محبوبترینها
چگونه با ثبت آگهی رایگان در سایت های نیازمندیها، کسب و کارتان را به دیگران معرفی کنید؟
بهترین لوله برای لوله کشی آب ساختمان
دانلود آهنگ های برتر ایرانی و خارجی 2024
ماندگاری بیشتر محصولات باغ شما با این روش ساده!
بارش‌های سیل‌آسا در راه است! آیا خانه شما آماده است؟
بارش‌های سیل‌آسا در راه است! آیا خانه شما آماده است؟
قیمت انواع دستگاه تصفیه آب خانگی در ایران
نمایش جنگ دینامیت شو در تهران [از بیوگرافی میلاد صالح پور تا خرید بلیط]
9 روش جرم گیری ماشین لباسشویی سامسونگ برای از بین بردن بوی بد
ساندویچ پانل: بهترین گزینه برای ساخت و ساز سریع
خرید بیمه، استعلام و مقایسه انواع بیمه درمان ✅?
صفحه اول
آرشیو مطالب
ورود/عضویت
هواشناسی
قیمت طلا سکه و ارز
قیمت خودرو
مطالب در سایت شما
تبادل لینک
ارتباط با ما
مطالب سایت سرگرمی سبک زندگی سینما و تلویزیون فرهنگ و هنر پزشکی و سلامت اجتماع و خانواده تصویری دین و اندیشه ورزش اقتصادی سیاسی حوادث علم و فناوری سایتهای دانلود گوناگون
مطالب سایت سرگرمی سبک زندگی سینما و تلویزیون فرهنگ و هنر پزشکی و سلامت اجتماع و خانواده تصویری دین و اندیشه ورزش اقتصادی سیاسی حوادث علم و فناوری سایتهای دانلود گوناگون
آمار وبسایت
تعداد کل بازدیدها :
1845697642
چرا بر تربت سجده می کنیم ؟
واضح آرشیو وب فارسی:تبیان: چرا بر تربت سجده می کنیم ؟
گروهی چنین می پندارند كه سجده بر خاك و یا تربت شهیدان، به معنای پرستش بوده و نوعی شرك است. در پاسخ این پرسش باید یادآور شد كه میان دو جمله: «السجود للّه» و «السجود علی الأرض» تفاوت روشنی وجود دارد. اشكال یاد شده، حاكی از آن است كه میان این دو تعبیر، فرقی نمی گذارند. به طور مسلّم، مفاد «السجود للّه» این است كه «سجده برای خداست»، در حالی كه معنای «السجود علی الأرض» آن است كه «سجده بر زمین صورت می گیرد» و به تعبیر دیگر ما با سجده بر زمین، به خدا سجده می كنیم و اصولاً تمام مسلمانان جهان بر چیزی سجده می كنند در حالی كه سجده آنان برای خدا است. تمام زائران خانه خدا بر سنگهای مسجد الحرام سجده می كنند در صورتی كه هدف از سجده آنان خدا است. با این بیان، روشن می شود كه سجده كردن بر خاك و گیاه و ... به معنای پرستش آنها نیست بلكه سجود و پرستش برای خدا به وسیله خضوع تا حدّ خاك است، همچنین روشن می شود كه سجده «برتربت» غیر از سجده «برای تربت» است. از طرفی ، قرآن كریم می فرماید: «ولله یسجد من فی السماوات والأرض»1 هر كس در آسمان ها و زمین است، برای خدا سجده می كند. و نیز پیامبر گرامی می فرماید: «جعلت لی الأرض مسجداً وطهوراً»2 زمین، سجد گاه و مایه پاكیزگی برای من گردیده است. بنابراین، «سجده برای خدا» با «سجده بر زمین و تربت» نه تنها كوچكترین منافاتی ندارد كه كاملاً سازگار است؛ زیرا سجده كردن بر خاك و گیاه، رمز نهایت خضوع و فروتنی در برابر خدای یگانه است. در اینجا به منظور روشن تر شدن نظریه شیعه، سزاوار است به فرازی از سخنان پیشوای بزرگ خود _ امام صادق علیه السلام _ اشاره نماییم: هشام بن حكم می گوید: از امام صادق علیه السلام درباره آنچه سجده بر آنها صحیح است پرسیدم، حضرت فرمود: سجده تنها باید بر زمین و آنچه می رویاند _ جز خوردنیها و پوشیدنی ها_ انجام گیرد. گفتم: فدایت گردم، سبب آن چیست؟ فرمود: سجده، خضوع و اطاعت برای خداوند است و شایسته نیست بر خوردنی ها و پوشیدنی ها صورت پذیرد ؛ زیرا دنیا پرستان، بردگان خوراك و پوشاكند ، در حالی كه انسان به هنگام سجده ، در حال پرستش خدا به سر می برد، پس سزاوار نیست پیشانی خود را بر آنچه كه معبود دنیا پرستان خیره سر است ، قرار دهد. و سجده نمودن بر زمین، بالاتر و برتر است ؛ زیرا با فروتنی و خضوع در برابر خدای بزرگ، تناسب بیشتر ی دارد.3 این سخن گویا ، به روشنی گواه آن است كه سجده نمودن بر خاك، تنها بدان جهت است كه چنین كاری با تواضع و فروتنی در برابر خداوند یگانه ، سازگارتر است. چرا مقیّد به سجده بر خاک و یا برخی گیاهان هستیم و بر تمام اشیاء سجده نمی کنیم ؟ همان گونه كه اصل یك عبادت باید از جانب شرع مقدّس اسلام برسد، شرایط اجزاء و كیفیت آنها نیز باید به وسیله گفتار و رفتار بیانگر آن؛ یعنی پیامبر گرامی روشن گردد؛ زیرا رسول خدا، به حكم قرآن كریم، اسوه و نمونه همه انسان های وارسته است. اینك به بیان فرازهایی از احادیث اسلامی كه بیانگر سیره و سنّت پیامبر است می پردازیم كه همگی حاكی از آن است كه پیامبر صلی الله علیه وآله هم بر خاك و هم بر روییدنی ها مانند حصیر سجده می نموده است، درست به همان شیوه ای كه شیعه به آن معتقد است: 1- گروهی از محدّثان اسلامی در كتب صحاح و مسانید خود این سخن پیامبر را بازگو كرده اند كه آن حضرت، زمین را به عنوان سجده گاه خود، معرفی نموده است، آنجا كه می فرماید: « جعلت لی الأرض مسجداً وطهوراً ؛»4 زمین، برای من، سجده گاه و مایه پاكیزگی قرار داده شده است.از كلمه «جعل»كه در اینجا به معنای تشریع و قانون گذاری است، به خوبی روشن می شود كه این مسأله، یك حكم الهی برای پیروان آیین اسلام است. و بدین سان، مشروع بودن سجده بر خاك و سنگ و دیگر اجزاء تشكیل دهنده سطح زمین، به ثبوت می رسد. 2- دسته ای از روایات ، بر این نكته دلالت دارند كه پیامبر گرامی ، مسلمانان را به پیشانی نهادن بر خاك به هنگام سجده، فرمان می داد، چنانكه امّ سلمه (همسر پیامبر) از آن حضرت روایت می كند كه فرمود: «ترّب وجهك الله»5 رخسار خود را برای خدا بر خاك بگذار. و از واژه « تّرب » در سخن پیامبر، دو نكته روشن می شود؛ یكی آن كه باید انسان به هنگام سجده، پیشانی خود را بر روی «تراب»؛ یعنی خاك بگذارد و دیگر آن كه این رفتار، به علّت امر به آن، فرمانی است لازم الاجرا، زیرا كلمه «ترّب» از ماده «تراب» به معنای خاك گرفته شده و به صورت صیغه امر، بیان گردیده است.هشام بن حكم می گوید: از امام صادق علیه السلام درباره آنچه سجده بر آنها صحیح است پرسیدم، حضرت فرمود: سجده تنها باید بر زمین و آنچه می رویاند _ جز خوردنیها و پوشیدنی ها_ انجام گیرد 3- رفتار پیامبر گرامی در این مورد، گواه روشن دیگر و روشنگر راه مسلمانان است. وائل بن حجر می گوید: «آنگاه كه پیامبر سجده می نمود، پیشانی و بینی خود را بر زمین می نهاد.»6 انس بن مالك و ابن عباس و برخی از همسران پیامبر مانند عایشه و ام سلمه و گروه بسیاری از محدّثان چنین روایت كرده اند :« كان رسول الله (صلی الله علیه وآله) یصلّی علی الخمره » 7 پیامبر، بر خمره كه نوعی حصیر بود و از لیف درخت خرما ساخته می شد، سجده می نمود. این سخن، گواه روشن دیگری بر نظریه شیعه است مبنی بر این كه سجده بر آنچه از زمین می روید، در صورتی كه خوردنی و پوشیدنی نباشد، جایز است.
