْمَلُونَ عَلِیمٌ» نوشته آمنه اسفندیاری – گروه دین و اندیشه تبیان منابع: 1- تفسیر نور،ج 82- ترجمه تفسیر مجمع البیان، ج 173- تفسیر اثنی عشری، ج 94- تفسیر احسن الحدیث، ج75- تفسیر نمونه، ج 14
این صفحه را در گوگل محبوب کنید
[ارسال شده از: تبیان]
[تعداد بازديد از اين مطلب: 281]