واضح آرشیو وب فارسی:تبیان: جایگاه اهلبیت در آثار فخر رازی
چاپ نخست کتاب «فخر رازی و تفسیر کبیر» تالیف زهرا شفاعی از سوی خانه کتاب منتشر و روانه بازار کتاب شد. به گزارش ایبنا، این اثر، شانزدهمین کتاب از مجموعه آثار «ایرانیان و قرآن» است که امام فخر رازی و تفسیر گرانسنگ «مفاتیحالغیب»، مشهور به «تفسیر کبیر» را به نسل جوان قرآنپژوه معرفی کرد.فخر رازی، مفسر، متکلم و فقیه شافعی، در شهر «ری» به دنیا آمد. خاندان فخرالدین پیش از آن که در ری ساکن شوند، در طبرستان میزیستند و گویا پیش از مهاجرت به طبرستان در مکه مقیم بودهاند. فخرالدین ذهنی تند و تیز، نظری دقیق و موشکاف، اندیشهای تحلیلگر، نقاد و جدلی و دانشی گسترده و ژرف از انواع علوم و معارف عصر خویش داشت. و دارای حافظهای بسیار توانمند بود.وی نخستین کسی بود که از شیوه «سبر» و «تقسیم» در کتابهای خویش استفاده کرد. به این معنی که هر مسالهای را با موشکافی کمنظیری میشکافت، آن را به کوچکترین اجزای سازنده آن تجزیه میکرد و از همه زوایا و وجوه به آن مینگریست.وی به هردو زبان فارسی و عربی سخن میگفت و وعظ میکرد و به هردو زبان شعر میسرود. بسیار پر کار بود و در سفر و حضر دست از نگارش نمیکشید. بسیار مطالعه میکرد و پرتلاش بود چنان که میگفت: «به خدا در از دست دادن وقت برای اشتغال به علم در هنگام غذا خوردن افسوس میخورم».فخر رازی به هردو زبان فارسی و عربی سخن میگفت و وعظ میکرد و به هردو زبان شعر میسرود. بسیار پر کار بود و در سفر و حضر دست از نگارش نمیکشیدامام رازی به تمام علوم عصر خود وقوف کامل داشت. او به هرکجا که سفر میکرد، مجالس درس و وعظ بر پا میکرد و از طرف یاران و دوستدارانش مورد احترام و تعظیم قرار میگرفت.تفسیر کبیر جامعترین و مهمترین اثر فخر رازی به زبان عربی است، این کتاب به سبب حجم بسیار به تفسیر کبیر مشهور شده، ولی نام اصلی آن «مفاتیحالغیب» است. گستردگی مباحث، وسعت دامنه پژوهش و آکندگی آن از مطالب گوناگون باعث شده است که این تفسیر، یکی از چند مرجع بسیار مهم در تفسیر و شناخت قرآن به شمار آید. جنبههای کلامی این تفسیر، بارزترین جنبه آن است.فخر رازی، در سراسر مفاتیحالغیب از علی علیهالسلام و اهلبیت(علیهمالسلام) به احترام یاد میکند و گاه در ضمن شان نزولها به فضائل و مناقب آنان میپردازد. از جمله: هنگام تفسیر آیه مودت به نقل از صاحب کشاف، این حدیث معروف را نقل میکند که: «کسی که بر حب آلمحمد بمیرد، شهید مرده است، آگاه باش هرکه بر حب آلمحمد بمیرد، توبه کننده مرده است، آگاه باش هرکه بر حب آلمحمد بمیرد، بخشیده شده مرده است، آگاه باش هرکه بر حب آلمحمد بمیرد، مومن در حال تکمیل ایمان مرده است... آگاه باش هرکه بر بغض آلمحمد بمیرد، نسیم بهشت را استشمام نمیکند».نگاه کن و ببین که در میان آنها چهقدر علمای برجستهای همانند باقر و صادق و کاظم و رضا علیهمالسلام و نفس زکیه و جز ایشان وجود داردوی در ادامه میگوید: «و من میگویم: آلمحمد کسانی هستند که نسبتشان به او برسد و هرکس نسبتش به او شدیدتر باشد، از آلمحمد به حساب میآید و بدون شک فاطمه و علی و حسن و حسین، وابستگی و تعلقاتشان به پیامبر(ص) از همه بیشتر بوده و این مساله از نظر نقل متواتر هم کاملا مشخص است. پس روشن است که آل، همانان هستند. اما در این که کسانی جز آنان، جزو آل هستند یا نه، جای اختلاف است. صاحبالکشاف روایت کرده است: هنگامی که این آیه نازل شد، پرسیدند: یا رسولالله خویشاوندان تو چه کسانی هستند که مودت آنان بر ما و اجب شده است؟ فرمود: علی و فاطمه و پسرانشان.در تفسیر سوره کوثر در مصداق کوثر، ضمن بیان اقوال متعدد، فرزندان پیامبر(ص) را مصداق آن دانسته و میگوید: «نگاه کن و ببین که در میان آنها چهقدر علمای برجستهای همانند باقر و صادق و کاظم و رضا علیهمالسلام و نفس زکیه و جز ایشان وجود دارد».برخی از شرح حالنگاران، شیعه بودن یا دست کم استبصار فخر رازی را مطرح کردهاند. برخی نیز معتقدند آنچه در حمله او بر شیعه و یا توصیف آنان به روافض در این کتاب دیده میشود، احتمالا کار نسخهبرداران استروشنترین جایی که فخر رازی با اکرام و تعظیم از حضرت علی(ع) یاد کرده، ابتدای تفسیر سوره حمد است. وی در بحث جهر به بسمالله ـبلند گفتن بسمالله الرحمن الرحیمـ میگوید: «به تواتر به ما رسیده است که علیبن ابیطالب علیهالسلام، بسمالله را بلند میگفت. هرآن که در دینداری به علیبن ابیطالب اقتدا کند، هدایت یافته است و دلیل این مطلب کلام پیامبر(ص) است که فرمود: "الله ادر الحق مع علی حیث دار"».و آن گاه در ترجیح نظریه وجوب جهر و در ضمن نقد و رد اقوال مخالفان میگوید: «دلایل عقلی و عمل علیبن ابیطالب علیهالسلام با ماست و آن که علی را پیشوا و رهبر برگزیند، در دین و زندگی به دستاویز محکمی چنگ زده است».از جمله عادتهای وی درود فرستادن بر آل پیامبر و ائمه اطهار است؛ همانند درود فرستادن بر شخص پیامبر اکرم(ص) هنگامی که به امام صادق علیهالسلام اشاره میکند، از او با لقب صادق و عبارت علیهالسلام یاد میکند. اینها نشانگر علاقه و احترامی است که او به علی علیهالسلام و اهلبیت پیامبر(ص) قائل است و به همین دلیل برخی از شرح حالنگاران، شیعه بودن یا دست کم استبصار فخر رازی را مطرح کردهاند. برخی نیز معتقدند آنچه در حمله او بر شیعه و یا توصیف آنان به روافض در این کتاب دیده میشود، احتمالا کار نسخهبرداران است.چاپ نخست کتاب « فخر رازی و تفسیر کبیر» در شمارگان 5000 نسخه، 188 صفحه و بهای 30000 ریال راهی بازار نشر شد.گروه کتاب تبیان - محمد بیگدلی
این صفحه را در گوگل محبوب کنید
[ارسال شده از: تبیان]
[تعداد بازديد از اين مطلب: 362]