4- گفتار و رفتار صحابه و تابعان پیامبر نیز گویای سنّت آن حضرت است: جابر بن عبدالله انصاری می گوید: با پیامبر گرامی نماز ظهر می گزاردم، مشتی سنگریزه برگرفته، و در دست خود نگه می داشتم تا خنك شود و به هنگام سجده بر آنها پیشانی گذاردم و این به خاطر شدت گرما بود. سپس راوی می افزاید: اگر سجده بر لباسی كه بر تن داشت جایز بود، از برداشتن سنگریزه ها و نگهداری آنها، آسان تر بود.8 نافع می گوید: «إنّ ابن عمر كان إذا سجد و علیه العمامه یرفعها حتّی یضع جبهته بالأرض». 9 عبدالله بن عمر به هنگام سجده، دستار خود را بر می داشت تا پیشانی خود را بر زمین بگذارد. رزین می گوید: علی بن عبدالله بن عباس به من نوشت: لوحی از سنگ های كوه مروه را برای من بفرست تا بر آن سجده نمایم.10 5- از سوی دیگر، محدّثان اسلامی روایاتی را آورده اند حاكی از آن كه پیامبر گرامی كسانی را كه به هنگام سجده، گوشه دستار خود را بین پیشانی خود و زمین قرار می دادند، نهی نموده است. صالح سبایی می گوید: پیامبر گرامی ، شخصی را در حال سجده كنار خود مشاهده فرمود، در حالی كه بر پیشانی خود، دستار بسته بود، پیامبر (صلی الله علیه وآله) عمامه را از پیشانی وی كنار زد. 11عیاض بن عبدالله قرشی می گوید: رسول خدا مردی را در حال سجده مشاهده فرمود كه بر گوشه عمامه خود سجده می نمود، به وی اشاره كرد كه دستار خود را بردار، و به پیشانی او اشاره فرمود. 12 از این روایات نیز به روشنی معلوم می گردد كه لزوم سجده بر زمین، در زمان پیامبر گرامی ، امری مسلّم بوده است، تا جایی كه اگر یكی از مسلمانان، گوشه دستار خود را روی زمین قرار می داد تا پیشانی خود بر زمین نگذارد، مورد نهی رسول خدا قرار می گرفت. 6- پیشوایان معصوم شیعه كه از طرفی _بنابر حدیث ثقلین_ قرین جدایی ناپذیر قرآن و از سوی دیگر اهل بیت پیامبرند، در سخنان خود به این حقیقت، تصریح نموده اند: «السجود علی الأرض فریضه و علی الخمره سنّه»13 سجده بر زمین، حكم الهی و سجده بر حصیر، سنّت پیامبر است. و در جای دیگر می فرماید: جایز نیست سجده نمودن جز بر زمین و آنچه می رویاند مگر خوردنی ها و پوشیدنی ها.14 در مرحله نخست فقط سجده بر زمین تشریع گردید و سجده بر غیر آن جایز نبود، و هر چه هم یاران پیامبر (ص) از گرمی سنگریزه‌های مسجد نبوی شکایت می‌کردند رسول گرامی (ص) به شکایت آنان ترتیب اثر نمی‌داد، وحتی اگر شخصی بر گوشه دستار خود سجده می‌کرد، رسول گرامی (ص) آن را از زیر پیشانی او می‌کشید و کراراً می‌فرمود: «ترّب!» یعنی صورت خود را خاک آلود کن
نتیجه از مجموع دلایل یاد شده، به روشنی معلوم گردید كه نه تنها روایات اهل بیت پیامبر، بلكه سنّت رسول خدا و رفتار صحابه و تابعان آن حضرت، بر لزوم سجده كردن بر زمین و آنچه از آن می روید (مگر خوردنی ها و پوشیدنی ها) گواهی می دهد. علاوه بر آن، قدر مسلّم آنست كه سجده نمودن بر اشیای یاد شده جایز است در حالی كه جایز بودن سجده بر سایر چیزها، مورد تردید و اختلاف است، بنابراین، به مقتضای احتیاط _كه راه نجات و رستگاری است_ سزاوار است در هنگام سجده كردن، به همین اشیای یاد شده اكتفا شود. در پایان یادآور می شویم كه این بحث، یك مسأله فقهی است و اختلاف میان فقهای اسلامی در این گونه مسائل فرعی ، فراوان به چشم می خورد، ولی یك چنین اختلاف فقهی نباید موجب نگرانی گردد؛ زیرا این گونه اختلافات فقهی ، در میان چهار مذهب اهل سنّت نیز به وفور دیده می شود به عنوان مثال، مالكی ها می گویند: گذاشتن بینی بر سجدگاه، مستحب است درحالی كه حنابله آن را واجب می دانند و ترك آن را از موجبات باطل شدن سجده می شمارند. 15حکم نهایی سجده گاه و به تعبیر فقیهان « ما یَصِحُّ عَلیهِ السُجود » ، در سه مرحله بیان گردیده است :- مرحله نخست : در مرحله نخست فقط سجده بر زمین تشریع گردید و سجده بر غیر آن جایز نبود، و هر چه هم یاران پیامبر (ص) از گرمی سنگریزه‌های مسجد نبوی شکایت می‌کردند رسول گرامی (ص) به شکایت آنان ترتیب اثر نمی‌داد، وحتی اگر شخصی بر گوشه دستار خود سجده می‌کرد، رسول گرامی (ص) آن را از زیر پیشانی او می‌کشید و کراراً می‌فرمود: «ترّب!» یعنی صورت خود را خاک آلود کن .به خاطر الزامی بودن سجده بر زمین، یاران رسول خدا (ص) برای پرهیز از گرما، سنگریزه‌ها را در دست خود نگاه می‌داشتند تا مقداری خنک شود آنگاه به هنگام فرود برای سجده، بر آنها سجده می‌کردند .در این مرحله فقط و فقط سجده بر زمین، آن هم به صورت طبیعی جایز بود .- مرحله دوم : در مرحله دوم، وحی الهی بنابر مصلحت، موضوع را توسعه داد و سجده بر حصیر و بوریا نیز تشریع شد، و همگی می‌دانیم که حصیر و بوریا از روییدنی‌ها است و از این جهت گشایشی در امر سجده پدید آمد .- مرحله سوم : در مرحله سوم اجازه داده شد که به هنگام ضرورت و ناچاری، مانند گرمای شدید و غیره، بر گوشه دستار و مانند آن سجده کنند، و در غیر ضرورت از سجده کردن بر غیر زمین و روییدنی‌ها بپرهیزند. این مراحل سه‌گانه تشریع در موضوع سجده است .16 فرآوری : زهرا اجلال - گروه دین و اندیشه تبیانپی نوشت ها : [1] - رعد: 15 [2] - صحیح بخاری ، كتاب الصلوة ، ص91[3] - بحار الانوار، ج85 ، ص147 [4] - سنن بیهقی ، ج1، ص212 ؛ صحیح بخاری، ج1 [5] - كنز العمال ، ج7، حلب ، ص465 [6] - احكام القرآن ، (جصّاص حنفى) ، ج3 ، ص209 [7] - سنن بیهقی ، ج2 ، ص421[8] - برای آگاهی بیشتر به شواهد دیگر، به كتاب «سیرتنا»، نگارش علامه امینی، مراجعه شود[9] - سنن بیهقی ، ج2 ، ص105 [10] – ازرقی ، اخبار مكه ، ج3 ، ص151 [11] - سنن بیقی ، ج2 ، ص105 [12] - سنن بیقى ،ج 2، ص105 [13] - وسائل الشیعه ، ج3 ، ص593 [14] - وسائل الشیعه ، ج3 ، ص591[15] - الفقه علی المذهب الأربعه ، ج1، ص161[16] – سخنرانی آیت الله سبحانی پیرامون این موضوع
این صفحه را در گوگل محبوب کنید
[ارسال شده از: تبیان]
[مشاهده در: www.tebyan.net]
[تعداد بازديد از اين مطلب: 290]
-
گوناگون
پربازدیدترینها